دوماهنامه علمی پژوهشی

مقدمه

جامعه بزرگ انسانی از واحدهای کوچک‏تری شکل می‏گیرد که قدیمی‏ترین و طبیعی‏ترین آن خانواده است که از آغاز زندگی بشر وجود داشته است. خانواده هسته مرکزی اجتماع است که کانون حفظ سنن ملی و مرکز رشد عواطف و احساسات است. این واحد همانند سنگ بنای اول ساختمان اجتماع است که هر چه از استحکام بیش‏تری برخوردار باشد، به استحکام بیش‏تر جامعه منجر خواهد شد(1).

خانواده اولین پایگاه انتقال عناصر فرهنگی به نسل جدید است و عاملی موثر در رشد و شکوفایی استعداد های آدمی و گسترش فرهنگ بشری به شمار می رود(2).

لذا خانواده در حفظ و گسترش قدرت ملی و از آن سو انحطاط تباهی ملت‏ها نقش اساسی دارد، چنان که به لحاظ اهمیت خانواده در اصل دهم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران آمده است : "از آن جا که خانواده واحد بنیادی جامعه اسلامی است همه قوانین و مقررات و برنامه‏ ریزی‏های مربوطه باید در جهت آسان کردن تشکیل خانواده پاسداری از قداست آن و استواری روابط خانوادگی بر پایه حقوق و اخلاق اسلامی باشد"(3).

برای داشتن یک ارتباط زناشویی و زندگی سالم نیاز به مهارت است و کسب مهارت مستلزم آموزش و یادگیری می باشد(4).

برقراری ارتباط و گفتگو یکی از اصلی ترین عوامل موفقیت در ازدواج است. بدون برخورد و مکالمه درست، اختلاف و جر و  بحث ها به مشکلات بسیار بزرگی تبدیل می شوند. اگر زن و مرد مهارتهای ارتباطی لازم برای حل و فصل اختلافشان را نداشته باشند، حتی کوچکترین مشکل شان غیر قابل حل خواهد بود. برخی ازعوامل دخیل درشکست ازدواج  شامل : ضعف در برقراری ارتباط، مشکلات مالی و شرایط محیطی است. همیشه این مسائل ذکر شده در ازدواج های سالم و با دوام هم وجود دارند، اما اگر به طریق مناسب با آن ها برخورد نشود، منجر به شکست آن ازدواج خواهد شد(2).

طلاق یکی از پیچیده ترین پدیده های اجتماعی عصر کنونی است که قطعا برای گروه بسیاری از انسان ها اجتناب پذیر است زیرا گاهی محیط خانواده آنچنان پر آشوب و تحمل ناپذیر     می شود که طلاق تنها راه حل باقی مانده است(5).طلاق ﺩﺭ ﻟﻐﺖ، به ﻣﻌﻨﺎﻯ ﺭﻫــﺎ ﻛﺮﺩﻥ ﻭ ﺁﺯﺍﺩ ﻛﺮﺩﻥ ﻭ ﺩﺭ ﺍﺻﻄﻼﺡ به ﻣﻌﻨــﺎﻯ ﺍﺯﺍﻟــﺔ ﻗﻴﺪﺍﻟﻨﻜﺎﺡ ﺑﺼﻴﻐﻪ ﻣﺨﺼﻮﺻﻪ ﺍﺳــﺖ، ﻳﻌﻨﻰ ﮔﺴﺴــﺘﻦ ﭘﻴﻮﻧــﺪ ﺍﺯﺩﻭﺍﺝ ﺑﺎ ﻟﻔظی ﻣﺨﺼﻮﺹ (6).

بی تردید افزایش دامنه آفت های جامعه  که باید دست اندکاران کشور را به تأمل و چاره اندیشی اساسی وا دارد، معلولی بیش نیست. برای مقابله با این پدیده های نابهنجار باید ابتدا علل و عوامل موثر بر این معضل را بررسی و شناسایی کنیم. در غیر اینصورت هر راه حلی اگرچه با صرف هزینه های زیاد، بی تأثیرخواهد ماند. به این ترتیب ما در این تحقیق عوامل موثر بر آن را شناسایی می کنیم شاید در بکارگیری نتایج آن در عمل از روند رو به رشد این معضل اجتماعی اندکی کاهش  مشاهده گردد.در شهرستان یزد روند رو به رشد طلاق خانواده ها را از هم متلاشی کرده و جامعه را به سمت آسیب های اجتماعی پیش می برد و هم چنین درآینده اذهان عموم مردم را نسبت به تشکیل خانواده که از نظر اسلام یک بنای بسیار مهم و محکمی است بدبین کرده و روز به روز بر فسادهای اجتماعی می افزاید.

