دوره 23، شماره 5 - ( آذر و دی 1403 )
جلد 23 شماره 5 صفحات 96-81 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Ethics code: IR.IAU.ABHAR.REC.1402.002
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Zaddahesh B, Poyamanesh J, Amiri Majd M. Predicting Attitudes towards Extramarital Relationship Based on Sexual Satisfaction and Performance in Individuals with Attention Deficit/Hyperactivity Disorder. TB 2024; 23 (5) :81-96
URL: http://tbj.ssu.ac.ir/article-1-3682-fa.html
URL: http://tbj.ssu.ac.ir/article-1-3682-fa.html
زاددهش بهاره، باباخانی وحیده، پویامنش جعفر، امیری مجد مجتبی. پیش بینی نگرش به رابطه فرازناشویی براساس رضایت و عملکرد جنسی در افراد مبتلا به نقص توجه/بیش فعالی. طلوع بهداشت. 1403; 23 (5) :81-96
دانشگاه آزاد اسلامی، واحد ابهر، ابهر، ایران ، Vahideh_babakhan@yahoo.com
متن کامل [PDF 564 kb]
(70 دریافت)
| چکیده (HTML) (90 مشاهده)
متن کامل: (87 مشاهده)
پیش بینی نگرش به رابطه فرازناشویی براساس رضایت و عملکرد جنسی در افراد مبتلا به نقص توجه/بیش فعالی
نویسندگان: بهاره زاددهش1، وحیده باباخانی2، جعفر پویامنش3، مجتبی امیری مجد4
1.دانشجوی دکتری مشاوره، گروه مشاوره، دانشگاه آزاد اسلامی، ابهر، ایران.
2.نویسنده مسئول: استادیار گروه مشاوره، دانشگاه آزاد اسلامی، ابهر، ایران
تلفن تماس:09123420739 Vahideh_babakhan@yahoo.com Email:
3.استادیارگروه روانشناسی، واحد ابهر، دانشگاه آزاد اسلامی، ابهر، ایران
4.دانشیار گروه روانشناسی، واحد ابهر، دانشگاه آزاد اسلامی، ابهر، ایران
چکیده
مقدمه: روابط فرازناشویی زندگی خانوادگی را با چالش مواجه میکند و میتواند سلامت روان اعضای خانواده را با مشکل روبرو کند.عوامل بسیاری میتواند در ایجاد روابط فرازناشویی مرتبط باشد. پژوهش حاضر با هدف پیش بینی نگرش به رابطه فرازناشویی براساس رضایت و عملکرد جنسی در افراد مبتلا به نقص توجه/بیش فعالی انجام شد.
روش بررسی: پژوهش حاضر از نوع همبستگی بود. جامعه آماری پژوهش شامل تمامی افراد متاهل مراجعه کننده به مراکز خدمات مشاوره و روان شناسی شهر قزوین در سال 1402 بود که از بین آنها 216 نفر به شیوه نمونه گیری هدفمند انتخاب شد. برای جمع آوری دادهها از مقیاس خودگزارشی نقص توجه/بیش فعالی ســازمان بهداشـت جهـانی، پرسشنامه رابطه فرازناشویی زناشویی ینیسری و کوکدمیر، پرسشنامه رضایت جنسی لارسون و همکاران، و پرسشنامه عملکرد جنسی فاراجینا استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل دادهها از نرم افزار SPSS-25 و تحلیل رگرسیون چنده متغیره استفاده شد. تمام تحلیل‌های استنباطی در سطح معناداری 05/0 انجام شدند.
یافتهها: نتایج نشان داد که رضایت جنسی (19/0-=β،85/2-t=) و عملکرد جنسی (15/0-=β، 26/2-t=) میتوانند واریانس تغییرات مربوط به نگرش به روابط فرازناشویی را پیش بینی کنند.
نتیجهگیری: بر اساس نتایج بدست آمده پیشنهاد میشود در مشاورههای پیش از ازدواج این آگاهی به زوجها داده شود تا آنها بتوانند با مشاور ازدواج و متخصص درمان مسائل جنسی در زوجها درباره مشکلات جنسی گفتگو کنند و در صورت نیاز مشاورههای تخصصی جهت درمان را دریافت نمایند تا از این طریق گرایش به رابطه فرازناشویی زناشویی، پیشگیری شود.
واژه‌های کلیدی: اختلال نقص توجه/بیش فعالی، رابطه فرازناشویی، رضایت جنسی، عملکرد جنسی
جدول1: میانگین، انحراف استاندارد و نتایج بررسی نرمال بودن متغیرهای پژوهش
جدول 2: ماتریس همبستگی بین متغیرهای پژوهش
01/0>. **P *05/0> *P
جدول 3: خلاصه مدل رگرسیون پیش بینی نگرش به رابطه فرازناشویی براساس رضایت و عملکرد جنسی
در افراد مبتلا به نقص توجه/بیش فعالی
بحث و نتیجه گیری
پژوهش حاضر با هدف پیش بینی رابطه فرازناشویی براساس رضایت جنسی و عملکرد جنسی در افراد مبتلا به نقص توجه/بیش فعالی انجام شد. نتایج نشان داد که رضایت جنسی میتواند نگرش به رابطه فرازناشویی را پیش بینی نماید. بدین معنی که با افزایش رضایت جنسی، نگرش به روابط فرازناشویی کاهش پیدا میکند. این نتیجه با یافتههای پژوهش بلو و همکاران(22)، سلطانی‌زاده و همکاران (23)، نظری و همکاران(24) و اسکندری و همکاران (25) که رابطه بین رضایت جنسی و رابطه فرازناشویی زناشویی را تأیید کردند همسو است.
در تبیین این یافته میتوان گفت یکی از مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار بر کیفیت و پایداری رابطه زوجین، رضایت جنسی است. رضایت جنسی عبارت است از پاسخ عاطفی هیجانی برخاسته از ارزیابی‌های ذهنی مثبت و منفی فرد از رابطه جنسی خود با فرد دیگر. رضایت جنسی، افزایش رضایت از زندگی، حرمت خود، رضایت از رابطه و رضایت عاطفی، قابلیت عشق‌ورزی و احساس شادی در زندگی را سبب میشود(41). رابطه جنسی به شکل‌های گوناگون بر رضایت زناشویی اثر می‌گذارد. ارتباط جنسی، نیازهای زیستی و اجتماعی انسان را برآورده میکند و کیفیت زندگی را افزایش میدهد. تجربه رضایت جنسی با افزایش صمیمیت در رابطه، تنش‌های رابطه را کاهش میدهد(42). در نتیجه دریک ازدواج سالم وجود یک رابطه جنسی مطلوب به نحوی که بتواند موجب تأمین رضایت طرفین شود در موفقیت و پایداری کانون خانواده و پیشگیری از رابطه فرازناشویی نقش بسیار مهم و اساسی ایفا میکند. از سوی دیگر، نارضایتی از رابطه زناشویی و جنسی به دل‌زدگی و به تبع آن رابطه فرازناشویی می‌انجامد.
در تبیین دیگری میتوان گفت رضایت جنسی نقش مشوق در رابطه زناشویی دارد. اگر یک شریک زناشویی رضایت جنسی کافی را نداشته باشد میتواند به عنوان یک استرس محسوب شود. در نتیجه فرد ممکن است به دنبال راهکارهای دیگری برای رفع این استرس باشد مانند رابطه فرازناشویی. علاوه بر آن میتوان گفت ارتباط امن و اعتماد در رابطه زناشویی به عنوان یک پایه برای رضایت جنسی و پایداری رابطه عمل میکند. اگر یک فرد احساس نکند که نیازها و خواسته‌های جنسی خود را در رابطهای امن و مطمئن به اندازه کافی برآورده میکند(17) ممکن است به دنبال راهکارهای دیگری از جمله رابطه فرازناشویی برای رفع این نیازها باشد.
نتایج دیگر پژوهش نشان داد که عملکرد جنسی میتواند نگرش به رابطه فرازناشویی را پیش بینی نماید. بدین معنی که با بهبود عملکرد جنسی، نگرش به روابط فرازناشویی کاهش پیدا میکند. این نتیجه با یافتههای پژوهش حاصلی و همکاران(31) و مروتی(32) که پیش بینی رابطه فرازناشویی بر اساس عملکرد جنسی را بررسی و تأیید کردند همسو است. انسان‌ها نیازها و خواسته‌های جنسی دارند که برای رضایتمندی در رابطه زناشویی باید تامین شوند. اگر عملکرد جنسی ضعیف و ناکامل باشد و فرد نتواند نیازها و خواسته‌های جنسی خود را در رابطه زناشویی برآورده کند احتمال رابطه فرازناشویی برای تامین این نیازها افزایش مییابد. علاوه بر آن عوامل روانشناختی مانند عدم ارتباط عاطفی، عوامل استرس‌زا، اضطراب و افسردگی نیز میتوانند عملکرد جنسی را تحت تأثیر قرار داده و به رابطه فرازناشویی منجر شوند. عملکرد جنسی ضعیف میتواند منجر به عدم رضایت جنسی فرد در رابطه زناشویی شود. اگر فرد تجربه کند که نیازها و خواسته‌های جنسی خود را به اندازه کافی در رابطه زناشویی برآورده نمی‌کند ممکن است احساس کند که رابطه ناکامل و ناکافی است. این نارضایتی ممکن است به فکر و تصمیماتی درباره جستجوی راهکارهای دیگر برای تأمین نیازها و خواسته‌های جنسی خود از جمله رابطه فرازناشویی منجر شود. عملکرد جنسی ضعیف میتواند فرد را به دنبال تجربه‌های جنسی جدید و بهتری ببرد. فرد ممکن است به دنبال ارتباط جنسی با فردی دیگر برای تجربه لذت و هیجانات بیشتر باشد(43).
این جستجوی تجربه‌های جدید ممکن است به شکل رابطه فرازناشویی تجلی پیدا کند. عملکرد جنسی ضعیف میتواند عوامل روانشناختی مانند افسردگی، اضطراب، استرس و ناراحتی را تشدید کند(28). این عوامل روانشناختی میتوانند فرد را در جستجوی راهکارهای دیگر برای تأمین نیازها و خواسته‌های جنسی خود قرار دهند از جمله رابطه فرازناشویی. عملکرد جنسی ضعیف میتواند تأثیر مستقیمی بر پایداری رابطه زناشویی داشته باشد. اگر عملکرد جنسی ناکافی باشد و رضایت جنسی در رابطه کاهش یابد احتمال ایجاد تنش‌ها و مشکلات در رابطه زناشویی بالا می‌رود(29). این مشکلات ممکن است فرد را به رابطه فرازناشویی ترغیب نماید.
