دوره 24، شماره 2 - ( خرداد و تیر 1404 )
جلد 24 شماره 2 صفحات 74-59 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Ethics code: IR.SSU.SPH.REC.1403.224
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Mousavi S M, Khaledi E, Bahariniya S, babaie zarch F, Bustani F. The Relationship between Health Literacy and Patient Satisfaction among Cardiac Patients with Staff: A Case Study at the Educational Hospital in Yazd. TB 2025; 24 (2) :59-74
URL: http://tbj.ssu.ac.ir/article-1-3742-fa.html
URL: http://tbj.ssu.ac.ir/article-1-3742-fa.html
موسوی سید مسعود، خالدی الهام، بهاری نیا سجاد، بابایی زارچ فاطمه، بوستانی فاطمه. رابطه سواد سلامت و رضایت مندی بیماران قلبی از کارکنان؛ مطالعه موردی در بیمارستان آموزشی شهر یزد. طلوع بهداشت. 1404; 24 (2) :59-74
دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد ، elhamkhaledi76@gmail.com
متن کامل [PDF 868 kb]
(23 دریافت)
| چکیده (HTML) (115 مشاهده)
متن کامل: (6 مشاهده)
رابطه سواد سلامت و رضایت مندی بیماران قلبی از کارکنان؛ مطالعه موردی در بیمارستان آموزشی شهر یزد
نویسندگان: سید مسعود موسوی1، الهام خالدی2، سجاد بهاری نیا3، فاطمه بابایی زارچ4، فاطمه بوستانی5
1. استادیار سیاست گذاری سلامت، مرکز تحقیقات سیاست گذاری سلامت، گروه علوم مدیریت و اقتصاد سلامت، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد، یزد، ایران
2. نویسنده مسئول: دانشجوی دکتری،کمیته تحقیقات دانشجویی، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، اصفهان، ایران شماره تماس: 09136941788 Email: Elhamkhaledi76@gmail.com
3. دانشجوی دکتری، گروه مدیریت خدمات بهداشتی و درمانی، دانشکده مدیریت و اطلاع رسانی پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی ایران، تهران، ایران
4. کارشناسی مدیریت خدمات بهداشتی و درمانی، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد، یزد، ایران
5. دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت خدمات بهداشتی درمانی، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی، یزد، ایران
چکیده
مقدمه: سواد سلامت شامل صلاحیت فرد در درک و ارزیابی اطلاعات سلامت است تا بتواند تصمیمات درستی در خصوص بهبود کیفیت زندگی خود اتخاذ کند. مطالعه حاضر با هدف بررسی رابطه سواد سلامت و رضایت مندی بیماران قلبی از کارکنان انجام شد.
روش بررسی: مطالعه حاضر از نوع توصیفی_همبستگی بود که به صورت مقطعی در سال ۱۴۰۳ بر روی 131 بیمار قلبی بیمارستان افشار شهر یزد انجام شد. داده ها با پرسشنامه های استاندارد سواد سلامت ایرانیان HELIA و رضایت مندی بیماران جمع‌آوری و با نرم افزار SPSS نسخه 27 تجزیه و تحلیل شدند.
یافته ها: میانگین نمره رضایت مندی بیماران2/17± 96/79 و میانگین نمره سواد سلامت بیماران 96/20 ± 18/61 بود که نشان دهنده سواد سلامت نه چندان کافی است. در بین ابعاد سواد سلامت، بیشترین میانگین نمره مربوط به بعد تصمیم گیری و کاربرد اطلاعات سلامت و کمترین نمره مربوط به بعد مهارت خواندن بود. در بین ابعاد رضایت مندی بیماران، بیشترین میانگین نمره مربوط به بعد کادر پزشکی و کمترین نمره مربوط به بعد کادر پرستاری بود. همچنین ارتباط معناداری بین سواد سلامت و رضایمندی بیماران مشاهده نشد.
نتیجه گیری: اگرچه ارتباط کلی بین سواد سلامت و رضایت مندی بیماران معنی‌دار نبود اما ابعاد مختلف آن ها به طور مستقل دارای ساختارهای منسجمی بودند و با یکدیگر ارتباط داشتند؛ به نحوی که ارتقای یک بعد میتواند منجر به ارتقای سایر ابعاد شود. همچنین در راستای ارتقاء سواد سلامت بیماران، برگزاری کارگاه ها، تولید محتوای آموزشی ساده و قابل فهم، و تقویت ارتباط مؤثر با بیماران توصیه می‌شود.
واژه های کلیدی: سواد سلامت، رضایت مندی، بیماران قلبی، بیمارستان افشار
این پژوهش حاصل یک پایان نامه تحقیقاتی بوده است.
جدول 1: میانگین نمره رضایت مندی و سواد سلامت بیماران و ابعاد آن
جدول 2: مقایسه میانگین نمره رضایتمندی بیماران بر اساس متغیرهای دموگرافیک
جدول 3: مقایسه میانگین نمره سواد سلامت بیماران بر اساس متغیرهای دموگرافیک
مطالعه حاضر با هدف تعیین رابطه سواد سلامت و رضایت مندی بیماران قلبی از کارکنان در بیمارستان قلب افشار یزد در سال 1403 صورت گرفت. بر اساس نتایج، میانگین نمره کل رضایت مندی بیماران 2/17 ± 96/79 بود که بالاتر از سطح متوسط نمره رضایت مندی در میان جمعیت مورد بررسی در این مطالعه بود. همچنین از میان مولفه های پنج‌گانه رضایت مندی بیماران، بعد
کـادر پزشـکی از بیـش ترین امتیـاز و بعـد کـادر پـرستـاری از
کمترین امتیاز برخوردار بود.
همسو با یافته های مطالعه حاضر، بررسی سیستماتیک انجام شده توسط قاسملو و همکاران (2021) نشان داد که بیماران اورژانسی بیشترین رضایت خود را از خدمات پزشکان و پرستاران دریافت کرده‌اند. در عین حال، کمترین میزان رضایت مربوط به امکانات رفاهی، محیط فیزیکی اورژانس و رفتار پرسنل نگهبانی بود(25). مطالعـه‌ای بر روی 5000 بیمـار بستـری در بخش اورژانـس بیمارستان امام رضا تبریز (2011) نشان داد که بیش ترین میزان رضایت مندی بیماران به ترتیب به آیتم‌های ارتباط پزشک با بیمار، طرز برخورد پرسنل نگهبانی و ارتباط پرستار با بیمار تعلق گرفته است(26).
در مطالعه ی شفیعی و همکاران نیز که با هدف بررسی میزان رضایت بیماران از کیفیت خدمات پرستاری انجام شد نتایج آن نشان داد که اکثر بیماران از خدمات پرستاری رضایت داشتند که با نتایج مطالعه ی اخیر همسانی دارد(27). در مطالعه دیگری نوروزی نیا و همکاران (2023) به بررسی رضایت مندی بیماران مبتلا به کووید-19 از خدمات درمانی، تسهیلات بیمارستان و عملکرد کادر درمان در بیمارستان های وابسته به دانشگاه علوم پزشکی البرز پرداختند و نتایج مطالعه نشان داد سطح رضایت بیماران، بیشتر از حد متوسط بود. بالا بودن رضایت بیماران علاوه بر این که می تواند نشانه ای از کیفیت بالای خدمات باشد، نقش مهمی نیز در افزایش همکاری آن ها در پذیرش بیماری، روند درمان و رعایت رژیم های دارویی و دستورات مراقبتی پزشکان دارد(28) که با یافته های مطالعه حاضر مطابقت دارد.
در مطالعات ذوالحواریه و همکاران (2019) و فرج زاده و همکاران (2022) نیز میزان رضایت مندی بیماران در سطح بالایی گزارش شد(29،30) که با یافتـه های مطالعه حاضر مطابقت دارد. از این رو به نظر می‌رسد که مهارت ارتباطی پرسنل از اهمیت بالایی برای بیماران بستری در بیمارستان برخوردار می‌باشد و تقویت آن ضروری است(31). در مطالعه ما میزان رضایت مندی بیماران از پزشکان در بالاترین سطح و از پرستاران در پایین ترین سطح قرار داشت. این تفاوت در سطوح رضایت ممکن است به عوامل متعددی از جمله تخصص پزشکان و نوع مراقبت و توجهی که در طول مشاوره ارائه می‌دهند (32) و همچنین ارتباط ضعیف پرستار و بیمار به‌ویژه در واحدهای تخصصی با بار کاری بالا نسبت داده شود، عاملی که به نوبه خود بر تجربه کلی بیمار تأثیر منفی می‌گذارد(33). همچنین مطالعات نشان داده‌اند که ارتباط مؤثر میان پزشک و بیمار میتواند تأثیر مثبتی بر رضایت مندی بیماران داشته باشد. مطالعه‌ای در سال 2022 نشان داد که ارتباط مؤثر پزشک و بیمار بر رضایت مندی بیماران تأثیرگذار است(31). از سوی دیگر، ارتباط مؤثر پرستار و بیمار نیز نقش بسزایی در رضایت مندی بیماران ایفا می‌کند(34).
پژوهشی در سال 2024 نشان داد که ارتباط مؤثر پرستار و بیمار در واحد سوختگی بیمارستان Nishtar Multan بر رضایت مندی بیماران اثر گذار است(35). از این رو، به نظر می‌رسد که مهارت‌های ارتباطی پرسنل، چه پزشکان و چه پرستاران تأثیر قابل‌توجهی بر رضایت مندی بیماران دارند. بنابراین، آموزش و تقویت مهارت‌های ارتباطی در تمامی سطوح کارکنان به‌منظور بهبود کیفیت مراقبت و افزایش رضایت مندی بیماران ضروری است.
