دوره 23، شماره 2 - ( خرداد و تیر 1403 )
جلد 23 شماره 2 صفحات 49-33 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Research code: 402018
Ethics code: IR.DUMS.REC.1402.051
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Sarabi N, Moosavi A, Karimi H, Moradi E. Knowledge, attitude and practice of prevention of cardiovascular diseases in patients with type 2 diabetes in Dezful City in 2024. TB 2024; 23 (2) :33-49
URL: http://tbj.ssu.ac.ir/article-1-3628-fa.html
URL: http://tbj.ssu.ac.ir/article-1-3628-fa.html
سرابی نسرین، موسوی احمد، کریمی حمید، مرادی احسان. آگاهی، نگرش و عملکرد پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی در بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 شهرستان دزفول در سال 1403. طلوع بهداشت. 1403; 23 (2) :33-49
دانشگاه علوم پزشکی دزفول ، dr_ahmad_mosavi@yahoo.com
متن کامل [PDF 761 kb]
(108 دریافت)
| چکیده (HTML) (132 مشاهده)
متن کامل: (202 مشاهده)
آگاهی، نگرش و عملکرد پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی در بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 شهرستان دزفول در سال 1403
نویسندگان: نسرین سرابی1، احمد موسوی2، حمیدی کریمی3، احسان مرادی4
1.استادیار پرستاری، دانشکده پرستاری و مامایی، دانشگاه علوم پزشکی دزفول، دزفول، ایران
2.دانشیار مدیریت خدمات بهداشتی درمانی، گروه بهداشت و پزشکی اجتماعی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی دزفول، دزفول، ایران شماره تماس: 09368128933 mosavi@yahoo.com Email:
3.استادیار غدد درون ریز و متابولیسم، گروه داخلی، دانشکده پزشکی، بیمارستان گنجویان، دانشگاه علوم پزشکی دزفول، دزفول، ایران
4.دانشجوی پزشکی کمیته تحقیقات دانشجویی، دانشگاه علوم پزشکی دزفول، دزفول، ایران
چکیده
مقدمه: آگاهی، نگرش مثبت و عملکرد مناسب از مهم ترین عوامل در کنترل عوارض قلبی عروقی در بیماری های مزمن مانند دیابت به شمار می روند. لذا این مطالعه با هدف بررسی آگاهی، نگرش و عملکرد پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی در بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 انجام شد.
روش بررسی: در این مطالعه توصیفی- مقطعی، 385 بیمار مبتلا به دیابت نوع 2 که از بهمن ماه 1402 تا فروردین 1403 به کلینیک دیابت بیمارستان گنجویان دزفول مراجعه کرده بودند، به روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه اطلاعات دموگرافیک و پرسشنامه کوهی و همکاران (2021) مربوط به آگاهی، نگرش و عملکرد پیشگیری از بیماریهای قلبی عروقی که آلفای کرونباخ برای تمامی ابعاد پرسشنامه 6/0< مشخص شده بود و CVR و CVI آن در این مطالعه به ترتیب 90/0 و 85/0 بود استفاده شد. داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 16 و P-value کمتر از 05/0 تجزیه و تحلیل شدند. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی شامل فراوانی، میانگین و انحراف معیار و همچنین آمار استنباطی نظیر همبستگی پیرسون، آزمون t مستقل و ANOVA استفاده شد.
یافته‌ها: نتایج این مطالعه نشان داد که 1/57 درصد شرکت کنندگان در دامنه سنی 40 تا 60 سال و 5/67 درصد افراد زنان بودند. بیماران از آگاهی (42/5 ± 06/20) و نگرش (99/4 ±80/46) بالایی نسبت به پیشگیری از بیماریهای قلبی عروقی برخوردار بودند اما سطح عملکرد آنها در این زمینه تقریبا در حد متوسط بود (03/5 ± 65/8). همچنین بین آگاهی و نگرش رابطه مثبت و معناداری مشاهده شد (6/0 , r = 001/0 P=).
نتیجه‌گیری: علیرغم آگاهی و نگرش بالای بیماران در زمینه پیشگیری از بیماریهای قلبی عروقی، عملکرد آنها در این زمینه مناسب نیست. در این راستا، بررسی موانع و تسهیل کننده های عملکرد مناسب در زمینه پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی در این بیماران از وظایف مدیران بیمارستان است.