در حال حاضر اکثریت طلاق ها نه به خاطر عمل زشت فاحش و آشکار بلکه عوامل ساده مانند: نوازش، ابراز محبت، نگرش به زن و غیره اما ضروری صورت می گیرد، عواملی که برای داشتن یک ارتباط زناشویی و زندگی سالم نیاز به مهارت های زندگی دارد و کسب  این مهارت مستلزم آموزش و یادگیری است. همانطوری که یکی از راهکارهای پیشگیرانه در تحقیقات انجام شده، آموزش شیوه های صحیح رفتاری از طریق برگزاری دوره های آموزشی قبل از ازدواج تحت عناوین آموزش مهارت های زندگی، راهبردهای ارتقای کارکرد خانواده، حقوق و تکالیف زوجین، بهداشت باروری بیان شده است (4).

برای مقابله با این پدیده های نابهنجار باید ابتدا علل و عوامل موثر این معضل بررسی و شناسایی شود ( با استفاده از تحلیل کیفی از نوع روایت می توان علل عینی تر و واقعی تر موضوع طلاق در جامعه به دست بیاید).

دسته ای دیﮕﺮ از ﺗﻌـﺎریﻒ روایـﺖ ﻫـﺎ را ﺳـﺎزه ﻫـﺎی ﺗﺤﻠﯿﻠـﯽ ﻣـﯽ داﻧﻨـﺪ ﮐـﻪ تعدادی از کنش ها و وقایع مربوط به ﮔﺬﺷــﺘﻪ و یــﺎ زﻣــﺎن ﺣــﺎل را ﮐــﻪ در ﺷــﺮایﻂ دیگر گسسته و ﻧﺎﻣﺮﺑﻮط ﺗﻠﻘﯽ ﻣـﯽ ﺷـﻮﻧﺪ، در ﺣـﻮل یـﮏ ﮐﻠﯿـﺖ ﻣﻨـﺴﺠﻢ و ﻣـﺮﺗﺒﻂ ﭘﯿﻮﻧـﺪ می دهد. این کلیت ارتباطی به هر یک از عناصر داستان معنا بخشیده و آنرا تبیین می کند و در همان حال توسط آن ها شکل می گیرد (7).

روش های آموزشی متنوع اند اما دو نوع از روشها که دارای اثربخشی خوبی هستند و برای مدل های آموزشی-کاربردی کمتر استفاده می شود همانند یادگیری فعال و پنهان، در این پژوهش بکار برده می شود: یادگیری فعال بدلیل فعال تر کردن حضور دانشجویان در کلاس حین تدریس و برانگیختن سطوح بالای فکری آنها موجب افزایش میزان ماندگاری اطلاعات در ذهن پس از جلسه تدریس می شود هم چنین دانشجویان رضایت بیشتری از اجرای این روش آموزش نسبت به روش سخنرانی کلاسیک دارند(8).

(در یادگیری پنهان به علت پنهان بودن فرآیند یادگیری و ناآگاهی فرستنده یا گیرنده پیام، فرآیندهای گزینش گری در هیچ یک فعال نشده و فرستنده و گیرنده را از حالت فرستنده و گیرنده فعال به فرستنده و گیرنده غیرفعال تبدیل می کند لذا براحتی می تواند تأثیر خودش را بر افراد بگذارد) (9). به عبارتی ، یادگیری پنهان، ﻳﺎﺩﮔﻴﺮﻱ است که ﺩﺭ ﻋﻤﻞﺁﺷﻜﺎﺭ ﻧﻴﺴﺖ، ﻭﻟﻲﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻋﻤﻞ ﺑﻌﺪﻱ ﺿﻤﻦ یک ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺁﺷﻜﺎﺭ میسازد. ﺍﺯ ﺁﻥ ﺟﺎ ﻛﻪ ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﻳﺎﺩﮔﻴﺮﻱ، ﺁﺛﺎﺭ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻧﮕﺮش ها ﻭ ﺭﻓﺘﺎﺭﻫﺎﻱ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﻧﻤﺎﻳﺎﻥ میﺳـﺎﺯﺩ، ﻧﻘـﺶ ﻳـﺎﺩﮔﻴﺮﻱ ﭘﻨﻬـﺎﻥ در ﺷﻜﻞﮔﻴﺮﻱ ﻭ حیات ﺧﺎﺭﺟﻲ ﻭ ﺫﻫﻨﻲ ﻓﺮﺩ، ﺍﻫﻤﻴت می یابد (10).