از دیگر یافته های این مطالعه میانگین نمره کلی سواد سلامت 96/20 ± 18/61 در میان بیماران بود که بیانگر سواد سلامت نه چندان کافی بود. همچنین در بین ابعاد سواد سلامت بیماران، بیشتـرین میانگیـن نمره مربـوط به بعد تصمیـم‌گیری و کاربرد اطلاعات سلامت و کمترین نمره مربوط به بعد مهارت خواندن بود. در همین راستا مطالعه ای توسط وظیفه و همکاران (2023) با هدف تعیین سواد سلامت در مبتلایان به پرفشاری خون و عوامـل مرتبـط با آن صـورت گرفـتـه بود که اذعـان داشـت 5/49% از شرکت کنندگان سواد سلامت ناکافی و نه چندان کافی داشتند و کمترین نمره سواد سلامت به بعد خواندن اختصاص داشت(36) که با یافته های مطالعه حاضر مطابقت دارد. به نظر می‌رسد که سطح سواد سلامت ناکافی در هر دو مطالعه دور از ذهن نباشد؛ چرا که اکثر شرکت‌کنندگان در این دو مطالعه افراد با سطح سواد و مدرک تحصیلی پایین بودند. در مطالعه ما بین مدرک تحصیلی و نمره کل سواد سلامت و تمامی مولفه‌های آن به غیر از تصمیم گیری و کاربرد اطلاعات سلامت رابطه مثبت معنی دار وجود داشت؛ به این معنا که با بالا رفتن سطح تحصیلات نمره سواد سلامت به طور معنی داری بالاتر بود. بنابراین سطح تحصیلات باعث بهبود مهارت خواندن، دسترسی، فهم و ارزیابی شده بود اما لزوما باعث بالا رفتن مهارت تصمیم‌گیری و کاربرد اطلاعات سلامت نشده بود. این می تواند به دلیل عوامل روانی، اجتماعی و فرهنگی، کمبود آموزش تخصصی و کاربردی، تمرکز بیشتر بر مباحث نظری و همچنین پیچیدگی اطلاعات سلامت باشد؛ زیرا گاهی اطلاعات مربوط به سلامت بسیار فنی، تخصصی یا حتی متناقض هستند و افراد ممکن است نتواند در بین منابع متعدد تصمیم درستی بگیرد، حتی اگر سواد بالایی داشته باشند. لذا این موارد میتواند موجب شود که حتی افراد با تحصیلات بالا در تصمیم‌گیری و کاربرد اطلاعات مربوط به سلامت ضعیف عمل کنند (37،38). البته شایان ذکر است که در مطالعه ما به غیر از مدرک تحصیلی عامل سن نیز با سطح سواد رابطه معنی دار آماری داشت. به گونه ای که افراد در گروه سنی پایین‌تر نسبت به گروه‌های سنی بالاتر نمره کل سواد سلامت و تمامی مولفه‌های آن به غیر از تصمیم‌گیری و کاربرد اطلاعات سلامت مطلوب تری داشتند. به نظر می‌رسد که این یافته را بتوان اینگونه تبیین کرد که با توجه به این که در کشور ما افراد جوان تر معمولا از سطح سواد و مدرک تحصیلی بالاتری نیز برخوردار می‌باشند و سطح تحصیلات نیز یک عامل اثرگذار بر سواد سلامت بوده است نمره سواد سلامت در میان افراد کم سن تر مطلوب تر بوده است.از سویی می‌توان اینگونه استنباط کرد که سطح تحصیلات و سن بالاتر لزوما تعیین کننده مهارت افراد در تصمیم گیری و کاربرد اطلاعات سلامت نمی‌باشد.
در مطالعه پیش رو رابطه مثبت و معنی داری بین رضایت مندی و مولفه‌های پنج گانه آن به غیر از امکانات رفاهی، مشاهده شد اما بین رضایمندی و ابعاد آن و سواد سلامت رابطه معنی دار آماری مشاهده نشد. این یافته را می توان این گونه تبیین نمود که در بیمارستان ها واحد های های مختلف اعم از کادر پزشکی، کادر پرستاری، نگهبانی و پذیرش و ترخیص صندوق در ارتباط تنگاتنگ با یکدیگر و بیماران می‌باشند و رضایت مندی از یک واحد میتواند بر رضایت مندی از سایر واحدها تاثیرگزار باشد. با این حال بعد رضایت مندی با امکانات رفاهی و همین طور رضایت مندی و ابعاد پنچ گانه آن با سواد سلامت رابطه معنی دار آماری نداشت. در مطالعه صاحب زاده و همکاران (2021) که به بررسی رابطه سواد سلامت و رضایت مندی همراهان بیماران بخش‌های روانپزشکی از ارائه دهندگان خدمات در بیمارستان های دانشگاه علوم پزشکی اصفهان پرداخته شده بود بین سواد سلامت همراهان و رضایت مندی آن ها رابطه مثبت و معنی داری یافت شده بود(24). یکی از دلایل احتمالی این یافته متناقض می توان به نوع بخش ها و بیمارستان های مورد مطالعه اشاره نمود که می تواند بر سطح رضایت مندی و سواد سلامت گیرندگان خدمت در آن اثرگذار باشد. همچنین برخلاف مطالعه حاضر که در آن جمعیت هدف بیماران بودند در مطالعه صاحب زاده و همکاران (2021) جمعیت مورد مطالعه همراهان بیماران بودند که ممکن است منابع اطلاعاتی مناسبی برای جمع آوری اینگونه اطلاعات نبوده باشند(24). در نهایت، در این مطالعه بین سواد سلامت با هر یک از ابعاد آن، اعم از مهارت خواندن، دسترسی، فهم، ارزیابی و تصمیم گیری و کاربرد اطلاعات سلامت رابطه مثبت و معنی دار آماری مشاهده شد. اما بین سواد سلامت و ابعاد چندگانه آن با رضایت مندی بیماران از لحاظ آماری رابطه معنی داری مشاهده نشد. سواد سلامت به توانایی فرد برای به دست آوردن، پردازش و درک اطلاعات و خدمات اولیه بهداشتی به منظور تصمیم‌گیری آگاهانه در مورد سلامتی خود اشاره دارد مطالعات متعددی نیز به تاثیر سواد سلامت بر سطح رضایت مندی بیماران اشاره کرده بودند که مغایر با یافتـه‌های مطالعـه حال حاضـر بود(39،40). با توجه به اینکه در مطـالعه ما بخش قابل توجـهی از پاسخ‌دهندگان دارای سطوح ناکافی سواد سلامت بودند، این عدم درک ممکن است به عدم ارتباط بین سواد سلامت و رضایت بیمار در این مطالعه خاص کمک کرده باشد سواد سلامت پایین میتواند منجر به ناتوانی بیماران در درک اطلاعـات پزشـکی، دستورالعمل‌های درمانی و فرآینـدهای مراقبتی شود. این موضوع به ویژه در بیماران قلبی که نیاز به پیگیری مداوم و توجه خاص به وضعیت سلامت خود دارند، میتواند تأثیرات منفی قابل توجهی بر تجربه کلی آنها از خدمات درمانی داشته باشد. علاوه بر این، حجم نمونه کم در این مطالعه نیز میتواند از علل احتمالی این مسئله باشد.
به طور کلی یافته‌های این مطالعه نشان می‌دهد که سطح رضایت مندی بیماران قلبی از کارکنان در بیمارستان افشار یزد در سال ۱۴۰۳ بالاتر از سطح متوسط است. با این حال، فاصله آن با شرایط ایده‌آل نیاز به اقدام‌های عملی مشخص را نشان می‌دهد. پیشنهاد می‌شود تا تدابیری همچون برگزاری کارگاه‌های مهارت‌های ارتباطی برای پرسنل درمان، ایجاد یک سیستم ارزیابی عملکرد پیوسته، راه‌اندازی سیستمی برای ثبت و بررسی نظرات بیماران مورد توجه مدیریت بیمارستان قرار گیرد. همچنین، اجرای سیاست‌هایی که دسترسی سریع‌تر به خدمات و ایجاد ارتباط مؤثر بین بیماران و کادر درمان را آسان‌تر کند، میتواند تجربه بیماران را بهبود بخشد.
از سوی دیگر، سطح سواد سلامت بیماران در این پژوهش به‌طور قابل توجهی ناکافی ارزیابی شده است. این ضعف میتواند تأثیر منفی بر توانایی بیماران در درک اطلاعات پزشکی و پیروی از درمان‌ها داشته باشد. برای بهبود این وضعیت، برگزاری کارگاه‌هایی با محتوای ساده و متناسب با سطح فرهنگی بیماران، همکاری با سازمان های غیردولتی، استفاده از رسانه های محلی برای آموزش سلامت، پایش منظم سواد سلامت و تشویق ارتباط مؤثر بین بیماران و کادر درمان از راهکارهایی هستند که می‌توانند کیفیت خدمات را افزایش دهند.
ملاحظات اخلاقی
پروپوزال این مطالعه توسط کمیته اخلاق در پژوهش دانشکده
بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد با کد IR.SSU.SPH..REC.1403.224 مورد تایید قرار گرفته است.
سهم نویسندگان
سید مسعود موسوی؛ ایده پردازی، طراحی مطالعه،آماده‌سازی پیش‌نویس نسخه خطی، بازبینی نسخه نهایی، الهام خالدی؛ تجزیه‌وتحلیل و تفسیر داده‌ها، سجاد بهاری نیا؛ آماده‌سازی پیش‌نویس نسخه خطی، تفسیر داده‌ها، فاطمه بابایی زارچ؛ طراحی مطالعه، جمع‌آوری اطلاعات، آماده‌سازی پیش‌نویس نسخه خطی، فاطمه بوستانی؛ طراحی مطالعه، جمع‌آوری اطلاعات را بر عهده داشته‌اند. تمامی نویسندگان نسخه نهایی را مطالعه و تائید کرده‌اند و مسئولیت‌های پاسخگویی در پژوهش را پذیرفته‌اند.
حمایت مالی
این تحقیق توسط مرکز تحقیقات مدیریت و سیاست گذاری سلامت دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد حمایت مالی شده است.
تضاد منافع
نویسـندگان مقالـه حاضـر هیچگونـه تضـاد منافعـی گـــزارش نکردنـد.
تقدیر و تشکر
بدین‌وسیله از همکاری تیم مدیریتی بیمارستان صمیمانه قدردانی و تشکر می‌نماییم.