واژه‌های کلیدی: دیابت ملیتوس، آگاهی، نگرش، بیماریهای قلبی عروقی
جدول1: مشخصات دموگرافیک بیماران مبتلا به دیابت نوع 2
جدول 2: آگاهی پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی در بیماران مبتلا به دیابت نوع 2
جدول 3: نگرش پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی در بیماران مبتلا به دیابت نوع 2
جدول4: عملکرد بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 در پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی
جدول 5: مقایسه نمرات دانش، نگرش و عملکرد پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی در گروه های مختلف
بحث و نتیجه گیری
در این مطالعه آگاهی، نگرش و عملکرد بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 در زمینه پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی مورد سنجش قرار گرفت.
نتایج مطالعه نشان داد میانگین نمره دانش پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی بالا می باشد. نتایج مطالعه آلدوریش و همکاران (2022) در عربستان صعودی در مورد دانش مرتبط با ریسک فاکتور بیماری های قلبی عروقی در بیماران دیابتیک نوع 2 نیز سطح آگاهی بالایی را در رابطه با عوامل خطر بیماری های قلبی عروقی در این بیماران را نشان داد(17). همچنین نتایج مطالعه عثمان و مدزائین (2021) در مالزی در مورد دانش و عملکرد پیشگیری از بیماری قلبی عروقی در بیماران دیابتی نشان داد که سطح آگاهی بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 در مورد پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی 3/59 درصد بود(10). در این مطالعه تبلیغات گسترده رسانههای داخلی در مورد بیماریهای قلبی عروقی، عوامل خطر و نحوه پیشگیری از آن میتواند روی سطح آگاهی این بیماران تاثیر مثبتی گذاشته باشد. از طرف دیگر تفاوت در نتایج مطالعات ممکن است مربوط به ابزارهای مختلف مورد استفاده برای اندازهگیری آگاهی از عوامل خطر بیماریهای قلبی عروقی مربوط باشد.
آنچه در ایـن مطالـعـه حائـز اهـمیـت بود ایـن است که بیمـاران
آگاهی کافی در مورد علائم سکته قلبی و مغزی نداشتند. به طوری که 54 و 1/48 درصد از پاسخ دهندگان نمی دانستند که درد، سوزش یا حس فشار در قفسه سینه، درد در فک، گردن، کتف، بین شانه ها، بازوها یا معده می توانند از علائم حمله قلبی باشند. علاوه بر این، 53 درصد از پاسخ دهندگان نمی دانستند که ضعف ناگهانی یا بی حسی در عضلات صورت، بازو یا ساق ها می توانند از علائم سکته مغزی باشند.
مطالعه آلاریس هانت جانسون و همکاران (2021) در غنا با هدف بررسی دانش، نگرش و عقاید بیماران دیابتی در مورد سندرم کرونری حاد نشان داد که بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 از تظاهرات رایج بیماری های قلبی عروقی آگاه نیستند و نمی توانند علائم هشدار دهنده را شناسایی کنند در نتیجه کمتر از 50 درصد افراد درد قفسه سینه و بازو و تعریق را نشانه حمله قلبی می دانند(15). سامی محمد (2021) در مصر مرتبط با دانش بیماری قلبی و ریسک فاکتورهای مرتبط در بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 نشان داد که 92 درصد و 86 درصد افراد نمی دانستند که رنگ پریدگی یا خاکستری شدن پوست یا مشکل در بینایی یک چشم از علائم شایع سکته قلبی هستند(18).
یکی از فاکتورهای موثر بر کمبود آگاهی بیماران مطالعه حاضر نسبت به علائم سکته قلبی و مغزی را می توان به سطح تحصیلات افراد مربوط دانست. چراکه تنها 13درصد افراد تحت مطالعه تحصیلات لیسانس و بالاتر داشتند. افراد با سطح تحصیلات بالاتر از یک طرف بیشتردر جستجوی اطلاعات مربوط به وضعیت سلامتی خود بوده و از طرف دیگر نیز اطلاعات مورد نیاز خود را از منابع مختلفی کسب می کنند.
نتایج مطالعه مشخص کرد که میانگین نمره نگرش بیماران بالا می باشد. یکی از دلایل نتایج مطالعه حاضر می تواند مربوط به درک خطر بیماری های قلبی عروقی در این بیماران باشد. سطح بالای درک خطر بر تمایل افراد برای انجام اقدامات پیشگیرانه تأثیر می گذارد و یک سبک زندگی سالم مانند تغذیه سالم و ورزش کافی را تشویق می کند. لذا ارزیابی درک خطر در مورد بیماری و عوارض آن به منظور ایجاد نگرش مثبت در افراد مبتلا به دیابت و تشویق به پیروی از درمان ضروری است(19). از آنجایی که درک خطر بیماری های قلبی عروقی در این بیماران بررسی نشد پیشنهاد می شود این نکته در مطالعات آتی مدنظر قرار گیرد.