                                                                                                                                                                                              لذا در این پژوهش برآنیم تا ببینیم آیا میتوان مدل آموزشی مبتنی بر علل طلاق بدست آمده از تحلیل کیفی روایت با روشهای یادگیری فعال و پنهان برای فرزندان در سنین مدرسه با محوریت خانواده-مدرسه-دانش آموز را طراحی کرد؟

روش بررسی

با روش توصیفی پیمایشی بصورت مقطعی و با استفاده از مشاهده و مصاحبه بالینی از هر زوج طلاق گرفته، داده های کیفی مورد نظر جمع اوری می شود تا تقریباً به جواب های یکسانی منتهی شود و سپس به شیوه تحلیل روایت تجزیه و تحلیل گردیده و پس از کد بندی های لازم، علل طلاق معلوم می شود و برای علل کشف شده با رویکرد یادگیری پنهان با محوریت خانواده، مدرسه و دانش آموز پیش نیازهای یک زوج موفق با یک مدل آموزشی مؤثر طراحی می شود و برای اجرا و پیاده سازی مدل مورد نظر در خانواده و مدرسه آموزشهای لازم داده می شود.

این مطالعه در کمیته اخلاق پژوهش های مشاوره                         دانشــگاه آزاد اســــلامی واحــد یــزد با کـد اخــلاقی  IR.IAU.YAZD.REC.1397.082مورد تایید قرار گرفت.

یافته ها

جامعه آماری شامل زوج های طلاق گرفته در دسترس در شهرستان یزد با حجم نمونه نامعلوم بوده است.

ابزارهای مورد استفاده در این نحقیق شامل: مشاهده و مصاحبه بالینی، مصاحبه روایی، مصاحبه اپیزودیک می باشد.

این پژوهش مدل کیفی و از نوع  تحلیل روایت می باشد.

جدول1: روش آموزش بر اساس یادگیری پنهان با محوریت خانواده و مدرسه

نتایج پژوهش نشان داده که با توجه به تحلیل کیفی روایت عوامل طلاق تهیه مدل آموزشی مبتنی بر آن براساس یادگیری فعال و پنهان با محوریت خانواده و مدرسه طراحی شده که در حوزه یادگیری فعال این مدل شامل، همفکری، مطالعه موردی،فعالیتهای نوشتاری، بازی، بحث و مناظره،بارش افکار و در یادگیری پنهان، مشاهده رفتار، داستان سازی در مورد صمیمیت، یادگیری اجتماعی، تقویت رفتاربهنجار، مشاهده فیلم، تشویق رفتار صحیح، الگوی ورزشی، طراحی گردیده که       می توان از معضل و آسیب های ناشی از طلاق جلوگیری کرد. روش های کیفی در پدیده های اجتماعی منجر به پیدا شدن عوامل نزدیک تر به پدیده و قابل لمس و فهم پژوهشگر می شود که این باعث می شود پدیده بهتر مورد شناسایی قرار بگیرد و     تشخیص های پیشگیری یا درمانی و آموزشی با نتایج بهتری همراه باشد. و یادگیری مد نظر در این پژوهش به دلیل انتخاب سنین 7 تا 15 سال پیاژه شامل دو مرحله کامل عینی و قسمتی از صوری می تواند برای پایداری و اثربخش بودن بهتر آموزش با تکنیک های یادگیری فعال و پنهان بسیار مفید باشد و مسیر کوتاه تر و آسان تری برای پیشگیری از معضل اجتماعی طلاق به دنبال داشته باشد. همچنین دخیل شدن معلمان و والدین در رسیدن به این امر به عنوان عاملان ضروری و حیاتی کمک بسیار بزرگی را به عمل می آورند. با توجه به پارادایم یه وجود آمده از مدل آموزشی پژوهش که 7 علل کیفی طلاق مشخص شده، سپس برای آموزش مقوله های جایگزین برای پیشگیری از طلاق 14 روش متفاوت با رویکرد های یادگیری فعال و پنهان در محیط های خانواده و مدرسه ارائه شده است و با توجه به روش های اجرایی هر تکنیک در خانواده و مدرسه می توان به این نتیجه رسید که والدین و معلم ها برای بهتر اجرا شدن روش های مذکور آموزش های روانشناسی سنین مخاطبان و هم چنین چگونگی اجرا در مدرسه یا خانه بهتر است در کارگاه های تخصصی نکات لازم را فرا گیرند.

