BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
URL: http://tbj.ssu.ac.ir/article-1-1672-fa.html
مقدمه: یکی از شایع ترین بیماری های مزمن، بیماری دیابت است که توجه روز افزون متخصصان سلامت را به خود جلب کرده است و حوزه مناسبی برای بررسی اثربخشی مداخله های روان شناختی نظیر مصاحبه انگیزشی است. لذا برآن شدیم که میزان تاثیر برنامه مداخله ای مبتنی بر مصاحبه انگیزشی را در ارتقاء کیفیت زندگی زنان مبتلا به دیابت نوع دو بررسی نمائیم.
روش بررسی :پژوهش حاضر مطالعه ای تجربی بود که در سال 1394 بر روی 110 نفر از بیماران دیابتی نوع دو مراجعه کننده به مرکز تحقیقات دیابت شهر یزد انجام گرفت که به دو گروه مورد و شاهد باتعداد 55 نفر در هر گروه تقسیم شدند. مداخله به صورت مصاحبه انگیزشی بود وبرای درک کیفیت زندگی از مقیاس فرم کوتاه 26 سؤالی پرسشنامه کیفیت زندگی(QOL)استفاده شد. پس از تکمیل پرسشنامه، داده ها وارد نرم افزار SPSS نسخه 18 شده و توسط آزمون آماری کواریانس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.
یافته ها: نتایج نشان داد که میانگین و انحراف معیار نمره کل کیفیت زندگی در دو گروه مورد و شاهد قبل از آموزش به ترتیب 34/11 ± 52/63 و 40/11 ± 93/62 و بعد از آموزش94/6 ± 16/78 و62/10 ± 77/61 بود که تفاوت معناداری در کیفیت زندگی زنان مبتلا به دیابت نوع دو را بعد از مداخله نسبت به قبل از مداخله نشان می دهد( 001/0 p=). هم چنین نتایج حیطه های مختلف کیفیت زندگی نیزتفاوت معناداری را بعد از مداخله نشان داد) 001/0p=).
نتیجه گیری: یافته های این پژوهش نشان داد که مصاحبه انگیزشی موجب بهبود کیفیت زندگی و حیطه های آن درزنان مبتلا به دیابت نوع دو گروه مداخله شده است. پیشنهاد می شود از این شیوه به عنوان یک روش مکمل برای بهبود کیفیت زندگی بیماران دیابتی و سایر بیماران مزمن استفاده شود.
واژه های کلیدی: مصاحبه انگیزشی، کیفیت زندگی، دیابت نوع دو.
مقدمه
دیابت نوع دو بیماری مزمنی است که با سرعت هشدار دهنده ای در جهان در حال گسترش است(1). بنا به گزارش سازمان جهانی بهداشت 194 میلیون نفر در جهان مبتلا به دیابت هستند(2). این تعداد تا سال 2025 به 300 میلیون نفر خواهد رسید که بیش از 75 درصد کل این بیماران در کشورهای در حال توسعه خواهند بود(3-2). شیوع جهانی دیابت نوع دو، تا حدودی در میان مردان بیشتر از زنان است، اما از آنجا که به طور عمومی امید به زندگی در زنان بیشتر است و آن ها طول عمر زیادتری دارند بیش از مردان تحت تأثیر این مسأله قرار می گیرند(4). با توجه به شیوع این بیماری در ایران و جهان و عوارض ناشی از آن، توجه به ابعاد مختلف مراقبت از این بیماران بسیار مهم است، از جمله می توان توجه به کیفیت زندگی این بیماران را نام برد. دیابت یک منبع تنش برای افراد مبتلا است که علاوه بر اثرات سوء جسمی با اثر منفی روانی همراه است که درمان و کنترل بیماری را برای آنان دشوار ساخته است، در نتیجه اثرات مخربی بر کیفیت زندگی آنان دارد(5).