نتایج مطالعه نشان داد که 9/31 و 4/2 درصد از بیماران به ترتیب نگرش خنثی و مخالفی در مورد اثربخشی گوشت ماهی در پیشگیری از بیماریهای قلبی عروقی داشتند. مصرف ماهی به عوامل تعیین کننده ای مانند نگرش نسبت به مصرف ماهی، هنجارهای اجتماعی و درک فرد از راحتی یا سخت بودن دسترسی به ماهی بستگی دارد. در این میان نگرش به عنوان یک فاکتور اصلی می تواند بر مصرف ماهی تاثیرگذار باشد(20). مشخص شده که نگرش به تغذیه سالم بر انتخاب غذا و کیفیت رژیم غذایی تاثیرگذار است. نتایج مطالعه سانتیاگو و همکاران ( 2017) در اسپانیا در مورد نگرش به تغذیه و بروز بیماری قلبی عروقی نشان داد که نگرش سالم نسبت به تغذیه، با خطر کمتر بیماریهای قلبی عروقی همراه است(21). با توجه به اینکه از یک طرف رودخانه دز در دزفول دارای آبزیان متنوعی می باشد و از طرف دیگر قیمت ماهی هم در این شهر مناسب است، میتوان گفت یکی از دلایل نگرش خنثی و مخالف نسبت به تأثیر مصرف ماهی در پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی، ممکن است آگاهی ضعیف مردم در این زمینه باشد. لذا ارائه های برنامه های آموزشی و تبلیغاتی در مراکز درمانی و سطح شهر می تواند تا حد زیادی در حل این مساله کمک کننده باشد.
بیماران علیرغم سطح آگاهی و نگرش بالایی که در پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی نشان دادند، عملکرد بالایی در این زمینه نداشتند. مطالعه عثمان و مدزائین (2021) در مالزی در مورد دانش و عملکرد پیشگیری از بیماری قلبی عروقی در بیماران دیابتی نشان داد که 90/51 درصد از بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 عملکرد ضعیفی در پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی دارند(10). در حالیکه نتایج مطالعه ورکینا و همکاران (2022) در اتیوپی مرتبط با دانش نسبت به عوامل خطر قابل تعدیل بیماری های قلبی عروقی و عملکرد پیشگیرانه اولیه در بیماران دیابتی نشان داد که 55 درصد از بیماران عملکرد پیشگیرانه خوبی در ارتباط با بیماری های قلبی عروقی داشتند(22).
یکی از دلایل عملکرد ضعیف در زمینه پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی را می توان به وجود موانعی در این راستا نسبت داد. لذا انجام مطالعاتی در جهت بررسی موانع و تسهیل کننده های عملکرد مناسب در زمینه پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی در این بیماران ضروری به نظر می رسد.
در مطالعه حاضر درصد بالایی از افراد از روغن های غیر استاندارد برای پخت و پز و سرخ کردن استفاده می کردند مطالعه الالی و همکاران (2024) در عربستان در مورد ارزیابی رژیم غذایی بیماران دیابتی نشان داد که علیرغم توصیه های انجمن دیابت این کشور برای کاهش مصرف چربی، مصرف کره همچنان در این کشور بسیار زیاد است(23). علت مصرف نادرست روغن در این مطالعه می تواند مربوط به بستر فرهنگی جامعه باشد. ویژگی های مربوط به ظاهر و طعم مناسب روغن حیوانی از یک طرف و اعتقاد به نامناسب و یا نامشخص بودن کیفیت سایر منابع روغنی از طرف دیگر، ممکن است منجر به عدم تمایل مردم به مصرف برخی روغن ها از جمله روغن های گیاهی شود.
یکی دیگر از یافته های مهم مطالعه حاضر در مورد وضعیت عملکرد پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی، مصرف زیاد نمک در افراد است. مصرف بیش از حد سدیم (بیش از 5 گرم سدیم در روز) باعث افزایش فشار خون، عوارض قلبی عروقی و مرگ و میر می شود(24).
در مطالعه کوهورت قلی زاده مقدم و همکاران (2023) در مورد تاثیر نمک بر فشارخون بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 بین 40 تا 70 سال مشخص شد که دریافت سدیم بیشتر با خطر بالاتر بیماری قلبی عروقی مرتبط بود. همچنین نشان داده شده است که رژیم غذایی کم نمک به طور قابل توجهی فشار خون سیستولیک و دیاستولیک را کاهش می دهد(25). با توجه به نقش مشخص مصرف نمک در بروز بیماری های قلبی عروقی و پیامدهای منتج از آن و همچنین نقش آموزش بهداشت در ارتقاء
رفتارهای بهداشتی(26)، لازم است برنامه های آموزشی با تاکید
بر میزان مصرف نمک مجاز در این بیماران ترتیب داده شوند.