بحث و نتیجه گیری

بررسی ادبیات پژوهش نشان می‌دهد که ویژگی‌های جمعیت شناختی و دوره‌های زندگی، که ریسک ازدواج را بالا می‌برد عبارتند از سال‌های اولیه ازدواج، همخانه بودن، حاملگی قبل از ازدواج، درآمد و تحصیلات پایین، طلاق والدین، عدم وجود ارزش‌های سنتی خانوادگی، ازدواج قبلی، و شغل زنان (11). این فاکتورها به دلیل وجود عدم آمادگی برای انجام نقش های زناشویی یا حل تعارضات بین شخصی، امکان طلاق را بالا می‌برد.

در پژوهش‌های انجام شده توسط  Burns (1984) (12)، Cleek, M. & Pearson, T (1985) (13)، Wolcott, I (1984) (14)و Noller, P., Beach, S. & Osgarby (1997 )(15) ، مهارت‌های ارتباطی ضعیف، خلق پایین و غمگین، کمبود عشق، ناسازگاری، خیانت، بیماری روانی، مشکلات عاطفی، تعارض در مورد نقش‌های زن و مرد و ویژگی‌های شخصیتی همسران به عنوان دلایل طلاق عنوان شد.

در پژوهشی توسط گایر (2010)، که بر روی 402 مسلمان مطلقه در آمریکای شمالی انجام شد نتایج زیر بدست آمد: بالاترین مقدار پاسخ دهنده‌ها در گروه سنی 20 تا 40 سال بودند و در  5-2 سال اول ازدواج به سر می‌بردند. در اکثر موقعیت‌ها، زنان متقاضی طلاق بودند، دلایل طلاق به ترتیب اهمیت عبارت بودند از : ناسازگاری، خشونت شامل خشونت عاطفی، کلامی، فیزیکی و جنسی، سوءاستفاده مالی، دخالت خانواده و خیانت. چند نکته در این بررسی قابل توجه بود. اکثریت طلاق‌ها در پنج سال اول زندگی اتفاق افتاده و این مسئله به وضوح نشان دهنده نیاز همسران در سال‌های اول زندگی برای تلاش بیشتر جهت حمایت، تقویت و رشد ارتباط می‌باشد. نکته دوم اینکه خانواده‌های زنان پاسخ‌دهنده، حمایت زیادی از دختران خود در مسئله طلاق کرده بودند، در حالی که طبق عقاید سنتی، والدین در مقابل طلاق بچه‌ها مقاومت می‌کردند و آنها را به دلایل حفظ آبرو و احترام خانواده و سرنوشت بچه‌ها تشویق به ادامه رابطه می‌کردند. نکته سوم اینکه زوجین نمونه قبل از طلاق برای حل مشکلات رابطه‌ای خود از بستگان و خانواده، دوستان و رهبران مذهبی کمک گرفته بودند و تنها عده کمی از آنان به متخصص و مشاور مراجعه کرده بودند.                   

در پژوهش دیگری بر روی 1335 زن و مرد اماراتی که توسط متخصصین دانشگاه یوآی‌ای (2010) انجام شد، مهارت‌های ارتباطی ضعیف بین زن و شوهر که منجر به ایجاد سوء تفاهم‌هایی بین همسران می‌شود به عنوان اصلی‌ترین علت طلاق شناخته شد. در این مقاله مشخص شد که دلایل عمده طلاق انتظارات غیر واقع بینانه، عدم آگاهی زوجین از نقش‌های خود در رابطه زناشویی و لزومات یک زندگی مشترک و سوءرفتار می‌باشد.              

در بررسی دیگری بر روی 1650 استرالیایی مطلقه توسط ولکات و هاگز ازسری مطالعات انجمن خانواده استرالیا در سال 1999، مشکلات ارتباطی به خصوص کیفیت عاطفی ارتباط، ناهماهنگی، خیانت، رفتارهای خشونت آمیز شامل خشونت فیزیکی با همسر و بچه‌ها، خشونت عاطفی و کلامی، اعتیاد به مواد و الکل، حسادت، برتری طلبی، عدم بلوغ و بیماری‌های جسمی و روحی (البته با برتری بیماری روحی) به عنوان علل طلاق طبقه‌بندی شدند. هم چنین در این پژوهش مشخص شد که تنها بخش کوچکی از پاسخ‌ دهنده‌ها (کمتر از 2%) ناهماهنگی جنسی را به عنوان علت اصلی طلاق ذکر کردند.

