دوره 24، شماره 1 - ( فروردین و اردیبهشت 1404 )
جلد 24 شماره 1 صفحات 16-1 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Ethics code: IR.RUMS.REC.1401.197
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
abbasifard M, Mirzaei Khalilabadil S, Aghamohammad Hasani P, Bagheri F, Kamiab Z. Correlation between Social Support, Pregnancy Distress, and Anxiety with Quality of Life of Primiparous Women in Rafsanjan City in 2024. TB 2025; 24 (1) :1-16
URL: http://tbj.ssu.ac.ir/article-1-3705-fa.html
URL: http://tbj.ssu.ac.ir/article-1-3705-fa.html
عباسی فرد میترا، میرزایی خلیل آبادی سکینه، آقامحمدحسنی پروین، باقری فاطمه، کامیاب زهرا. رابطه بین حمایت اجتماعی، نگرانی و اضطراب دوره بارداری با کیفیت زندگی زنان نخست زا در شهر رفسنجان سال 1402. طلوع بهداشت. 1404; 24 (1) :1-16
دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان ، dr.kamiab89@gmail.com
متن کامل [PDF 805 kb]
(117 دریافت)
| چکیده (HTML) (126 مشاهده)
متن کامل: (79 مشاهده)
رابطه بین حمایت اجتماعی، نگرانی و اضطراب دوره بارداری با کیفیت زندگی زنان نخست زا در شهر رفسنجان سال 1402
نویسندگان: میترا عباسی فرد1 ، سکینه میرزایی2، پروین آقا محمد حسنی3، فاطمه باقری پررانی4 ، زهرا کامیاب 5
1.دانشیار روماتولوژی، گروه آموزشی بیماری های داخلی، بیمارستان علی ابن ابیطالب ع، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان، رفسنجان، ایران
2.استادیار زنان و زایمان، گروه زنان و زایمان، دانشکده پزشکی، مرکز آموزشی و درمانی نیک نفس، دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان، ایران
3.استادیار روانپزشکی، گروه روانپزشکی، دانشکده پزشکی، مرکز آموزشی و درمانی مرادی، دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان، رفسنجان، ایران
4.دانشجوی پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان، رفسنجان، ایران
5.نویسنده مسئول: استادیار پزشکی اجتماعی، گروه پزشکی اجتماعی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان، رفسنجان، ایران شماره تماس: 09133911009 Email:dr.kamiab89@gmail.com
چکیده
مقدمه: حمایت اجتماعی در دوران بارداری می‌تواند نقش بسیار مهمی در سلامت جسمی و روانی مادران داشته باشد. مطالعه حاضر با هدف بررسی رابطه بین حمایت اجتماعی، نگرانی و اضطراب دوره بارداری با کیفیت زندگی مرتبط با سلامت در زنان نخست زا طراحی شد.
روش بررسی: این مطالعه توصیفی-همبستگی بر روی 100 زن باردار نخست زا مراجعه‌کننده به بیمارستان علی‌ابن ابیطالب و نیک نفس رفسنجان در سال 1402 با روش نمونه‌گیری در دسترس انجام شد. ابزار جمع آوری اطلاعات چک لیست اطلاعات دموگرافیک، پرسشنامه های حمایت اجتماعی، نگرانی های دوره بارداری، اضطراب و کیفیت زندگی مرتبط با سلامتی بود. داده‌ها پس از جمع‌آوری با نرم افزار SPSS نسخه 24 و با استفاده از آزمون‌های آماری در سطح معناداری کمتر از 05/0 تجزیه و تحلیل شدند.
یافته ها: میانگین سنی زنان باردار 65/5±16/30 سال بود. نتایج نشان داد به طور کلی بین حمایت اجتماعی و کیفیت زندگی مرتبط با سلامت (022/0= P) همبستگی مثبت و معنادار و بین حمایت اجتماعی و نگرانی دورن بارداری همبستگی معکوس و معناداری (001/0>P) وجود داشت. بر اساس نتایج رگرسیون خطی بین حمایت اجتماعی و کیفیت زندگی مرتبط با سلامت ارتباط معناداری وجود داشت (364/0β=،006/0P=)، اما بین نگرانی و اضطراب دوران بارداری و کیفیت زندگی مرتبط با سلامت ارتباطی مشاهده نشد.
نتیجه‌گیری: بر اساس نتایج این مطالعه که تنها حمایت اجتماعی می‌تواند به عنوان یک عامل در بهبود کیفیت زندگی مرتبط با سلامت و کاهش نگرانی دوران بارداری در زنان نخست زا عمل کند و بنابراین ایجاد شبکه‌های حمایتی قوی برای مادران باردار ضروری است تا آنها بتوانند این دوره حساس را با آرامش بیشتری پشت سر بگذارند.
واژه‌های کلیدی: بارداری، نگرانی های دوره بارداری، کیفیت زندگی مرتبط با سلامت، حمایت اجتماعی، اضطراب
جدول 1: مشخصات مادران باردار شرکت کننده (100 n=)
داده ها به صورت میانگین ± انحراف معیار (رنج) و فراوانی (درصد) بیان شدند
جدول 3: همبستگی بین ﻧﻤﺮات کیفیت زندگی مرتبط با سلامت با نگرانی دوره بارداری، اضطراب و حمایت اجتماعی (100 n=)
آزمون Correlation
جدول 4: تعیین عوامل تاثیر گذار بر کیفیت زندگی مرتبط با سلامت (100 n=)
رگرسیون خطی
بحث و نتیجه گیری
دوران بارداری یکی از مهم‌ترین و حساس‌ترین دوره‌ها در زندگی یک زن است که می‌تواند با تغییرات فیزیکی، عاطفی و اجتماعی همراه باشد. این تغییرات ممکن است موجب بروز نگرانی و اضطراب در مادران شود. در این مطالعه تعداد 100 نفر از زنان باردار مراجعه کننده به بیمارستان علی‌ابن ابیطالب و نیک نفس رفسنجان در سال 1402 مورد مطالعه قرار گرفتند.
نتایج مطالعه نشان داد که میانگین دریافت حمایت اجتماعی زنان باردار برابر با 9/33± 59/45 است. بررسی‌های آماری نشان داد که اختلاف معنیداری در متغیر حمایت اجتماعی در بین زنان مورد مطالعه بر حسب سطح تحصیلات، میزان درآمد و سن حاملگی وجود ندارد. نتایج بررسی همبستگی بین حمایت اجتماعی با کیفیت زندگی زنان باردار نشان داد که بین حمایت اجتماعی با تعداد فرزندان همبستگی معکوس و معنی داری وجود داشت. بدین معنی که با افزایش تعداد فرزندان و حمایت اجتماعی کاهش می یابد.
همچنین بین حمایت اجتماعی و نگرانی دورن بارداری همبستگی معکوس و معناداری وجود داشت. بدین معنی که با افزایش حمایت اجتماعی، نگرانی دوران بارداری کاهش می یابد. همچنین بین حمایت اجتماعی و کیفیت زندگی مرتبط با سلامت رابطه مثبت و معناداری وجود داشت(34).
در مطالعه فرامرزی و پاشا (1394) میانگین دریافت حمایت اجتماعی زنان باردار تک قل 40-18 سال مراجعه کننده به دو بیمارستان آموزشی بابل در سال 1392، (18/4±87/12) با دامنه نمرات 25-0 بود که در این مطالعه میانگین دریافت حمایت اجتماعی زنان باردار بیشتر از تحقیق ما بود که این امر می تواند ناشی از تفاوت های فرهنگی باشد(35). نتایج این پژوهش، بیانگر وجود همبستگی منفی حمایت اجتماعی بر استرس دوران بارداری بوده است. در این مطالعه حمایت خانواده، قوی ترین پیش بینی کننده منفی استرس زنان باردار بود.
عبدالله زاده و همکارانش در این زمینه گزارش کردند که سه منبع حمایت اجتماعی، خانواده، دوستان و آشنایان به طور معنی داری می تواند ١٦% از تغییرات افسردگی سه ماهه سوم بارداری را تبیین‌کنند(36). از آنجایی که دوران حاملگی، پراسترس ترین دوران زندگی زن میباشد و خانواده نقش کلیدی در گذراندن این دوره پراسترس دارند؛ لذا نیاز به حمایت اجتماعی بخصوص حمایت خانواده جهت کاهش استرس بیشتر احساس میشود. اصولا حمایت اجتماعی بالا با کاهش سطح کورتیزول خون و در نتیجه کاهش اضطراب همراه میباشد(37).
بررسی‌ها نیز نشان داده که حمایت اجتماعی از طریق ایفای نقش واسطه‌‌ای میان عوامل تنش‌‌زای زندگی و بروز مشکلات جسمی و روانی و همچنین تقویت شناخت افراد باعث کاهش تنش، افزایش میزان بقا و بهبود کیفیت زندگی افراد میشود(38).
در این زمینه بهرامی و همکاران (2023) اظهار می‌‌دارند که یکی از عوامل کمک‌‌کننده برای مبارزه با استرس، حمایت خانواده، دوستان و اطرافیان است. بدیهی است کسانی که از خانواده منسجم برخوردارند عوامل استرس‌زا و فشار کمتری بر آنها وارد میشود(39). از طرف دیگر شیشه گر و همکاران دریافتند که بین حمایت اجتماعی و میزان استرس در بارداری ارتباط معنیداری مشاهده نشد و حمایت اجتماعی و استرس با هم همبستگی ندارند(40).