نویسندگان: سید مسعود موسوی1، الهام خالدی2، سجاد بهاری نیا3، فاطمه بابایی زارچ4، فاطمه بوستانی5
1. استادیار سیاست گذاری سلامت، مرکز تحقیقات سیاست گذاری سلامت، گروه علوم مدیریت و اقتصاد سلامت، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد، یزد، ایران
2. نویسنده مسئول: دانشجوی دکتری،کمیته تحقیقات دانشجویی، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، اصفهان، ایران شماره تماس: 09136941788 Email: Elhamkhaledi76@gmail.com
3. دانشجوی دکتری، گروه مدیریت خدمات بهداشتی و درمانی، دانشکده مدیریت و اطلاع رسانی پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی ایران، تهران، ایران
4. کارشناسی مدیریت خدمات بهداشتی و درمانی، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد، یزد، ایران
5. دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت خدمات بهداشتی درمانی، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی، یزد، ایران
چکیده
مقدمه: سواد سلامت شامل صلاحیت فرد در درک و ارزیابی اطلاعات سلامت است تا بتواند تصمیمات درستی در خصوص بهبود کیفیت زندگی خود اتخاذ کند. مطالعه حاضر با هدف بررسی رابطه سواد سلامت و رضایت مندی بیماران قلبی از کارکنان انجام شد.
روش بررسی: مطالعه حاضر از نوع توصیفی_همبستگی بود که به صورت مقطعی در سال ۱۴۰۳ بر روی 131 بیمار قلبی بیمارستان افشار شهر یزد انجام شد. داده ها با پرسشنامه های استاندارد سواد سلامت ایرانیان HELIA و رضایت مندی بیماران جمع‌آوری و با نرم افزار SPSS نسخه 27 تجزیه و تحلیل شدند.
یافته ها: میانگین نمره رضایت مندی بیماران2/17± 96/79 و میانگین نمره سواد سلامت بیماران 96/20 ± 18/61 بود که نشان دهنده سواد سلامت نه چندان کافی است. در بین ابعاد سواد سلامت، بیشترین میانگین نمره مربوط به بعد تصمیم گیری و کاربرد اطلاعات سلامت و کمترین نمره مربوط به بعد مهارت خواندن بود. در بین ابعاد رضایت مندی بیماران، بیشترین میانگین نمره مربوط به بعد کادر پزشکی و کمترین نمره مربوط به بعد کادر پرستاری بود. همچنین ارتباط معناداری بین سواد سلامت و رضایمندی بیماران مشاهده نشد.
نتیجه گیری: اگرچه ارتباط کلی بین سواد سلامت و رضایت مندی بیماران معنی‌دار نبود اما ابعاد مختلف آن ها به طور مستقل دارای ساختارهای منسجمی بودند و با یکدیگر ارتباط داشتند؛ به نحوی که ارتقای یک بعد میتواند منجر به ارتقای سایر ابعاد شود. همچنین در راستای ارتقاء سواد سلامت بیماران، برگزاری کارگاه ها، تولید محتوای آموزشی ساده و قابل فهم، و تقویت ارتباط مؤثر با بیماران توصیه می‌شود.
واژه های کلیدی: سواد سلامت، رضایت مندی، بیماران قلبی، بیمارستان افشار
این پژوهش حاصل یک پایان نامه تحقیقاتی بوده است.
مقدمه
بیماری‌های قلبی‌عروقی (CVDs) رایج‌ترین دلیل مرگ ومیر در دنیا و به ویژه در ایران شناخته می‌شوند و بیش از 30 درصد از کل مرگ‌ها را در سطح جهانی به خود اختصاص داده‌اند(1،2). علاوه بر آن، این بیماری ها یکی از دلایل اصلی کاهش سال‌های زندگی با ناتوانی محسوب می‌شوند(3،4). اگر این بیماری‌ها به درستی مدیریت نشوند، بار سنگینی بر دوش سیستم‌های بهداشتی گذاشته و بر کیفیت زندگی بیماران تأثیر منفی می‌گذارند.
عوامل متعددی در این ناکارآمدی دخیل هستند که یکی از مهم‌ترین آنها پایین بودن آگاهی و سواد سلامت در بیماران است(5). سواد سلامت به توانایی فرد در دسترسی به اطلاعات پزشکی، درک، ارزیابی و استفاده درست از آنها می‌شود؛ مفهومی که شامل مهارت‌های خواندن، نوشتن، تحلیل اطلاعات وتصمیم‌گیری آگاهانه در مسائل بهداشتی می‌باشد(6،7).
مطالعات مختلف نشان داده‌اند که نداشتن سواد سلامت کافی به نتایج نامطلوبی در بیماری‌های مزمن از جمله نارسایی قلبی می شود(8). در مطالعه‌ای توسط Wu و همکاران در سال 2017، مشخص گردید که بیماران مبتلا به نارسایی قلبی با سواد سلامت پایین در مدیریت درمان، پیروی از دستورات پزشکان و شناسایی علائم بیماری کمتر توانمند هستند(9).
علل مختلفی برای سطح پایین سواد سلامت در میان بیماران ذکر شده که از جمله آنها می‌توان به سطح تحصیلات پایین، سن بالا، وضعیت اقتصادی-اجتماعی ضعیف و دسترسی محدود به منابع اطلاعاتی اشاره کرد(10،11). در ایران، بررسی ملی سال 2016 نشان داد که حدود 44 % از جمعیت دارای سواد سلامت ضعیف هستند و این مشکل در بین سالمندان، زنان خانه‌دار و افراد کم‌سواد بیشتر دیده می شود(12). در یک مطالعه در استان قزوین که در سال 2024 انجام شد، مشخص گردید که گروه‌های مسن‌تر، مردان، افراد کم‌سواد و ساکنان مناطق روستایی با سواد سلامت پایین‌تری مواجه هستند(13). در مطالعه Kumar و همکاران در سال 2017 نیز مشخص شد که سواد سلامت پایین در بیماران مبتلا به نارسایی قلبی نسبتا شایع است(13). همچنین در مطالعه دیگری که مرتبط با بازتوانی قلب انجام شد نتایج آن نشان داد که سطح سواد سلامت ضعیف با چاقی و کم تحرکی ارتباط داشت. برداشت های منفی از بیماری رابطه قویای با اضطراب، افسردگی و کیفیت زندگی مرتبط با سلامت پایین تر داشتند. سواد سلامت ضعیف نیز با افزایش اضطراب، افسردگی و کاهش کیفیت زندگی مرتبط بود(14). این نتایج نشان دهنده این است که بیماران با سواد سلامت پایین معمولاً در فهم و تفسیر اطلاعات مربوط به بیماری های خود با
با چالش‌هایی مواجه هستند.
از سوی دیگر، سواد سلامت نقش بسیار کلیدی در میزان رضایت بیماران از خدمات بهداشتی و درمانی دارد. این رضایت نه تنها معیاری مهم برای ارزیابی کیفیت خدمات محسوب می‌شود، بلکه با رعایت بهتر درمان و کاهش مراجعه مجدد به مراکز درمانی ارتباط دارد(15). شواهد نشان می‌دهد که بیماران با سواد سلامت پایین غالباً در درک توصیه‌های پزشکی مشکل دارند و این امر موجب کاهش رضایت آنها از کادر درمان می‌شود(16). مطالعه‌ای توسط Oruçو همکاران در سال 2025 انجام شد، نشان داد که سواد سلامت ناکافی با سطوح پایین تری از رضایت مندی بیماران در تمامی ابعاد اندازه گیری شـده ارتبـاط دارد(17). مفهوم سـواد سلامـت سـازمـانی (Organizational Health Literacy-OHL) بـه عـنـــوان
روشی جدید برای بهبود تعامل بین بیمار و سیستم بهداشتی شناخته شده است. مطالعات نشان داده‌اند که تقویت رویکردهای OHL باعث بهبود کیفیت خدمات و افزایش رضایت بیماران می‌شود (18). همچنین سازمان جهانی بهداشت (WHO) سواد سلامت را به عنوان یکی از مهم‌ترین عوامل اجتماعی تأثیرگذار بر سلامت معرفی کرده و بهبود آن را کلید رسیدن به عدالت و برابری در سلامت می‌داند(19).
ارتقاء سواد سلامت میتواند به بهبود تصمیم‌گیری بیماران، کاهش اضطراب و افزایش مشارکت در فرآیند درمان کمک کرده و در نهایت به افزایش رضایت بیماران منجرشود(20). با توجه به اهمیت فزاینده سواد سلامت در مدیریت بیماری‌های قلبی و همچنین نقش رضایت بیماران به‌عنوان یک معیار کلیدی از کیفیت خدمات سلامت و با در نظر گرفتن کمبود تحقیقات در زمینه ارتباط این دو مفهوم در بیماران قلبی، این مطالعه با هدف بررسی رابطه بین سواد سلامت و رضایت مندی بیماران قلبی از کارکنان در بیمارستان افشار یزد در سال 1403 انجام شد.
روش بررسی
مطالعه حاضر از نوع توصیفی همبستگی بود و به صورت مقطعی در سال ۱۴۰۳صورت گرفت. جامعه آماری مطالعه را بیماران بخش قلب بیمارستان افشار شهر یزد تشکیل دادند. روش نمونه گیری به صورت طبقه ای بود به نحوه ای که بخش های مختلف بیمارستان طبقات ما را تشکیل دادند و سپس از هر بخش به صورت تصادفی ساده نمونه گیری شد.
حجم نمونه در این مطالعه با در نظر گرفتن 05/0=α ،2/0=β و211/0=r از فرمول زیر برابر 137 نفر بدست آمد که با فرمول حجم جامعه محدود(21)، حجم نمونه اصلاح گردید و 131 نفر در نظر گرفته شد.
به منظور انجام این مطالعه از دو پرسشنامه استاندارد سواد سلامت ایرانیان HELIA (Health Literacy for Iranian Adults) و رضایت مندی بیماران استفاده شد که پیش‌تر در مطالعات متعدد روایی و پایایی آنها تأیید شده است. بنابراین، در این مطالعـه ارزیـابی مجـدد روایـی و پایایـی صـورت نگرفت(22).
پرسشنامه اول مربوط به پرسشنامه استاندارد سنجش سواد سلامت جمعیت شهری ایران (18 تا 65 سال) است(23)، که برای سنجش روایی ابزار از روش محتوای کیفی توسط 15 نفر از متخصصان رشته های گوناگون سلامت بررسی شد. همچنین از روایی سازه مطلوب نیز برخوردار است.