پژوهش حاضر به بررسی پیش بینی رابطه فرازناشویی براساس رضایت و عملکرد جنسی در افراد مبتلا به نقص توجه/بیش فعالی شهر قزوین پرداخته است؛ لذا تعمیم نتایج به سایر گروهها و فرهنگها با احتیاط همراه است. پیدا کردن افراد بزرگسال مبتلا به اختلال نقص توجه/ بیش فعالی به دلیل شیوع کم و یا عدم مراجعه به مراکز مشاوره از محدودیتهای دیگر پژوهش حاضر بود. علاوه بر آن نوع سوالات پژوهش که مسائل بسیار خصوصی افراد شامل رضایت جنسی، عملکرد جنسی و رابطه فرازناشویی زناشویی را در بر میگرفت برای شرکت‌کنندگان راحت نبود. پیشنهاد میشود پیش بینی فرازناشویی براساس رضایت و عملکرد جنسی در افراد مبتلا به نقص توجه/بیش فعالی در سایر فرهنگها و همچنین افراد متأهل عادی (بدون اختلال نقص توجه/ بیش فعالی) انجام شود.
عملکرد و رضایت جنسی تنها عوامل پیش بینی کننده رابطه فرازناشویی نیستند و عوامل دیگری نیز ممکن است نقش داشته باشند. همچنین نگرش به رابطه فرازناشویی در همه افراد با عملکرد جنسی ضعیف رخ نمی‌دهد. عوامل مختلفی میتوانند در نگرش فرد نسبت به رابطه فرازناشویی زناشویی تأثیرگذار باشند از جمله ارزش‌ها، نگرش‌های فرهنگی، تجربه‌های گذشته و شرایط زندگی که پیشنهاد میشود در پژوهشهای بعدی بررسی شوند.
نتایج پژوهش نشان داد که رضایت جنسی و عملکرد جنسی میتواند نگرش به رابطه فرازناشویی را پیش بینی نماید؛ بنابراین لازم است در مشاورههای پیش از ازدواج این آگاهی به زوجها داده شود تا آنها بتوانند با مشاور ازدواج و متخصص درمان مسائل جنسی در زوجها درباره مشکلات جنسی گفتگو کنند و در صورت نیاز مشاورههای تخصصی جهت درمان را دریافت نمایند تا از این طریق گرایش به رابطه فرازناشویی پیشگیری شود.
ملاحظات اخلاقی
پژوهش حاضر تحت شناسه اخلاق IR.IAU.ABHAR.REC.1402.002 از کمیته اخلاق دانشگاه آزاد اسلامی واحد ابهر انجام شد.
در این مطالعه رعایت صداقت و امانت‌داری علمی، رضایت آگاهانه برای شرکت در پژوهش، رعایت حق بینام بودن مقیاسها و ناشناس ماندن آزمودنیها و محرمانه نگه داشتن اطلاعات آنها، حق خروج از مطالعه، پاسخ به سؤالات و در اختیار قرار دادن نتایج در صورت تمایل مورد توجه قرار گرفته است.
سهم نویسندگان
بهاره زاددهش طراحی پژوهش، تدوین چارچوب نظری، جمع
آوری دادهها و وحیده باباخانی همکاری در نگارش متن اصلی و نظارت بر مراحل پژوهش را بر عهده داشتند. جعفر پویامنش نگارشِ پیش‌نویس و تجزیه و تحلیل دادهها و مجتبی امیری مجد نگارش بخش روش تحقیق و بحث و نتیجهگیری را انجام دادند. نویسندگان نسخه نهایی را مطالعه و تایید نموده و مسئولیت پاسخگویی در قبال پژوهش را پذیرفته اند.
حمایت مالی
انجام پژوهش حاضر هیچ حمایت مالی نداشته است.
تضاد منافع
نویسندگان اعلام می‌کنند که هیچ تضاد منافعی ندارند.
تقدیر و تشکر
نویسندگان از تمامی کسانی که ما را در انجام این پژوهش یاری نمودند، به خصوص مشارکت کننده های گرامی، تشکر و قدردانی می‌نمایند.
نویسندگان: بهاره زاددهش1، وحیده باباخانی2، جعفر پویامنش3، مجتبی امیری مجد4
1.دانشجوی دکتری مشاوره، گروه مشاوره، دانشگاه آزاد اسلامی، ابهر، ایران.
2.نویسنده مسئول: استادیار گروه مشاوره، دانشگاه آزاد اسلامی، ابهر، ایران
تلفن تماس:09123420739 Vahideh_babakhan@yahoo.com Email:
3.استادیارگروه روانشناسی، واحد ابهر، دانشگاه آزاد اسلامی، ابهر، ایران
4.دانشیار گروه روانشناسی، واحد ابهر، دانشگاه آزاد اسلامی، ابهر، ایران
چکیده
مقدمه: روابط فرازناشویی زندگی خانوادگی را با چالش مواجه میکند و میتواند سلامت روان اعضای خانواده را با مشکل روبرو کند.عوامل بسیاری میتواند در ایجاد روابط فرازناشویی مرتبط باشد. پژوهش حاضر با هدف پیش بینی نگرش به رابطه فرازناشویی براساس رضایت و عملکرد جنسی در افراد مبتلا به نقص توجه/بیش فعالی انجام شد.
روش بررسی: پژوهش حاضر از نوع همبستگی بود. جامعه آماری پژوهش شامل تمامی افراد متاهل مراجعه کننده به مراکز خدمات مشاوره و روان شناسی شهر قزوین در سال 1402 بود که از بین آنها 216 نفر به شیوه نمونه گیری هدفمند انتخاب شد. برای جمع آوری دادهها از مقیاس خودگزارشی نقص توجه/بیش فعالی ســازمان بهداشـت جهـانی، پرسشنامه رابطه فرازناشویی زناشویی ینیسری و کوکدمیر، پرسشنامه رضایت جنسی لارسون و همکاران، و پرسشنامه عملکرد جنسی فاراجینا استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل دادهها از نرم افزار SPSS-25 و تحلیل رگرسیون چنده متغیره استفاده شد. تمام تحلیل‌های استنباطی در سطح معناداری 05/0 انجام شدند.
یافتهها: نتایج نشان داد که رضایت جنسی (19/0-=β،85/2-t=) و عملکرد جنسی (15/0-=β، 26/2-t=) میتوانند واریانس تغییرات مربوط به نگرش به روابط فرازناشویی را پیش بینی کنند.
نتیجهگیری: بر اساس نتایج بدست آمده پیشنهاد میشود در مشاورههای پیش از ازدواج این آگاهی به زوجها داده شود تا آنها بتوانند با مشاور ازدواج و متخصص درمان مسائل جنسی در زوجها درباره مشکلات جنسی گفتگو کنند و در صورت نیاز مشاورههای تخصصی جهت درمان را دریافت نمایند تا از این طریق گرایش به رابطه فرازناشویی زناشویی، پیشگیری شود.
واژه‌های کلیدی: اختلال نقص توجه/بیش فعالی، رابطه فرازناشویی، رضایت جنسی، عملکرد جنسی
مقدمه
اختلال بیش فعالی همراه با نقص توجه یکی از اختلالات روانی-عصبی شایعی است کهدرکودکی شروع شده و تا بزرگسالی ادامه دارد. مبتلایان به این اختلال با سه ویژگی اصلی بیش فعالی، تکانشگری واختلال توجه توصیف میشوند(1). ویژگیهای دیگر این اختلال ناپایداری عاطفی، عصبانیت‌های ناگهانی و شدید، پاسخهای هیجانی شدید، آشفتگی در انجام کارها، بی‌ثباتی در روابط بین فردی، ناکارآمدی و شکستهای شغلی و تحصیلی، سوء‌مصرف الکل و پاسخهای غیر معمول به روا‌ن‌درمانی است(2).
در سالهای گذشته این باورغلط وجود داشت که این اختلال بعد از نوجوانی بهبود مییابد ولی امروزه مشخص شده که این اختلال در بیش از 60 درصد موارد تا جوانی و بزرگسالی ادامه خواهد یافت(3). این اختلال در افراد بالای 18 سال به عنوان اختلال بیش فعالی همراه با نقص توجه در بزرگسالان معرفی میشود(4). شیوع این اختلال بر اساس نمونه مورد بررسی، حجم نمونه، ابزارهای مورد استفاده و زمان مورد مطالعه متفاوت است، اما به طور کلی شیوع آن در جمعیت بزرگسال 13 تا 57/3 درصد است. در ایران شیوع این اختلال در جمعیت بزرگسال بین 9/8 تا 7/3 گزارش شده است(5).
این اختلال بر بسیاری از حوزههای خانوادگی مثل روابط فرازناشویی، عملکرد جنسی و رضایت جنسی اثر گذار است. خانواده اولین سیستمی است که فرد فرایند رشدی خود را در آن آغاز میکند. موفقیت این سیستم اجتماعی تحتتأثیر عوامل مختلفی قرار دارد که از این میان ثبات پیوند زناشویی از اهمیت کارکردی بیشتری برخوردار است(6).
عوامل مختلفی زمینه را برای مختلشدن ساختار خانواده و انسجام آن فراهم میکند که از جمله میتوان به گرایش زن و شوهر به سمت روابط فرازناشویی اشاره کرد(7).گرایش زن و شوهر به برقراری روابط فرازناشویی، یکی از قدرتمندترین بحرانهای تعاملی است که بر عملکرد ارتباطی زن و شوهر تأثیر مخربی داشته و کیفیت رابطه آنها را در معرض فروپاشی قرار میدهد(8). روابط فرازناشویی داشتن رابطهای عاطفی _ جنسی با فردی غیر از همسر و بدون اطلاع و رضایت وی میباشد که ممکن است در قالبی مجازی یا واقعی شکلگرفته و تداوم بیابد(9).