اصولا حمایت اجتماعی به عنوان منابعی که توسط دیگران مخصوصاً خانواده و دوستان ایجاد میشود تعریف شده است. تغییرات بدنی شدید در اواخر بارداری می‌تواند منجر به کاهش روابط با دوستان و آشنایان شود. نتایج مطالعه نشان داد که نگرانی دوران بارداری اختلاف معنی داری در بین زنان بر حسب تحصیلات دارد و میزان نگرانی ترس دوران بارداری در زنان بیسواد به طور معنیداری کمتر از زنان دارای مدرک لیسانس و بالاتر بود. نگرانی دوران بارداری با سن و تعداد فرزندان همبستگی معکوس و معنیداری داشت. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت با افزایش سن و تعداد فرزندان، نگرانی دوران بارداری کاهش معنیداری پیدا می‌کند. این یافته با نتایج پژوهش‌های وو و همکاران (41)، هایئون و همکاران (2022) (42)مطابقت دارد.
همچنین نتایج ما نشان داد که اختلاف معنی داری بین میزان اضطراب زنان باردار مورد مطالعه بر حسب تحصیلات، میزان درآمد خانوار و سن حاملگی وجود ندارد. سایر نتایج بیانگر آن بود که بین اضطراب با متغیرهای سن، تعداد فرزندان و سن بارداری و همچنین کیفیت زندگی در زنان باردار همبستگی معنی داری مشاهده نشد. این نتایج با یافته مطالعه های شوبرت و همکاران (2017) (43)، فاتح نژاد و همکاران (2021) (44) و چهره زای و همکاران (2021) (45)غیرهمسو بود. این تفاوت می‌تواند ناشی از تفاوت‌های فرهنگی و اجتماعی افراد شرکت کننده در مطالعات باشد؛ زیرا کیفیت زندگی یکی از سازه‌های روانشناسی مثبت‌نگر است که شامل ادراک شناخت، شادی، علاقه انتظار، عاطفه مثبت و منفی و غیره میشود. از آنجا که این مؤلفه‌ها در کاهش اضطراب مؤثر هستند؛ لذا می‌توانند در دوره بارداری نیز اضطراب زنان را کاهش دهند. همچنین افرادی که کیفیت زندگی مطلوب‌تری دارند از سلامت روان و بهزیستی روانشناختی بالاتری برخوردار هستند که این عوامل خود نقش مهمی در مقابله با مشکلات مرتبط با سلامت روان و کاهش اضطراب از جمله اضطراب حاملگی دارند.
این تحقیق به بررسی رابطه بین حمایت اجتماعی، نگرانی دوران بارداری و اضطراب با کیفیت زندگی مرتبط با سلامت در زنان باردار نخست زا مراجعه‌کننده به بیمارستان‌های علی‌ابن ابیطالب و نیک نفس رفسنجان در سال 1402پرداخته است. نتایج نشان می‌دهد که حمایت اجتماعی نقش مهمی در کاهش نگرانی دوران بارداری دارد. یافته‌ها نشان داد که میانگین دریافت حمایت اجتماعی در زنان باردار نخست زا مورد مطالعه به طور کلی رضایت‌بخش بوده است. همچنین نتایج نشان داد که با افزایش تعداد فرزندان، حمایت اجتماعی کاهش می‌یابد که این موضوع می‌تواند به دلیل افزایش مسئولیت‌ها و فشارهای روانی ناشی از نگهداری از چند فرزند باشد. در زمینه نگرانی دوران بارداری، نتایج نشان داد که زنان بی سواد دارای نگرانی بیشتری نسبت به زنان دارای تحصیلات بالاتر هستند. این یافته‌ها می‌توانند نشان‌دهنده نیاز به آموزش و افزایش آگاهی در میان زنان باردار باشند.
به طور کلی این تحقیق تأکید می‌کند که حمایت اجتماعی می‌تواند به عنوان یک عامل کلیدی در کاهش نگرانی دوران بارداری عمل کند و بنابراین ایجاد شبکه‌های حمایتی قوی برای مادران باردار ضروری است تا آنها بتوانند این دوره حساس را با آرامش بیشتری پشت سر بگذارند.
این مطالعه با محدودیت‌هایی نیز مواجه بود؛ ازجمله حجم نمونه محدود که تنها بر روی 100 نفر از زنان باردار نخست زا مراجعه‌کننده به دو بیمارستان خاص در رفسنجان انجام شد و ممکن است قابلیت تعمیم آن به جمعیت‌های بزرگ‌تر را محدود کند. از طرفی انتخاب دو بیمارستان خاص در یک منطقه جغرافیایی محدود نیز ممکن است تعمیم پذیری نتایج را مختل کند. همچنین با توجه به مقطعی بودن طراحی مطالعه روابط علت و معلولی را نمی توان از نتایج این مطالعه استخراج کرد. یکی دیگر از محدودیت های این مطالعه عدم پیگیری طولانی‌مدت شرکت‌کنندگان پس از جمع‌آوری داده‌ها می‌تواند که منجر به از دست دادن اطلاعات مهم درباره تغییرات در وضعیت روانی و کیفیت زندگی آنها در طول دوران بارداری شد.
با توجه به محدودیت‌های ذکر شده، نتایج این تحقیق باید با احتیاط تفسیر شوند و برای تحقیقات آینده پیشنهاد میشود که حجم نمونه بزرگ‌تر، تنوع جغرافیایی بیشتر و استفاده از طراحی‌های طولی مورد بررسی قرار گیرد تا بتوانند اطلاعات جامع‌تری درباره تأثیر حمایت اجتماعی، نگرانی دوران بارداری و اضطراب بر کیفیت زندگی زنان باردار ارائه دهند.
ملاحظات اخلاقی
مطالعه حاضر با کد IR.RUMS.REC.1401.197 در کمیته اخلاق دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان مطابق با بیانیه هلسینکی تایید و به ثبت رسیده است.در طی انجام مطالعه اطلاعات مربوط به افراد محرمانه ثبت شد و رضایت آگاهانه از همه مادران اخذ گردید.
سهم نویسندگان
زهرا کامیاب؛ ایده پردازی، طراحی مطالعه، تجزیه و تحلیل و تفسیر داده ها، آماده سازی پیش نویس نسخه خطی، بازبینی نسخه نهایی، میترا عباسی فرد؛ ایده و طراحی مطالعه، بازبینی نسخه نهایی، سکینه میرزایی خلیل آبادی؛ جمع اوری اطلاعات، بازبینـی نسخـه نهـایی، پترویـن آقا محمـدحسنـی؛ جمـع آوری اطلاعات، بازبینی نسخه نهایی، فاطمه باقری پررانی؛ جمع آوری اطلاعات را برعهده داشتند. تمامی نویسندگان نسخه نهایی را مطالعه و تایید نموده و مسئولیت پاسخگویی در قبال پژوهش را پذیرفته اند.
حمایت مالی
در انجام این پایان نامه هیچگونه حمایت مالی دریافت نشده است.
تضاد منافع
هیچگونه تضاد منافعی در این مقاله گزارش نشده است.
تقدیر و تشکر
نویسندگان این مقاله از مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی مرتبط با سلامت دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان برای حمایت و همکاری تشکر می کنند.
نویسندگان: میترا عباسی فرد1 ، سکینه میرزایی2، پروین آقا محمد حسنی3، فاطمه باقری پررانی4 ، زهرا کامیاب 5
1.دانشیار روماتولوژی، گروه آموزشی بیماری های داخلی، بیمارستان علی ابن ابیطالب ع، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان، رفسنجان، ایران
2.استادیار زنان و زایمان، گروه زنان و زایمان، دانشکده پزشکی، مرکز آموزشی و درمانی نیک نفس، دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان، ایران
3.استادیار روانپزشکی، گروه روانپزشکی، دانشکده پزشکی، مرکز آموزشی و درمانی مرادی، دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان، رفسنجان، ایران
4.دانشجوی پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان، رفسنجان، ایران
5.نویسنده مسئول: استادیار پزشکی اجتماعی، گروه پزشکی اجتماعی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان، رفسنجان، ایران شماره تماس: 09133911009 Email:dr.kamiab89@gmail.com
چکیده
مقدمه: حمایت اجتماعی در دوران بارداری می‌تواند نقش بسیار مهمی در سلامت جسمی و روانی مادران داشته باشد. مطالعه حاضر با هدف بررسی رابطه بین حمایت اجتماعی، نگرانی و اضطراب دوره بارداری با کیفیت زندگی مرتبط با سلامت در زنان نخست زا طراحی شد.
روش بررسی: این مطالعه توصیفی-همبستگی بر روی 100 زن باردار نخست زا مراجعه‌کننده به بیمارستان علی‌ابن ابیطالب و نیک نفس رفسنجان در سال 1402 با روش نمونه‌گیری در دسترس انجام شد. ابزار جمع آوری اطلاعات چک لیست اطلاعات دموگرافیک، پرسشنامه های حمایت اجتماعی، نگرانی های دوره بارداری، اضطراب و کیفیت زندگی مرتبط با سلامتی بود. داده‌ها پس از جمع‌آوری با نرم افزار SPSS نسخه 24 و با استفاده از آزمون‌های آماری در سطح معناداری کمتر از 05/0 تجزیه و تحلیل شدند.