در مورد اهمیت توجه به کیفیت زندگی، کارلسون، برگلین و لارسون در سال 2000 می نویسند :امروزه در بیماران به جای توجه به شاخص های مرگ و میر و ابتلاء باید به ابعادی وسیعتر توجه نمود که مهمترین آن مفهوم کیفیت زندگی است(6). همچنین در سال های اخیر، کیفیت زندگی به عنوان برآیند مهم سلامتی در درمان پزشکی و موضوع اصلی در مراقبت بیماران دیابتی شناخته شده است(7). کیفیت زندگی نگرش ذهنی فرد نسبت به جنبه های فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی محیطی است که در آن زندگی می کند و به سادگی قابل توصیف نمی باشد. کیفیت زندگی دارای شش بعد جسمانی، روان شناختی، سطوح استقلال، روابط اجتماعی، محیطی و معنوی است(8). ونگر فربرگ کیفیت زندگی را به عنوان آن دسته خصوصیاتی تعریف می کند که برای بیمار ارزشمند است و عامل احساس راحتی یا ادراک خوب بودن است و در راستای توسعه و حفظ منطقی عملکرد جسمانی، هیجانی و عقلانی است به طوری که فرد بتواند توانایی هایش را در فعالیت های باارزش زندگی حفظ کند(9). هدف کیفیت زندگی توانمند ساختن افراد برای زندگی با کیفیت بالا، معنادار و لذت بخش می باشد(10). بین بیماری و کیفیت زندگی یک ارتباط متقابل وجود دارد و اختلالات جسمانی و وجود علایم جسمی اثر مستقیم روی تمام جنبه های کیفیت زندگی دارد. طبق نظر انجمن دیابت آمریکا یکی از بیماریهای مزمن که سبب بروز مشکلات جسمی- روانی در افراد می گردد، دیابت شیرین است(11). دیابت، کیفیت زندگی بیماران را تقریبا در تمام حیطه های زندگی کاهش می دهد(12). دیابت تأثیر منفی بر کیفیت زندگی دارد و می تواند عملکرد جسمی (عوارض بیماری)، وضعیت روانی(افسردگی) و عملکرداجتماعی(ناسازگاری) بیمار را به خطر اندازد(13). لیود و همکاران(2001)متوجه شدند که سن تأثیر قابل ملاحظه ای در بیشتر ابعاد کیفیت زندگی دارد(14). راگونسی متوجه شد که بین جنس و ابعاد مختلف کیفیت زندگی ارتباط معنادار وجود دارد، بدین ترتیب که زنان نسبت به مردان از نمرات بالاتری در کیفیت زندگی برخوردار بوده اند(15). منجمد و همکاران(1385)در مطالعه شان متوجه شدند که بین کیفیت زندگی و سطح تحصیلات واحدهای مورد بررسی، ارتباط آماری معناداری مشاهده می شود. به نظر می رسد با افزایش سطح تحصیلات، کیفیت زندگی بهبود یافته که می تواند به علت افزایش سطح آگاهی افراد در مورد اهمیت رعایت رژیم غذایی و ورزش، همچنین کنترل متابولیکی مناسب، مصرف صحیح داروها و کنترل سایر عوامل خطر مؤثر بر بروز عوارض مزمن دیابت باشد(16). مقوله کیفیت زندگی بر این دلیل اهمیت دارد که در صورت نادیده گرفتن می تواند منجر به ناامیدی، نداشتن انگیزه برای هر گونه تلاش و کاهش فعالیت های اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و بهداشتی شده و در ابعاد عمیق تر بر توسعه اجتماعی -اقتصادی یک کشور تاثیر بگذارد(17). متاسفانه علیرغم آموزش به بیماران در مورد تغییر رفتارهای بالقوه خطرناک از سوی متخصصان، الگوهای عملی معدودی وجود دارد تا به مراجعان و افراد حرفه ای در ایجاد محیطی مناسب برای تغییر کمک نماید. در سال های اخیر بود که مصاحبه انگیزشی به محدوده بیماری های مزمن راه یافت. اغلب بیماران مزمن نیازمند تغییرات رفتاری و سبک زندگی در حد بسیار وسیعی هستند تا بتوانند سلامتی خود را حفظ کنند(18).