رابطه فرازناشویی دامنه وسیعی از هیجانات منفی مانند خشم، ناامیدی، درماندگی، غم، درد و افسردگی را در زوجها فعال میکند(10). افراد درگیر در رابطه فرازناشویی، آمیزهای از هیجانات مثبت و منفی را به دلیل درگیر شدن در روابط خارج از چارچوب گزارش کردهاند. افرادی‌که هیجانات مثبت رابطه فرازناشویی دارند خودشان را در نظر دیگران جذابتر میبینند تمایل جنسیشان افزایش مییابد و احتمال درگیر شدن در روابط جنسی خارج از چارچوب افزایش مییابد. از طرفی رابطه فرازناشویی در بعد منفی باعث آشفتگیهای روانشناختی، افسردگی، گرایش به مصرف مواد و همچنین کاهش سطح سلامتی عمومی میشود(11).
شیوع روابط فرازناشویی در پژوهشهای مختلف متفاوت و بین 12 تا 5/85 درصد گزارش شده است. این درصد گزارش شده به نحوه تعریف افراد از روابط فرازناشویی، روشهای نمونه گیری و اجرای پژوهشها بستگی دارد(12). تخمین زده میشود
حدود 40-20 درصد از مردان و 25-20 درصد از زنان در طول
زندگی مشترک رابطه فرازناشویی را تجربه کنند(13).
رابطه فرازناشویی علت بسیاری از مشکلات، تعارضات و شکستهای زناشویی است و میتواند پیامدهای مخربی برای اعضای خانواده، دوستان و متعاقباً اجتماع به همراه داشته باشد(14). روابط فرازناشویی تحت تأثیر عوامل مختلفی بروز میکند و با طیفی از آسیبهای درونفردی، بینفردی و محیطی نیز همراه است و ثبات سیستم خانواده را با اختلال مواجه میکند(15). در پژوهش حاضر با توجه به خلاء پیشینه متغیرهای رضایت و عملکرد جنسی در افراد مبتلا به نقص توجه/بیش فعالی، این متغیرها به عنوان پیش بینکننده های روابط فرازناشویی مورد بررسی قرار گرفتهاند.
رضایت جنسی به عنوان یکی از نیازهای فردی و تعاملات بین فردی است که با سلامت انسان و جامعه، ارتباط تنگاتنگ دارد و به قضاوت و تحلیل هر فرد از رفتار جنسی خویش که آن را لذتبخش تصور می‌نماید تعریف میشود(16). در بین افراد بعضاً رضایت جنسی فقط با مفهوم «ارگاسم» یعنی اوج لذت در عمل جنسی تعبیر میشود. رضایت از رابطه جنسی یکی از عوامل مهم رضایت از زندگی زناشویی است(17). لذا افرادی که رضایت بالایی از رابطه جنسی یا همسر دارند عشق و علاقه زیادی نسبت به همسر را گزارش میدهند(18). به طوری که رضایت از رابطه جنسی با رضایت از زندگی مشترک ارتباط مستقیم داشته و نارسایی در یکی باعث اختلال در دیگری خواهد شد(19). عدم رضایت از رابطه جنسی ممکن است مشکلاتی از قبیل افسردگی برای فرد ایجاد کند(20) و یا موجب طلاق و جدایی زن و شوهر شود(21).
در زمینه رابطه رضایت جنسی و رابطه فرازناشویی پژوهشهایی
منتشر شدهاند. بلو و همکاران(22) در پژوهشی نشان دادند که عملکرد و رضایت جنسی میتواند گرایش به روابط فرازاناشویی را پیش بینی کنند. سلطانی زاده و همکاران(23) در پژوهشی به پیش‌بینی نگرش به رابطه فرازناشویی بر اساس اختلال عملکرد جنسی، صمیمیت و رضایت جنسی در زنان و مردان متأهل پرداختند و نتیجه گرفتند بین کارکرد اوج لذت جنسی، صمیمیت زناشویی و رضایت جنسی با نگرش به رابطه فرازناشویی در مردان متأهل رابطه منفی و معناداری وجود دارد. نظری و همکاران(24) در پژوهشی بر روی 1756 فرد متأهل نشان دادند که روابط فرازناشویی تحت تأثیر رضایت جنسی و متغیرهای جمعیت شناختی مانند جنسیت، سن، قومیت، سطح درآمد و رسانه های اجتماعی قرار دارد. اسکندری و همکاران(25) در پژوهشی بر روی 200 زوج نشان دادند که مؤلفههای رضایت جنسی شامل تمایل به برقراری رابطه جنسی، نگرش جنسی، کیفیت زندگی جنسی، سازگاری جنسی و صمیمیت با نگرش به رابطه فرازناشویی در زوجین همبستگی منفی و معناداری وجود دارد.
از دیگر عوامل رضایت زناشویی چگونگی عملکرد جنسی در روابط زناشویی است. دریک ازدواج سالم وجود رابطه جنسی مطلوب به نحوی که بتواند موجب رضایت زناشویی طرفین شود نقش بسیارمهم و اساسی در موفقیت و پایداری کانون خانواده دارد(26). عملکرد جنسی، ارزیابی هیجانی، شناختی و ذهنی است که یک فرد از رابطه زناشویی خود دارد(27). رابطه جنسی، کارکرد طبیعی بین زوجین است که پذیرش و احساس رضایت از آن در حفظ نظام خانوادگی موثر است. زمانی که رابطه جنسی مناسب و همراه با رضایت باشد ازدواج به یک رابطه مهم و قابل اعتماد تبدیل میشود(28). در عملکرد صحیح رابطه جنسی، مشارکت لذتبخش در جهت عمیق کردن و تقویت صمیمیت و کم کردن فشارهای زندگی زناشویی اتفاق می‌افتد(29). با توجه به این که رابطه جنسی یکی از صمیمانه ترین و خصوصی ترین ارتباط بین زوج هاست؛ لذا مشکلات و کاستی های این رابطه در سایر ابعاد زندگی نیز گسترش مییابد(30).
در زمینه رابطه عملکردجنسی و رابطه فرازناشویی پژوهشهایی منتشر شدهاند. حاصلی و همکاران (31) در یک مطالعه نظامند مشخص کردند که بین رابطه فرازناشویی وعوامل جمعیت شناختی، ویژگیهای شخصیت و عملکرد جنسی همبستگی معناداری وجود دارد. مروتی(32) در پژوهشی به پیش بینی رابطه فرازناشویی بر اساس عملکرد جنسی و سبک های عشق ورزی در زوجین پرداخت و 240 زوج مراجعه کننده به مراکز مشاوره شهر تهران را بررسی کرد و نتیجه گرفت که بین رابطه فرازناشویی و عملکرد جنسی و همچنین بین رابطه فرازناشویی و سبک های عشق ورزی رابطه معنی داری وجود دارد.
پیوند زناشویی یک رابطه دو طرفه است و افراد در بسترسازی مناسب این روابط نقش انکارناپذیری دارند و علاوه بر اینکه خودشان یکی از ارکان این روابط هستند در به تکامل رساندن آن و استحکام روابط و پایههای خانواده نقش مهمی ایفا می‌کنند(33). تجربه رابطه فرازناشویی و کاهش سازگاری زناشویی به طور بالقوه به انحلال زناشویی کمک میکند و از آسیبزا ترین رویدادهایی هستند که در روابط زوجی روی میدهند و ثبات خانواده را به چالش میکشند. حمایتهای همه جانبه و آموزش و یاری رسانی به افراد درگیر رابطه فرازناشویی و سازگاری زناشویی به آنان کمک میکند تا اهداف عالیتری را در زندگی خود تعریف کنند و در نتیجه از وضعیت روانی اجتماعی بهتری برخوردار شوند. بنابراین انجام این پژوهش ضرورت دارد. لذا با توجه به تمهیدات یاد شده، پژوهش حاضر در صدد یافتن پاسخ این سؤال است که آیا عملکرد جنسی و رضایت جنسی میتوانند رابطه فرازناشویی در افراد متأهل مبتلا به نقص توجه/بیش فعالی را پیش بینی کنند؟
روش بررسی
پژوهش حاضر از لحاظ هدف کاربردی و ازنظر شیوه گردآوری از نوع همبستگی و طرح رگرسیون بود. جامعه آماری پژوهش شامل تمامی افراد متاهل مراجعه‌کننده به مراکز خدمات مشاوره و روانشناسی شهر قزوین در سال 1402 بود که از بین آنها 216 نفر به شیوه نمونه گیری غیرتصادفی هدفمند انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفتند. انتخاب 216 نمونه به این دلیل است که در پژوهش حاضر از همبستگی و تحلیل رگرسیون برای تحلیل دادهها استفاده شد. در تحلیل رگرسیون نسبت تعداد نمونه (مشاهدات) به متغیرهای پیشبین نباید از 5 کمتر باشد زیرا در غیر این صورت نتایج حاصل از معادله رگرسیون چندان تعمیم‌پذیر نخواهد بود. نسبت محافظه‌کارانه‌تر 10 مشاهده به ازای هر متغیر پیشبین است.
شیولسون(34) پیشنهاد کرده است که در پژوهشهای همبستگی تعداد نمونه باید حداقل 30 نفر و 10 برابر تعداد متغیرهای پیشبین باشد. از آنجا که نمونه مورد بررسی در پژوهش حاضر همه پیشنهاد‌های فوق را شامل میگردد، میتوان گفت که تعداد نمونه مناسب است.
مـلاکهای ورود به پژوهـش عبــارت بودنـد از: 1- تمـایـل به
شرکت در پژوهش، 2- کسب نمره بالاتر از میانگین در مقیاس خودگزارشی نقص توجه/بیش فعالی بزرگسـالان (ASRS)3- دامنه سنی 40-25 سال.4- مصرف نکردن داروهای روان‌پزشکی طی شش ماه گذشته. ملاکهای خروج از پژوهش نیز عبارت بودند از:1- نقص در تکمیل پرسشنامهها، 3- شرکت همزمان در برنامه مداخله‌ای دیگر (مانند زوج درمانی)، 4-پاسخ ندادن به 20 درصد از سوالات پژوهش.
بعد از دریافت کد اخلاق فهرستی از مراکز مشاوره فعال در شهر قزوین تهیه و به آن مراکز مراجعه شد. پس از در میان گذاشتن موضوع پژوهش با مدیران مراکز و همچنین کد اخلاق و معرفی‌نامه صادر شده از دانشگاه ابهر، مراکزی که شرایط و تمایل به همکاری داشتند انتخاب شدند. در مرحله دوم پرسشنامههای پژوهش تهیه و در اختیار پرسشگران بیطرف که با آنها آموزشهای لازم برای جمع‌آوری دادهها داده شده بود قرار گرفت. پرسشگران با ایجاد ارتباط حسنه با شرکت‌کنندگان و اخذ رضایت آگاهانه آنها برای شرکت در پژوهش، پرسشنامهها را در اختیار آنها قرار داده و در حین تکمیل اگر سوال یا ابهامی بود پاسخ میدادند.
