دوماهنامه علمی پژوهشی

مقدمه: فلزات سنگین از عناصر سمی و پایدار در محیط هستند که با ورود به منابع آبی نهایتاً وارد چرخه زیستی جانداران شده و اثرات نامطلوبی ایجاد می‌نمایند. پژوهش حاضر جهت بررسی تغییرات غلظت فلزات سنگین کروم و آرسنیک در رودخانه‌های حوضه سد بافت و سد رابر که بعضاً به مصرف شرب رسیده و یا به این منظور پیش‌بینی‌شده‌اند، می‌پردازد.

روش: مطالعه حاضر از نوع توصیفی است که از تابستان 1392 لغایت بهار سال 1393 انجام گرفت. طی بازدید میدانی 4 ایستگاه نمونه‌برداری از رودخانه‌های حوضه سدهای بافت و رابر انتخاب شد. تعداد 1 نمونه مرکب از رودخانه‌های مذکور و سدهای بافت و رابر در نیمه هرماه برداشت شد. غلظت فلزات سنگین کروم و آرسنیک در رودخانه‌های (بافت، سلطانی) حوضه سد بافت، و رودخانه‌های (رابر، سرمشک، سید مرتضی، رود در) حوضه سد رابر، به مدت 12 ماه اندازه‌گیری شد. غلظت کروم و آرسنیک با جذب اتمی کوره گرافیتی سنجش شد. داده‌ها با نرم‌افزار spss تجزیه‌وتحلیل شد.

یافته‌ها: میانگین غلظت کروم در رودخانه‌های حوضه سد بافت به ترتیب 01/5 و 19/5 ppb و در رودخانه‌های حوضه سد رابر به ترتیب 44/5، 5/5، 42/5 و 45/5 ppb به دست آمد. میانگین غلظت آرسنیک در رودخانه­های حوضه سد بافت به ترتیب 52/16 و 71/11 ppb و در رودخانه‌های حوضه سد رابر به ترتیب 28/12، 6/13، 07/13 و 78/8 ppb حاصل شد. میانگین غلظت کروم در سدهای بافت و رابر به ترتیب 02/5 و 38/5 ppb و آرسنیک به ترتیب 53/23، 12/9 ppb به دست آمد.

نتیجه‌گیری: بر اساس نتایج به‌دست‌آمده غلظت فلز کروم در ایستگاه‌های موردمطالعه از رهنمود سازمان جهانی بهداشت، حد مجاز استاندارد سازمان حفاظت محیط‌زیست آمریکا و حد مجاز موسسه استاندارد تحقیقات صنعتی ایران کمتر بود. غلظت فلز آرسنیک از رهنمود سازمان جهانی بهداشت، حد مجاز استاندارد سازمان حفاظت محیط‌زیست آمریکا و از حد مجاز موسسه استاندارد تحقیقات صنعتی ایران بیشتر بود. این تفاوت ازنظر آماری معنی‌دار بود (0001/0p<). با توجه به اهمیت این موضوع ضرورت دارد که این مسئله رسیدگی و در ارتباط با تقلیل آن برنامه‌ریزی‌های لازم به عمل آید.