یافته ها: میانگین سنی زنان باردار 65/5±16/30 سال بود. نتایج نشان داد به طور کلی بین حمایت اجتماعی و کیفیت زندگی مرتبط با سلامت (022/0= P) همبستگی مثبت و معنادار و بین حمایت اجتماعی و نگرانی دورن بارداری همبستگی معکوس و معناداری (001/0>P) وجود داشت. بر اساس نتایج رگرسیون خطی بین حمایت اجتماعی و کیفیت زندگی مرتبط با سلامت ارتباط معناداری وجود داشت (364/0β=،006/0P=)، اما بین نگرانی و اضطراب دوران بارداری و کیفیت زندگی مرتبط با سلامت ارتباطی مشاهده نشد.
نتیجه‌گیری: بر اساس نتایج این مطالعه که تنها حمایت اجتماعی می‌تواند به عنوان یک عامل در بهبود کیفیت زندگی مرتبط با سلامت و کاهش نگرانی دوران بارداری در زنان نخست زا عمل کند و بنابراین ایجاد شبکه‌های حمایتی قوی برای مادران باردار ضروری است تا آنها بتوانند این دوره حساس را با آرامش بیشتری پشت سر بگذارند.
واژه‌های کلیدی: بارداری، نگرانی های دوره بارداری، کیفیت زندگی مرتبط با سلامت، حمایت اجتماعی، اضطراب
مقدمه
کیفیت زندگی مرتبط با سلامت (HRQOL: Health-Related Quality Of Life) مفهومی چندبعدی است که به ارزیابی تأثیر سلامت، بیماری و درمان بر جنبه‌های مختلف زندگی فرد می‌پردازد. این مفهوم به‌طور گسترده به مسائل جسمانی، روانی، اجتماعی و حتی معنوی اشاره دارد و تلاش می‌کند تا تمامی ابعاد زندگی مرتبط با سلامت را در برگیرد(1). بررسی کیفیت زندگی مرتبط با سلامت به‌ویژه در بیماران مبتلا به بیماری‌های مزمن اهمیت دارد؛ چرا که مشکلات سلامتی آنها می‌تواند تأثیرات زیادی بر سایر جنبه‌های زندگی داشته باشد(2). همچنین کیفیت زندگی مرتبط با سلامت به‌عنوان یکی از معیارهای مهم برای ارزیابی سلامت جسمی و روانی در دوران بارداری مطرح است. بارداری با وجود اینکه دوره‌ای شاد و امیدبخش است با تغییرات فیزیکی و روانی قابل‌توجهی همراه است که می‌تواند بهزیستی و کیفیت زندگی زنان را تحت تأثیر قرار دهد(5-3).
عوامل جسمانی و روانی مرتبط با بارداری مانند پیامدهای نامطلوب بارداری از قبیل زایمان زودرس، سقط جنین و اضطراب بارداری نقش مهمی در کاهش کیفیت زندگی زنان باردار دارند. مطالعات متعدد نشان داده‌اند که این عوامل می‌توانند نه تنها بر سلامت جسمی، بلکه بر سلامت روانی زنان نیز اثرات منفی بگذارند(7،6). در این دوران زنان باردار با چالش‌های جسمانی مانند حالت تهوع، استفراغ، خستگی و همچنین چالش های روانشناختی شامل اضطراب و نگرانی به‌عنوان عوامل مهم در کاهش کیفیت زندگی روبرو هستند (9،8،6).از طرفی نگرانی به‌عنوان بخشی جدایی‌ناپذیر از زندگی روزمره در دوران بارداری ظاهر میشود. نگرانی می‌تواند به‌عنوان یک انگیزه مثبت عمل کند یا در صورت افزایش بیش از حد موجب اختلال در عملکرد روزانه، خواب، اشتها و خلق و خوی مادر باردار شود(10).
بسیاری از زنان باردار به دلیل تغییرات جسمانی و روانی دچار اضطراب و نگرانی می‌شوند که این عوامل می‌توانند منجر به کاهش کیفیت زندگی و حتی بروز عوارض جدی برای مادر و جنین شوند. اضطراب نیز از جمله عواملی است که می‌تواند کیفیت زندگی مرتبط با سلامتی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. اضطراب بارداری یک اختلال روانی مادر است که به عنوان اضطراب مربوط به مادر، نوزاد و زایمان تعریف میشود(11). این بیماری با پیامدهای نامطلوب بارداری مانند زایمان زودرس، وزن کم هنگام تولد، ناراحتی جنین و برخی ناهنجاری‌های نوزاد از جمله شکاف کام و تنگی پیلور(12)، تهوع و استفراغ، پره اکلامپسی، سیستم ضعیف، افزایش اپیزیوتومی و عفونت‌های نوزادی همراه است. اضطراب شدید در دوران بارداری می تواند به رابطه مادر و نوزاد آسیب برساند و توانایی مادر را برای ایفای نقش مادری کاهش دهد(13).
نتایج یک مطالعه ی مروری همچنین نشان داد که اضطراب بارداری و مشکلات بالینی در دوران بارداری سلامت نوزاد همانند کاهش دو سر نوزاد را پیشگویی می کند(14). از آنجا که در نوزادان مادران مضطرب احتمال تولد نارس و وزن کم هنگام تولد وجود دارد می‌تواند در آینده با اختلال خلق و خوی و ناهنجاری در ساختار و عملکرد مغزی همراه باشد(15). اختلال عملکرد محور هیپوتالاموس-هیپوفیز-آدرنال و علائم افسردگی در نوجوانی(16) آسم و بیماری های آلرژیک از دیگر عوارض اضطراب بارداری است که ممکن است کودکان از آن رنج ببرند(18،17). در مطالعه‌ای که بر روی زنان باردار انجام شد، نشان داده شد که علائم اضطرابی در زنان باردار می‌تواند به کاهش کیفیت زندگی مرتبط با سلامت منجر شود و باعث کاهش عملکردهای جسمانی و اجتماعی شود(19). این تحقیق بر اهمیت شناسایی و مدیریت به موقع اضطراب در دوران بارداری تأکید می‌کند تا از کاهش کیفیت زندگی زنان جلوگیری شود. شرایط خاص دوران بارداری مانند حالت تهوع و استفراغ نیز به عنوان عوامل مؤثر در کاهش کیفیت زندگی زنان شناخته می‌شوند. این علائم به‌ویژه در سه‌ماهه اول بارداری رایج هستند و می‌توانند باعث کاهش انرژی و افزایش احساس خستگی در زنان باردار شوند(20).
حمایت اجتماعی می‌تواند اثرات مثبتی بر کاهش استرس و نگرانی دوران بارداری داشته باشد. از طرفی حمایت اجتماعی به عنوان یکی از عوامل کلیدی در بهبود سلامت و رفاه مادران و نوزادان در دوران بارداری شناخته میشود. این حمایت می‌تواند از منابع مختلفی از جمله خانواده، دوستان و همسران فراهم شود(22،21). خانواده و دوستان به‌عنوان دو منبع مهم حمایت اجتماعی در دوران بارداری می‌توانند به مادران باردار کمک کنند تا با تغییرات فیزیکی و روانی که در این دوره تجربه می‌کنند بهتر کنار بیایند. فراهم کردن حمایت عاطفی، مادی و اطلاعاتی از طریق این منابع می‌تواند به مادران کمک کند تا بهزیستی جسمانی و روانی خود را حفظ کنند(23). مطالعات نشان داده‌اند که حمایت اجتماعی نه تنها استرس‌های روانی ناشی از بارداری را کاهش می‌دهد؛ بلکه با تشویق مادران به اتخاذ رفتارهای سالم و انجام تغییرات مناسب در سبک زندگی به بهبود وضعیت جسمی و روانی آنان کمک می‌کند(21). به عنوان مثال مطالعاتی نشان داده‌اند که مادرانی که سطح بالاتری از حمایت اجتماعی را تجربه می‌کنند، در دوران بارداری سطوح پایین‌تری از نگرانی و اضطراب را گزارش کرده‌اند(25،24). این نتایج به‌طور خاص نشان می‌دهند که روابط مثبت و حمایت همسر نقش مهمی در کاهش استرس و اضطراب مادران باردار دارد.
به طور کلی مطالعات موجود نشان می‌دهند که نگرانی و اضطراب دوران بارداری و میزان حمایت اجتماعی دریافتی توسط مادران باردار با پیامدهای بارداری به‌طور مستقیم در ارتباط هستند. با این حال، بیشتر این مطالعات به بررسی اثرات این متغیرها بر سلامت نوزادان پرداخته‌اند و تأثیرات آنها بر سلامت و کیفیت زندگی مادران کمتر مورد توجه قرار گرفته است. لذا با توجه به اهمیت موضوع بر آن شدیم تا در این مطالعه به تعیین همبستگی بین حمایت اجتماعی، نگرانی های دوره بارداری و اضطراب با کیفیت زندگی مرتبط با سلامت در زنان در زنان نخست زا مراجعه کننده به بیمارستان علی‌ابن ابیطالب و نیک نفس رفسنجان در سال 1402 بپردازیم.
روش بررسی
در این مطالعه توصیفی-همبستگی، جامعه پژوهش شامل 100 نفر زن باردار مراجعه‌کننده به بیمارستان علی‌ابن ابیطالب و نیک نفس رفسنجان در در بازه زمانی فرودین تا اسفند 1402 بود که با استفاده از روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب شدند. این زنان باردار جهت انجام مراقبت های دوران بارداری به این مراکز مراجعه کردند. پس از انتخاب آنها بر اساس معیار ورود و خروج و توضیح اهداف مطالعه، رضایت نامه آگاهانه برای تمام افراد تکمیل شد و سپس چک لیست اطلاعات مطالعه توسط محقق تکمیل گردید.