میزان آلفای کرونباخ گویه ها نیز قابل قبول بوده (72/0 تا 89/0) و پایایی ابزار تایید گردید. این پرسشنامه دارای 33 سوال و شامل ٥ بعد اصلی مهارت خواندن (4 سوال)، دسترسی (6 سوال)، درک و فهم (7 سوال)، ارزیابی (4 سوال) و تصمیم گیری و کاربرد اطلاعات سلامت (12 سوال) می‌باشد.
مقیاس نمره دهی این پرسشنامه به صورت لیکرت ٥ گزینه ای است. در سؤالات مربوط به مهارت خواندن؛ امتیاز ٥ به گزینه کاملا آسان، امتیاز ٤ به گزینه آسان، امتیاز ٣ به گزینه نه آسان است نه سخت، امتیاز ٢ به گزینه سخت و امتیاز ١ به گزینه کاملا سخت اختصاص یافت.
در مورد ٤ بعد دیگر سواد سلامت؛ امتیاز ٥ به گزینه همیشه، امتیاز ٤ به گزینه بیشتر اوقات، امتیاز ٣ به گزینه گاهی از اوقات، امتیاز ٢ به گزینه به ندرت و امتیاز ١ به گزینه به هیچ وجه (یا هیچ وقت ) اختصاص داده شد. نحوه امتیازدهی به این صورت بود که ابتدا امتیاز خام هر فرد در هر یک از حیطه ها از جمع جبری امتیازات به دست آمد. سپس برای تبدیل این امتیاز به طیف صفر تا ١٠٠ از فرمول تفاضل نمره خام به دست آمده از حداقل نمره خام ممکن تقسیم بر تفاضل حداکثر امتیاز ممکن از حداقل امتیاز ممکن استفاده شد.
نهایتًا برای محاسبه امتیاز کل، امتیازات همه ابعاد (براساس طیف صفر تا ١٠٠) جمع شده و بر تعداد ابعاد (٥ بعد) تقسیم شد. نمرات ٠ تا ٥٠ به عنوان سواد سلامت ناکافی، 1/50 تا ٦٦ به عنوان سواد سلامت نه چندان کافی، 1/66 تا ٨٤ به عنوان سواد سلامت کافی و نمرات 1/84 تا ١٠٠ به عنوان سواد سلامت عالی در نظر گرفته شد.برای گردآوری داده ها از نظر میزان رضایت مندی بیماران از پرسشنامه استانداردی استفاده شد که توسط صاحب زاده و همکاران (1400) (24) طراحی و روایی و پایایی آن سنجیده شده است.
به منظور بررسی روایی ابزار، پرسشنامه مورد نظر در اختیار 5 نفر از استادان گروه مدیریت و فناوری اطلاعات سلامت دانشکده مدیریت خدمات بهداشتی درمانی اصفهان قرار گرفته که پس از کسب نقطه نظرات، روایی پرسشنامه مورد تایید قرار گرفت. همچنین جهت سنجش پایایی پرسشنامه نیز از ضریب آلفای کرونباخ (79/0 تا 95/0) استفاده شد و پایایی ابزار تایید شد. لازم به ذکر است که این پرسشنامه شامل 24 سوال می‌باشد و به منظور سنجش میزان رضایت مندی بیماران از واحدهای نگهبانی (1 سوال)، پذیرش (4 سوال)، کادر پزشکی (6 سوال)، کادر پرستاری (3 سوال)، ترخیص و صندوق (5 سوال)، امکانات رفاهی (4 سوال) و واحد مددکاری (1 سوال) به صورت بسته می باشد.
مقیاس نمره دهی این پرسشنامه به صورت طیف لیکرت 5 گزینه ای نمره گذاری شده است. بدین صورت که امتیاز 5 به پاسخ بسیار راضی، امتیاز 4 به راضی، امتیاز 3 به متوسط، امتیاز 2 به ناراضی و امتیاز 1 به بسیار ناراضی در نظر گرفته شده است. بر اساس مجموع امتیازات کسب شده از پاسخ به سوالات پرسشنامه، میزان رضایت هر فرد تعیین شد.
داده‌های جمع‌آوری‌شده پس از ورود به نرم‌افزار SPSS نسخه 27، ابتدا با استفاده از شاخص‌های توصیفی شامل فراوانی، درصد فراوانی، میانگین، میانه، دامنه میان چارکی و انحراف معیار توصیف شدند. برای تحلیل داده ها از آزمون‌های آماری نظیر تی مستقل، آنالیز واریانس یک طرفه، کروسکال-والیس و من ویتنی استفاده گردید.
همچنین به منظور بررسی روابط بین متغیرها، از ضریب همبستگی اسپیرمن بهره گرفته شد و تمامی تحلیل‌های آماری با در نظر گرفتن سطح معناداری 05/0 انجام شد و مقادیر pکمتر از این سطح به عنوان معنادار تلقی شدند.
یافته ها
میانگین سنی بیماران 46/15± 58/58 سال بود. نتایج نشان داد که اکثریت جمعیت مورد مطالعه را مردان (%2/54)، افراد متاهل
(%7/94)، افـراد با تحصیـلات زیر دیپـلم (%4/63) و گروه سنـی
75-56 سال (%4/50)، تشکیل می دهند. همچنین بیشترین میزان
پذیرش بیماران به صـورت اورژانـس (%2/54) بوده و بیشتریـن
تعداد مراجعات مربوط به 1 یا بازه 4-2 دفعه (%2/38) بود.
بر اساس اطلاعات ارائه شده در جدول 1، میانگین نمره کلی رضایت مندی بیماران برابر با 2/17 ± 96/79 بود. در بین ابعاد مختلف رضایت مندی بیماران، بیشترین میانگین نمره به بعـد «کادر پرستاری و ترخیص صندوق» با مقدار 16/6 ± 19/34 تعلق داشت و کمترین میانگین نمره مربوط به بعد «نگهبانی و پذیرش» با مقدار 25/3 ± 6/20 بود. همچنین میانگین نمره کلی سواد سلامت بیماران برابر با 96/20 ± 18/61 بدست آمد.
در میان مولفه های سواد سلامت، بیشترین میانگین نمره مربوط به بعد «تصمیم‌گیری و کاربرد اطلاعات سلامت» با 25/11 ± 09/43 و کمترین میانگین نمره مربوط به بعد «مهارت خواندن» 69/5 ± 81/12 بود(جدول 1).
بر اساس نتایج جدول 2، هیچ‌یک از متغیرهای دموگرافیک از جمله جنسیت، وضعیت تأهل، سطح تحصیلات و گروه سنی تأثیر معناداری بر میزان رضایتمندی بیماران در ابعاد مختلف خدمات بیمارستانی نداشته‌اند(05/0<p)(جدول 2).
همچنین مطابق با یافته‌های جدول 3، اگرچه میانگین نمرات ابعاد مختلف سواد سلامت در گروه‌های مختلف جنسیت و وضعیت تأهل با نوسان همراه بود، اما این تفاوت‌ها از نظر آماری معنادار نبودند(05/0<p).
در مقابل تفاوت میانگین نمرات سواد سلامت در متغیرهای سطح تحصیلات و سن از نظر آماری معنادار گزارش شده است(05/0>p)(جدول 3).
براساس نتایج جدول 4، بین بعد رضایت مندی کلی و ابعاد آن شامل نگهبانی و پذیرش، کادر پزشکی، کادر پرستاری و ترخیص صنـدوق ارتبـاط مثبـت و معنـاداری مشـاهده شد(05/0>p)، این در حالی است که بعد امکانات رفاهی ارتباط معناداری با رضایت کلی نداشت.
همچنین، بعد نگهبانی و پذیرش با تمام ابعاد رضایت مندی ارتباط مثبت و معنادار داشت. این الگو در مورد ابعاد کادر پزشکی، کادر پرستاری و ترخیص صندوق و امکانات رفاهی نیز برقرار بود؛ به گونه‌ای که هر یک از این ابعاد نشان دادند که با سایر ابعاد ارتباط معنادار و مثبت دارند. این نتایج نشان‌دهنده این است که اگر هر یک از ابعاد رضایت بهبود یابد، میتواند به ارتقای دیگر ابعاد منجر شود(جدول 4).
طبق جدول 5، یک ارتباط مثبت و معنادار بین سواد سلامت کلی و ابعاد آن از جمله مهارت خواندن، دسترسی، فهم، ارزیابی و همچنین تصمیم‌گیری و کاربرد اطلاعات سلامت مشاهده شد (05/0>p). این روند نیز در ارتباط بین دیگر ابعـاد مختلف سواد سلامت وجود داشت(جدول 5). با این حال، هیچ رابطه معنی‌داری بین رضایت مندی کلی و ابعاد آن با سواد سلامت کلی و ابعاد آن مشاهده نشد (05/0<p)(جدول 4 و 5).
بیماری‌های قلبی‌عروقی (CVDs) رایج‌ترین دلیل مرگ ومیر در دنیا و به ویژه در ایران شناخته می‌شوند و بیش از 30 درصد از کل مرگ‌ها را در سطح جهانی به خود اختصاص داده‌اند(1،2). علاوه بر آن، این بیماری ها یکی از دلایل اصلی کاهش سال‌های زندگی با ناتوانی محسوب می‌شوند(3،4). اگر این بیماری‌ها به درستی مدیریت نشوند، بار سنگینی بر دوش سیستم‌های بهداشتی گذاشته و بر کیفیت زندگی بیماران تأثیر منفی می‌گذارند.
عوامل متعددی در این ناکارآمدی دخیل هستند که یکی از مهم‌ترین آنها پایین بودن آگاهی و سواد سلامت در بیماران است(5). سواد سلامت به توانایی فرد در دسترسی به اطلاعات پزشکی، درک، ارزیابی و استفاده درست از آنها می‌شود؛ مفهومی که شامل مهارت‌های خواندن، نوشتن، تحلیل اطلاعات وتصمیم‌گیری آگاهانه در مسائل بهداشتی می‌باشد(6،7).