در نهایت از بین پرسشنامههای توزیع شده، 216 پرسشنامه با توجه به ملاکهای ورود انتخاب و تحلیل شدند. فرایند جمع‌آوری دادهها 3 ماه (از ابتدای ماه تیر تا انتهای ماه شهریور) به طول انجامید. برای تجزیه و تحلیل دادهها از نرم‌افزار SPSS نسخه25 و تحلیل رگرسیون چنده متغیره استفاده شد. تمام تحلیل‌های استنباطی در سطح معناداری 05/0 انجام شدند. برای گردآوی دادهها از ابزار زیر استفاده شد.
1.مقیـاس خودگـزارشـی نقـص توجـه/بیـش فعـالی بزرگسـالان
(Adult ADHD Self-Report Scale (ASRS)): این مقیاس توسـط ســازمان بهداشـت جهـانی و 13 کــارگروه متشکل از تیمهای روانپزشکان و پژوهشگران سازمان بهداشت جهانی ساخته شده است. سؤالهای مقیاس ASRS سـازگار بـا معیارهای 5-DSM هستند. این مقیاس شامل دو مؤلفه و هجـده سؤال است که به دو قسمت A و B تقسیم میشـود. بـرای مؤلفه عـدم توجـه، سـؤالهـای 1-9 و بـرای مؤلفه بیشفعالی/ تکانشگری تعداد سؤالهای 10-18 در نظر گرفته شده است. روش پاسخ‌دهی مقیاس 5 درجهای درجه‌بندی لیکرت پنج درجهای همیشه(4)، اغلب(3)، برخی از اوقات(2)، به ندرت(1) و هرگز(0)، است.
مقیـاس خودگزارشی نقص توجه/بیـش فعالی بزرگسـالان، (ASRS) دارای حساســـیت 87 درصـــد و در شناسایی علائم ADHD بزرگسـالان اسـت(35). مقیـاس تـاکنون در 28 کشـور جهان از قبیل: آمریکـا، کانـادا، آلمـان، ژاپـن، کـره جنـوبی و فرانسه اعتباریابی شده است و در تمامی مطالعات روایی و پایایی آن تأیید شده است. در ایران مختاری و همکاران (36) این پرسشنامه را در یک نمونه شامل 340 نفر از مراجعه کنندگان به مراکز درمانی و مشاوره شهر مشهد در سنین 18 تا 45 سال (190 مرد و 150 زن) هنجاریابی کردند. جهت سنجش روایی تشخیصی، این پرسش نامه در دو گروه سالم (30 نفر) و مبتلا به ADHD بزرگسالی (30 نفر) نیز اجرا شد. نتایج تحلیل همبستگی نشان داد که ASRS با پرسش نامه تکانش گری بارت (56/0=r) و مقیاس نگرش به مواد (56/0=r) رابطه همگرا و با پرسش نامه کانرز رابطه همزمان دارد (56/0=r). نتایج تحلیل عاملی تأییدی نشان داد که تمامی 18 سوال از بار عاملی مناسبی برخوردار هست. پایایی پرسش نامه نیز به روش آلفای کرونباخ 87/0 به دست آمد. نتایج تحلیل تمایز نشان داد که میزان حساسیت با نقطه برش 50 برای تشخیص ADHD بزرگسالان، 70/0 است.
2.پرسشنامه رابطه فرازناشویی (Extramarital relationship questionnaire): این پرسنامه توسط Yeniceri و Kokdemir (2) برای رابطه فرازناشویی عاطفی و جنسی توسعه داده شد. پرسشنامه دارای 2۴ عبارت بسته پاسخ 5 گزینهای در مقیاس لیکرت است. این گزینه‌ها عبارتند از: کاملاً موافقم (5)، موافقم (4)، حدودی موافقم (3)، مخالفم (2) و کاملاً مخالفم (1). روایی همزمان همگرا پرسشنامه رابطه فرازناشویی با پرسشنامه نگرش به رابطه فرازناشویی که به صورت همزمان با آزمون موردنظر اجرا شد سنجیده شد و همبستگی مثبت معنادار بین این دو پرسشنامه یافت شد. در ایران در پژوهش کریمی و همکاران (37) هنجاریابی شد و برای این منظور ۴۰۰ نفر از دانشجویان دانشگاه شهید مدنی آذربایجان با استفاده از روش نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌ای انتخاب شدند و مورد آزمون قرار گرفتند. دادهها با استفاده از تحلیل عاملی تأییدی و اکتشافی (تحلیل مولفه‌های اصلی با چرخش واریماکس)، تحلیل واریانس چند متغیری تجزیه و تحلیل شدند. نتیجه تحلیل عوامل با استفاده از روش همسانی درونی و همچنین بازآزمائی برای پایایی پرسشنامه حاضر انجام شد و برای روایی از تحلیل عاملی تائیدی استفاده شد که یافتهها بیانگر همخوانی و ارتباط دقیق بین مولفه‌های این پرسشنامه بود. همسانی درونی گویه‌های پرسشنامه به شیوه آلفای کرونباخ برای مولفه‌های مشروعیت، اغوا، عادی‌سازی، تمایلات جنسی، زمینه اجتماعی، هیجان‌خواهی به ترتیب برابر 79/0، 75/0، 54/0، 79/0، 71/0، 79/0 و برای کل پرسشنامه برابر با 091/0 به دست آمد. محاسبه پایایی به شیوه دو نیمه کردن برای کل مقیاس برابر 81/0 با به دست آمد. در مجموع نتایج پژوهش، اعتبار و روایی مطلوب فرم فارسی پرسشنامه‌ی رابطه فرازناشویی را تأیید کرد و بیانگر این است که پرسشنامه رابطه فرازناشویی یک ابزار پایا و روا است و میتوان از این ابزار در موقعیت‌های بالینی و پژوهشی استفاده کرد.
3.پرسشنامه رضایت جنسی (Sexual satisfaction questionnaire): این پرسشنامه توسط لارسون و همکاران(38) ساخته شد و دارای 25 سؤال در طیف لیکرت پنج گزینهای است. لارسون و همکاران (1998) پرسشنامه رضایت جنسی را در 70 زوج به منظور بررسی همدلی، برقراری ارتباط دوستانه، تعادل در برقراری روابط و عزت نفس در یک سال پس از ازدواج استفاده کردند. این پرسشنامه دارای 25 سؤال بوده که 13 سؤال منفی (4-5 -6 -7 -8-9 -11 -14- 15-18-20-24-25) و 12 سوال مثبت (1-2-3-10-12-13-16-17-19-21-22-23) دارد. در پاسخ هر سؤال 5 گزینه انتخابی بر اساس طیف لیکرت (هرگز=1، به ندرت=2، گاهی اوقات=3، بیشتر اوقات=4 و همیشه=5) گنجانده شده و به هر سؤال 1 تا 5 نمره داده میشود. مقیاس در نظر گرفته شده برای تجزیه وتحلیل داده‌های حاصل با توجه به نمره کسب شده بین 25 تا 125 قرار دارد. به صورتی که نمره کمتر از 50 به معنای عدم رضایت جنسی 75 -51 رضایت کم، 100-76 رضایت متوسط و بیش از 100 به رضایت جنسی زیاد اشاره دارد. جهت ارزیابی ثبات درونی پرسشنامه رضایت جنسی لارسون، آلفای کرونباخ به دو صورت محاسبه شد. ابتدا میزان آلفا برای کل سؤالات بر اساس سؤالات مثبت و منفی، سپس برای هر عامل استخراج شده محاسبه گردید. ثبات درونی ابزار بیش از 70/0 مناسب در نظر گرفته شد. در ایران این پرسشنامه توسط بهرامی و همکاران(39) هنجاریابی شد و برای این منظور 150 زوج ایرانی پرسشنامه رضایت جنسی لارسون را در شهر قزوین تکمیل کردند. ثبات درونی سؤالات پرسشنامه رضایت جنسی به روش آلفای کرونباخ، بیشتر از 70/0 محاسبه شد. روایی سازه پرسشنامه با استفاده از تحلیل عاملی اکتشافی به دست آمد که چهار عامل (تمایل به برقراری روابط جنسی، نگرش جنسی، کیفیت زندگی جنسی و سازگاری جنسی) با ارزش ویژه بیشتر از یک را نشان داد. چهار عامل پنهان، 21/53 درصد کل واریانس را تبیین کردند. تحلیل عامل تأییدی مدل نهایی سازه پرسشنامه رضایت جنسی را تأیید کرد.
4.پرسشنامه عملکرد جنسی(Sexual function questionnaire): این پرسشنامه توسط فخری و همکاران(40) تدوین شد این مقیاس دارای 20 ماده است که در 2 مولفه دانش جنسی و نگرش جنسی طبقه‌بندی میشوند. روش پاسخ‌دهی مقیاس 5 درجهای درجه‌بندی لیکرت پنج درجهای کاملاً موافقم (5)، موافقم (4)، حدودی موافقم (3)، مخالفم (2) و کاملاً مخالفم (1)، است. سؤالات 16 و 15 به صورت معکوس نمره گذاری میشود. در این مقیاس علاوه بر نمره مربوط به مؤلفه‌ها، یک نمره کل برای هر آزمودنی محاسبه میشود. همچنین دامنه نمرات این پرسشنامه بین حداقل 20 و حداکثر 100 در نوسان میباشد که نمرات بالاتر نشان دهنده دانش و نگرش بالاتر جنسی آزمودنی است. در پژوهش فخری و همکاران(40) روایی صوری و محتوایی سوالات این پرسشنامه از طریق نظرخواهی از 5 نفر از اساتید متخصص مورد بررسی و تأیید قرار گرفته است. همچنین پایایی پرسشنامه با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ برای کل سوالات پرسشنامه 89/0 به دست آمده است.