میلر و رولنیک(2002) مصاحبه انگیزشی را روشی مراجع محور و رهنمودی تعریف کرده اند که از طریق کشف و رفع تردید، انگیزه درونی را جهت تغییر افزایش می دهد. در تکامل درمان مراجع محور، مصاحبه انگیزشی سبک مشاوره ای راجرز را که حمایتی و همدلانه است با روش رهنمودی تلفیق می نماید. مصاحبه انگیزشی با استنباط از نظریه بم در مورد ادراک خود، بحث و جدل مرتبط با تغییر را که در درون مراجع وجود دارد، کشف می کند. این نظریه مطرح می کند مردم خود را در مقابل امری متعهد می دانند که از آن دفاع می کنند. مصاحبه انگیزشی می تواند به عنوان یک مداخله منفرد ارائه شده و یا جهت ایجاد انگیزش، قبل از یک درمان دیگر به کار گرفته شود. مولفه های مصاحبه انگیزشی عبارتند از داشتن تشریک مساعی، مراجع محور بودن، غیر قضاوتی بودن، ایجاد اعتماد، کاهش مقاومت، افزایش آمادگی برای تغییر، افزایش خودکارآمدی، افزایش ناهمخوانی ادراک شده، گوش دادن انعکاسی، فراخوانی گفتگوی تغییر، کشف تردید و گوش دادن توام با همدلی(20-19). یافته ها گویای آن است که مصاحبه انگیزشی در بیماری های روانشناختی و جسمانی موثر بوده و به طور نسبی اثر بالینی یکسانی در این بیماری ها داشته است(21).
تحقیق پور شریفی و همکاران(1390)نشان داد که در بیماران دیابت نوع دو مصاحبه انگیزشی به شکل گروهی آن می تواند به عنوان مداخله ای موثر، کیفیت زندگی و مراقبت از خود را بهبود بخشد و مصاحبه انگیزشی گروهی بهتر از آموزش گروهی شناختی رفتاری می تواند مراقبت از خود را بهبود بخشد(22). اخیرا مطالعات فرا تحلیل متعددی در باره مصاحبه انگیزشی انجام شده است. تحلیل ها نشان می دهد که روش مصاحبه انگیزشی نسبت به آموزش و توصیه های درمانی سنتی در دامنه بسیار وسیعی از مشکلات روانشناختی و بیماری های جسمانی برتری دارد .نتایج اندازه اثری بین حداقل25/0 تا17/2 را نشان داد در این بین مصاحبه انگیزشی حتی در قالب مصاحبه های کوتاه مدت 15 دقیقه ای هم موثر است. برای نمونه نایت و همکاران در سال 2006 با مطالعه 51 تحقیق، وان دورستن در سال 2007 با 8 مطالعه و مارتینز و همکاران در سال 2009 با بررسی 37 مطالعه، اثربخشی آن را آزموده اند(25-23). با وجود جذابیت و رشد بسیار سریع کاربرد مصاحبه انگیزشی در جهان و راه یافتن آن به حوزه های مختلف سلامت، در ایران تحقیقات انجام شده در این حوزه، بسیار اندک است. با توجه به شیوع دیابت مطالعه حاضر با هدف بررسی میزان تاثیر برنامه مداخله ای مبتنی بر مصاحبه انگیزشی در ارتقاء کیفیت زندگی زنان مبتلا به دیابت نوع دو شهر یزد انجام شد.