یکی دیگر از نتایج این مطالعه این است که 21 درصد افراد از سیگار استفاده می کنند. نتایج یک مطالعه توسط ژئونگ و همکاران (2023) در کره مرتبط با تغییر رفتار سیگار کشیدن و ریسک بروز بیماری های قلبی عروقی نشان داد که مصرف سیگار به طور قابل توجهی با افزایش خطر مشکلات قلبی عروقی و مرگ و میر در بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 مرتبط است(27).
نتایج مطالعه دیگری که بر روی بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 تازه تشخیص داده شده توسط هی چو و همکاران (2018) در کره با هدف بررسی تاثیر تغییر رفتار سیگار کشیدن روی مرگ و میر کلی و بیماری های قلبی عروقی دیابتی ها انجام شد، نشان داد که ترک سیگار می تواند خطر مرگ و حوادث قلبی عروقی را در میان بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 تازه تشخیص داده شده کاهش دهد. با این حال، کاهش میزان مصرف سیگار در روز میزان مرگ و میر بیماران دیابتی را کاهش نداد، در حالی که کاهش مصرف سیگار میتواند خطر ابتلا به بیماریهای قلبی عروقی را کاهش دهد(28). از آنجایی که سیگار یک عامل خطر اولیه قابل اصلاح برای عوارض دیابت نوع 2 است(27)، پیشنهاد شده است که به جای کاهش تعداد سیگار، بر ترک سیگار در این بیماران تأکید شود(28).
از دیگر یافته های این مطالعه اینکه، بین آگاهی و نگرش افراد رابطه مثبتی وجود دارد. مطالعه الهویمل و همکاران (2023) در عربستان با هدف بررسی دانش، نگرش و عملکرد بیماران مبتلا به فشارخون در مورد پیشگیری از سکته مغزی تأثیر احتمالی کمبود دانش بر نگرش و عملکرد ضعیف را تأیید کرده است. همچنین آنها بیان کردند سطح دانش بالاتر تأثیر مثبتی بر نگرش های پیشگیری از بیماری دارد(29). مطالعه پائولوس و همکاران (2022) در اتیوپی که با هدف بررسی فاکتورهای مرتبط با نگرش مثبت نسبت به کنترل فشارخون انجام شد نشان داد که آگاهی در مورد فشار خون بالا و پیشگیری از آن با نگرش مثبت همراه است(30).
نتایج مطالعه نشان داد بین نگرش و عملکرد بیماران در پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی ارتباط معناداری وجود نداشت. با وجودی که نگرش بیماران در راستای پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی بالا بود اما عملکرد آن در این زمینه در سطح بالایی قرار نداشت. یک نگرش لزوماً در قالب یک عمل متجلی نخواهد شد. برای اینکه نگرش به یک کنش واقعی تبدیل شود، به یک عامل حمایتی یا یک شرط احتمالی از جمله امکانات نیاز است(31). لذا لازم است تحقیقاتی در راستای مشخص کردن عوامل موثر بر عملکرد پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی در بیماران مبتلا به دیابت انجام شود و سپس بر اساس نتایج حاصله مداخلات لازم صورت گیرد.
نتایج مطالعه حاضر نشان داد که بین دانش و عملکرد ارتباطی وجود ندارد. نتایج مطالعه عثمان و مدزائین (2021) در مالزی در مورد دانش و عملکرد پیشگیری از بیماری قلبی عروقی در بیماران دیابتی نشان داد که بین دانش مرتبط با بیماری های قلبی عروقی با عملکرد پیشگیرانه در این زمینه ارتباط معناداری وجود نداشت. آنها بیان کردند دانش بخش مهمی از تغییرات رفتاری است و افراد باید اطلاعات لازم را در مورد عوامل خطربیماری های قلبی عروقی برای اجرای رفتارهای پیشگیرانه داشته باشند(10). با توجه نتایج مطالعه حاضر، بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 به توانمندسازی بیشتری در مورد پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی برای جلوگیری از این عارضه نیاز دارند.