یافته ها
9/55% (119 نفر)، مرد و 90/44% (97 نفر)، زن بودند. 02/56% (121 نفر)، در دامنه سنی 30-25 سال، 80/33% (73 نفر)، در دامنه سنی 35-30 سال و 19/10 (22 نفر) در دامنه سنی 40-35 سال قرار داشتند. 29/46% (100 نفر)، دارای مدرک دیپـلم، 25/34% (74 نفر)، لیسانس، 27/15 (33 نفر)، کارشناسی ارشد و 16/4(9 نفر)، دکتری داشتند.
میانگین و انحراف استاندارد متغیرهای پژوهش در جدول 1 نشان میدهد که بر مبنای شیوه نمره گذاری پرسشنامههای پژوهش میانگین نمره نگرش به روابط زناشویی متوسط به بالا، میانگین نمره رضایت جنسی شرکت‌کنندگان، متوسط و میانگین نمره عملکرد جنسی متوسط است. نتایج آزمون کولموگروف– اسمیرنف حاکی از آن است که متغیرهای پژوهش دارای توزیع نرمال هستند.
نتایج بررسی نبود رابطه هم‌خطی حاکی از آن است که متغیرهای عملکرد جنسی (مقدار اغماض (tolerance)= 1، مقدار ویژه (eigenvalue) = 002/0، شاخص وضعیت (condition Index) =55/23) و رضایت جنسی (مقدار اغماض= 1، مقدار ویژه = 007/0، شاخص وضعیت =23/17)، دارای رابطه خطی نیستند.
همانطور که در جدول 2 مشاهده میشود بین رابطه فرازناشویی با رضـایـت جـنـسی و ابعـاد آن و عمـلـکرد جنـسی و ابعـاد آن
همبستگی معکوس و معناداری وجود دارد (005/0>p).
نتایج پیش بینی نگرش به رابطه فرازناشویی براساس رضایت و عملکرد جنسی در افراد مبتلا به نقص توجه/بیش فعالی در جدول 3 ارائه شده است.نتایج بدست آمده از جدول 3 نشان میدهد شاخص‌های تحلیل واریانس معنی‌دار بودن رگرسیون را نشان میدهد.
نتایج حاکی از آن است که مدل رگرسیون با متغیرهای پیش بین و متغیر ملاک از برازش خوبی برخوردارند. ضرایب رگرسیون متغیرهای پیش بین حاکی از آن است که رضایت جنسی(19/0-= β،85/2-t=)، و عملکرد جنسی (15/0-=β،26/2-t=) با توجه به آماره T میتوانند واریانس تغییرات مربوط به نگرش به روابط فرازناشویی را پیش بینی کنند.
اختلال بیش فعالی همراه با نقص توجه یکی از اختلالات روانی-عصبی شایعی است کهدرکودکی شروع شده و تا بزرگسالی ادامه دارد. مبتلایان به این اختلال با سه ویژگی اصلی بیش فعالی، تکانشگری واختلال توجه توصیف میشوند(1). ویژگیهای دیگر این اختلال ناپایداری عاطفی، عصبانیت‌های ناگهانی و شدید، پاسخهای هیجانی شدید، آشفتگی در انجام کارها، بی‌ثباتی در روابط بین فردی، ناکارآمدی و شکستهای شغلی و تحصیلی، سوء‌مصرف الکل و پاسخهای غیر معمول به روا‌ن‌درمانی است(2).
در سالهای گذشته این باورغلط وجود داشت که این اختلال بعد از نوجوانی بهبود مییابد ولی امروزه مشخص شده که این اختلال در بیش از 60 درصد موارد تا جوانی و بزرگسالی ادامه خواهد یافت(3). این اختلال در افراد بالای 18 سال به عنوان اختلال بیش فعالی همراه با نقص توجه در بزرگسالان معرفی میشود(4). شیوع این اختلال بر اساس نمونه مورد بررسی، حجم نمونه، ابزارهای مورد استفاده و زمان مورد مطالعه متفاوت است، اما به طور کلی شیوع آن در جمعیت بزرگسال 13 تا 57/3 درصد است. در ایران شیوع این اختلال در جمعیت بزرگسال بین 9/8 تا 7/3 گزارش شده است(5).
این اختلال بر بسیاری از حوزههای خانوادگی مثل روابط فرازناشویی، عملکرد جنسی و رضایت جنسی اثر گذار است. خانواده اولین سیستمی است که فرد فرایند رشدی خود را در آن آغاز میکند. موفقیت این سیستم اجتماعی تحتتأثیر عوامل مختلفی قرار دارد که از این میان ثبات پیوند زناشویی از اهمیت کارکردی بیشتری برخوردار است(6).
عوامل مختلفی زمینه را برای مختلشدن ساختار خانواده و انسجام آن فراهم میکند که از جمله میتوان به گرایش زن و شوهر به سمت روابط فرازناشویی اشاره کرد(7).گرایش زن و شوهر به برقراری روابط فرازناشویی، یکی از قدرتمندترین بحرانهای تعاملی است که بر عملکرد ارتباطی زن و شوهر تأثیر مخربی داشته و کیفیت رابطه آنها را در معرض فروپاشی قرار میدهد(8). روابط فرازناشویی داشتن رابطهای عاطفی _ جنسی با فردی غیر از همسر و بدون اطلاع و رضایت وی میباشد که ممکن است در قالبی مجازی یا واقعی شکلگرفته و تداوم بیابد(9).
رابطه فرازناشویی دامنه وسیعی از هیجانات منفی مانند خشم، ناامیدی، درماندگی، غم، درد و افسردگی را در زوجها فعال میکند(10). افراد درگیر در رابطه فرازناشویی، آمیزهای از هیجانات مثبت و منفی را به دلیل درگیر شدن در روابط خارج از چارچوب گزارش کردهاند. افرادی‌که هیجانات مثبت رابطه فرازناشویی دارند خودشان را در نظر دیگران جذابتر میبینند تمایل جنسیشان افزایش مییابد و احتمال درگیر شدن در روابط جنسی خارج از چارچوب افزایش مییابد. از طرفی رابطه فرازناشویی در بعد منفی باعث آشفتگیهای روانشناختی، افسردگی، گرایش به مصرف مواد و همچنین کاهش سطح سلامتی عمومی میشود(11).
شیوع روابط فرازناشویی در پژوهشهای مختلف متفاوت و بین 12 تا 5/85 درصد گزارش شده است. این درصد گزارش شده به نحوه تعریف افراد از روابط فرازناشویی، روشهای نمونه گیری و اجرای پژوهشها بستگی دارد(12). تخمین زده میشود
حدود 40-20 درصد از مردان و 25-20 درصد از زنان در طول
زندگی مشترک رابطه فرازناشویی را تجربه کنند(13).
رابطه فرازناشویی علت بسیاری از مشکلات، تعارضات و شکستهای زناشویی است و میتواند پیامدهای مخربی برای اعضای خانواده، دوستان و متعاقباً اجتماع به همراه داشته باشد(14). روابط فرازناشویی تحت تأثیر عوامل مختلفی بروز میکند و با طیفی از آسیبهای درونفردی، بینفردی و محیطی نیز همراه است و ثبات سیستم خانواده را با اختلال مواجه میکند(15). در پژوهش حاضر با توجه به خلاء پیشینه متغیرهای رضایت و عملکرد جنسی در افراد مبتلا به نقص توجه/بیش فعالی، این متغیرها به عنوان پیش بینکننده های روابط فرازناشویی مورد بررسی قرار گرفتهاند.
رضایت جنسی به عنوان یکی از نیازهای فردی و تعاملات بین فردی است که با سلامت انسان و جامعه، ارتباط تنگاتنگ دارد و به قضاوت و تحلیل هر فرد از رفتار جنسی خویش که آن را لذتبخش تصور می‌نماید تعریف میشود(16). در بین افراد بعضاً رضایت جنسی فقط با مفهوم «ارگاسم» یعنی اوج لذت در عمل جنسی تعبیر میشود. رضایت از رابطه جنسی یکی از عوامل مهم رضایت از زندگی زناشویی است(17). لذا افرادی که رضایت بالایی از رابطه جنسی یا همسر دارند عشق و علاقه زیادی نسبت به همسر را گزارش میدهند(18). به طوری که رضایت از رابطه جنسی با رضایت از زندگی مشترک ارتباط مستقیم داشته و نارسایی در یکی باعث اختلال در دیگری خواهد شد(19). عدم رضایت از رابطه جنسی ممکن است مشکلاتی از قبیل افسردگی برای فرد ایجاد کند(20) و یا موجب طلاق و جدایی زن و شوهر شود(21).
در زمینه رابطه رضایت جنسی و رابطه فرازناشویی پژوهشهایی
منتشر شدهاند. بلو و همکاران(22) در پژوهشی نشان دادند که عملکرد و رضایت جنسی میتواند گرایش به روابط فرازاناشویی را پیش بینی کنند. سلطانی زاده و همکاران(23) در پژوهشی به پیش‌بینی نگرش به رابطه فرازناشویی بر اساس اختلال عملکرد جنسی، صمیمیت و رضایت جنسی در زنان و مردان متأهل پرداختند و نتیجه گرفتند بین کارکرد اوج لذت جنسی، صمیمیت زناشویی و رضایت جنسی با نگرش به رابطه فرازناشویی در مردان متأهل رابطه منفی و معناداری وجود دارد. نظری و همکاران(24) در پژوهشی بر روی 1756 فرد متأهل نشان دادند که روابط فرازناشویی تحت تأثیر رضایت جنسی و متغیرهای جمعیت شناختی مانند جنسیت، سن، قومیت، سطح درآمد و رسانه های اجتماعی قرار دارد. اسکندری و همکاران(25) در پژوهشی بر روی 200 زوج نشان دادند که مؤلفههای رضایت جنسی شامل تمایل به برقراری رابطه جنسی، نگرش جنسی، کیفیت زندگی جنسی، سازگاری جنسی و صمیمیت با نگرش به رابطه فرازناشویی در زوجین همبستگی منفی و معناداری وجود دارد.