مطالعات مختلف نشان داده‌اند که نداشتن سواد سلامت کافی به نتایج نامطلوبی در بیماری‌های مزمن از جمله نارسایی قلبی می شود(8). در مطالعه‌ای توسط Wu و همکاران در سال 2017، مشخص گردید که بیماران مبتلا به نارسایی قلبی با سواد سلامت پایین در مدیریت درمان، پیروی از دستورات پزشکان و شناسایی علائم بیماری کمتر توانمند هستند(9).
علل مختلفی برای سطح پایین سواد سلامت در میان بیماران ذکر شده که از جمله آنها می‌توان به سطح تحصیلات پایین، سن بالا، وضعیت اقتصادی-اجتماعی ضعیف و دسترسی محدود به منابع اطلاعاتی اشاره کرد(10،11). در ایران، بررسی ملی سال 2016 نشان داد که حدود 44 % از جمعیت دارای سواد سلامت ضعیف هستند و این مشکل در بین سالمندان، زنان خانه‌دار و افراد کم‌سواد بیشتر دیده می شود(12). در یک مطالعه در استان قزوین که در سال 2024 انجام شد، مشخص گردید که گروه‌های مسن‌تر، مردان، افراد کم‌سواد و ساکنان مناطق روستایی با سواد سلامت پایین‌تری مواجه هستند(13). در مطالعه Kumar و همکاران در سال 2017 نیز مشخص شد که سواد سلامت پایین در بیماران مبتلا به نارسایی قلبی نسبتا شایع است(13). همچنین در مطالعه دیگری که مرتبط با بازتوانی قلب انجام شد نتایج آن نشان داد که سطح سواد سلامت ضعیف با چاقی و کم تحرکی ارتباط داشت. برداشت های منفی از بیماری رابطه قویای با اضطراب، افسردگی و کیفیت زندگی مرتبط با سلامت پایین تر داشتند. سواد سلامت ضعیف نیز با افزایش اضطراب، افسردگی و کاهش کیفیت زندگی مرتبط بود(14). این نتایج نشان دهنده این است که بیماران با سواد سلامت پایین معمولاً در فهم و تفسیر اطلاعات مربوط به بیماری های خود با
با چالش‌هایی مواجه هستند.
از سوی دیگر، سواد سلامت نقش بسیار کلیدی در میزان رضایت بیماران از خدمات بهداشتی و درمانی دارد. این رضایت نه تنها معیاری مهم برای ارزیابی کیفیت خدمات محسوب می‌شود، بلکه با رعایت بهتر درمان و کاهش مراجعه مجدد به مراکز درمانی ارتباط دارد(15). شواهد نشان می‌دهد که بیماران با سواد سلامت پایین غالباً در درک توصیه‌های پزشکی مشکل دارند و این امر موجب کاهش رضایت آنها از کادر درمان می‌شود(16). مطالعه‌ای توسط Oruçو همکاران در سال 2025 انجام شد، نشان داد که سواد سلامت ناکافی با سطوح پایین تری از رضایت مندی بیماران در تمامی ابعاد اندازه گیری شـده ارتبـاط دارد(17). مفهوم سـواد سلامـت سـازمـانی (Organizational Health Literacy-OHL) بـه عـنـــوان
روشی جدید برای بهبود تعامل بین بیمار و سیستم بهداشتی شناخته شده است. مطالعات نشان داده‌اند که تقویت رویکردهای OHL باعث بهبود کیفیت خدمات و افزایش رضایت بیماران می‌شود (18). همچنین سازمان جهانی بهداشت (WHO) سواد سلامت را به عنوان یکی از مهم‌ترین عوامل اجتماعی تأثیرگذار بر سلامت معرفی کرده و بهبود آن را کلید رسیدن به عدالت و برابری در سلامت می‌داند(19).
ارتقاء سواد سلامت میتواند به بهبود تصمیم‌گیری بیماران، کاهش اضطراب و افزایش مشارکت در فرآیند درمان کمک کرده و در نهایت به افزایش رضایت بیماران منجرشود(20). با توجه به اهمیت فزاینده سواد سلامت در مدیریت بیماری‌های قلبی و همچنین نقش رضایت بیماران به‌عنوان یک معیار کلیدی از کیفیت خدمات سلامت و با در نظر گرفتن کمبود تحقیقات در زمینه ارتباط این دو مفهوم در بیماران قلبی، این مطالعه با هدف بررسی رابطه بین سواد سلامت و رضایت مندی بیماران قلبی از کارکنان در بیمارستان افشار یزد در سال 1403 انجام شد.
روش بررسی
|
|
حجم نمونه در این مطالعه با در نظر گرفتن 05/0=α ،2/0=β و211/0=r از فرمول زیر برابر 137 نفر بدست آمد که با فرمول حجم جامعه محدود(21)، حجم نمونه اصلاح گردید و 131 نفر در نظر گرفته شد.
به منظور انجام این مطالعه از دو پرسشنامه استاندارد سواد سلامت ایرانیان HELIA (Health Literacy for Iranian Adults) و رضایت مندی بیماران استفاده شد که پیش‌تر در مطالعات متعدد روایی و پایایی آنها تأیید شده است. بنابراین، در این مطالعـه ارزیـابی مجـدد روایـی و پایایـی صـورت نگرفت(22).
پرسشنامه اول مربوط به پرسشنامه استاندارد سنجش سواد سلامت جمعیت شهری ایران (18 تا 65 سال) است(23)، که برای سنجش روایی ابزار از روش محتوای کیفی توسط 15 نفر از متخصصان رشته های گوناگون سلامت بررسی شد. همچنین از روایی سازه مطلوب نیز برخوردار است.
میزان آلفای کرونباخ گویه ها نیز قابل قبول بوده (72/0 تا 89/0) و پایایی ابزار تایید گردید. این پرسشنامه دارای 33 سوال و شامل ٥ بعد اصلی مهارت خواندن (4 سوال)، دسترسی (6 سوال)، درک و فهم (7 سوال)، ارزیابی (4 سوال) و تصمیم گیری و کاربرد اطلاعات سلامت (12 سوال) می‌باشد.
مقیاس نمره دهی این پرسشنامه به صورت لیکرت ٥ گزینه ای است. در سؤالات مربوط به مهارت خواندن؛ امتیاز ٥ به گزینه کاملا آسان، امتیاز ٤ به گزینه آسان، امتیاز ٣ به گزینه نه آسان است نه سخت، امتیاز ٢ به گزینه سخت و امتیاز ١ به گزینه کاملا سخت اختصاص یافت.
در مورد ٤ بعد دیگر سواد سلامت؛ امتیاز ٥ به گزینه همیشه، امتیاز ٤ به گزینه بیشتر اوقات، امتیاز ٣ به گزینه گاهی از اوقات، امتیاز ٢ به گزینه به ندرت و امتیاز ١ به گزینه به هیچ وجه (یا هیچ وقت ) اختصاص داده شد. نحوه امتیازدهی به این صورت بود که ابتدا امتیاز خام هر فرد در هر یک از حیطه ها از جمع جبری امتیازات به دست آمد. سپس برای تبدیل این امتیاز به طیف صفر تا ١٠٠ از فرمول تفاضل نمره خام به دست آمده از حداقل نمره خام ممکن تقسیم بر تفاضل حداکثر امتیاز ممکن از حداقل امتیاز ممکن استفاده شد.
نهایتًا برای محاسبه امتیاز کل، امتیازات همه ابعاد (براساس طیف صفر تا ١٠٠) جمع شده و بر تعداد ابعاد (٥ بعد) تقسیم شد. نمرات ٠ تا ٥٠ به عنوان سواد سلامت ناکافی، 1/50 تا ٦٦ به عنوان سواد سلامت نه چندان کافی، 1/66 تا ٨٤ به عنوان سواد سلامت کافی و نمرات 1/84 تا ١٠٠ به عنوان سواد سلامت عالی در نظر گرفته شد.برای گردآوری داده ها از نظر میزان رضایت مندی بیماران از پرسشنامه استانداردی استفاده شد که توسط صاحب زاده و همکاران (1400) (24) طراحی و روایی و پایایی آن سنجیده شده است.
به منظور بررسی روایی ابزار، پرسشنامه مورد نظر در اختیار 5 نفر از استادان گروه مدیریت و فناوری اطلاعات سلامت دانشکده مدیریت خدمات بهداشتی درمانی اصفهان قرار گرفته که پس از کسب نقطه نظرات، روایی پرسشنامه مورد تایید قرار گرفت. همچنین جهت سنجش پایایی پرسشنامه نیز از ضریب آلفای کرونباخ (79/0 تا 95/0) استفاده شد و پایایی ابزار تایید شد. لازم به ذکر است که این پرسشنامه شامل 24 سوال می‌باشد و به منظور سنجش میزان رضایت مندی بیماران از واحدهای نگهبانی (1 سوال)، پذیرش (4 سوال)، کادر پزشکی (6 سوال)، کادر پرستاری (3 سوال)، ترخیص و صندوق (5 سوال)، امکانات رفاهی (4 سوال) و واحد مددکاری (1 سوال) به صورت بسته می باشد.
مقیاس نمره دهی این پرسشنامه به صورت طیف لیکرت 5 گزینه ای نمره گذاری شده است. بدین صورت که امتیاز 5 به پاسخ بسیار راضی، امتیاز 4 به راضی، امتیاز 3 به متوسط، امتیاز 2 به ناراضی و امتیاز 1 به بسیار ناراضی در نظر گرفته شده است. بر اساس مجموع امتیازات کسب شده از پاسخ به سوالات پرسشنامه، میزان رضایت هر فرد تعیین شد.
داده‌های جمع‌آوری‌شده پس از ورود به نرم‌افزار SPSS نسخه 27، ابتدا با استفاده از شاخص‌های توصیفی شامل فراوانی، درصد فراوانی، میانگین، میانه، دامنه میان چارکی و انحراف معیار توصیف شدند. برای تحلیل داده ها از آزمون‌های آماری نظیر تی مستقل، آنالیز واریانس یک طرفه، کروسکال-والیس و من ویتنی استفاده گردید.
همچنین به منظور بررسی روابط بین متغیرها، از ضریب همبستگی اسپیرمن بهره گرفته شد و تمامی تحلیل‌های آماری با در نظر گرفتن سطح معناداری 05/0 انجام شد و مقادیر pکمتر از این سطح به عنوان معنادار تلقی شدند.