معیارهای ورود به مطالعه شامل: زنان با بارداری اول، دارای یک جنین سالم، عدم سابقه بیماری‌های روحی و روانی، عدم مصرف سیگار و مواد مخدر، عدم وجود مشکلات و بیماری‌های دوران بارداری (شامل سقط و نازایی و استفاده از روش‌های کمک باروری) و انجام کامل مراقبت‌های بارداری همچنین معیارهای عدم ورود به مطالعه فوت همسر و وجود فرزند با معلولیت در خانواده، ابتلا به هر گونه عارضه و بیماری در طی بارداری و ختم بارداری بود.
حجم نمونه مورد نیاز با استفاده از فرمول همبستگی و اطلاعات مطالعه Bushra Gul و همکاران با در نظر گرفتن سطح معنیداری 05/0 و توان آماری 90 درصد و همبستگی بین حمایت اجتماعی و کیفیت زندگی مرتبط با سلامتی در بارداری (270/0=r)، 100 نفر برآورد شد(26).
ابزار جمع‌آوری اطلاعات در این مطالعه شامل چک لیست اطلاعات دموگرافیک (سن، تحصیلات، سن بارداری، تعداد فرزند و میزان درآمد)، پرسشنامه حمایت اجتماعی، پرسشنامه استاندارد نگرانی دوره بارداری آلدرسی و لین، پرسشنامه اضطراب بک و پرسشنامه کیفیت زندگی مرتبط با سلامت (SF-36) بود که از طریق مصاحبه به صورت رودررو، توسط محقق پس از توضیح اهداف مطالعه و تکمیل فرم رضایت آگاهانه انجام شد. در صورت عدم تکمیل پرسنامه یا نقص در اطلاعات پرشنامه، زن باردار دیگری بر اساس معیار های ورود و عدم ورود جایگزین گردید.
پرسشنامه حمایت اجتماعی (SS-A: social support appraisals) توسط واکس، فیلیپس، هالی، تامپسون، ویلیامز و استوارت در سال ۱۹۸۶ بر مبنای تعریف کوب از حمایت اجتماعی ساخته شد. این پرسشنامه دارای ۲۳ ماده است که سه حیطه حمایت خانوادگی (8 سوال)، حمایت دوستان (7 سوال) و حمایت اجتماعی (8 سوال) را در نظر می‌گیرد. نمره گذاری این مقیاس به صورت چهار درجه‌ای بسیار موافق (4 نمره)، موافق (3 نمره)، مخالف (2 نمره) و بسیار مخالف (1 نمره) و نمره گذاری سولات ۳،۱۰،۱۳،۲۱ و ۲۲ به شکل وارونه است. رنج امتیازات این پرسشنامه از 23 تا 92 می باشد که نمره بالاتر نشان دهنده حمایت اجتماعی بیشتر است. عسگری این آزمون را در سال 1390 بر روی کارکنان شرکت ملی حفاری ایرانی اجرا کرده و روایی و پایایی آن را به دست آورده است. در این مطالعه ضریب پایایی 78/0 بدست آمد(27).
پرسشنامه کیفیت زندگی مرتبط با سلامتی (SF-36: The 36-Item Short Form Health Survey) توسط ویر در سال 1992 ساخته شده است(28). این آزمون به منظور ارزیابی سیاست‌های بهداشتی و به طور کلی ارزیابی حالت سلامت از نظر وضعیت جسمانی و روانی طراحی شده است. این پرسشنامه دارای 36 سوال و 8 مؤلفه میباشد و بر اساس طیف لیکرت 5 گزینه‌ای (کاملا نادرست است=1، تا حدود زیادی درست است=2، نمی‌دانم=3، تا حدود زیادی درست است=4، کاملا درست است=5) نمره گذاری میشود. ابعاد هشت گانه مورد بررسی در این پرسشنامه شامل عملکرد جسمانی (3-4-5-6-7-8-9-10-11-12)، محدودیت‌های ایفای نقش ناشی از وضعیت سلامت جسمانی (13-14-15-16)، محدودیت‌های ایفای نقش ناشی از مشکلات هیجانی (17-18-19)، انرژی و نشاط (23-27-29-31)، سلامت عاطفی (24-25-26-28-30)، عملکرد اجتماعی (20-32)، درد (21-22) و سلامت عمومی (1-34-35-36) است. پایین‌ترین نمره در این پرسشنامه صفر و بالاترین ۱۰۰ است. روایی و پایایی این پرسشنامه در مطالعه کوشیار و همکاران بررسی و میزان ضریب آلفای آن برای بعد جسمانی 91/0، بعد اجتماعی 87/0، بعد روانی 71/0 و برای نمره کل کیفیت زندگی مرتبط با سلامت 91/0 بدست آمد(29).
پرسشنامه اضطراب بک (BAI: Beck Anxiety Inventory) یک پرسشنامه خود گزارشی است که برای اندازه‌گیری شدت اضطراب در نوجوانان و بزرگسالان تهیه شده است. این پرسشنامه شامل 21 سوال است که با استفاده از لیکرت چهار گزینه‌ای نمره‌گذاری میشود. هر عبارت بازتاب یکی از علایم اضطراب است که معمولا افرادی که از نظر بالینی مضطرب هستند یا کسانی که در وضعیت اضطراب انگیز قرار می‌گیرند تجریه می‌کنند. شیوه‌ی امتیازدهی به این صورت است که اصلا امتیاز صفر، خفیف امتیاز یک، متوسط دو و شدید امتیاز سه را می‌گیرد. بنابراین دامنه نمرات اضطراب از صفر تا 63 خواهد بود. در صورتی که نمره به دست آمده در دامنه صفر تا 7 باشند، فرد مورد بررسی هیچ اضطرابی ندارد، اگر بین 15-8 باشد اضطراب خفیف، اگر بین 25-16 باشد اضطراب متوسط و اگر بین 63-26 باشد، نشان‌دهنده اضطراب شدید است(30). این ابزار قبلا از لحاظ روایی و پایایی مورد بررسی قرار گرفته به طوری که در مطالعه رفیعی و همکاران پایایی پرسشنامه 902/0 بدست آمد که بیانگر پایایی مناسب پرسشنامه‌ی اضطراب بک است (31).
پرسشنامه نگرانی های دوره بارداری (PDQ: Prenatal Distress Questionnaire) توسط آلدرسی و لین در سال 2011 به منظور سنجش نگرانی‌های دوران بارداری طراحی و تدوین شده است. این پرسشنامه دارای 12 سوال و شامل 3 مولفه درباره نگرانی درباره تولد و نوزاد (سوالات 3-6-9-10-11)، نگرانی درباره وزن و تصویر بدنی (سوالات 1-2-7) و نگرانی درباره هیجان و روابط (4-5-8-12) می باشد و براساس طیف 5 گزینه‌ای لیکرت (اصلا نگران نیستم=1، نگران نیستم=2، تا حدودی نگرانم=3، نگرانم=4 و خیلی نگرانم=5) نمره‌گذاری میشود(32). برای محاسبه امتیاز هر زیرمقیاس، نمره تک تک گویه‌های مربوط به آن زیرمقیاس را با هم جمع می‌شوند. برای محاسبه امتیاز کلی پرسشنامه، نمره همه گویه‌های پرسشنامه با هم جمع می‌شوند. دامنه امتیاز این پرسشنامه بین 12 تا 60 بود. هر چه امتیاز حاصل شده از این پرسشنامه بیشتر باشد، نشان دهنده میزان بیشتر نگرانی در دوره بارداری خواهد بود و بالعکس. طبقه‌بندی نمرات به این صورت بود که نمرات بین20-12 (میزان نگرانی در دروه بارداری در حد پایینی میباشد)، نمرات بین 40-20 (میزان نگرانی در دروه بارداری در حد متوسطی میباشد) و نمره بالاتر از 40 (میزان نگرانی در دروه بارداری در حد بالایی میباشد) را نشان می‌دهد. روایی و پایایی این پرسشنامه در مطالعه یوسفی و همکارانش ارزیابی و تایید شده است و همچنین میزان آلفای کرونباخ 74/0 به دست آمده است(33).
دادهﻫﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ و اﻧﺤﺮاف ﻣﻌﯿﺎر و ﻓﺮاواﻧﯽ و درﺻـﺪ
کیفیت زندگی مرتبط با سلامت (HRQOL: Health-Related Quality Of Life) مفهومی چندبعدی است که به ارزیابی تأثیر سلامت، بیماری و درمان بر جنبه‌های مختلف زندگی فرد می‌پردازد. این مفهوم به‌طور گسترده به مسائل جسمانی، روانی، اجتماعی و حتی معنوی اشاره دارد و تلاش می‌کند تا تمامی ابعاد زندگی مرتبط با سلامت را در برگیرد(1). بررسی کیفیت زندگی مرتبط با سلامت به‌ویژه در بیماران مبتلا به بیماری‌های مزمن اهمیت دارد؛ چرا که مشکلات سلامتی آنها می‌تواند تأثیرات زیادی بر سایر جنبه‌های زندگی داشته باشد(2). همچنین کیفیت زندگی مرتبط با سلامت به‌عنوان یکی از معیارهای مهم برای ارزیابی سلامت جسمی و روانی در دوران بارداری مطرح است. بارداری با وجود اینکه دوره‌ای شاد و امیدبخش است با تغییرات فیزیکی و روانی قابل‌توجهی همراه است که می‌تواند بهزیستی و کیفیت زندگی زنان را تحت تأثیر قرار دهد(5-3).