در تمام منابع به دست آمده در مورد طلاق به چند وجهی بودن این پدیده توجه شده است و اینکه تنها از یک سو نگریستن به مسئله راه به جایی نمی برد در این رابطه دکترساروخانی در اثرش طلاق پژوهشی در شناخت واقعیت وعوامل آن 1376 این چنین می نویسد:

همه پدیده های اجتماعی چندیاچندین عامل دارندطلاق نیز در این مجموعه مستثنی نیست. همه پدیده های اجتماعی دارای علل و عوامل عینی و ملموس وکمی هستند در عین حال ازعوامل ذهنی و کیفی نیز برخوردارند .

طلاق نیز چنین است.شناخت انتزاعی هر یک از عوامل یک واقعیت اجتماعی درست نیست عوامل به تنهایی معنایی ندارند آنان در مجموع یا شبکه عوامل معنا می یابند بنابرین به جای شناخت انتزاعی یا جدا سازی عوامل باید هر عامل را در متن و مجموعه شناخت. بدینسان عوامل یک پدیده اجتماعی با یکدیگر درمی آمیزندوترکیب می شوند و از آن آمیزه ای خاص و منحصر به فرد پدید می آید. باید محقق درعین حال هم عوامل روانی،اقتصادی،سیاسی وهم اجتماعی،حقوقی و… را با هم مطرح کرده مورد شناخت قراردهد تا واقعیت درهمه ابعادش شناخته شود به عنوان مثال به درستی می توان گفت طلاق سلسله عوامل اجتماعی دارد (نظیرمادی شدن جامعه،کمرنگ شدن ارزشهای معنوی و……) لیکن همه انسان ها در همین جوامع دست به طلاق نمی زنند.بنابرین سلسله عوامل روانی نیز در کار طلاق تاثیر گذارند.از جانب دیگر هرگز نمی توان تصور کرد که شرایط اقتصادی جامعه بی تاثیر بر جریان طلاق باشد (12).

سستی روابط اجتماعی که در جوامع صنعتی به علت های مختلف از قبیل تحرک جغرافیایی،بسط تکنولوژی،کاهش اهمیت خانواده و روابط انسانی وجود دارد.قشربندی اجتماعی که هر یک از قشرهای اجتماعی با توجه به فرهنگ خاص آن فضائی خاص را تشکیل می دهد و درون آن رفتار انسان ها وضع یا شکل خاصی می یابد برای مثال وضع شغلی یا درآمد که عوامل مهم درقشربندی اجتماعی هستند. هر یک با ویژگی های خاص خویش بررفتار خانوادگی انسان ها تاثیر خاصی بر جای می گذارد. از نظر وضع شغل شیوع طلاق در بین بازیگران نمایش یا هنر پیشه ها در سراسر جهان ا مری قطعی است و یا اینکه بحران در وضع درآمد و سیر نزولی آن که همراه با ترک عادات رفاهی افراد خانواده همراه می گردد بر میزان طلاق موثر خواهد بود.قشرهای پایین جامعه در صورت نبودن مقررات سخت و هزینه ها و بار مالی طلاق بیشترین روی آوران به طلاق می باشند.

میزان تحصیلات زن و مرد در طلاق تاثیرات مهمی را نشان     می دهد ولیکن در ایران بر خلاف دیگرنقاط جهان که طلاق به روشنی با افزایش تحصیلات رو به کاهش می نهد در تهران به نوعی فقدان هنجار مشخص برمی خوریم و علی رغم این واقعیت روندهایی چند دیده می شود.

بی سوادی و مرزهای نزدیک به آن بالاترین نسبت طلاق را فراهم می سازد سطح تحصیلات تا ورود به آموزش عالی از این روند می کاهد. با افزایش سطح تحصیلات دانشگاهی مجددا آمار طلاق افزایش می یابد.ازعوامل مهم دیگر تعداد فرزندان است که بی فرزندی در خانواده مشکلات را افزایش داده وبی ثباتی ازدواج کمک می کند ولی از سوی دیگر وجود فرزند و مخصوصا افزایش فرزندان همواره عاملی مثبت و در اصطلاح مرکز گرا و تحکیم بخش درخانواده نخواهد بود سن ازدواج و سن زوجین و تفاوت سنی آنها نیزازعوامل دیگر به طلاق عنوان شده است زودرسی سن ازدواج بر میزان آسیب آن تاثیر گذارده است و هم چنین شکاف سنی برطلاق تاثیر دارد ولی به طور کلی این علل همراه با عوامل دیگر به طلاق دامن می زنند ولی هرخانواده ای با چنین ویژگی محتوم به گسست پیوند نیست (12).