از دیگر عوامل رضایت زناشویی چگونگی عملکرد جنسی در روابط زناشویی است. دریک ازدواج سالم وجود رابطه جنسی مطلوب به نحوی که بتواند موجب رضایت زناشویی طرفین شود نقش بسیارمهم و اساسی در موفقیت و پایداری کانون خانواده دارد(26). عملکرد جنسی، ارزیابی هیجانی، شناختی و ذهنی است که یک فرد از رابطه زناشویی خود دارد(27). رابطه جنسی، کارکرد طبیعی بین زوجین است که پذیرش و احساس رضایت از آن در حفظ نظام خانوادگی موثر است. زمانی که رابطه جنسی مناسب و همراه با رضایت باشد ازدواج به یک رابطه مهم و قابل اعتماد تبدیل میشود(28). در عملکرد صحیح رابطه جنسی، مشارکت لذتبخش در جهت عمیق کردن و تقویت صمیمیت و کم کردن فشارهای زندگی زناشویی اتفاق می‌افتد(29). با توجه به این که رابطه جنسی یکی از صمیمانه ترین و خصوصی ترین ارتباط بین زوج هاست؛ لذا مشکلات و کاستی های این رابطه در سایر ابعاد زندگی نیز گسترش مییابد(30).
در زمینه رابطه عملکردجنسی و رابطه فرازناشویی پژوهشهایی منتشر شدهاند. حاصلی و همکاران (31) در یک مطالعه نظامند مشخص کردند که بین رابطه فرازناشویی وعوامل جمعیت شناختی، ویژگیهای شخصیت و عملکرد جنسی همبستگی معناداری وجود دارد. مروتی(32) در پژوهشی به پیش بینی رابطه فرازناشویی بر اساس عملکرد جنسی و سبک های عشق ورزی در زوجین پرداخت و 240 زوج مراجعه کننده به مراکز مشاوره شهر تهران را بررسی کرد و نتیجه گرفت که بین رابطه فرازناشویی و عملکرد جنسی و همچنین بین رابطه فرازناشویی و سبک های عشق ورزی رابطه معنی داری وجود دارد.
پیوند زناشویی یک رابطه دو طرفه است و افراد در بسترسازی مناسب این روابط نقش انکارناپذیری دارند و علاوه بر اینکه خودشان یکی از ارکان این روابط هستند در به تکامل رساندن آن و استحکام روابط و پایههای خانواده نقش مهمی ایفا می‌کنند(33). تجربه رابطه فرازناشویی و کاهش سازگاری زناشویی به طور بالقوه به انحلال زناشویی کمک میکند و از آسیبزا ترین رویدادهایی هستند که در روابط زوجی روی میدهند و ثبات خانواده را به چالش میکشند. حمایتهای همه جانبه و آموزش و یاری رسانی به افراد درگیر رابطه فرازناشویی و سازگاری زناشویی به آنان کمک میکند تا اهداف عالیتری را در زندگی خود تعریف کنند و در نتیجه از وضعیت روانی اجتماعی بهتری برخوردار شوند. بنابراین انجام این پژوهش ضرورت دارد. لذا با توجه به تمهیدات یاد شده، پژوهش حاضر در صدد یافتن پاسخ این سؤال است که آیا عملکرد جنسی و رضایت جنسی میتوانند رابطه فرازناشویی در افراد متأهل مبتلا به نقص توجه/بیش فعالی را پیش بینی کنند؟
روش بررسی
پژوهش حاضر از لحاظ هدف کاربردی و ازنظر شیوه گردآوری از نوع همبستگی و طرح رگرسیون بود. جامعه آماری پژوهش شامل تمامی افراد متاهل مراجعه‌کننده به مراکز خدمات مشاوره و روانشناسی شهر قزوین در سال 1402 بود که از بین آنها 216 نفر به شیوه نمونه گیری غیرتصادفی هدفمند انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفتند. انتخاب 216 نمونه به این دلیل است که در پژوهش حاضر از همبستگی و تحلیل رگرسیون برای تحلیل دادهها استفاده شد. در تحلیل رگرسیون نسبت تعداد نمونه (مشاهدات) به متغیرهای پیشبین نباید از 5 کمتر باشد زیرا در غیر این صورت نتایج حاصل از معادله رگرسیون چندان تعمیم‌پذیر نخواهد بود. نسبت محافظه‌کارانه‌تر 10 مشاهده به ازای هر متغیر پیشبین است.
شیولسون(34) پیشنهاد کرده است که در پژوهشهای همبستگی تعداد نمونه باید حداقل 30 نفر و 10 برابر تعداد متغیرهای پیشبین باشد. از آنجا که نمونه مورد بررسی در پژوهش حاضر همه پیشنهاد‌های فوق را شامل میگردد، میتوان گفت که تعداد نمونه مناسب است.
مـلاکهای ورود به پژوهـش عبــارت بودنـد از: 1- تمـایـل به
شرکت در پژوهش، 2- کسب نمره بالاتر از میانگین در مقیاس خودگزارشی نقص توجه/بیش فعالی بزرگسـالان (ASRS)3- دامنه سنی 40-25 سال.4- مصرف نکردن داروهای روان‌پزشکی طی شش ماه گذشته. ملاکهای خروج از پژوهش نیز عبارت بودند از:1- نقص در تکمیل پرسشنامهها، 3- شرکت همزمان در برنامه مداخله‌ای دیگر (مانند زوج درمانی)، 4-پاسخ ندادن به 20 درصد از سوالات پژوهش.
بعد از دریافت کد اخلاق فهرستی از مراکز مشاوره فعال در شهر قزوین تهیه و به آن مراکز مراجعه شد. پس از در میان گذاشتن موضوع پژوهش با مدیران مراکز و همچنین کد اخلاق و معرفی‌نامه صادر شده از دانشگاه ابهر، مراکزی که شرایط و تمایل به همکاری داشتند انتخاب شدند. در مرحله دوم پرسشنامههای پژوهش تهیه و در اختیار پرسشگران بیطرف که با آنها آموزشهای لازم برای جمع‌آوری دادهها داده شده بود قرار گرفت. پرسشگران با ایجاد ارتباط حسنه با شرکت‌کنندگان و اخذ رضایت آگاهانه آنها برای شرکت در پژوهش، پرسشنامهها را در اختیار آنها قرار داده و در حین تکمیل اگر سوال یا ابهامی بود پاسخ میدادند.
در نهایت از بین پرسشنامههای توزیع شده، 216 پرسشنامه با توجه به ملاکهای ورود انتخاب و تحلیل شدند. فرایند جمع‌آوری دادهها 3 ماه (از ابتدای ماه تیر تا انتهای ماه شهریور) به طول انجامید. برای تجزیه و تحلیل دادهها از نرم‌افزار SPSS نسخه25 و تحلیل رگرسیون چنده متغیره استفاده شد. تمام تحلیل‌های استنباطی در سطح معناداری 05/0 انجام شدند. برای گردآوی دادهها از ابزار زیر استفاده شد.
1.مقیـاس خودگـزارشـی نقـص توجـه/بیـش فعـالی بزرگسـالان
(Adult ADHD Self-Report Scale (ASRS)): این مقیاس توسـط ســازمان بهداشـت جهـانی و 13 کــارگروه متشکل از تیمهای روانپزشکان و پژوهشگران سازمان بهداشت جهانی ساخته شده است. سؤالهای مقیاس ASRS سـازگار بـا معیارهای 5-DSM هستند. این مقیاس شامل دو مؤلفه و هجـده سؤال است که به دو قسمت A و B تقسیم میشـود. بـرای مؤلفه عـدم توجـه، سـؤالهـای 1-9 و بـرای مؤلفه بیشفعالی/ تکانشگری تعداد سؤالهای 10-18 در نظر گرفته شده است. روش پاسخ‌دهی مقیاس 5 درجهای درجه‌بندی لیکرت پنج درجهای همیشه(4)، اغلب(3)، برخی از اوقات(2)، به ندرت(1) و هرگز(0)، است.
مقیـاس خودگزارشی نقص توجه/بیـش فعالی بزرگسـالان، (ASRS) دارای حساســـیت 87 درصـــد و در شناسایی علائم ADHD بزرگسـالان اسـت(35). مقیـاس تـاکنون در 28 کشـور جهان از قبیل: آمریکـا، کانـادا، آلمـان، ژاپـن، کـره جنـوبی و فرانسه اعتباریابی شده است و در تمامی مطالعات روایی و پایایی آن تأیید شده است. در ایران مختاری و همکاران (36) این پرسشنامه را در یک نمونه شامل 340 نفر از مراجعه کنندگان به مراکز درمانی و مشاوره شهر مشهد در سنین 18 تا 45 سال (190 مرد و 150 زن) هنجاریابی کردند. جهت سنجش روایی تشخیصی، این پرسش نامه در دو گروه سالم (30 نفر) و مبتلا به ADHD بزرگسالی (30 نفر) نیز اجرا شد. نتایج تحلیل همبستگی نشان داد که ASRS با پرسش نامه تکانش گری بارت (56/0=r) و مقیاس نگرش به مواد (56/0=r) رابطه همگرا و با پرسش نامه کانرز رابطه همزمان دارد (56/0=r). نتایج تحلیل عاملی تأییدی نشان داد که تمامی 18 سوال از بار عاملی مناسبی برخوردار هست. پایایی پرسش نامه نیز به روش آلفای کرونباخ 87/0 به دست آمد. نتایج تحلیل تمایز نشان داد که میزان حساسیت با نقطه برش 50 برای تشخیص ADHD بزرگسالان، 70/0 است.
2.پرسشنامه رابطه فرازناشویی (Extramarital relationship questionnaire): این پرسنامه توسط Yeniceri و Kokdemir (2) برای رابطه فرازناشویی عاطفی و جنسی توسعه داده شد. پرسشنامه دارای 2۴ عبارت بسته پاسخ 5 گزینهای در مقیاس لیکرت است. این گزینه‌ها عبارتند از: کاملاً موافقم (5)، موافقم (4)، حدودی موافقم (3)، مخالفم (2) و کاملاً مخالفم (1). روایی همزمان همگرا پرسشنامه رابطه فرازناشویی با پرسشنامه نگرش به رابطه فرازناشویی که به صورت همزمان با آزمون موردنظر اجرا شد سنجیده شد و همبستگی مثبت معنادار بین این دو پرسشنامه یافت شد. در ایران در پژوهش کریمی و همکاران (37) هنجاریابی شد و برای این منظور ۴۰۰ نفر از دانشجویان دانشگاه شهید مدنی آذربایجان با استفاده از روش نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌ای انتخاب شدند و مورد آزمون قرار گرفتند. دادهها با استفاده از تحلیل عاملی تأییدی و اکتشافی (تحلیل مولفه‌های اصلی با چرخش واریماکس)، تحلیل واریانس چند متغیری تجزیه و تحلیل شدند. نتیجه تحلیل عوامل با استفاده از روش همسانی درونی و همچنین بازآزمائی برای پایایی پرسشنامه حاضر انجام شد و برای روایی از تحلیل عاملی تائیدی استفاده شد که یافتهها بیانگر همخوانی و ارتباط دقیق بین مولفه‌های این پرسشنامه بود. همسانی درونی گویه‌های پرسشنامه به شیوه آلفای کرونباخ برای مولفه‌های مشروعیت، اغوا، عادی‌سازی، تمایلات جنسی، زمینه اجتماعی، هیجان‌خواهی به ترتیب برابر 79/0، 75/0، 54/0، 79/0، 71/0، 79/0 و برای کل پرسشنامه برابر با 091/0 به دست آمد. محاسبه پایایی به شیوه دو نیمه کردن برای کل مقیاس برابر 81/0 با به دست آمد. در مجموع نتایج پژوهش، اعتبار و روایی مطلوب فرم فارسی پرسشنامه‌ی رابطه فرازناشویی را تأیید کرد و بیانگر این است که پرسشنامه رابطه فرازناشویی یک ابزار پایا و روا است و میتوان از این ابزار در موقعیت‌های بالینی و پژوهشی استفاده کرد.