روش بررسی
مطالعه حاضر مطالعه ای تجربی با طرح پیش آزمون، پس آزمون همراه با گروه شاهد و در زمان های مختلف اجرا شد. نوع تحقیق، کاربردی بود. جامعه مورد مطالعه، کلیه بیماران دیابتی نوع دو مراجعه کننده به مرکز تحقیقات دیابت شهر یزد که سن آن ها بین 75-25 سال بوده و طی زمستان 1393 و بهار 1394 در مرکز پرونده داشته و برای مراقبت و مشاوره مراجعه می کردند، بودند. با توجه به مقاله(تاثیر مداخله آموزشی بر میزان کیفیت زندگی بیماران دیابتی نوع 2 مراجعه کننده به مرکز تحقیقات دیابت یزد) و احتساب ضرایب انحراف معیار 16، سطح اطمینان 95/0، توان آزمون 80/0، میانگین گروه شاهد42/51 و گروه مورد49/60 و فرمول N=2(z1- α /2+z- в) α ÷µ1-µ2 و احتساب ریزش 10 درصد تعداد 55 نمونه در هر گروه مورد بررسی قرار دادیم. بیمارانی از جامعه آماری جهت شرکت در پژوهش انتخاب گردیدند که معیارهای ورود به تحقیق را دارا بودند شامل: 1-بنا به نظریه پزشک درمانگاه، حداقل در طی شش ماه آینده نیاز به دارو درمانی نداشتند و در طول مطالعه نیز دارویی مصرف نمی کردند، 2- از حداقل سواد نوشتن و خواندن به منظور تکمیل پرسشنامه ها برخوردار بوده، 3- پرفشاری خون آنان از نوع اولیه و 4- در محدوده سنی بین 25 و 75 سال بوده و 12 ماه از تشخیص آنها گذشته بود، سپس 110 نفر نمونه به صورت در دسترس انتخاب و به صورت تصادفی به گروه های مورد و شاهد تقسیم شدند. پس از انتخاب نمونه ها، آزمونگر که دانشجوی دکترا بود به آزمودنیها درباره تحقیق و مزایای آن توضیح داده و به آنها اطمینان داد که پرسشنامه ها محرمانه خواهد ماند. برای درک کیفیت زندگی از پرسشنامه استفاده شد. پرسشنامه شامل دو بخش بود: بخش اول سؤالات دموگرافیک مشتمل بر سن، سابقه بیماری و وضعیت تحصیلی و بخش دوم شامل سؤالات فرم کوتاه پرسشنامه کیفیت زندگی(QOL). پرسشنامه 26 سؤالی، فرم کوتاه شده مقیاس کیفیت زندگی سازمان بهداشت جهانی100 سؤالی بوده و جهت سنجش کیفیت زندگی فرد در دو هفته اخیر مورد استفاده قرار گرفت. دو سوال اول به هیچ یک از حیطه ها تعلق نداشت، سؤال اول کیفیت زندگی را به طور کلی و سؤال دوم، وضعیت سلامت را به طور کلی مورد ارزیابی قرار می داد و 24 سؤال بعدی به ارزیابی کیفیت زندگی در 4 حیطه زیر پرداخت: الف- حیطه سلامت جسمانی(فیزیکی) ب- حیطه روانشناختی ج- حیطه روابط اجتماعی د- حیطه محیط زندگی(26). نحوه اجرا خوداجرا و نمرۀ هر گویه در دامنه‌ای از( 1 تا 5 ) بترتیب اصلا، کم، متوسط، زیاد و کاملا بود. حیطه سلامت جسمانی در رابطه با فعالیت های روزمره زندگی، وابستگی به مواد دارویی و کمک های پزشکی، انرژی و فرسودگی، پویایی، درد و ناراحتی، خواب و استراحت و ظرفیت کار بود. حیطه روانشناختی در رابطه با تصویر بدنی و شکل ظاهری، احساسات منفی، احساسات مثبت، حرمت خود، معنویت، مذهب، عقاید شخصی و تفکر و تمرکز ، حوزه روابط اجتماعی در رابطه با روابط فردی، حمایت اجتماعی و فعالیت جنسی و حیطه محیط و وضعیت زندگی در رابطه با منابع مالی، آزادی، ایمنی جسمانی و امنیت، قابلیت دسترسی و کیفیت مراقبت های بهداشتی و اجتماعی، محیط خانه، فرصت فراگیری مهارت ها و اطلاعات جدید، میزان مشارکت و فرصت فعالیت های تفریحی وسرگرم کننده، محیط فیزیکی(آلودگی، سروصدا، ترافیک، آب وهوا و حمل ونقل) بود. جهت تفسیر درست این مقیاس نمرات نسخه کوتاه آن را به نسخه بلند تبدیل و سپس میزان کیفیت زندگی در هر حیطه از صفر تا صد طبق جدول مورد تفسیر قرار گرفت(27).