از دیگر یافته های مطالعه اینکه بین متغییرهای دموگرافیک و نمرات دانش، نگرش و عملکرد بیماران در پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی ارتباط معنادار نبود. نتایج مطالعه ورکینا و همکاران (2021) در اتیوپی نشان داد که بین جنس، سن و وضعیت تاهل افراد با دانش ریسک فاکتورهای قابل تعدیل بیماری های قلبی عروقی در بیماران دیابتی مرتبط نبود(22). همچنین مطالعه عثمان و مدزائین (2021) در مالزی ارتباط بین سن و جنس با عملکرد پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی نشان نداد(10). نتایج مطالعه چاوان و همکاران (2023) در هند نشان داد که بین متغییرهای متغییرهای دموگرافیک با دانش پیشپگیری از عوارض ماکرو و میکروواسکولار دیابت ارتباط معنادار نبود(9). پیشنهاد می شود در مطالعات آتی تاثیر سطح درآمد (10، 5) به عنوان یکی از متغییرهای موثر احتمالی بر دانش و عملکرد پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی مورد توجه قرار گیرد. بر اساس نتایج مطالعه حاضر، بیماران از آگاهی و نگرش بالایی در مورد عوامل موثر در پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی برخوردارند. با این حال، عملکرد آنها در این مورد تقریبا متوسط است. بیماران دانش محدودی در مورد علائم سکته قلبی و مغزی وجود داشت. نگرش مثبتی نسبت به تأثیر مثبت ماهی در پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی ندارد. آنها از روغن نامناسب برای سرخ کردن و پخت و پز استفاده می کنند. مصرف نمـک آنـها زیاد است و حدود یک چهـارم آن ها سیـگارمی کشند. همچنیـن مشخـص شد که بین دانـش و نگرش رابـطه معنی داری وجود داشت.
محدودیت اصلی این مطالعه استفاده از روش نمونه گیری در دسترس بود که ممکن است نتایج را تحت تاثیر قرار دهد. لذا پیشنهاد می شود مطالعات گسترده تری با همکاری مراکز داخل استانی یا بین استانی یا در سطح ملی در بیماران مبتلا به دیابت انجام شوند. طبق بررسی های انجام شده توسط محققین، این مطالعه اولین مطالعه ای است که دانش، نگرش و عملکرد بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 را در خصوص پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی در شهر دزفول بررسی کرد. لذا این مطالعه، می تواند پایه ای برای انجام مطالعات آتی در این شهر باشد.
ملاحظات اخلاقی
از بیماران رضایت آگاهانه اخذ شد و به آنها اطمینان داده شد که اطلاعات آنها محرمانه باقی خواهند ماند. این مطالعه مورد تـاییـد کمـیتـه اخـلاق دانشـگاه علـوم پـزشـکی دزفـول (IR.DUMS.REC.1402.051) قرار گرفت.
سهم نویسندگان
نسرین سرابی: طراحی و تهیه پیش نویس مقاله، احمد موسوی: تجزیه و تحلیل داده ها، حمید کریمی: ویرایش علمی مقاله، احسان کرمی: گردآوری داده ها.
حمایت مالی
این مطالعه توسط دانشگاه علوم پزشکی دزفول حمایت مالی شد.
تضاد منافع
نویسندگان تضاد منافعی در این مطالعه نداشتند.
تقدیر و تشکر
این مقاله مستخرج از پایان نامه دانشجوی دکترای عمومی می باشد. از بیماران مشارکت کننده، پرسنل و مسئولین کلینیک دیابت بیمارستان گنجویان دزفول تشکر و قدردانی به عمل می آید.
نویسندگان: نسرین سرابی1، احمد موسوی2، حمیدی کریمی3، احسان مرادی4
1.استادیار پرستاری، دانشکده پرستاری و مامایی، دانشگاه علوم پزشکی دزفول، دزفول، ایران
2.دانشیار مدیریت خدمات بهداشتی درمانی، گروه بهداشت و پزشکی اجتماعی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی دزفول، دزفول، ایران شماره تماس: 09368128933 mosavi@yahoo.com Email:
3.استادیار غدد درون ریز و متابولیسم، گروه داخلی، دانشکده پزشکی، بیمارستان گنجویان، دانشگاه علوم پزشکی دزفول، دزفول، ایران
4.دانشجوی پزشکی کمیته تحقیقات دانشجویی، دانشگاه علوم پزشکی دزفول، دزفول، ایران
چکیده
مقدمه: آگاهی، نگرش مثبت و عملکرد مناسب از مهم ترین عوامل در کنترل عوارض قلبی عروقی در بیماری های مزمن مانند دیابت به شمار می روند. لذا این مطالعه با هدف بررسی آگاهی، نگرش و عملکرد پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی در بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 انجام شد.