3.پرسشنامه رضایت جنسی (Sexual satisfaction questionnaire): این پرسشنامه توسط لارسون و همکاران(38) ساخته شد و دارای 25 سؤال در طیف لیکرت پنج گزینهای است. لارسون و همکاران (1998) پرسشنامه رضایت جنسی را در 70 زوج به منظور بررسی همدلی، برقراری ارتباط دوستانه، تعادل در برقراری روابط و عزت نفس در یک سال پس از ازدواج استفاده کردند. این پرسشنامه دارای 25 سؤال بوده که 13 سؤال منفی (4-5 -6 -7 -8-9 -11 -14- 15-18-20-24-25) و 12 سوال مثبت (1-2-3-10-12-13-16-17-19-21-22-23) دارد. در پاسخ هر سؤال 5 گزینه انتخابی بر اساس طیف لیکرت (هرگز=1، به ندرت=2، گاهی اوقات=3، بیشتر اوقات=4 و همیشه=5) گنجانده شده و به هر سؤال 1 تا 5 نمره داده میشود. مقیاس در نظر گرفته شده برای تجزیه وتحلیل داده‌های حاصل با توجه به نمره کسب شده بین 25 تا 125 قرار دارد. به صورتی که نمره کمتر از 50 به معنای عدم رضایت جنسی 75 -51 رضایت کم، 100-76 رضایت متوسط و بیش از 100 به رضایت جنسی زیاد اشاره دارد. جهت ارزیابی ثبات درونی پرسشنامه رضایت جنسی لارسون، آلفای کرونباخ به دو صورت محاسبه شد. ابتدا میزان آلفا برای کل سؤالات بر اساس سؤالات مثبت و منفی، سپس برای هر عامل استخراج شده محاسبه گردید. ثبات درونی ابزار بیش از 70/0 مناسب در نظر گرفته شد. در ایران این پرسشنامه توسط بهرامی و همکاران(39) هنجاریابی شد و برای این منظور 150 زوج ایرانی پرسشنامه رضایت جنسی لارسون را در شهر قزوین تکمیل کردند. ثبات درونی سؤالات پرسشنامه رضایت جنسی به روش آلفای کرونباخ، بیشتر از 70/0 محاسبه شد. روایی سازه پرسشنامه با استفاده از تحلیل عاملی اکتشافی به دست آمد که چهار عامل (تمایل به برقراری روابط جنسی، نگرش جنسی، کیفیت زندگی جنسی و سازگاری جنسی) با ارزش ویژه بیشتر از یک را نشان داد. چهار عامل پنهان، 21/53 درصد کل واریانس را تبیین کردند. تحلیل عامل تأییدی مدل نهایی سازه پرسشنامه رضایت جنسی را تأیید کرد.
4.پرسشنامه عملکرد جنسی(Sexual function questionnaire): این پرسشنامه توسط فخری و همکاران(40) تدوین شد این مقیاس دارای 20 ماده است که در 2 مولفه دانش جنسی و نگرش جنسی طبقه‌بندی میشوند. روش پاسخ‌دهی مقیاس 5 درجهای درجه‌بندی لیکرت پنج درجهای کاملاً موافقم (5)، موافقم (4)، حدودی موافقم (3)، مخالفم (2) و کاملاً مخالفم (1)، است. سؤالات 16 و 15 به صورت معکوس نمره گذاری میشود. در این مقیاس علاوه بر نمره مربوط به مؤلفه‌ها، یک نمره کل برای هر آزمودنی محاسبه میشود. همچنین دامنه نمرات این پرسشنامه بین حداقل 20 و حداکثر 100 در نوسان میباشد که نمرات بالاتر نشان دهنده دانش و نگرش بالاتر جنسی آزمودنی است. در پژوهش فخری و همکاران(40) روایی صوری و محتوایی سوالات این پرسشنامه از طریق نظرخواهی از 5 نفر از اساتید متخصص مورد بررسی و تأیید قرار گرفته است. همچنین پایایی پرسشنامه با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ برای کل سوالات پرسشنامه 89/0 به دست آمده است.
یافته ها
9/55% (119 نفر)، مرد و 90/44% (97 نفر)، زن بودند. 02/56% (121 نفر)، در دامنه سنی 30-25 سال، 80/33% (73 نفر)، در دامنه سنی 35-30 سال و 19/10 (22 نفر) در دامنه سنی 40-35 سال قرار داشتند. 29/46% (100 نفر)، دارای مدرک دیپـلم، 25/34% (74 نفر)، لیسانس، 27/15 (33 نفر)، کارشناسی ارشد و 16/4(9 نفر)، دکتری داشتند.
میانگین و انحراف استاندارد متغیرهای پژوهش در جدول 1 نشان میدهد که بر مبنای شیوه نمره گذاری پرسشنامههای پژوهش میانگین نمره نگرش به روابط زناشویی متوسط به بالا، میانگین نمره رضایت جنسی شرکت‌کنندگان، متوسط و میانگین نمره عملکرد جنسی متوسط است. نتایج آزمون کولموگروف– اسمیرنف حاکی از آن است که متغیرهای پژوهش دارای توزیع نرمال هستند.
نتایج بررسی نبود رابطه هم‌خطی حاکی از آن است که متغیرهای عملکرد جنسی (مقدار اغماض (tolerance)= 1، مقدار ویژه (eigenvalue) = 002/0، شاخص وضعیت (condition Index) =55/23) و رضایت جنسی (مقدار اغماض= 1، مقدار ویژه = 007/0، شاخص وضعیت =23/17)، دارای رابطه خطی نیستند.
همانطور که در جدول 2 مشاهده میشود بین رابطه فرازناشویی با رضـایـت جـنـسی و ابعـاد آن و عمـلـکرد جنـسی و ابعـاد آن
همبستگی معکوس و معناداری وجود دارد (005/0>p).
نتایج پیش بینی نگرش به رابطه فرازناشویی براساس رضایت و عملکرد جنسی در افراد مبتلا به نقص توجه/بیش فعالی در جدول 3 ارائه شده است.نتایج بدست آمده از جدول 3 نشان میدهد شاخص‌های تحلیل واریانس معنی‌دار بودن رگرسیون را نشان میدهد.
نتایج حاکی از آن است که مدل رگرسیون با متغیرهای پیش بین و متغیر ملاک از برازش خوبی برخوردارند. ضرایب رگرسیون متغیرهای پیش بین حاکی از آن است که رضایت جنسی(19/0-= β،85/2-t=)، و عملکرد جنسی (15/0-=β،26/2-t=) با توجه به آماره T میتوانند واریانس تغییرات مربوط به نگرش به روابط فرازناشویی را پیش بینی کنند.
جدول1: میانگین، انحراف استاندارد و نتایج بررسی نرمال بودن متغیرهای پژوهش
| متغیر | میانگین | انحراف استاندارد |
|
||
| z | P | ||||
| رابطه فرازناشویی | 95/91 | 58/10 | 19/1 | 04/0 | |
| تمایل به برقراری روابط جنسی | 62/13 | 93/1 | 34/0 | 84/0 | |
| نگرش جنسی | 19/13 | 69/1 | 79/1 | 08/0 | |
| کیفیت زندگی جنسی | 99/12 | 53/2 | 51/1 | 47/0 | |
| سازگاری جنسی | 87/12 | 09/3 | 29/1 | 08/0 | |
| نمره کلی رضایت جنسی | 14/72 | 86/6 | 12/2 | 08/0 | |
| دانش جنسی | 27/18 | 28/3 | 14/0 | 94/0 | |
| نگرش جنسی | 96/21 | 47/3 | 90/1 | 07/0 | |
| نمره کلی عملکرد جنسی | 50/41 | 64/6 | 51/1 | 09/0 | |
جدول 2: ماتریس همبستگی بین متغیرهای پژوهش
| متغیر | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 |
| 1. تمایل به برقراری روابط جنسی | 1 | ||||||||
| 2. نگرش جنسی | **83/0 | 1 | |||||||
| 3. کیفیت زندگی جنسی | **85/0 | **93/0 | 1 | ||||||
| 4. سازگاری جنسی | **74/0 | **68/0 | **74/0 | 1 | |||||
| 5. نمره کلی رضایت جنسی | **53/0 | **43/0 | **45/0 | **39/0 | 1 | ||||
| 6. دانش جنسی | *14/0 | 11/0 | *16/0 | 12/0 | 03/0 | 1 | |||
| 7. نگرش جنسی | **21/0 | **19/0 | *24/0 | **18/0 | **12/0 | **82/0 | 1 | ||
| 8. نمره کلی عملکرد جنسی | 12/0 | **26/0 | **24/0 | **19/0 | 11/0 | **50/0 | **72/0 | 1 | |
| 9. رابطه فرازناشویی | *14/0- | *14/0- | *14/0- | *15/0- | *19/0- | *16/0- | *14/0- | *13/0- | 1 |
جدول 3: خلاصه مدل رگرسیون پیش بینی نگرش به رابطه فرازناشویی براساس رضایت و عملکرد جنسی
در افراد مبتلا به نقص توجه/بیش فعالی
| مدل متغیرهای پیش بین | R2 | F | B | S.E | Beta | t | p | |
| 1 | رضایت جنسی | 19/0- | 12/8 | 48/0- | 17/0 | 19/0- | 85/2- | 005/0 |
| 2 | عملکرد جنسی | 24/0- | 69/6 | 38/0- | 16/0 | 15/0- | 26/2- | 03/0 |
پژوهش حاضر با هدف پیش بینی رابطه فرازناشویی براساس رضایت جنسی و عملکرد جنسی در افراد مبتلا به نقص توجه/بیش فعالی انجام شد. نتایج نشان داد که رضایت جنسی میتواند نگرش به رابطه فرازناشویی را پیش بینی نماید. بدین معنی که با افزایش رضایت جنسی، نگرش به روابط فرازناشویی کاهش پیدا میکند. این نتیجه با یافتههای پژوهش بلو و همکاران(22)، سلطانی‌زاده و همکاران (23)، نظری و همکاران(24) و اسکندری و همکاران (25) که رابطه بین رضایت جنسی و رابطه فرازناشویی زناشویی را تأیید کردند همسو است.