یافته ها
میانگین سنی بیماران 46/15± 58/58 سال بود. نتایج نشان داد که اکثریت جمعیت مورد مطالعه را مردان (%2/54)، افراد متاهل
(%7/94)، افـراد با تحصیـلات زیر دیپـلم (%4/63) و گروه سنـی
75-56 سال (%4/50)، تشکیل می دهند. همچنین بیشترین میزان
پذیرش بیماران به صـورت اورژانـس (%2/54) بوده و بیشتریـن
تعداد مراجعات مربوط به 1 یا بازه 4-2 دفعه (%2/38) بود.
بر اساس اطلاعات ارائه شده در جدول 1، میانگین نمره کلی رضایت مندی بیماران برابر با 2/17 ± 96/79 بود. در بین ابعاد مختلف رضایت مندی بیماران، بیشترین میانگین نمره به بعـد «کادر پرستاری و ترخیص صندوق» با مقدار 16/6 ± 19/34 تعلق داشت و کمترین میانگین نمره مربوط به بعد «نگهبانی و پذیرش» با مقدار 25/3 ± 6/20 بود. همچنین میانگین نمره کلی سواد سلامت بیماران برابر با 96/20 ± 18/61 بدست آمد.
در میان مولفه های سواد سلامت، بیشترین میانگین نمره مربوط به بعد «تصمیم‌گیری و کاربرد اطلاعات سلامت» با 25/11 ± 09/43 و کمترین میانگین نمره مربوط به بعد «مهارت خواندن» 69/5 ± 81/12 بود(جدول 1).
بر اساس نتایج جدول 2، هیچ‌یک از متغیرهای دموگرافیک از جمله جنسیت، وضعیت تأهل، سطح تحصیلات و گروه سنی تأثیر معناداری بر میزان رضایتمندی بیماران در ابعاد مختلف خدمات بیمارستانی نداشته‌اند(05/0<p)(جدول 2).
همچنین مطابق با یافته‌های جدول 3، اگرچه میانگین نمرات ابعاد مختلف سواد سلامت در گروه‌های مختلف جنسیت و وضعیت تأهل با نوسان همراه بود، اما این تفاوت‌ها از نظر آماری معنادار نبودند(05/0<p).
در مقابل تفاوت میانگین نمرات سواد سلامت در متغیرهای سطح تحصیلات و سن از نظر آماری معنادار گزارش شده است(05/0>p)(جدول 3).
براساس نتایج جدول 4، بین بعد رضایت مندی کلی و ابعاد آن شامل نگهبانی و پذیرش، کادر پزشکی، کادر پرستاری و ترخیص صنـدوق ارتبـاط مثبـت و معنـاداری مشـاهده شد(05/0>p)، این در حالی است که بعد امکانات رفاهی ارتباط معناداری با رضایت کلی نداشت.
همچنین، بعد نگهبانی و پذیرش با تمام ابعاد رضایت مندی ارتباط مثبت و معنادار داشت. این الگو در مورد ابعاد کادر پزشکی، کادر پرستاری و ترخیص صندوق و امکانات رفاهی نیز برقرار بود؛ به گونه‌ای که هر یک از این ابعاد نشان دادند که با سایر ابعاد ارتباط معنادار و مثبت دارند. این نتایج نشان‌دهنده این است که اگر هر یک از ابعاد رضایت بهبود یابد، میتواند به ارتقای دیگر ابعاد منجر شود(جدول 4).
طبق جدول 5، یک ارتباط مثبت و معنادار بین سواد سلامت کلی و ابعاد آن از جمله مهارت خواندن، دسترسی، فهم، ارزیابی و همچنین تصمیم‌گیری و کاربرد اطلاعات سلامت مشاهده شد (05/0>p). این روند نیز در ارتباط بین دیگر ابعـاد مختلف سواد سلامت وجود داشت(جدول 5). با این حال، هیچ رابطه معنی‌داری بین رضایت مندی کلی و ابعاد آن با سواد سلامت کلی و ابعاد آن مشاهده نشد (05/0<p)(جدول 4 و 5).
جدول 1: میانگین نمره رضایت مندی و سواد سلامت بیماران و ابعاد آن
| ابعاد | Min | Max | Median (IQR) | ||
رضایت مندی بیماران |
رضایت مندی | ۷۹/۹۶±۱۷/۲ | ۰ | ۱۰۰ | ۷۵(۱۹.۷۹) |
| نگهبانی و پذیرش | ۲۰/۶±۳/۲۵ | ۵ | ۲۵ | ۲۰(۳) | |
| کادر پزشکی | ۲۵±۴/۳۸ | ۶ | ۳۰ | ۲۴(۶) | |
| کادر پرستاری | ۱۲/۸۳±۲/۴۳ | ۳ | ۱۵ | ۱۲(۳) | |
| ترخیص صندوق | ۲۱/۳۵±۳/۸۱ | ۵ | ۲۵ | ۲۰(۵) | |
| امکانات رفاهی | ۲۰/۹۵±۴/۰۷ | ۵ | ۲۵ | ۲۰(۵) | |
سواد سلامت بیماران |
سواد سلامت | ۹۶/۲۰ ± ۱۸/۶۱ | ۰ | ۱۰۰ | (۲۷/۲۷)۶۳/۶۳ |
| مهارت خواندن | ۶۹/۵ ± ۸۱/۱۲ | ۴ | ۲۰ | (۸)۱۵ | |
| دسترسی | ۴۳/۵ ± ۲۶/۲۰ | ۶ | ۳۰ | (۶)۲۱ | |
| فهم | ۵۱/۷ ± ۵۳/۲۴ | ۷ | ۳۵ | (۱۱)۲۶ | |
| ارزیابی | ۵۱/۴ ± ۰۴/۱۳ | ۴ | ۲۰ | (۷)۱۳ | |
| تصمیم گیری و کاربرد اطلاعات سلامت | ۲۵/۱۱ ± ۰۹/۴۳ | ۱۲ | ۶۰ | (۱۴)۴۴ | |
جدول 2: مقایسه میانگین نمره رضایتمندی بیماران بر اساس متغیرهای دموگرافیک
| متغیر | گروه | رضایت مندی کلی | نگهبانی و پذیرش | کادر پزشکی | کادر پرستاری | ترخیص و صندوق | امکانات رفاهی |
| جنسیت | زن | ۶۱/۱۶ | ۶۱/۶۱ | ۶۲/۲۱ | ۶۳/۴۹ | ۶۲/۲۶ | ۶۰/۰۴ |
| مرد | ۷۰/۰۶ | ۶۹/۷۱ | ۶۹/۲ | ۶۸/۱۲ | ۶۹/۱۶ | ۷۱/۰۴ | |
| P | 170/0 | 189/0 | 256/0 | 451/0 | 265/0 | 080/0 | |
| وضعیت تاهل |
متاهل | ۶۵/۳۲ | ۶۵/۲۵ | ۶۵/۳ | ۶۵/۶ | ۶۵/۷۱ | ۶۵/۵۳ |
| مجرد | ۶۴/۲۵ | ۶۲/۷۵ | ۶۱/۲۵ | ۵۶/۰ | ۵۷/۰ | ۶۰/۲۵ | |
| غیره | ۸۳/۵ | ۸۶/۰ | ۸۵/۳ | ۸۰/۰ | ۷۶/۷ | ۷۹/۹ | |
| P | 556/0 | 429/0 | 451/0 | 613/0 | 742/0 | 662/0 | |
| تحصیلات | زیر دیپلم | ۶۷/۸ | ۶۹/۳۵ | ۶۹/۲ | ۶۴/۸۵ | ۶۶/۹۸ | ۶۵/۹۳ |
| دیپلم | ۶۴/۱۷ | ۶۰/۹۳ | ۶۳/۴۳ | ۶۹/۸۷ | ۶۵/۴۳ | ۶۸/۹۸ | |
| فوق دیپلم | ۳۸/۱ | ۳۸/۴ | ۲۷/۴ | ۵۴/۷ | ۴۳/۳ | ۵۹/۱ | |
| لیسانس | ۷۰/۷ | ۶۵/۰ | ۶۶/۷ | ۷۳/۳۵ | ۷۲/۴۵ | ۶۱/۷ | |
| فوق لیسانس | ۸۵/۵ | ۸۶/۷۵ | ۸۳/۰ | ۸۱/۰ | ۸۳/۵ | ۸۷/۰ | |
| دکتری و بالاتر | ۲۳/۵ | ۲۸/۰ | ۲۷/۰ | ۲۳/۰ | ۲۲/۷۵ | ۲۵/۲۵ | |
| P | 216/0 | 149/0 | 068/0 | 401/0 | 264/0 | 483/0 | |
| سن (سال) |
35-15 | ۶۵/۰۸ | ۵۹/۸۸ | ۶۰/۴۲ | ۶۷/۰۴ | ۶۴/۷۷ | ۵۸/۴۲ |
| 55-35 | ۷۱/۷0 | ۷۲/۸۱ | ۷۶/۴۷ | ۷۱/۲۷ | ۷۱/۹۳ | ۶۹/۷۳ | |
| 75-55 | ۶۴/۳۸ | ۶۶/۱۱ | ۶۲/۵0 | ۶۵/۱۱ | ۶۴/۵۴ | ۶۵/۵۶ | |
| 90-75 | ۶۱/۲۶ | ۵۶/۲۱ | ۶۲/۲۹ | ۵۷/۷۹ | ۶۰/۴۱ | ۶۵/۸۲ | |
| P | 74/0 | 38/0 | 23/0 | 62/0 | 67/0 | 80/0 | |
| متغیر | گروه | سواد سلامت کلی | مهارت خواندن | دسترسی | فهم | ارزیابی | تصمیم گیری و کاربرد اطلاعات سلامت |
| جنسیت | زن | ۵۹/۰۵ | ۱۱/۱۵ | ۲۰/۵۳ |
۲۳/۸۱ |
۱۲/۴ |
۴۳/۰۵ |
| مرد | ۶۲/۹۸ |
۱۴/۲۲ | ۲۰/۰۴ |
۲۵/۱۴ |
۱۳/59 | ۴۳/۱۴ |
|
| P | 286/0 | 002/0 | 608/0 | 317/0 | 133/0 | 963/0 | |
| وضعیت | متاهل | ۶۱/۴ |
۱۲/۹۲ | ۲۰/۲۵ |
۲۴/۶۳ |
۱۳/۰۴ | ۴۳/۱۸ |
| تاهل | مجرد | ۷۱/۲۱ |
۱2 |
۲۲ |
۲۴ |
۱۵ |
54 |
| غیره | ۵۱/۸۱ |
۱۰/۴ |
۲۰ |
2/22 |
2/12 |
6/36 |
|
| P | 483/0 | 614/0 | 899/0 | 775/0 | 762/0 | 170/0 | |
| تحصیلات | زیر دیپلم | ۵۴/۶۲ | ۱۰/۹ | ۱۹/۰۸ | ۲۲/۱۸ | ۱۱/۵۱ | ۴۱/۴۲ |
| دیپلم | ۷۰/۰۸ | ۱۵/۴ | ۲۱/۵۹ | ۲۷/۹۲ | ۱5/۱8 | ۴۵/۳۷ | |