در گزارشی از طرف سازمان جهانی بهداشت، اعتبار این پرسشنامه در نمونه ای از گروه های 23 کشور بیش از70/0 ذکر شده و روایی آن مورد تأیید قرار گرفته است(28). نجومی و همکارش در پژوهشی پایایی پرسشنامه مذکور را با استفاده از آلفای کرونباخ در حدود 92/0 به دست آوردند(29). در این پژوهش، متغیر مستقل اصلی، مشاوره انگیزشی بود. ساختار جلسات مصاحبه انگیزشی از کتاب کار مداخله گروهی مصاحبه انگیزشی با ساختار پنج جلسه ای استخراج و با تجربه بالینی چند ساله پژوهشگران به صورت گروه های کوچک 10 نفره درآمد. ساختار جلسات و محتوای هر جلسه در جدول 1 آمده است.
پس از تکمیل پرسشنامه ها، داده ها با استفاده از نرم افزار آماری وارد کامپیوتر شده و با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 18و آزمون آماری کواریانس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.
در این مطالعه تمام نکات اخلاقی ازجمله محرمانه بودن اطلاعات و اخذ رضایت کتبی انجام شد و از کمیته سازمانی اخلاق در پژوهش دانشکده بهداشت یزد کد اخلاق با شماره IR.SSU.SPH.REC.1395.142 را دریافت نمو ده است.
جدول 1: ساختار و محتوای جلسات مصاحبه انگیزشی
|
اول: آشنایی |
معارفه، هنجارها و فر ایند گروه، فلسفه تسهیل گر، تمرین آزادی، تمرین ابعاد تأثیر رفتار، تمرین چرخه تغییر ارزیابی تعهد و اطمینان |
|
دوم: احساسات |
تمرین شناسایی احساسات، تمرین و تکمیل تأثیر ابعاد احساسی و تکلیف خانگی |
|
سوم: ابعاد مثبت و منفی رفتار و تغییر |
تمرین بارش ذهنی سود و زیان های کوتاه مدت و بلند مدت، تمرین تکمیل جدول ابعاد مثبت و منفی، توصیف و تمرین گزینه های اصلاحی و جایگزین |
|
چهارم: ارزش ها |
تعریف ارز ش ها، انجام تمرین شناسایی و اولویت بندی ارزش های درجه یک، تمرین تعریف ارز ش ها، تمرین تطابق ارزش و رفتار |
|
پنجم: چشم انداز و سنجش پایانی |
خلاصه و جمع بندی تمرین های جلسات قبلی در قالب تمرین چشم انداز آماده شدن برای شروع برنامه تغییر رفتار |
یافته ها
از مجموع 110 شرکت کننده در این مطالعه، در گروه مورد 40% مرد و 60% زن و در گروه شاهد 7/40% مرد و 3/59% زن بودند. میانگین و انحراف معیار سن به ترتیب در گروه مورد 22/13± 56/51 و در گروه شاهد 71/13± 96/53 بدست آمد.طبق نتایج در گروه مورد بیشتر افراد با 4/82 % دارای تحصیلات دیپلم و زیردیپلم و نیز در گروه شاهد با 5/88% دارای تحصیلات دیپلم و زیردیپلم بودند. در گروه مورد بیشتر افراد با 6/55 % خانه دار و بعد از آن با 8/27% دارای شغل آزاد و نیز در گروه شاهد با 7/54% خانه دار و بعد از آن با 5/24% دارای شغل آزاد بوداند. همچنین در گروه مورد بیشتر افراد با 5/54% و در گروه شاهد با 5/65% دارای سابقه جسمی یا روانی نبوده اند.