عوامل جسمانی و روانی مرتبط با بارداری مانند پیامدهای نامطلوب بارداری از قبیل زایمان زودرس، سقط جنین و اضطراب بارداری نقش مهمی در کاهش کیفیت زندگی زنان باردار دارند. مطالعات متعدد نشان داده‌اند که این عوامل می‌توانند نه تنها بر سلامت جسمی، بلکه بر سلامت روانی زنان نیز اثرات منفی بگذارند(7،6). در این دوران زنان باردار با چالش‌های جسمانی مانند حالت تهوع، استفراغ، خستگی و همچنین چالش های روانشناختی شامل اضطراب و نگرانی به‌عنوان عوامل مهم در کاهش کیفیت زندگی روبرو هستند (9،8،6).از طرفی نگرانی به‌عنوان بخشی جدایی‌ناپذیر از زندگی روزمره در دوران بارداری ظاهر میشود. نگرانی می‌تواند به‌عنوان یک انگیزه مثبت عمل کند یا در صورت افزایش بیش از حد موجب اختلال در عملکرد روزانه، خواب، اشتها و خلق و خوی مادر باردار شود(10).
بسیاری از زنان باردار به دلیل تغییرات جسمانی و روانی دچار اضطراب و نگرانی می‌شوند که این عوامل می‌توانند منجر به کاهش کیفیت زندگی و حتی بروز عوارض جدی برای مادر و جنین شوند. اضطراب نیز از جمله عواملی است که می‌تواند کیفیت زندگی مرتبط با سلامتی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. اضطراب بارداری یک اختلال روانی مادر است که به عنوان اضطراب مربوط به مادر، نوزاد و زایمان تعریف میشود(11). این بیماری با پیامدهای نامطلوب بارداری مانند زایمان زودرس، وزن کم هنگام تولد، ناراحتی جنین و برخی ناهنجاری‌های نوزاد از جمله شکاف کام و تنگی پیلور(12)، تهوع و استفراغ، پره اکلامپسی، سیستم ضعیف، افزایش اپیزیوتومی و عفونت‌های نوزادی همراه است. اضطراب شدید در دوران بارداری می تواند به رابطه مادر و نوزاد آسیب برساند و توانایی مادر را برای ایفای نقش مادری کاهش دهد(13).
نتایج یک مطالعه ی مروری همچنین نشان داد که اضطراب بارداری و مشکلات بالینی در دوران بارداری سلامت نوزاد همانند کاهش دو سر نوزاد را پیشگویی می کند(14). از آنجا که در نوزادان مادران مضطرب احتمال تولد نارس و وزن کم هنگام تولد وجود دارد می‌تواند در آینده با اختلال خلق و خوی و ناهنجاری در ساختار و عملکرد مغزی همراه باشد(15). اختلال عملکرد محور هیپوتالاموس-هیپوفیز-آدرنال و علائم افسردگی در نوجوانی(16) آسم و بیماری های آلرژیک از دیگر عوارض اضطراب بارداری است که ممکن است کودکان از آن رنج ببرند(18،17). در مطالعه‌ای که بر روی زنان باردار انجام شد، نشان داده شد که علائم اضطرابی در زنان باردار می‌تواند به کاهش کیفیت زندگی مرتبط با سلامت منجر شود و باعث کاهش عملکردهای جسمانی و اجتماعی شود(19). این تحقیق بر اهمیت شناسایی و مدیریت به موقع اضطراب در دوران بارداری تأکید می‌کند تا از کاهش کیفیت زندگی زنان جلوگیری شود. شرایط خاص دوران بارداری مانند حالت تهوع و استفراغ نیز به عنوان عوامل مؤثر در کاهش کیفیت زندگی زنان شناخته می‌شوند. این علائم به‌ویژه در سه‌ماهه اول بارداری رایج هستند و می‌توانند باعث کاهش انرژی و افزایش احساس خستگی در زنان باردار شوند(20).
حمایت اجتماعی می‌تواند اثرات مثبتی بر کاهش استرس و نگرانی دوران بارداری داشته باشد. از طرفی حمایت اجتماعی به عنوان یکی از عوامل کلیدی در بهبود سلامت و رفاه مادران و نوزادان در دوران بارداری شناخته میشود. این حمایت می‌تواند از منابع مختلفی از جمله خانواده، دوستان و همسران فراهم شود(22،21). خانواده و دوستان به‌عنوان دو منبع مهم حمایت اجتماعی در دوران بارداری می‌توانند به مادران باردار کمک کنند تا با تغییرات فیزیکی و روانی که در این دوره تجربه می‌کنند بهتر کنار بیایند. فراهم کردن حمایت عاطفی، مادی و اطلاعاتی از طریق این منابع می‌تواند به مادران کمک کند تا بهزیستی جسمانی و روانی خود را حفظ کنند(23). مطالعات نشان داده‌اند که حمایت اجتماعی نه تنها استرس‌های روانی ناشی از بارداری را کاهش می‌دهد؛ بلکه با تشویق مادران به اتخاذ رفتارهای سالم و انجام تغییرات مناسب در سبک زندگی به بهبود وضعیت جسمی و روانی آنان کمک می‌کند(21). به عنوان مثال مطالعاتی نشان داده‌اند که مادرانی که سطح بالاتری از حمایت اجتماعی را تجربه می‌کنند، در دوران بارداری سطوح پایین‌تری از نگرانی و اضطراب را گزارش کرده‌اند(25،24). این نتایج به‌طور خاص نشان می‌دهند که روابط مثبت و حمایت همسر نقش مهمی در کاهش استرس و اضطراب مادران باردار دارد.
به طور کلی مطالعات موجود نشان می‌دهند که نگرانی و اضطراب دوران بارداری و میزان حمایت اجتماعی دریافتی توسط مادران باردار با پیامدهای بارداری به‌طور مستقیم در ارتباط هستند. با این حال، بیشتر این مطالعات به بررسی اثرات این متغیرها بر سلامت نوزادان پرداخته‌اند و تأثیرات آنها بر سلامت و کیفیت زندگی مادران کمتر مورد توجه قرار گرفته است. لذا با توجه به اهمیت موضوع بر آن شدیم تا در این مطالعه به تعیین همبستگی بین حمایت اجتماعی، نگرانی های دوره بارداری و اضطراب با کیفیت زندگی مرتبط با سلامت در زنان در زنان نخست زا مراجعه کننده به بیمارستان علی‌ابن ابیطالب و نیک نفس رفسنجان در سال 1402 بپردازیم.
روش بررسی
در این مطالعه توصیفی-همبستگی، جامعه پژوهش شامل 100 نفر زن باردار مراجعه‌کننده به بیمارستان علی‌ابن ابیطالب و نیک نفس رفسنجان در در بازه زمانی فرودین تا اسفند 1402 بود که با استفاده از روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب شدند. این زنان باردار جهت انجام مراقبت های دوران بارداری به این مراکز مراجعه کردند. پس از انتخاب آنها بر اساس معیار ورود و خروج و توضیح اهداف مطالعه، رضایت نامه آگاهانه برای تمام افراد تکمیل شد و سپس چک لیست اطلاعات مطالعه توسط محقق تکمیل گردید.
معیارهای ورود به مطالعه شامل: زنان با بارداری اول، دارای یک جنین سالم، عدم سابقه بیماری‌های روحی و روانی، عدم مصرف سیگار و مواد مخدر، عدم وجود مشکلات و بیماری‌های دوران بارداری (شامل سقط و نازایی و استفاده از روش‌های کمک باروری) و انجام کامل مراقبت‌های بارداری همچنین معیارهای عدم ورود به مطالعه فوت همسر و وجود فرزند با معلولیت در خانواده، ابتلا به هر گونه عارضه و بیماری در طی بارداری و ختم بارداری بود.
حجم نمونه مورد نیاز با استفاده از فرمول همبستگی و اطلاعات مطالعه Bushra Gul و همکاران با در نظر گرفتن سطح معنیداری 05/0 و توان آماری 90 درصد و همبستگی بین حمایت اجتماعی و کیفیت زندگی مرتبط با سلامتی در بارداری (270/0=r)، 100 نفر برآورد شد(26).
ابزار جمع‌آوری اطلاعات در این مطالعه شامل چک لیست اطلاعات دموگرافیک (سن، تحصیلات، سن بارداری، تعداد فرزند و میزان درآمد)، پرسشنامه حمایت اجتماعی، پرسشنامه استاندارد نگرانی دوره بارداری آلدرسی و لین، پرسشنامه اضطراب بک و پرسشنامه کیفیت زندگی مرتبط با سلامت (SF-36) بود که از طریق مصاحبه به صورت رودررو، توسط محقق پس از توضیح اهداف مطالعه و تکمیل فرم رضایت آگاهانه انجام شد. در صورت عدم تکمیل پرسنامه یا نقص در اطلاعات پرشنامه، زن باردار دیگری بر اساس معیار های ورود و عدم ورود جایگزین گردید.