| فوق دیپلم | ۷۰/۶ | ۱۶/۸ | ۲۴ | ۲۸ | ۱۴/۸ | ۴۲/۶۴ | |
| لیسانس | ۷۳/۹۳ | ۱۶/۷ | ۲۱/۸ | ۳۰ | ۱۶/7 | ۴5/4 | |
| فوق لیسانس | ۷۴/۰۵ | ۱۶/۵ | ۲۲/05 | ۲۷/۲۵ | ۱۵/5 | ۴۹ | |
| دکتری و بالاتر | ۱۰۰ | ۲۰ | ۳۰ | ۳۵ | ۲۰ | ۶۰ | |
| P | 001/0> | 001/0> | 006/0 | 001/0> | 001/0> | 107/0 | |
| سن | 35-15 | ۷۷/۹۱ | ۱۶/۵۳ | ۲۴/۷۶ | ۳۰/۸۴ | ۱۶/۶۱ | ۴۷/۰۷ |
| (سال) | 55-35 | ۶۵/۲۱ | ۱۴/۶۵ | ۲۰/۶0 | ۲۵/۹۱ | ۱۴/۴۸ | ۴3/42 |
| 75-55 | ۵۸/۹۱ | ۱۱/۹۲ | ۱۹/۹۵ | ۲۳/۸۶ | ۱۲/۱۹ | ۴2/83 | |
| 90-75 | ۴۸/۸۸ | ۹/۶۴ | ۱۷/۳۵ | ۱۹/۴۷ | ۱۰/۶۴ | ۴۰/41 | |
| P | 001/0> | 001/0> | 002/0 | 001/0> | 001/0> | 451/0 | |
جدول 4: ضریب همبستگی اسپیرمن بین ابعاد رضایت مندی و سواد سلامت بیماران
جدول5:ضریب همبستگی اسپیرمن بین ابعاد سواد سلامت و رضایت مندی بیماران
بحث و نتیجه گیری| ابعاد | رضایت مندی کلی |
نگهبانی و پذیرش | کادر پزشکی | کادر پرستاری | ترخیص صندوق | امکانات رفاهی | سواد سلامت کلی |
| رضایت مندی کلی | 1 | r=053/0 p =0/548 |
|||||
| نگهبانی و پذیرش | r=86/0 p001/0> |
1 | r= 118/0 p =0/179 |
||||
| کادر پزشکی | r= 873/0 p001/0> |
r= 886/0 p001/0> |
1 | 163/0r= p =0/064 |
|||
| کادر پرستاری | r= 877/0 p001/0> |
r= 665/0 p001/0> |
r= 706/0 p001/0> |
1 | 081/0 r= p =0/36 |
||
| ترخیص صندوق | r= 898/0 p001/0> |
r= 689/0 p001/0> |
r= 734/0 p001/0> |
r= 917/0 p001/0> |
1 | r= 061/0 P=489/0 |
|
| امکانات رفاهی | r= 86/0 p = 134/0 |
r= 605/0 p001/0> |
r= 659/0 p001/0> |
r= 812/0 p001/0> |
r= 83/0 p001/0> |
1 | 024/0-=r p =0/784 |
| ابعاد | سواد سلامت کلی | مهارت خواندن | دسترسی | فهم | ارزیابی | تصمیم گیری و کاربرد اطلاعات سلامت | رضایت مندی کلی |
| سواد سلامت کلی | 1 | 053/0 r= p =0/548 |
|||||
| مهارت خواندن | r=805/0 p001/0> |
1 | 025/0- r= p =0/777 |
||||
| دسترسی | r= 726/0 p001/0> |
r= 571/0 p001/0> |
1 | 006/0- r= p =0/949 |
|||
| فهم | r= 90/0 p001/0> |
r= 79/0 p001/0> |
r= 651/0 p001/0> |
1 | 021/0 r= p =0/812 |
||
| ارزیابی | r= 815/0 p001/0> |
r= 72/0 p001/0> |
r= 579/0 p001/0> |
r= 799/0 p001/0> |
1 | 081/0 r= p =0/358 |
|
| تصمیم گیری و کاربرد اطلاعات سلامت | r= 695/0 p001/0> |
r= 321/0 p001/0> |
r= 332/0 p001/0> |
r= 444/0 p001/0> |
r= 369/0 p001/0> |
1 |
074/0 r= p =0/398 |
مطالعه حاضر با هدف تعیین رابطه سواد سلامت و رضایت مندی بیماران قلبی از کارکنان در بیمارستان قلب افشار یزد در سال 1403 صورت گرفت. بر اساس نتایج، میانگین نمره کل رضایت مندی بیماران 2/17 ± 96/79 بود که بالاتر از سطح متوسط نمره رضایت مندی در میان جمعیت مورد بررسی در این مطالعه بود. همچنین از میان مولفه های پنج‌گانه رضایت مندی بیماران، بعد
کـادر پزشـکی از بیـش ترین امتیـاز و بعـد کـادر پـرستـاری از
کمترین امتیاز برخوردار بود.
همسو با یافته های مطالعه حاضر، بررسی سیستماتیک انجام شده توسط قاسملو و همکاران (2021) نشان داد که بیماران اورژانسی بیشترین رضایت خود را از خدمات پزشکان و پرستاران دریافت کرده‌اند. در عین حال، کمترین میزان رضایت مربوط به امکانات رفاهی، محیط فیزیکی اورژانس و رفتار پرسنل نگهبانی بود(25). مطالعـه‌ای بر روی 5000 بیمـار بستـری در بخش اورژانـس بیمارستان امام رضا تبریز (2011) نشان داد که بیش ترین میزان رضایت مندی بیماران به ترتیب به آیتم‌های ارتباط پزشک با بیمار، طرز برخورد پرسنل نگهبانی و ارتباط پرستار با بیمار تعلق گرفته است(26).
در مطالعه ی شفیعی و همکاران نیز که با هدف بررسی میزان رضایت بیماران از کیفیت خدمات پرستاری انجام شد نتایج آن نشان داد که اکثر بیماران از خدمات پرستاری رضایت داشتند که با نتایج مطالعه ی اخیر همسانی دارد(27). در مطالعه دیگری نوروزی نیا و همکاران (2023) به بررسی رضایت مندی بیماران مبتلا به کووید-19 از خدمات درمانی، تسهیلات بیمارستان و عملکرد کادر درمان در بیمارستان های وابسته به دانشگاه علوم پزشکی البرز پرداختند و نتایج مطالعه نشان داد سطح رضایت بیماران، بیشتر از حد متوسط بود. بالا بودن رضایت بیماران علاوه بر این که می تواند نشانه ای از کیفیت بالای خدمات باشد، نقش مهمی نیز در افزایش همکاری آن ها در پذیرش بیماری، روند درمان و رعایت رژیم های دارویی و دستورات مراقبتی پزشکان دارد(28) که با یافته های مطالعه حاضر مطابقت دارد.
در مطالعات ذوالحواریه و همکاران (2019) و فرج زاده و همکاران (2022) نیز میزان رضایت مندی بیماران در سطح بالایی گزارش شد(29،30) که با یافتـه های مطالعه حاضر مطابقت دارد. از این رو به نظر می‌رسد که مهارت ارتباطی پرسنل از اهمیت بالایی برای بیماران بستری در بیمارستان برخوردار می‌باشد و تقویت آن ضروری است(31). در مطالعه ما میزان رضایت مندی بیماران از پزشکان در بالاترین سطح و از پرستاران در پایین ترین سطح قرار داشت. این تفاوت در سطوح رضایت ممکن است به عوامل متعددی از جمله تخصص پزشکان و نوع مراقبت و توجهی که در طول مشاوره ارائه می‌دهند (32) و همچنین ارتباط ضعیف پرستار و بیمار به‌ویژه در واحدهای تخصصی با بار کاری بالا نسبت داده شود، عاملی که به نوبه خود بر تجربه کلی بیمار تأثیر منفی می‌گذارد(33). همچنین مطالعات نشان داده‌اند که ارتباط مؤثر میان پزشک و بیمار میتواند تأثیر مثبتی بر رضایت مندی بیماران داشته باشد. مطالعه‌ای در سال 2022 نشان داد که ارتباط مؤثر پزشک و بیمار بر رضایت مندی بیماران تأثیرگذار است(31). از سوی دیگر، ارتباط مؤثر پرستار و بیمار نیز نقش بسزایی در رضایت مندی بیماران ایفا می‌کند(34).
پژوهشی در سال 2024 نشان داد که ارتباط مؤثر پرستار و بیمار در واحد سوختگی بیمارستان Nishtar Multan بر رضایت مندی بیماران اثر گذار است(35). از این رو، به نظر می‌رسد که مهارت‌های ارتباطی پرسنل، چه پزشکان و چه پرستاران تأثیر قابل‌توجهی بر رضایت مندی بیماران دارند. بنابراین، آموزش و تقویت مهارت‌های ارتباطی در تمامی سطوح کارکنان به‌منظور بهبود کیفیت مراقبت و افزایش رضایت مندی بیماران ضروری است.