روش بررسی: در این مطالعه توصیفی- مقطعی، 385 بیمار مبتلا به دیابت نوع 2 که از بهمن ماه 1402 تا فروردین 1403 به کلینیک دیابت بیمارستان گنجویان دزفول مراجعه کرده بودند، به روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه اطلاعات دموگرافیک و پرسشنامه کوهی و همکاران (2021) مربوط به آگاهی، نگرش و عملکرد پیشگیری از بیماریهای قلبی عروقی که آلفای کرونباخ برای تمامی ابعاد پرسشنامه 6/0< مشخص شده بود و CVR و CVI آن در این مطالعه به ترتیب 90/0 و 85/0 بود استفاده شد. داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 16 و P-value کمتر از 05/0 تجزیه و تحلیل شدند. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی شامل فراوانی، میانگین و انحراف معیار و همچنین آمار استنباطی نظیر همبستگی پیرسون، آزمون t مستقل و ANOVA استفاده شد.
یافته‌ها: نتایج این مطالعه نشان داد که 1/57 درصد شرکت کنندگان در دامنه سنی 40 تا 60 سال و 5/67 درصد افراد زنان بودند. بیماران از آگاهی (42/5 ± 06/20) و نگرش (99/4 ±80/46) بالایی نسبت به پیشگیری از بیماریهای قلبی عروقی برخوردار بودند اما سطح عملکرد آنها در این زمینه تقریبا در حد متوسط بود (03/5 ± 65/8). همچنین بین آگاهی و نگرش رابطه مثبت و معناداری مشاهده شد (6/0 , r = 001/0 P=).
نتیجه‌گیری: علیرغم آگاهی و نگرش بالای بیماران در زمینه پیشگیری از بیماریهای قلبی عروقی، عملکرد آنها در این زمینه مناسب نیست. در این راستا، بررسی موانع و تسهیل کننده های عملکرد مناسب در زمینه پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی در این بیماران از وظایف مدیران بیمارستان است.
واژه‌های کلیدی: دیابت ملیتوس، آگاهی، نگرش، بیماریهای قلبی عروقی
مقدمه
دیابت یکی از شایع ترین بیماری های غیرواگیردار است که بیشترین شیوع را در بین بیماری های متابولیک در جهان دارد(1). تخمین زده می شود که 415 میلیون در سراسر جهان مبتلا به دیابت هستند. از این تعداد 91% مبتلا به دیابت نوع 2 هستند. همچنین مشخص شده که تعداد این بیماران تا سال 2020 به 642 میلیون نفر می رسد(2). در ایران 9/11% افراد مبتلا به دیابت در دامنه سنی 25 تا 70 سال هستند و برآورد شده که تا سال 2030 حدود 2/9 میلیون ایرانی مبتلا به دیابت خواهند بود(3).
بیماران دیابتی نسبت به غیردیابتی ها با احتمال بیشتری در معرض عوارض میکروواسکولار و ماکروواسکولار قرار دارند(4). یکی از این عوارض بیماری های قلبی عروقی هستند. دیابت نوع 2 با انواع بیماری های قلبی عروقی مرتبط است(5). بیماری های ایسکمیک قلب، نارسایی قلبی، سکته مغزی، بیماری عروق کرونر و بیماری شریان محیطی، اصلی ترین بیماری های قلبی عروقی مرتبط با دیابت نوع 2 هستند(6). مطالعه جانجانی و همکاران (1402) که در ایران انجام شد، نشان داد که میزان سکته قلبی در زنان سالمند دیابتی بیشتر از زنان سالمند غیردیابتی است، همچنین یافته های مطالعه تائید کردند که بیماری دیابت نقش زمینه ای در بروز سکته قلبی قبل از سالمندی دارد(4). بیماری های قلبی عروقی تقریبا 32 درصد بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 را در سراسر جهان تحت تایر قرار داده و منجر به مرگ حداقل 50 درصد بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 می شوند(6).
مهم ترین عوامل موثر در پیشگیری و کنترل عوارض قلبی عروقی در بیماری های مزمن مثل دیابت، میزان آگاهی، نگرش مثبت، تداوم عملکرد صحیح و خودکارآمدی بیمار هستند که تعیین کننده سطح سلامتی بیمار می باشند(7). آگاهی افراد از عوامل خطرساز بیماری های قلبی عروقی منجر به رعایت رفتارهای پیشگیری و کاهش بروز بیماری و همچنین کاهش هزینه های درمانی می گردد(8). با وجودی که بیماری های قلبی عروقی علت اصلی عوارض و مرگ و میر در بیماران دیابتی است. با این حال، بسیاری از بیماران دیابتی هنوز از ارتباط بین این دو بیماری اطلاعی ندارند و ممکن است اقدامات مناسبی برای کاهش خطر بیماری های قلبی عروقی انجام ندهند.