در بررسی میزان کیفیت زندگی زنان مبتلا به دیابت نوع 2، میانگین و انحراف معیار کیفیت زندگی قبل از مداخله در گروه مورد به ترتیب 34/11 ± 52/63 و بعد از مداخله 94/6 ± 16/78 ، همچنین میانگین و انحراف معیار کیفیت زندگی قبل از مداخله در گروه شاهد به ترتیب 40/11 ± 93/62 و بعد از مداخله و62/10 ± 77/61 بدست آمد ومشخص می شود که میانگین میزان کیفیت زندگی بعد از مداخله در گروه مورد نسبت به گروه شاهد، افزایش قابل ملاحظه ای داشته است. همان طور که در جدول 1 نشان داده شده است قدر مطلق مقدار آماره t گزارش شده برابر 14 می باشد و با توجه به اینکه مقدار بدست آمده از مقدار جدول که نقطه بحرانی را مشخص می کند بزرگتر است، فرض برابری اختلاف میانگین تفاضل نمرات پس آزمون و پیش آزمون در دو گروه مورد و شاهد رد می شود. در نتیجه می توان گفت که برنامه مداخله ای مبتنی بر مصاحبه انگیزشی در ارتقاء سطح کیفیت زندگی تأثیرگذار بوده و میزان رشد کیفیت زندگی را بطور قابل توجهی افزایش داده است(001/0 p=).
در بررسی میزان سلامت جسمانی زنان مبتلا به دیابت نوع 2، میانگین و انحراف معیار سلامت جسمانی قبل از مداخله در گروه مورد به ترتیب 8/13± 64/60 و بعد از مداخله 98/8±63/75، هم چنین میانگین و انحراف معیار سلامت جسمانی قبل از مداخله در گروه شاهد 85/13 ± 83/60 و بعد از مداخله 98/11 ± 17/59 بدست آمد که طبق جدول 2 اختلاف میانگین میزان سلامت جسمانی بعد از مداخله مبتنی بر مصاحبه انگیزشی در گروه مورد نسبت به گروه شاهد، افزایش قابل ملاحظه ای داشته است که با استفاده ازآزمون t مستقل از نظر آماری نیز معنی دار می باشد (001/0 p=).
در بررسی میزان حیطه روانشناختی زنان مبتلا به دیابت نوع 2، میانگین و انحراف معیار حیطه روانشناختی قبل از مداخله در گروه مورد به ترتیب 83/12± 93/63 و بعد از مداخله74/8 ± 27/79 ، همچنین میانگین و انحراف معیار حیطه روانشناختی قبل از مداخله در گروه شاهد به ترتیب 43/13± 06/64 و بعد از مداخله 12/12± 48/62 بدست آمد.
به منظور میزان اثربخشی برنامه مداخله ای مبتنی بر مصاحبه انگیزشی در ارتقاء حیطه روانشناختی زنان مبتلا به دیابت نوع 2، از آزمون t مستقل استفاده کردیم. همانطور که در جدول 3 نشان داده شده است قدر مطلق مقدار آماره t گزارش شده برابر 99/12 می باشد و با توجه به اینکه مقدار بدست آمده از مقدار جدول که نقطه بحرانی را مشخص می کند بزرگتر است، فرض برابری اختلاف میانگین تفاضل نمرات پس آزمون و پیش آزمون در دو گروه مورد و شاهد رد می شود. در نتیجه می توان گفت که برنامه مداخله ای مبتنی بر مصاحبه انگیزشی در ارتقاء سطح حیطه روانشناختی تأثیرگذار بوده و میزان رشد حیطه روانشناختی را بطور قابل توجهی افزایش داده است ( 001/0p=).
در بررسی میزان روابط اجتماعی زنان مبتلا به دیابت نوع 2، میانگین و انحراف معیار روابط اجتماعی قبل از مداخله در گروه مورد به ترتیب 39/65 و 55/14 و بعد از مداخله 93/81 و 07/10، هم چنین میانگین و انحراف معیار روابط اجتماعی قبل از مداخله در گروه شاهد به ترتیب06/64 و 25/ 16و بعد از مداخله39/63 و 12/16 بدست آمد.
همان طور که در جدول 4 نشان داده شده است قدر مطلق مقدار آماره t گزارش شده برابر 09/10 می باشد و با توجه به این که مقدار بدست آمده از مقدار جدول که نقطه بحرانی را مشخص می کند بزرگتر است، فرض برابری اختلاف میانگین تفاضل نمرات پس آزمون و پیش آزمون در دو گروه مورد و شاهد رد می شود. بنابراین می توان نتیجه گرفت برنامه مداخله ای مبتنی بر مصاحبه انگیزشی در ارتقاء سطح روابط اجتماعی، تأثیر قابل توجهی گذاشته است و میزان رشد روابط اجتماعی را بطور محسوسی افزایش داده است. (001/0p=).
