دوماهنامه علمی پژوهشی

چکیده

سابقه و اهداف: ترکیبات رنگی از آلاینده های مهم زیست محیطی محسوب  شده که غالباً سمی، سرطانزا و جهش زا بوده و می توانند باعث آلرژی و مشکلات پوستی  شوند. لذا آلاینده های رنگی قبل از تصفیه به محیط زیست باید تصفیه گردند.  هدف از این مطالعه بررسی کارآیی پودر استخوان ماهی مرکب در حذف رنگ راکتیو قرمز 198 از محلولهای آبی و بررسی تأثیر پارامترهای مختلف بر فرآیند جذب آن بوده است.

روش بررسی: این مطالعه به صورت تجربی و در مقیاس آزمایشگاهی انجام شده است. در این تحقیق اثر غلظت اولیه رنگ (25 و 50 میلی گرم در لیتر)، جرم جاذب (1، 5/1، 2، 5/2 گرم در 100 میلی لیتر)، زمان واکنش (10، 30، 60، 120، 180، 240 دقیقه) و pH (4، 7، 10)  بر حذف رنگ راکتیو قرمز 198 مورد بررسی قرار گرفت. طول موج حداکثر جذب رنگ (&lambda_max) با استفاده از اسپکتروفتومتر UV/Vis(مدلSP-3000 Plus) تعیین و غلظت مقادیر مجهول رنگ به روش اسپکتروفتومتری تعیین گردید. جاذب مورد نظر در شرایط آزمایشگاهی تهیه و با استفاده از الکهای استاندارد ASTM با اندازه های مش بین 60 و 100 دانه بندی شد.

یافته ها: براساس آنالیز طیف جذبی رنگ مورد نظر، طول موج حداکثر جذب(&lambda_max)رنگ راکتیو قرمز 198 درحد 518 نانومتر تعیین گردید. نتایج نشان داد که افزایش دوز جاذب از 2 گرم به 5/2 گرم در 100 میلی لیتر از محلول رنگ با غلظت 25 و50 میلی گرم در لیتر به ترتیب منجر به افزایش راندمان جذب از 85%  به 86 % و از 73 %  به 77%  گردید. افزایش pH اولیه محلول از 4 به 10 به دلیل آزاد شدن ترکیبات کربناته از جاذب به محیط واکنش و تغییر  pH نهایی  محلول به حدود 9 تا 5/9، تأثیر چندانی  بر روی راندمان جذب نداشته و برای غلظت های 25 و 50 میلی گرم در لیتر به ترتیب راندمان جذب از 85%  به 73%  رسیده است. بررسی اثر غلظت اولیه رنگ در حذف نشان داد که با افزایش غلظت اولیه رنگ از 25 به 50 میلی گرم در لیتر با ثابت نگهداشتن دوز جاذب، راندمان جذب از 87%  به 75% کاهش می یابد ولی ظرفیت جذب(q_e)از 08/1 به 82/1 افزایش می یابد. به علاوه بیشترین میزان جذب رنگ در 30 دقیقه اولیه واکنش اتفاق افتاد.

نتیجه گیری: پودراستخوان ماهی مرکب جاذب طبیعی و ارزان قیمتی است که می توان از آن برای حذف آلاینده های زیست محیطی استفاده کرد.