سابقه و اهداف: هاری از جمله بیماری‌های کشنده در انسان و دیگر پسنانداران است. با توجه به عدم کنترل کامل بیماری در حیوانات اهلی و وحشی در کشور ما هنوز هم احتمال بروز بیماری وجود دارد. هدف این مطالعه بررسی همه‌گیر شناسی هاری و حیوان گزیدگی و علل تاخیر در گرفتن درمان پیشگرنده در شهرستان طبس طی سال‌های 1389-1385 می‌باشد.

  روش بررسی: پژوهش حاضر از نوع توصیفی مقطعی بوده که در آن از اطلاعات موجود 480 مورد فرد حیوان‌گزیده مراجعه کننده به واحدهای هاری شهرستان طبس در طی سال­های 1389-1385 استفاده گردید. فاکتورهای مربوط به بیمار، فاکتورهای مربوط به مکان زندگی، فاکتورهای مربوط به زمان گزیده شدن، وضعیت جراحت، محل گزش مورد بررسی قرار گرفتند. جهت تحلیل داده­ها، از آمار توصیفی شامل شاخص­های توصیفی، و از تحلیل رگرسیون لوجستیک جهت سنجش اثر متغیرهای مورد نظر بر تاخیر در دریافت درمان پیشگیرنده از هاری استفاده گردید. تحلیل به کمک نرم افزار SPSS نسخه 18 انجام گرفت.

  یافته‌ها: از مجموع 480 مورد بررسی شده، 413 نفر (86%) مرد و 67 نفر (14%) زن بودند. 6/54% (262 نفر) حادثه حیوان گزیدگی را در شهر و 4/45% (218 نفر) آن را در روستا تجربه کرده بودند. بیشترین موارد گزش به ترتیب مربوط به سگ (1/63%) و گربه (3/27%) بوده است . بیشترین گزش در مشاغل، محصل 107 نفر (3/22%) و آزاد 98 نفر (4/20%) بود. میانگین و انحراف معیار زمان تاخیر در دریافت واکسن ضد هاری 8/1 ± 5/6 ساعت بوده است. مهمترین عوامل تاثیر‌گذار در داشتن یا نداشتن این تاخیر عبارت بودند از سن (98/0 OR= ، 99/0-74/0 CI: )، ساعت حادثه (06/1 OR= ، 12/1-01/1 CI: )، گزش اندام تحتانی (31/5 OR= ، 33/6-8/3 CI: )، سابقه واکسیناسیون (39/0 OR= ، 68/0-21/0 CI: )، داشتن مراقبت اولیه توصیه شده برای زخم (75/6 OR= ، 8/8-4/4 CI: ) و نوع حیوان (17/4 OR= ، 5/6-34/3 CI: ) .

  نتیجه‌گیری: با توجه به میزان بروز نسبتا بالای حیوان‌گزیدگی در این شهرستان لزوم کنترل حیواناتی مانند سگ و گربه از طریق آموزش به قشر آسیب پذیر مانند نوجوانان و صاحبان آنان و هماهنگی بین بخشی برای از بین بردن حیوانات ولگرد بیش از پیش باید مورد توجه قرار گیرد. با توجه به هزینه تحمیل شده ناشی از هر مورد حیوان‌گزیدگی به سیستم مراقبت بهداشتی لازم است اقدامات پیشگیری کننده جهت جلوگیری از گزش در اولویت قرار گیرند.