از دیگر یافته های این مطالعه میانگین نمره کلی سواد سلامت 96/20 ± 18/61 در میان بیماران بود که بیانگر سواد سلامت نه چندان کافی بود. همچنین در بین ابعاد سواد سلامت بیماران، بیشتـرین میانگیـن نمره مربـوط به بعد تصمیـم‌گیری و کاربرد اطلاعات سلامت و کمترین نمره مربوط به بعد مهارت خواندن بود. در همین راستا مطالعه ای توسط وظیفه و همکاران (2023) با هدف تعیین سواد سلامت در مبتلایان به پرفشاری خون و عوامـل مرتبـط با آن صـورت گرفـتـه بود که اذعـان داشـت 5/49% از شرکت کنندگان سواد سلامت ناکافی و نه چندان کافی داشتند و کمترین نمره سواد سلامت به بعد خواندن اختصاص داشت(36) که با یافته های مطالعه حاضر مطابقت دارد. به نظر می‌رسد که سطح سواد سلامت ناکافی در هر دو مطالعه دور از ذهن نباشد؛ چرا که اکثر شرکت‌کنندگان در این دو مطالعه افراد با سطح سواد و مدرک تحصیلی پایین بودند. در مطالعه ما بین مدرک تحصیلی و نمره کل سواد سلامت و تمامی مولفه‌های آن به غیر از تصمیم گیری و کاربرد اطلاعات سلامت رابطه مثبت معنی دار وجود داشت؛ به این معنا که با بالا رفتن سطح تحصیلات نمره سواد سلامت به طور معنی داری بالاتر بود. بنابراین سطح تحصیلات باعث بهبود مهارت خواندن، دسترسی، فهم و ارزیابی شده بود اما لزوما باعث بالا رفتن مهارت تصمیم‌گیری و کاربرد اطلاعات سلامت نشده بود. این می تواند به دلیل عوامل روانی، اجتماعی و فرهنگی، کمبود آموزش تخصصی و کاربردی، تمرکز بیشتر بر مباحث نظری و همچنین پیچیدگی اطلاعات سلامت باشد؛ زیرا گاهی اطلاعات مربوط به سلامت بسیار فنی، تخصصی یا حتی متناقض هستند و افراد ممکن است نتواند در بین منابع متعدد تصمیم درستی بگیرد، حتی اگر سواد بالایی داشته باشند. لذا این موارد میتواند موجب شود که حتی افراد با تحصیلات بالا در تصمیم‌گیری و کاربرد اطلاعات مربوط به سلامت ضعیف عمل کنند (37،38). البته شایان ذکر است که در مطالعه ما به غیر از مدرک تحصیلی عامل سن نیز با سطح سواد رابطه معنی دار آماری داشت. به گونه ای که افراد در گروه سنی پایین‌تر نسبت به گروه‌های سنی بالاتر نمره کل سواد سلامت و تمامی مولفه‌های آن به غیر از تصمیم‌گیری و کاربرد اطلاعات سلامت مطلوب تری داشتند. به نظر می‌رسد که این یافته را بتوان اینگونه تبیین کرد که با توجه به این که در کشور ما افراد جوان تر معمولا از سطح سواد و مدرک تحصیلی بالاتری نیز برخوردار می‌باشند و سطح تحصیلات نیز یک عامل اثرگذار بر سواد سلامت بوده است نمره سواد سلامت در میان افراد کم سن تر مطلوب تر بوده است.از سویی می‌توان اینگونه استنباط کرد که سطح تحصیلات و سن بالاتر لزوما تعیین کننده مهارت افراد در تصمیم گیری و کاربرد اطلاعات سلامت نمی‌باشد.
در مطالعه پیش رو رابطه مثبت و معنی داری بین رضایت مندی و مولفه‌های پنج گانه آن به غیر از امکانات رفاهی، مشاهده شد اما بین رضایمندی و ابعاد آن و سواد سلامت رابطه معنی دار آماری مشاهده نشد. این یافته را می توان این گونه تبیین نمود که در بیمارستان ها واحد های های مختلف اعم از کادر پزشکی، کادر پرستاری، نگهبانی و پذیرش و ترخیص صندوق در ارتباط تنگاتنگ با یکدیگر و بیماران می‌باشند و رضایت مندی از یک واحد میتواند بر رضایت مندی از سایر واحدها تاثیرگزار باشد. با این حال بعد رضایت مندی با امکانات رفاهی و همین طور رضایت مندی و ابعاد پنچ گانه آن با سواد سلامت رابطه معنی دار آماری نداشت. در مطالعه صاحب زاده و همکاران (2021) که به بررسی رابطه سواد سلامت و رضایت مندی همراهان بیماران بخش‌های روانپزشکی از ارائه دهندگان خدمات در بیمارستان های دانشگاه علوم پزشکی اصفهان پرداخته شده بود بین سواد سلامت همراهان و رضایت مندی آن ها رابطه مثبت و معنی داری یافت شده بود(24). یکی از دلایل احتمالی این یافته متناقض می توان به نوع بخش ها و بیمارستان های مورد مطالعه اشاره نمود که می تواند بر سطح رضایت مندی و سواد سلامت گیرندگان خدمت در آن اثرگذار باشد. همچنین برخلاف مطالعه حاضر که در آن جمعیت هدف بیماران بودند در مطالعه صاحب زاده و همکاران (2021) جمعیت مورد مطالعه همراهان بیماران بودند که ممکن است منابع اطلاعاتی مناسبی برای جمع آوری اینگونه اطلاعات نبوده باشند(24). در نهایت، در این مطالعه بین سواد سلامت با هر یک از ابعاد آن، اعم از مهارت خواندن، دسترسی، فهم، ارزیابی و تصمیم گیری و کاربرد اطلاعات سلامت رابطه مثبت و معنی دار آماری مشاهده شد. اما بین سواد سلامت و ابعاد چندگانه آن با رضایت مندی بیماران از لحاظ آماری رابطه معنی داری مشاهده نشد. سواد سلامت به توانایی فرد برای به دست آوردن، پردازش و درک اطلاعات و خدمات اولیه بهداشتی به منظور تصمیم‌گیری آگاهانه در مورد سلامتی خود اشاره دارد مطالعات متعددی نیز به تاثیر سواد سلامت بر سطح رضایت مندی بیماران اشاره کرده بودند که مغایر با یافتـه‌های مطالعـه حال حاضـر بود(39،40). با توجه به اینکه در مطـالعه ما بخش قابل توجـهی از پاسخ‌دهندگان دارای سطوح ناکافی سواد سلامت بودند، این عدم درک ممکن است به عدم ارتباط بین سواد سلامت و رضایت بیمار در این مطالعه خاص کمک کرده باشد سواد سلامت پایین میتواند منجر به ناتوانی بیماران در درک اطلاعـات پزشـکی، دستورالعمل‌های درمانی و فرآینـدهای مراقبتی شود. این موضوع به ویژه در بیماران قلبی که نیاز به پیگیری مداوم و توجه خاص به وضعیت سلامت خود دارند، میتواند تأثیرات منفی قابل توجهی بر تجربه کلی آنها از خدمات درمانی داشته باشد. علاوه بر این، حجم نمونه کم در این مطالعه نیز میتواند از علل احتمالی این مسئله باشد.
به طور کلی یافته‌های این مطالعه نشان می‌دهد که سطح رضایت مندی بیماران قلبی از کارکنان در بیمارستان افشار یزد در سال ۱۴۰۳ بالاتر از سطح متوسط است. با این حال، فاصله آن با شرایط ایده‌آل نیاز به اقدام‌های عملی مشخص را نشان می‌دهد. پیشنهاد می‌شود تا تدابیری همچون برگزاری کارگاه‌های مهارت‌های ارتباطی برای پرسنل درمان، ایجاد یک سیستم ارزیابی عملکرد پیوسته، راه‌اندازی سیستمی برای ثبت و بررسی نظرات بیماران مورد توجه مدیریت بیمارستان قرار گیرد. همچنین، اجرای سیاست‌هایی که دسترسی سریع‌تر به خدمات و ایجاد ارتباط مؤثر بین بیماران و کادر درمان را آسان‌تر کند، میتواند تجربه بیماران را بهبود بخشد.
از سوی دیگر، سطح سواد سلامت بیماران در این پژوهش به‌طور قابل توجهی ناکافی ارزیابی شده است. این ضعف میتواند تأثیر منفی بر توانایی بیماران در درک اطلاعات پزشکی و پیروی از درمان‌ها داشته باشد. برای بهبود این وضعیت، برگزاری کارگاه‌هایی با محتوای ساده و متناسب با سطح فرهنگی بیماران، همکاری با سازمان های غیردولتی، استفاده از رسانه های محلی برای آموزش سلامت، پایش منظم سواد سلامت و تشویق ارتباط مؤثر بین بیماران و کادر درمان از راهکارهایی هستند که می‌توانند کیفیت خدمات را افزایش دهند.
ملاحظات اخلاقی
پروپوزال این مطالعه توسط کمیته اخلاق در پژوهش دانشکده
بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد با کد IR.SSU.SPH..REC.1403.224 مورد تایید قرار گرفته است.
سهم نویسندگان
سید مسعود موسوی؛ ایده پردازی، طراحی مطالعه،آماده‌سازی پیش‌نویس نسخه خطی، بازبینی نسخه نهایی، الهام خالدی؛ تجزیه‌وتحلیل و تفسیر داده‌ها، سجاد بهاری نیا؛ آماده‌سازی پیش‌نویس نسخه خطی، تفسیر داده‌ها، فاطمه بابایی زارچ؛ طراحی مطالعه، جمع‌آوری اطلاعات، آماده‌سازی پیش‌نویس نسخه خطی، فاطمه بوستانی؛ طراحی مطالعه، جمع‌آوری اطلاعات را بر عهده داشته‌اند. تمامی نویسندگان نسخه نهایی را مطالعه و تائید کرده‌اند و مسئولیت‌های پاسخگویی در پژوهش را پذیرفته‌اند.
حمایت مالی
این تحقیق توسط مرکز تحقیقات مدیریت و سیاست گذاری سلامت دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد حمایت مالی شده است.
تضاد منافع
نویسـندگان مقالـه حاضـر هیچگونـه تضـاد منافعـی گـــزارش نکردنـد.
تقدیر و تشکر
بدین‌وسیله از همکاری تیم مدیریتی بیمارستان صمیمانه قدردانی و تشکر می‌نماییم.
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