نتایج مطالعه چاوان و همکاران (2023) در هند با هدف بررسی دانش مرتبط با پیشگیری از عوارض میکرو وماکروواسکولار در بیماران دیابتی نشان داد که تنها 5/16 درصد بیماران دیابتی در مورد پیشگیری از عوارض ماکروواسکولار و میکروواسکولار دارای دانش بالایی هستند(9). نتایج مطالعه عثمان و مدزائین (2021) در مالزی در مورد دانش و عملکرد پیشگیری از بیماری قلبی عروقی در بیماران دیابتی نشان داد که بیماران دیابتی از دانش کافی در مورد بیماری های قلبی عروقی برخوردارند اما عملکرد پیشگیرانه آنها در این زمینه ضعیف است(10). همچنین نتایج مطالعه فتانی و همکاران (2018) درعربستان با هدف بررسی دانش مرتبط با عوارض دیابت، تبعیت از رژیم دارویی و کنترل دیابت نشان داد که با وجودی که آگاهی بیماران دیابتی از عوارض دیابت 80 درصد بود اما آگاهی مربوط به خطر بیماری های قلبی در دیابتی ها تنها 1/40 درصد بود(11). مطالعه لانگ و همکاران (2014) مرتبط با تغییر رفتار سالم و پیامدهای قلبی عروقی در بیمماران دیابت تازه تشخیص داده شده در انگلیس نشان داد که عملکرد مناسب در بیماران مبتلا به دیابت تازه تشخیص داده شده با کاهش خطر بیماری های قلبی عروقی در 5 سال آینده مرتبط است. آنها بیان کردند که کاهش مصرف الکل وافزایش فعالیت فیزیکی در این راستا کمک کننده هستند(12). همچنین مطالعه وو و همکاران (2023) در چین مرتبط با بررسی فعالیت بدنی، بی تحرکی و خطر بیماری های قلبی عروقی در بیماران دیابتی نشان داد که فعالیت بدنی با کاهش خطر بیماری های قلبی عروقی در بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 همراه است(13).
ارزیابی دانش، نگرش و عملکرد صحیح بیماران مبتلا به بیماری های مزمن در زمینه کنترل و پیشگیری از عوارض بیماری، مبنایی برای طراحی و توسعه برنامه های آموزشی فراهم می کند(14). لذا این مطالعه به بررسی آگاهی، نگرش و عملکرد بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 در زمینه پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی پرداخت.
روش بررسی
در این مطالعه توصیفی مقطعی، تعداد 385 بیمار مبتلا به دیابت نوع 2 مراجعه کننده به کلینیک دیابت بیمارستان گنجویان دزفول به روش نمونه‌گیری در دسترس وارد مطالعه شدند. عدم ابتلا به بیماری های قلبی عروقی بر اساس اطلاعات پرونده و خودگزارشی بیماران و ابتلا به دیابت نوع 2 حداقل به مدت 1 سال از جمله معیارهای ورود به مطالعه بودند. عدم تمایل به شرکت در مطالعه و تکمیل ناقص پرسشنامه منجر به خروج افراد از مطالعه می شد. نمونه گیری از بهمن 1402 تا فروردین 1403 ادامه داشت. تعداد نمونه بر اساس مطالعه نتایج مطالعه آلاردیس هانت جانسون و همکاران (2021) (15) و براساس فرمول زیر مشخص گردید.
پس از اخذ کد اخلاق و مجوز ورود به محل جمع آوری اطلاعات، با مسئول کلینیک دیابت بیمارستان گنجویان دفول جهت گردآوری اطلاعات هماهنگی لازم انجام شد. سپس بیمارانی که جهت انجام معاینات دوره ای مراجعه می کردند و دارای شرایط ورود به مطالعه بودند، پس از توضیح هدف پژوهش و اخذ رضایت آگاهانه به صورت در دسترس وارد مطالعه می شدند.
اطلاعات بیماران توسط دو پرسشنامه گردآوری شد. پرسشنامه اول مربوط به اطلاعات دموگرافیک بیماران و پرسشنامه دوم مربوط به دانش، نگرش و عملکرد بیماران در پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی بود.
ابتدا مشخصات دموگرافیک بیماران شامل سن، جنس، سطح تحصیلات، شغل، مدت ابتلا به دیابت و وضعیت تاهل جمع آوری شد. سپس دانش، نگرش و عملکرد بیماران در خصوص پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی توسط پرسشنامه کوهی و همکاران (2021) که آلفای کرونباخ برای تمامی ابعاد پرسشنامه 6/0< مشخص شده بود گردآوری شد(16). روایی محتوای پرسشنامه مجدداً در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفت که در نهایت CVR و CVI پرسشنامه در این مطالعه به ترتیب 90/0 و 85/0 بود و پرسشنامه مورد تایید قرار گرفت.