پرسشنامه حمایت اجتماعی (SS-A: social support appraisals) توسط واکس، فیلیپس، هالی، تامپسون، ویلیامز و استوارت در سال ۱۹۸۶ بر مبنای تعریف کوب از حمایت اجتماعی ساخته شد. این پرسشنامه دارای ۲۳ ماده است که سه حیطه حمایت خانوادگی (8 سوال)، حمایت دوستان (7 سوال) و حمایت اجتماعی (8 سوال) را در نظر می‌گیرد. نمره گذاری این مقیاس به صورت چهار درجه‌ای بسیار موافق (4 نمره)، موافق (3 نمره)، مخالف (2 نمره) و بسیار مخالف (1 نمره) و نمره گذاری سولات ۳،۱۰،۱۳،۲۱ و ۲۲ به شکل وارونه است. رنج امتیازات این پرسشنامه از 23 تا 92 می باشد که نمره بالاتر نشان دهنده حمایت اجتماعی بیشتر است. عسگری این آزمون را در سال 1390 بر روی کارکنان شرکت ملی حفاری ایرانی اجرا کرده و روایی و پایایی آن را به دست آورده است. در این مطالعه ضریب پایایی 78/0 بدست آمد(27).
پرسشنامه کیفیت زندگی مرتبط با سلامتی (SF-36: The 36-Item Short Form Health Survey) توسط ویر در سال 1992 ساخته شده است(28). این آزمون به منظور ارزیابی سیاست‌های بهداشتی و به طور کلی ارزیابی حالت سلامت از نظر وضعیت جسمانی و روانی طراحی شده است. این پرسشنامه دارای 36 سوال و 8 مؤلفه میباشد و بر اساس طیف لیکرت 5 گزینه‌ای (کاملا نادرست است=1، تا حدود زیادی درست است=2، نمی‌دانم=3، تا حدود زیادی درست است=4، کاملا درست است=5) نمره گذاری میشود. ابعاد هشت گانه مورد بررسی در این پرسشنامه شامل عملکرد جسمانی (3-4-5-6-7-8-9-10-11-12)، محدودیت‌های ایفای نقش ناشی از وضعیت سلامت جسمانی (13-14-15-16)، محدودیت‌های ایفای نقش ناشی از مشکلات هیجانی (17-18-19)، انرژی و نشاط (23-27-29-31)، سلامت عاطفی (24-25-26-28-30)، عملکرد اجتماعی (20-32)، درد (21-22) و سلامت عمومی (1-34-35-36) است. پایین‌ترین نمره در این پرسشنامه صفر و بالاترین ۱۰۰ است. روایی و پایایی این پرسشنامه در مطالعه کوشیار و همکاران بررسی و میزان ضریب آلفای آن برای بعد جسمانی 91/0، بعد اجتماعی 87/0، بعد روانی 71/0 و برای نمره کل کیفیت زندگی مرتبط با سلامت 91/0 بدست آمد(29).
پرسشنامه اضطراب بک (BAI: Beck Anxiety Inventory) یک پرسشنامه خود گزارشی است که برای اندازه‌گیری شدت اضطراب در نوجوانان و بزرگسالان تهیه شده است. این پرسشنامه شامل 21 سوال است که با استفاده از لیکرت چهار گزینه‌ای نمره‌گذاری میشود. هر عبارت بازتاب یکی از علایم اضطراب است که معمولا افرادی که از نظر بالینی مضطرب هستند یا کسانی که در وضعیت اضطراب انگیز قرار می‌گیرند تجریه می‌کنند. شیوه‌ی امتیازدهی به این صورت است که اصلا امتیاز صفر، خفیف امتیاز یک، متوسط دو و شدید امتیاز سه را می‌گیرد. بنابراین دامنه نمرات اضطراب از صفر تا 63 خواهد بود. در صورتی که نمره به دست آمده در دامنه صفر تا 7 باشند، فرد مورد بررسی هیچ اضطرابی ندارد، اگر بین 15-8 باشد اضطراب خفیف، اگر بین 25-16 باشد اضطراب متوسط و اگر بین 63-26 باشد، نشان‌دهنده اضطراب شدید است(30). این ابزار قبلا از لحاظ روایی و پایایی مورد بررسی قرار گرفته به طوری که در مطالعه رفیعی و همکاران پایایی پرسشنامه 902/0 بدست آمد که بیانگر پایایی مناسب پرسشنامه‌ی اضطراب بک است (31).
پرسشنامه نگرانی های دوره بارداری (PDQ: Prenatal Distress Questionnaire) توسط آلدرسی و لین در سال 2011 به منظور سنجش نگرانی‌های دوران بارداری طراحی و تدوین شده است. این پرسشنامه دارای 12 سوال و شامل 3 مولفه درباره نگرانی درباره تولد و نوزاد (سوالات 3-6-9-10-11)، نگرانی درباره وزن و تصویر بدنی (سوالات 1-2-7) و نگرانی درباره هیجان و روابط (4-5-8-12) می باشد و براساس طیف 5 گزینه‌ای لیکرت (اصلا نگران نیستم=1، نگران نیستم=2، تا حدودی نگرانم=3، نگرانم=4 و خیلی نگرانم=5) نمره‌گذاری میشود(32). برای محاسبه امتیاز هر زیرمقیاس، نمره تک تک گویه‌های مربوط به آن زیرمقیاس را با هم جمع می‌شوند. برای محاسبه امتیاز کلی پرسشنامه، نمره همه گویه‌های پرسشنامه با هم جمع می‌شوند. دامنه امتیاز این پرسشنامه بین 12 تا 60 بود. هر چه امتیاز حاصل شده از این پرسشنامه بیشتر باشد، نشان دهنده میزان بیشتر نگرانی در دوره بارداری خواهد بود و بالعکس. طبقه‌بندی نمرات به این صورت بود که نمرات بین20-12 (میزان نگرانی در دروه بارداری در حد پایینی میباشد)، نمرات بین 40-20 (میزان نگرانی در دروه بارداری در حد متوسطی میباشد) و نمره بالاتر از 40 (میزان نگرانی در دروه بارداری در حد بالایی میباشد) را نشان می‌دهد. روایی و پایایی این پرسشنامه در مطالعه یوسفی و همکارانش ارزیابی و تایید شده است و همچنین میزان آلفای کرونباخ 74/0 به دست آمده است(33).
دادهﻫﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ و اﻧﺤﺮاف ﻣﻌﯿﺎر و ﻓﺮاواﻧﯽ و درﺻـﺪ
ﺗﻮﺻﯿﻒ ﺷﺪند. ﺑﺮای ارزیﺎﺑﯽ ﺗﻮزیﻊ ﻧﺮﻣﺎل ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎی ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ از آزﻣﻮن ﮐﻮﻟﻤﻮﮔﺮوف اﺳﻤﯿﺮﻧﻮف (Kolmogorov–Smirnov test) و همچنین با محاسبه شاخصهای چولگی (skewness) و کشیدگی (kurtosis) اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ که این پیش فرض برقرار بود. ﺑﺮای ﺑﺮرﺳﯽ توزیع ﻧﻤﺮات حمایت اجتماعی، نگرانی های دوره بارداری، اضطراب و کیفیت زندگی در زنان باردار مراجعه کننده به بیمارستان علی ابن ابیطالب و نیک نفس رفسنجان در زیر گروه متغیرهای تحصیلات و سطح درآمد از One-way ANOVA و درصورت معنیداری از آزمون مقایسات چندگانه توکی (Tukey’s multiple comparisons test)، به منظور مقایسه میانگین زوج گروهها استفاده شد. همبستگی بین حمایت اجتماعی، نگرانی دوره بارداری و اضطراب با کیفیت زندگی مرتبط با سلامت با استفاده از همبستگی پیرسون سنجیده شد. برای بررسی تاثیر حمایت اجتماعی، نگرانی دوره بارداری بر کیفیت زندگی مرتبط با سلامت از رگرسیون خطی استفاده شد. دادهﻫﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﺮماﻓﺰار SPSS ﻧﺴﺨﻪی 24، ﻣﻮرد ﺗﺠﺰیﻪ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻗﺮار گرفتند. سطح (05/0p<) معنی دار در نظر گرفته شد.
یافته ها
در این مطالعه تعداد 100 نفر از زنان باردار مورد مطالعه قرار گرفتند که مشخصات دموگرافیک آنها در جدول 1 نمایش داده شده است.
یافته ها
در این مطالعه تعداد 100 نفر از زنان باردار مورد مطالعه قرار گرفتند که مشخصات دموگرافیک آنها در جدول 1 نمایش داده شده است.
جدول 1: مشخصات مادران باردار شرکت کننده (100 n=)
| متغیرها | ||
| سن (سال) (رنج) |
65/5±16/36 (43-18) |
|
| سن بارداری (هفته) (رنج) |
54/4±71/26 (40-7) |
|
| تعداد فرزند (نفر) (رنج) |
99/0±23/1 (5-0) |
|
| تحصیلات | بیسواد | (%6) 6 |
| زیر دیپلم | (20%) 20 | |
| دیپلم و فوق دیپلم | (46%) 46 | |
| لیسانس و فوق لیسانس | (20%) 20 | |
| دکتری | (8%) 8 | |
| درآمد | کمتر از 2 برابر حداقل اداره کار | (24%)24 |
| 2 تا 4 برابر حداقل اداره کار | (52%) 52 | |
| بیش از 4 برابر حداقل اداره کار | (24%) 24 | |
| سه ماهه بارداری | اول | (5%) 5 |
| دوم | (52%) 52 | |
| سوم | (43%) 43 | |
نتایج آزمون ANOVA در جدول 2 نشان داد که میانگین نمره پرسشنامه نگرانی های دوران بارداری PDQ اختلاف معنیداری در بین زنان بر حسب تحصیلات دارد(014/0= P).