در تبیین این یافته میتوان گفت یکی از مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار بر کیفیت و پایداری رابطه زوجین، رضایت جنسی است. رضایت جنسی عبارت است از پاسخ عاطفی هیجانی برخاسته از ارزیابی‌های ذهنی مثبت و منفی فرد از رابطه جنسی خود با فرد دیگر. رضایت جنسی، افزایش رضایت از زندگی، حرمت خود، رضایت از رابطه و رضایت عاطفی، قابلیت عشق‌ورزی و احساس شادی در زندگی را سبب میشود(41). رابطه جنسی به شکل‌های گوناگون بر رضایت زناشویی اثر می‌گذارد. ارتباط جنسی، نیازهای زیستی و اجتماعی انسان را برآورده میکند و کیفیت زندگی را افزایش میدهد. تجربه رضایت جنسی با افزایش صمیمیت در رابطه، تنش‌های رابطه را کاهش میدهد(42). در نتیجه دریک ازدواج سالم وجود یک رابطه جنسی مطلوب به نحوی که بتواند موجب تأمین رضایت طرفین شود در موفقیت و پایداری کانون خانواده و پیشگیری از رابطه فرازناشویی نقش بسیار مهم و اساسی ایفا میکند. از سوی دیگر، نارضایتی از رابطه زناشویی و جنسی به دل‌زدگی و به تبع آن رابطه فرازناشویی می‌انجامد.
در تبیین دیگری میتوان گفت رضایت جنسی نقش مشوق در رابطه زناشویی دارد. اگر یک شریک زناشویی رضایت جنسی کافی را نداشته باشد میتواند به عنوان یک استرس محسوب شود. در نتیجه فرد ممکن است به دنبال راهکارهای دیگری برای رفع این استرس باشد مانند رابطه فرازناشویی. علاوه بر آن میتوان گفت ارتباط امن و اعتماد در رابطه زناشویی به عنوان یک پایه برای رضایت جنسی و پایداری رابطه عمل میکند. اگر یک فرد احساس نکند که نیازها و خواسته‌های جنسی خود را در رابطهای امن و مطمئن به اندازه کافی برآورده میکند(17) ممکن است به دنبال راهکارهای دیگری از جمله رابطه فرازناشویی برای رفع این نیازها باشد.
نتایج دیگر پژوهش نشان داد که عملکرد جنسی میتواند نگرش به رابطه فرازناشویی را پیش بینی نماید. بدین معنی که با بهبود عملکرد جنسی، نگرش به روابط فرازناشویی کاهش پیدا میکند. این نتیجه با یافتههای پژوهش حاصلی و همکاران(31) و مروتی(32) که پیش بینی رابطه فرازناشویی بر اساس عملکرد جنسی را بررسی و تأیید کردند همسو است. انسان‌ها نیازها و خواسته‌های جنسی دارند که برای رضایتمندی در رابطه زناشویی باید تامین شوند. اگر عملکرد جنسی ضعیف و ناکامل باشد و فرد نتواند نیازها و خواسته‌های جنسی خود را در رابطه زناشویی برآورده کند احتمال رابطه فرازناشویی برای تامین این نیازها افزایش مییابد. علاوه بر آن عوامل روانشناختی مانند عدم ارتباط عاطفی، عوامل استرس‌زا، اضطراب و افسردگی نیز میتوانند عملکرد جنسی را تحت تأثیر قرار داده و به رابطه فرازناشویی منجر شوند. عملکرد جنسی ضعیف میتواند منجر به عدم رضایت جنسی فرد در رابطه زناشویی شود. اگر فرد تجربه کند که نیازها و خواسته‌های جنسی خود را به اندازه کافی در رابطه زناشویی برآورده نمی‌کند ممکن است احساس کند که رابطه ناکامل و ناکافی است. این نارضایتی ممکن است به فکر و تصمیماتی درباره جستجوی راهکارهای دیگر برای تأمین نیازها و خواسته‌های جنسی خود از جمله رابطه فرازناشویی منجر شود. عملکرد جنسی ضعیف میتواند فرد را به دنبال تجربه‌های جنسی جدید و بهتری ببرد. فرد ممکن است به دنبال ارتباط جنسی با فردی دیگر برای تجربه لذت و هیجانات بیشتر باشد(43).
این جستجوی تجربه‌های جدید ممکن است به شکل رابطه فرازناشویی تجلی پیدا کند. عملکرد جنسی ضعیف میتواند عوامل روانشناختی مانند افسردگی، اضطراب، استرس و ناراحتی را تشدید کند(28). این عوامل روانشناختی میتوانند فرد را در جستجوی راهکارهای دیگر برای تأمین نیازها و خواسته‌های جنسی خود قرار دهند از جمله رابطه فرازناشویی. عملکرد جنسی ضعیف میتواند تأثیر مستقیمی بر پایداری رابطه زناشویی داشته باشد. اگر عملکرد جنسی ناکافی باشد و رضایت جنسی در رابطه کاهش یابد احتمال ایجاد تنش‌ها و مشکلات در رابطه زناشویی بالا می‌رود(29). این مشکلات ممکن است فرد را به رابطه فرازناشویی ترغیب نماید.
پژوهش حاضر به بررسی پیش بینی رابطه فرازناشویی براساس رضایت و عملکرد جنسی در افراد مبتلا به نقص توجه/بیش فعالی شهر قزوین پرداخته است؛ لذا تعمیم نتایج به سایر گروهها و فرهنگها با احتیاط همراه است. پیدا کردن افراد بزرگسال مبتلا به اختلال نقص توجه/ بیش فعالی به دلیل شیوع کم و یا عدم مراجعه به مراکز مشاوره از محدودیتهای دیگر پژوهش حاضر بود. علاوه بر آن نوع سوالات پژوهش که مسائل بسیار خصوصی افراد شامل رضایت جنسی، عملکرد جنسی و رابطه فرازناشویی زناشویی را در بر میگرفت برای شرکت‌کنندگان راحت نبود. پیشنهاد میشود پیش بینی فرازناشویی براساس رضایت و عملکرد جنسی در افراد مبتلا به نقص توجه/بیش فعالی در سایر فرهنگها و همچنین افراد متأهل عادی (بدون اختلال نقص توجه/ بیش فعالی) انجام شود.
عملکرد و رضایت جنسی تنها عوامل پیش بینی کننده رابطه فرازناشویی نیستند و عوامل دیگری نیز ممکن است نقش داشته باشند. همچنین نگرش به رابطه فرازناشویی در همه افراد با عملکرد جنسی ضعیف رخ نمی‌دهد. عوامل مختلفی میتوانند در نگرش فرد نسبت به رابطه فرازناشویی زناشویی تأثیرگذار باشند از جمله ارزش‌ها، نگرش‌های فرهنگی، تجربه‌های گذشته و شرایط زندگی که پیشنهاد میشود در پژوهشهای بعدی بررسی شوند.
نتایج پژوهش نشان داد که رضایت جنسی و عملکرد جنسی میتواند نگرش به رابطه فرازناشویی را پیش بینی نماید؛ بنابراین لازم است در مشاورههای پیش از ازدواج این آگاهی به زوجها داده شود تا آنها بتوانند با مشاور ازدواج و متخصص درمان مسائل جنسی در زوجها درباره مشکلات جنسی گفتگو کنند و در صورت نیاز مشاورههای تخصصی جهت درمان را دریافت نمایند تا از این طریق گرایش به رابطه فرازناشویی پیشگیری شود.
ملاحظات اخلاقی
پژوهش حاضر تحت شناسه اخلاق IR.IAU.ABHAR.REC.1402.002 از کمیته اخلاق دانشگاه آزاد اسلامی واحد ابهر انجام شد.
در این مطالعه رعایت صداقت و امانت‌داری علمی، رضایت آگاهانه برای شرکت در پژوهش، رعایت حق بینام بودن مقیاسها و ناشناس ماندن آزمودنیها و محرمانه نگه داشتن اطلاعات آنها، حق خروج از مطالعه، پاسخ به سؤالات و در اختیار قرار دادن نتایج در صورت تمایل مورد توجه قرار گرفته است.
سهم نویسندگان
بهاره زاددهش طراحی پژوهش، تدوین چارچوب نظری، جمع
آوری دادهها و وحیده باباخانی همکاری در نگارش متن اصلی و نظارت بر مراحل پژوهش را بر عهده داشتند. جعفر پویامنش نگارشِ پیش‌نویس و تجزیه و تحلیل دادهها و مجتبی امیری مجد نگارش بخش روش تحقیق و بحث و نتیجهگیری را انجام دادند. نویسندگان نسخه نهایی را مطالعه و تایید نموده و مسئولیت پاسخگویی در قبال پژوهش را پذیرفته اند.
حمایت مالی
انجام پژوهش حاضر هیچ حمایت مالی نداشته است.
تضاد منافع
نویسندگان اعلام می‌کنند که هیچ تضاد منافعی ندارند.
تقدیر و تشکر
نویسندگان از تمامی کسانی که ما را در انجام این پژوهش یاری نمودند، به خصوص مشارکت کننده های گرامی، تشکر و قدردانی می‌نمایند.
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
روان شناسی
دریافت: 1403/6/1 | پذیرش: 1403/8/6 | انتشار: 1403/10/10
دریافت: 1403/6/1 | پذیرش: 1403/8/6 | انتشار: 1403/10/10
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