در بررسی میزان حیطه محیط زندگی زنان مبتلا به دیابت نوع 2، میانگین و انحراف معیار حیطه محیط زندگی قبل از مداخله در گروه مورد به ترتیب12/64و 7/11 و بعد از مداخله 79/75 و 06/6، هم چنین میانگین و انحراف معیار حیطه محیط زندگی قبل از مداخله در گروه شاهد به ترتیب77/62و 33/11 و بعد از مداخله 04/62 و 55/10 بدست آمد.
همان طور که در جدول 5 نشان داده شده است قدر مطلق مقدار آماره t گزارش شده برابر 9/9 می باشد و با توجه به اینکه مقدار بدست آمده از مقدار جدول که نقطه بحرانی را مشخص می کند بزرگتر است، فرض برابری اختلاف میانگین تفاضل نمرات پس آزمون و پیش آزمون در دو گروه مورد و شاهد رد می شود. در نتیجه می توان گفت که برنامه مداخله ای مبتنی بر مصاحبه انگیزشی در ارتقاء سطح حیطه محیط زندگی تأثیرگذار بوده و میزان رشد حیطه محیط زندگی را بطور قابل توجهی افزایش داده است (001/0p=).
جدول 1: آزمون t مستقل بین دو گروه آزمایش و شاهد در عامل میزان رشد کیفیت زندگی
|
گروه |
تعداد |
میانگین |
انحراف استاندارد |
خطای استاندارد میانگین |
مقدار t |
درجه آزادی |
سطح معناداری |
|
|
نمرات اختلافی عامل رشد کیفیت زندگی |
مورد |
55 |
63/14 |
81/6 |
91/0 |
14 |
53/97 |
001/0 |
|
شاهد |
55 |
15/1- |
84/4 |
65/0 |
||||
جدول2: آزمون T مستقل بین دو گروه آزمایش و شاهد در عامل میزان رشد سلامت جسمانی
|
گروه |
تعداد |
میانگین |
انحراف استاندارد |
خطای استاندارد میانگین |
مقدار t |
درجه آزادی |
سطح معناداری |
|
|
نمرات اختلافی عامل رشد سلامت جسمانی |
مورد |
55 |
99/14 |
31/9 |
25/1 |
1/11 |
03/93 |
0 |
|
شاهد |
55 |
66/1- |
09/6 |
82/0 |
||||
جدول 3: آزمون T مستقل بین دو گروه آزمایش و شاهد در عامل میزان رشد حیطه روانشناختی
|
گروه |
تعداد |
میانگین |
انحراف استاندارد |
خطای استاندارد میانگین |
مقدار t |
درجه آزادی |
سطح معناداری |
|
|
نمرات اختلافی عامل رشد حیطه روانشناختی |
مورد |
55 |
33/15 |
359/7 |
35/7 |
99/12 |
108 |
0 |
|
شاهد |
55 |
57/1- |
24/6 |
24/6 |
||||
جدول4: آزمون T مستقل بین دو گروه آزمایش و شاهد در عامل میزان رشد روابط اجتماعی
|
گروه |
تعداد |
میانگین |
انحراف استاندارد |
خطای استاندارد میانگین |
مقدار t |
درجه آزادی |
سطح معناداری |
|
|
نمرات اختلافی عامل رشد روابط اجتماعی |
مورد |
55 |
54/16 |
23/11 |
51/1 |
09/10 |
108 |
0 |
|
شاهد |
55 |
66/0- |
78/5 |
78/. |
||||
جدول 5: آزمون T مستقل بین دو گروه آزمایش و شاهد در عامل میزان رشد حیطه محیط زندگی
|
گروه |
تعداد |
میانگین |
انحراف استاندارد |
خطای استاندارد میانگین |
مقدار t |
درجه آزادی |
سطح معناداری |
|
|
نمرات اختلافی عامل رشد حیطه محیط زندگی |
مورد |
55 |
66/11 |
46/7 |
1 |
90/9 |
108 |
0 |
|
شاهد |
55 |
72/0- |
51/5 |
74/0 |
||||
بحث و نتیجه گیری