نتایج مقایسه میانگین زوج گروهها با از آزمون مقایسات چندگانه توکی (Tukey’s multiple comparisons test) نشان داد که میانگین نگرانی های دوران بارداری در زنان بی سواد به طور معناداری کمتر از زنان دارای مدرک لیسانس و بالاتر است (05/0>P) اما اختلاف معنیداری در میانگین اضطراب، حمایت اجتماعی و کیفیت زندگی مرتبط با سلامت زنان مورد مطالعه بر حسب تحصیلات وجود نداشت (367/0P=). همچنین نتایج آزمون ANOVA نشان داد که میانگین نمره پرسشنامه نگرانی های دوران بارداری PDQ، اضطراب، حمایت اجتماعی و کیفیت زندگی مرتبط با سلامت زنان مورد مطالعه بر حسب سطح درآمد خانوار و سه ماهه بارداری تفاوت معناداری ندارد. بر اساس نتایج آزمون همبستگی، بین نگرانی دوران بارداری با سن مادر و همچنین بین نگرانی دوران بارداری و حمایت اجتماعی با تعداد فرزند همبستگی معکوس و معناداری وجود داشت.
نتایج مقایسه میانگین زوج گروهها با از آزمون مقایسات چندگانه توکی (Tukey’s multiple comparisons test) نشان داد که میانگین نگرانی های دوران بارداری در زنان بی سواد به طور معناداری کمتر از زنان دارای مدرک لیسانس و بالاتر است (05/0>P) اما اختلاف معنیداری در میانگین اضطراب، حمایت اجتماعی و کیفیت زندگی مرتبط با سلامت زنان مورد مطالعه بر حسب تحصیلات وجود نداشت (367/0P=). همچنین نتایج آزمون ANOVA نشان داد که میانگین نمره پرسشنامه نگرانی های دوران بارداری PDQ، اضطراب، حمایت اجتماعی و کیفیت زندگی مرتبط با سلامت زنان مورد مطالعه بر حسب سطح درآمد خانوار و سه ماهه بارداری تفاوت معناداری ندارد. بر اساس نتایج آزمون همبستگی، بین نگرانی دوران بارداری با سن مادر و همچنین بین نگرانی دوران بارداری و حمایت اجتماعی با تعداد فرزند همبستگی معکوس و معناداری وجود داشت.
جدول 2: مقایسه میانگین ﻧﻤﺮات حمایت اجتماعی، نگرانی دوره بارداری، اضطراب و کیفیت زندگی بر حسب متغیرهای دموگرافیک (100 n=)
داده ها به صورت میانگین ± انحراف معیار یا ضریب پیرسون بیان شدند
* آزمون One Way ANOVA
** آزمون Correlation
| شاخص ها متغیرهای دموگرافیک |
نگرانی دوره بارداری | اضطراب | حمایت اجتماعی | کیفیت زندگی مرتبط با سلامت | |
| تحصیلات | بیسواد | 98/5±67/30 | 89/3±00/16 | 35/8±17/58 | 92/2 ± 83/11 |
| زیر دیپلم | 0/5±95/35 | 69/3±90/14 | 68/9±90/58 | 68/2 ± 45/10 | |
| دیپلم و فوق دیپلم | 67/4±13/35 | 13/3±24/16 | 21/8±85/58 | 88/2 ± 59/11 | |
| لیسانس و بالاتر | 20/5±64/37 | 75/2±43/15 | 11/11±11/61 | 35/2 ± 07/10 | |
| P-Value* | 014/0 | 367/0 | 745/0 | 0/085 | |
| درآمد خانوار | کمتر از 2 برابر حداقل اداره کار | 87/5±38/35 | 296/3±58/16 | 53/10 ± 38/59 | 20/3 ± 25/10 |
| 2 تا 4 برابر حداقل اداره کار | 23/5±37/35 | 99/2±87/15 | 37/9 ± 48/58 | 48/2 ± 12/11 | |
| بیش از 4 برابر حداقل اداره کار | 21/4±88/36 | 39/2±58/147 | 84/7 ± 63/61 | 85/2 ± 29/11 | |
| P-Value* | 0465/0 | 061/0 | 0/397 | 0/354 | |
| سه ماهه بارداری | اول (5n= ) | 61/5±00/36 | 11/5±80/17 | 06/6±60/58 | 27/5±4/81 |
| دوم (52n= ) | 20/5±35/35 | 99/2±90/15 | 85/8±96/58 | 37/6±26/81 | |
| سوم (43n= ) | 16/5±16/36 | 65/2±28/15 | 26/10±14/60 | 89/7±90/82 | |
| P-Value* | 744/0 | 172/0 | 814/0 | 522/0 | |
| سن مادر (سال) | r= 226/0- | 140/0- r= | 099/0- r= | 102/0 | |
| P-Value** | 024/0 | 165/0 | 327/0 | 314/0 | |
| سن بارداری (هفته) | r= 105/0 | 185/0- r= | 155/0 r= | 034/0 | |
| P-Value** | 298/0 | 065/0 | 123/0 | 737/0 | |
| تعداد فرزند | 608/0- r= | 006/0- r= | 375/0- r= | 124/0 | |
| P-Value** | 001/0> | 925/0 | 001/0> | 218/0 | |
* آزمون One Way ANOVA
** آزمون Correlation
در بررسی همبستگی بین کیفیت زندگی مرتبط با سلامت با نگرانی دوران بارداری، اضطراب و حمایت اجتماعی نتایج آزمون همبستگی نشان داد بین حمایت اجتماعی وکیفیت زندگی مرتبط با سلامت همبستگی مثبت و معنادار (022/0P=،229/0r=) و بین حمایت اجتماعی و نگرانی دورن بارداری همبستـگی معکـوس و معنــاداری (001/0>P،
648/0-r=) وجود دارد. سایر موارد همبستگی معناداری نداشتند(جدول 3). جهت بررسی همزمان متغیرهای نگرانی دوره بارداری، اضطراب و حمایت اجتماعی در کیفیت زندگی مرتبط با سلامت از رگرسیون خطی چند گانه استفاده شد. همانطور که در جدول 4 گزارش شده است حمایت اجتماعی بر کیفیت زندگی مرتبط با سلامت تاثیر مثبت و معناداری دارد.
648/0-r=) وجود دارد. سایر موارد همبستگی معناداری نداشتند(جدول 3). جهت بررسی همزمان متغیرهای نگرانی دوره بارداری، اضطراب و حمایت اجتماعی در کیفیت زندگی مرتبط با سلامت از رگرسیون خطی چند گانه استفاده شد. همانطور که در جدول 4 گزارش شده است حمایت اجتماعی بر کیفیت زندگی مرتبط با سلامت تاثیر مثبت و معناداری دارد.
جدول 3: همبستگی بین ﻧﻤﺮات کیفیت زندگی مرتبط با سلامت با نگرانی دوره بارداری، اضطراب و حمایت اجتماعی (100 n=)
| نگرانی دوران بارداری | اضطراب | حمایت اجتماعی | |
| کیفیت زندگی مرتبط با سلامت | r= 033/0 | r= 007/0 - | r= 229/0 |
| P= 742/0 | P = 742/0 | P= 022/0 | |
| نگرانی دوران بارداری | - | r= 038/0 | r= 648/0- |
| - | P= 705/0 | P 001/0> | |
| اضطراب | - | - | r= 065/0- |
| - | - | P= 523/0 |
جدول 4: تعیین عوامل تاثیر گذار بر کیفیت زندگی مرتبط با سلامت (100 n=)
| متغیرها | ضرایب غیر استاندارد | ضرایب استاندارد Beta |
p | |
| B | خطای استاندارد | |||
| نگرانی دوران بارداری | 277/0- | 176/0 | 204/0- | 118/0 |
| اضطراب | 091/0- | 231/0 | 039/0- | 695/0 |
| حمایت اجتماعی | 274/0 | 098/0 | 364/0 | 006/0 |
| عرض از مبدأ | 78/89 | 27/6 | 001/0.> | |
دوران بارداری یکی از مهم‌ترین و حساس‌ترین دوره‌ها در زندگی یک زن است که می‌تواند با تغییرات فیزیکی، عاطفی و اجتماعی همراه باشد. این تغییرات ممکن است موجب بروز نگرانی و اضطراب در مادران شود. در این مطالعه تعداد 100 نفر از زنان باردار مراجعه کننده به بیمارستان علی‌ابن ابیطالب و نیک نفس رفسنجان در سال 1402 مورد مطالعه قرار گرفتند.
نتایج مطالعه نشان داد که میانگین دریافت حمایت اجتماعی زنان باردار برابر با 9/33± 59/45 است. بررسی‌های آماری نشان داد که اختلاف معنیداری در متغیر حمایت اجتماعی در بین زنان مورد مطالعه بر حسب سطح تحصیلات، میزان درآمد و سن حاملگی وجود ندارد. نتایج بررسی همبستگی بین حمایت اجتماعی با کیفیت زندگی زنان باردار نشان داد که بین حمایت اجتماعی با تعداد فرزندان همبستگی معکوس و معنی داری وجود داشت. بدین معنی که با افزایش تعداد فرزندان و حمایت اجتماعی کاهش می یابد.
همچنین بین حمایت اجتماعی و نگرانی دورن بارداری همبستگی معکوس و معناداری وجود داشت. بدین معنی که با افزایش حمایت اجتماعی، نگرانی دوران بارداری کاهش می یابد. همچنین بین حمایت اجتماعی و کیفیت زندگی مرتبط با سلامت رابطه مثبت و معناداری وجود داشت(34).