بنابراین با توجه به تحلیل ها و مصاحبه های انجام شده و پیدا کردن مقوله ها می توان بیان نمود که فرد بر اساس برآوردی که از سود و زیان ادامه زندگی مشترک خویش داشته است حاضر به ادامه زندگی زناشویی بوده و یا اینکه اقدام به جدایی                   می نماید. این برآورد سود و زیان در هر یک از متغیر های مستقل به شرح زیر می باشد.

میزان تفاوت سنی زیاد ( 14- 8)  سال برآورد زیان برای فرد به همراه داشته و میزان تقاضای طلاق را تحت تاثیر قرار می دهد ولی بر طبق جدول دو بعدی این رابطه ( تفاوت سنی در طلاق ) مورد تایید قرار نگرفته است.

میزان تفاوت عقاید بالا احساس زیان برای فرد به وجود                  می آورد تقاضای طلاق در میان کسانی که با همسر خویش دارای تفاوت عقاید بالا می باشند بیشتر مشاهده می گردد.

وجود اعتیاد و یا استفاده از مشروبات الکلی در بین مردان احساس زیان را برای همسران آنها به وجود می آورد ولی با توجه به فرهنگ های مختلف سود و زیان این مسئله ارزش نسبی در بین خانواده ها دارد.

ناباروری یکی از زوجین در میزان درخواست طلاق موثر است زیرا داشتن فرزند موجب به وجود آمدن لذت و رضایت زوجین می شود و این امر باعث رضایت متقابل زوجین از یکدیگر      می شود و ناباروری یکی از زوجین این رضایت مندی را دچار اختلال می کند.

نظر خانواده فرد نسبت به طلاق در صورت مثبت بودن احساس زیان را برای ادامه زندگی زناشویی در فرد بالا می برد و برعکس اگر نظر خانواده فرد نسبت به طلاق منفی و حالت مخالف داشته باشد احساس زیان زندگی زناشویی را در فرد پایین می آورد.

برآورده نشدن انتظارات از نقش همسری احساس زیان بالایی را در فرد ایجاد می کند و فرد احساس می کند به رضایت و مطلوبیت مورد نظر نرسیده و برعکس در صورت برآورده شدن انتظارات از نقش همسری احساس زیان در فرد را کاهش               می دهد و فرد به رضایت و مطلوبیت رسیده و به تعامل اجتماعی خوبی می رسند در نتیجه فرضیه مورد نظر تایید می شود.

 دخالت دیگران در زندگی زوجین بر اساس نظریه مبادله آزادی انتخاب زوجین را تحت تاثیر قرار می دهد در نتیجه پاداش و هزینه ها بی معنا خواهد بود و میزان احساس زیان را در آن ها افزایش می دهد.

 بنابراین میزان درخواست طلاق افزایش یافته و میزان شناخت کم نسبت به همسر قبل از ازدواج پس از ازدواج احساس زیان را در فرد به وجود می آورد و هرچه فرد نسبت به همسرش شناخت بیشتری داشته باشد احساس زیان کمتری می نماید و وضعیت درخواست طلاق با این متغیرها رابطه نشان داده است.

در زندگی زناشویی اساس رابطه متقابل و رضایت از این ارتباط، صداقت متقابل زوجین می باشد و هنگامی که عدم صداقت یکی از زوجین ثابت شود و این نوع رفتار اصلاح نشود این رابطه متقابل و مطلوبیت خدشه دار شده و برای طرف مقابل احساس نارضایتی زیان به همراه دارد.

تضاد منافع

نویسندگان اظهار داشتند که هیچ گونه تعارض منافع وجود ندارد.

تشکر و قدردانی

اکنون که این پژوهش به لطف خداوند منان به پایان رسیده است.

 از  زحمات  اساتید  محترم  از  جمله  جناب  آقای دکتر فرض  اله قلی زاده  کلان در  خارج  از  کشور که  در طول  مدت  تحصیل  و  ارائه  راهنمایی های مشفقانه و راهگشا در این مسیر و نیز مساعدت در راستای انجام هرچه بهتر این پژوهش در راستای خدمت گزاری موثر و با کیفیت، کمال تشکر و قدردانی را              می نمایم.