بیماری دیابت تنش زیادی را بر بیماران مبتلا به دیابت وارد کرده و در نتیجه بر کیفیت زندگی آنان تاثیر می گذارد. جمع بندی نتایج پژوهش حاظر نشان داد که مصاحبه انگیزشی در شکل گروهی آن به عنوان مداخله توانسته سطح کیفیت زندگی بیماران دیابتی را بطور قابل توجهی افزایش دهد و با یافته های پژوهش های: چانون و همکاران (2007) در مورد اثر بخشی مصاحبه انگیزشی روی کیفیت زندگی بیماران مبتلا به دیابت نوع 1، تحقیق پور شریفی و همکاران(1390) مداخله موثر مصاحبه انگیزشی به شکل گروهی در بهبود کیفیت زندگی و مراقبت از خود در بیماران دیابت نوع دو، Song Dan (2014) موثر بودن مصاحبه انگیزشی در مدیریت خود در بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 همخوانی دارد(32 - 30). در این پژوهش برنامه مداخله ای مبتنی بر مصاحبه انگیزشی در ارتقاء سطح سلامت جسمانی تأثیرگذار بوده و میزان رشد سلامت جسمانی را بطور قابل توجهی افزایش داده است و با نتایج مطالعات نایت و همکاران روی 8 مطالعه در مورد تاثیر مصاحبه انگیزشی بر وضعیت سلامت جسمی افراد که بیانگر تاثیر مثبت این تکنیک بر فشار خون، دیابت، آسم،چربی خون و قلب و عروق بود، در تحقیق رجبی پور و همکاران(1393) مصاحبه انگیزشی باعث افزایش کیفیت زندگی در ابعاد سلامت جسمی، روانی و اجتماعی شده است، همخوانی دارد(33-23). نتایج گویای اثر بخشی مصاحبه انگیزشی گروهی در ارتقاء سطح حیطه روانشناختی می باشد که در راستای نتایج پژوهش قاسمی پور(1390) مؤثر بودن مصاحبه انگیزشی در ارضای نیازهای بنیادی روان شناختی بیماران عروق کرونر است. در مطالعه ای Bordie و همکاران تاثیر مصاحبه انگیزشی را بر کیفیت زندگی بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 سنجیدند و طی آن دریافتند که پنج ماه بعد از مداخله تفاوت معناداری درتمامی ابعادکیفیت زندگی(عملکرد فیزیکی، درد جسمی و سلامت روانی) در گروه مداخله در مقایسه با گروه شاهد حاصل شده است (35،34). هم چنین برنامه مداخله ای مبتنی بر مصاحبه انگیزشی در ارتقاء سطح روابط اجتماعی تأثیرگذار بوده و میزان رشد روابط اجتماعی را بطور قابل توجهی افزایش داده است. ویلیامز و باند(2002) نیز در مطالعه شان نتایجی مشابه نتایج ما را بدست آورده اند، زیرا اجرای گروهی مصاحبه انگیزشی می تواند منبعی برای تامین حمایت اجتماعی بویژه در حوزه اطلاعاتی باشد. تجارب بالینی حین مداخله نشان داد که شرکت کنندگان در پژوهش تا مدت ها بعد از اتمام مداخله، طی حاشیه جلسات به تبادل اطلاعات در خصوص نحوه مدیریت بر دیابت می پرداختند(36). می توان گفت برنامه مداخله ای مبتنی بر مصاحبه انگیزشی در ارتقاء سطح حیطه محیط زندگی، تأثیر قابل توجهی گذاشته است و میزان رشد حیطه محیط زندگی را بطور محسوسی افزایش داده است.
تشکر و قدر دانی
این مقاله حاصل از طرح تحقیقاتی شماره 3867 دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد می باشد و نویسندگان بر خود لازم می دانند که ازهمه کسانی که ما را در اجرای این مطالعه کمک کرده اند، تشکر و قدردانی نماییم.
تضاد منافع
نویسندگان این مقاله اعلام می دارند هیچ گونه تضاد منافعی در این مطالعه وجود ندارد.
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