در مطالعه فرامرزی و پاشا (1394) میانگین دریافت حمایت اجتماعی زنان باردار تک قل 40-18 سال مراجعه کننده به دو بیمارستان آموزشی بابل در سال 1392، (18/4±87/12) با دامنه نمرات 25-0 بود که در این مطالعه میانگین دریافت حمایت اجتماعی زنان باردار بیشتر از تحقیق ما بود که این امر می تواند ناشی از تفاوت های فرهنگی باشد(35). نتایج این پژوهش، بیانگر وجود همبستگی منفی حمایت اجتماعی بر استرس دوران بارداری بوده است. در این مطالعه حمایت خانواده، قوی ترین پیش بینی کننده منفی استرس زنان باردار بود.
عبدالله زاده و همکارانش در این زمینه گزارش کردند که سه منبع حمایت اجتماعی، خانواده، دوستان و آشنایان به طور معنی داری می تواند ١٦% از تغییرات افسردگی سه ماهه سوم بارداری را تبیین‌کنند(36). از آنجایی که دوران حاملگی، پراسترس ترین دوران زندگی زن میباشد و خانواده نقش کلیدی در گذراندن این دوره پراسترس دارند؛ لذا نیاز به حمایت اجتماعی بخصوص حمایت خانواده جهت کاهش استرس بیشتر احساس میشود. اصولا حمایت اجتماعی بالا با کاهش سطح کورتیزول خون و در نتیجه کاهش اضطراب همراه میباشد(37).
بررسی‌ها نیز نشان داده که حمایت اجتماعی از طریق ایفای نقش واسطه‌‌ای میان عوامل تنش‌‌زای زندگی و بروز مشکلات جسمی و روانی و همچنین تقویت شناخت افراد باعث کاهش تنش، افزایش میزان بقا و بهبود کیفیت زندگی افراد میشود(38).
در این زمینه بهرامی و همکاران (2023) اظهار می‌‌دارند که یکی از عوامل کمک‌‌کننده برای مبارزه با استرس، حمایت خانواده، دوستان و اطرافیان است. بدیهی است کسانی که از خانواده منسجم برخوردارند عوامل استرس‌زا و فشار کمتری بر آنها وارد میشود(39). از طرف دیگر شیشه گر و همکاران دریافتند که بین حمایت اجتماعی و میزان استرس در بارداری ارتباط معنیداری مشاهده نشد و حمایت اجتماعی و استرس با هم همبستگی ندارند(40).
اصولا حمایت اجتماعی به عنوان منابعی که توسط دیگران مخصوصاً خانواده و دوستان ایجاد میشود تعریف شده است. تغییرات بدنی شدید در اواخر بارداری می‌تواند منجر به کاهش روابط با دوستان و آشنایان شود. نتایج مطالعه نشان داد که نگرانی دوران بارداری اختلاف معنی داری در بین زنان بر حسب تحصیلات دارد و میزان نگرانی ترس دوران بارداری در زنان بیسواد به طور معنیداری کمتر از زنان دارای مدرک لیسانس و بالاتر بود. نگرانی دوران بارداری با سن و تعداد فرزندان همبستگی معکوس و معنیداری داشت. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت با افزایش سن و تعداد فرزندان، نگرانی دوران بارداری کاهش معنیداری پیدا می‌کند. این یافته با نتایج پژوهش‌های وو و همکاران (41)، هایئون و همکاران (2022) (42)مطابقت دارد.
همچنین نتایج ما نشان داد که اختلاف معنی داری بین میزان اضطراب زنان باردار مورد مطالعه بر حسب تحصیلات، میزان درآمد خانوار و سن حاملگی وجود ندارد. سایر نتایج بیانگر آن بود که بین اضطراب با متغیرهای سن، تعداد فرزندان و سن بارداری و همچنین کیفیت زندگی در زنان باردار همبستگی معنی داری مشاهده نشد. این نتایج با یافته مطالعه های شوبرت و همکاران (2017) (43)، فاتح نژاد و همکاران (2021) (44) و چهره زای و همکاران (2021) (45)غیرهمسو بود. این تفاوت می‌تواند ناشی از تفاوت‌های فرهنگی و اجتماعی افراد شرکت کننده در مطالعات باشد؛ زیرا کیفیت زندگی یکی از سازه‌های روانشناسی مثبت‌نگر است که شامل ادراک شناخت، شادی، علاقه انتظار، عاطفه مثبت و منفی و غیره میشود. از آنجا که این مؤلفه‌ها در کاهش اضطراب مؤثر هستند؛ لذا می‌توانند در دوره بارداری نیز اضطراب زنان را کاهش دهند. همچنین افرادی که کیفیت زندگی مطلوب‌تری دارند از سلامت روان و بهزیستی روانشناختی بالاتری برخوردار هستند که این عوامل خود نقش مهمی در مقابله با مشکلات مرتبط با سلامت روان و کاهش اضطراب از جمله اضطراب حاملگی دارند.
این تحقیق به بررسی رابطه بین حمایت اجتماعی، نگرانی دوران بارداری و اضطراب با کیفیت زندگی مرتبط با سلامت در زنان باردار نخست زا مراجعه‌کننده به بیمارستان‌های علی‌ابن ابیطالب و نیک نفس رفسنجان در سال 1402پرداخته است. نتایج نشان می‌دهد که حمایت اجتماعی نقش مهمی در کاهش نگرانی دوران بارداری دارد. یافته‌ها نشان داد که میانگین دریافت حمایت اجتماعی در زنان باردار نخست زا مورد مطالعه به طور کلی رضایت‌بخش بوده است. همچنین نتایج نشان داد که با افزایش تعداد فرزندان، حمایت اجتماعی کاهش می‌یابد که این موضوع می‌تواند به دلیل افزایش مسئولیت‌ها و فشارهای روانی ناشی از نگهداری از چند فرزند باشد. در زمینه نگرانی دوران بارداری، نتایج نشان داد که زنان بی سواد دارای نگرانی بیشتری نسبت به زنان دارای تحصیلات بالاتر هستند. این یافته‌ها می‌توانند نشان‌دهنده نیاز به آموزش و افزایش آگاهی در میان زنان باردار باشند.
به طور کلی این تحقیق تأکید می‌کند که حمایت اجتماعی می‌تواند به عنوان یک عامل کلیدی در کاهش نگرانی دوران بارداری عمل کند و بنابراین ایجاد شبکه‌های حمایتی قوی برای مادران باردار ضروری است تا آنها بتوانند این دوره حساس را با آرامش بیشتری پشت سر بگذارند.
این مطالعه با محدودیت‌هایی نیز مواجه بود؛ ازجمله حجم نمونه محدود که تنها بر روی 100 نفر از زنان باردار نخست زا مراجعه‌کننده به دو بیمارستان خاص در رفسنجان انجام شد و ممکن است قابلیت تعمیم آن به جمعیت‌های بزرگ‌تر را محدود کند. از طرفی انتخاب دو بیمارستان خاص در یک منطقه جغرافیایی محدود نیز ممکن است تعمیم پذیری نتایج را مختل کند. همچنین با توجه به مقطعی بودن طراحی مطالعه روابط علت و معلولی را نمی توان از نتایج این مطالعه استخراج کرد. یکی دیگر از محدودیت های این مطالعه عدم پیگیری طولانی‌مدت شرکت‌کنندگان پس از جمع‌آوری داده‌ها می‌تواند که منجر به از دست دادن اطلاعات مهم درباره تغییرات در وضعیت روانی و کیفیت زندگی آنها در طول دوران بارداری شد.
با توجه به محدودیت‌های ذکر شده، نتایج این تحقیق باید با احتیاط تفسیر شوند و برای تحقیقات آینده پیشنهاد میشود که حجم نمونه بزرگ‌تر، تنوع جغرافیایی بیشتر و استفاده از طراحی‌های طولی مورد بررسی قرار گیرد تا بتوانند اطلاعات جامع‌تری درباره تأثیر حمایت اجتماعی، نگرانی دوران بارداری و اضطراب بر کیفیت زندگی زنان باردار ارائه دهند.
ملاحظات اخلاقی
مطالعه حاضر با کد IR.RUMS.REC.1401.197 در کمیته اخلاق دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان مطابق با بیانیه هلسینکی تایید و به ثبت رسیده است.در طی انجام مطالعه اطلاعات مربوط به افراد محرمانه ثبت شد و رضایت آگاهانه از همه مادران اخذ گردید.
سهم نویسندگان
زهرا کامیاب؛ ایده پردازی، طراحی مطالعه، تجزیه و تحلیل و تفسیر داده ها، آماده سازی پیش نویس نسخه خطی، بازبینی نسخه نهایی، میترا عباسی فرد؛ ایده و طراحی مطالعه، بازبینی نسخه نهایی، سکینه میرزایی خلیل آبادی؛ جمع اوری اطلاعات، بازبینـی نسخـه نهـایی، پترویـن آقا محمـدحسنـی؛ جمـع آوری اطلاعات، بازبینی نسخه نهایی، فاطمه باقری پررانی؛ جمع آوری اطلاعات را برعهده داشتند. تمامی نویسندگان نسخه نهایی را مطالعه و تایید نموده و مسئولیت پاسخگویی در قبال پژوهش را پذیرفته اند.
حمایت مالی
در انجام این پایان نامه هیچگونه حمایت مالی دریافت نشده است.
تضاد منافع
هیچگونه تضاد منافعی در این مقاله گزارش نشده است.
تقدیر و تشکر
نویسندگان این مقاله از مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی مرتبط با سلامت دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان برای حمایت و همکاری تشکر می کنند.
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