بخش اول پرسشنامه بر سنجش دانش در مورد عوامل خطر بیماری های قلبی عروقی تمرکز دارد. این بخش دارای 12 سوال با نمره های 0 تا 2 به صورت خیر (صفر)، نمی دانم (1) و بله (2) می باشد. کل امتیاز از 0 تا 24 بود. نمره بالاتر نشان دهنده دانش بیشتر است.
بخش دوم پرسشنامه بر روی نگرش نسبت به عوامل موثر در
پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی تمرکز دارد. این بخش شامل 10 سوال با پاسخ لیکرت بود. کاملا مخالف (1)، مخالف (2)، نمی دانم (3)، موافق (4) و کاملاً موافق (5). دامنه نمرات بین 10 تا 50 بود. نمره بالاتر نشان دهنده نگرش بهتر نسبت به عوامل موثر در پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی بود.
بخش سوم پرسشنامه بر سنجش عملکرد پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی تمرکز دارد. این بخش شامل هفت سوال بود. پاسخ‌های بیماران به صورت خیر (صفر)، نمیدانم (1) و بله (2) بودند. دامنه پاسخ ها بین 0 تا 14 بود. نمره بالاتر نشان دهنده عملکرد بهتر در پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی بود. در این بخش سؤالات 1، 2 و 3، طبق نظر متخصص غدد، به شیوه ای که بیشترین ارتباط را با بیماران دیابتی داشت، تغییر یافت. همچنین در مورد سوالات 4 و 5 به پاسخ نادرست نمره صفر تعلق گرفت.
در این مطالعه از میانگین، انحراف معیار، فراوانی و درصد برای توصیف ویژگی های دموگرافیک، آگاهی، نگرش و عملکرد پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی استفاده شد. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 16 و P-value کمتر از 05/0 و با کمک آمار توصیفی شامل فراوانی، میانگین و انحراف معیار، آزمون کلموگروف اسمیرنف برای نرمال بودن داده ها و همچنین آمار استنباطی نظیر همبستگی پیرسون، آزمون t مستقل و ANOVA انجام شد.
یافته ها
نتایج این مطالعه نشان داد که 1/57 درصد شرکت کنندگان در دامنه سنـی 40 تا 60 سـال و 5/67 درصد افراد مطالعـه را زنــان
تشکیل دادند. مشخصات دموگرافیک بیماران در جدول 1 نشان
داده شده است .
نتایج نشان داد که بیماران از آگاهی بالایی در مورد عوامل موثر در پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی برخوردار بودند. با این وجود 54، 1/48 و 53 درصد از پاسخ دهندگان نمی دانستند که درد، سوزش یا حس فشار در قفسه سینه، درد در فک، گردن، کتف، بین شانه ها، بازوها یا معده و ضعف یا بی حسی در عضلات صورت، بازو یا ساق ها می توانند از علائم حمله قلبی یا سکته مغزی باشند. نتایج آگاهی بیماران در جدول 2 ارائه شده است.
نتایج مطالعه نشان داد که بیماران نگرش بالایی نسبت به عوامل موثر در پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی داشتند، با این وجود 9/31 و 4/2 درصد از پاسخ دهندگان به ترتیب نظرات خنثی و مخالفی در مورد اینکه آیا ماهی می تواند از بیماری های قلبی عروقی پیشگیری کند داشتند. نتایج نگرش نسبت به پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی در جدول3 ارائه شده است.
نتایج مطالعه نشان داد که بیماران نگرش بالایی نسبت به عوامل موثر در پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی داشتند، با این وجود 9/31 و 4/2 درصد از پاسخ دهندگان به ترتیب نظرات خنثی و مخالفی در مورد اینکه آیا ماهی می تواند از بیماری های قلبی عروقی پیشگیری کند داشتند. نتایج نگرش نسبت به پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی در جدول3 ارائه شده است.
بر اساس نتایج مطالعه، سطح عملکرد افراد در پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی تقریبا در حد متوسط بود. نتایج مشخص کرد که 34 و 1/29 درصد از روغن نامناسب برای پخت و پز و سرخ کردن استفاده می کنند. مصرف نمک در 81 درصد افراد مشاهده شد. علاوه بر این، 21 درصد از افراد سیگار می کشیدند. نتایج عملکرد بیماران در جدول 4 ارائه شده است.
آزمون پیرسون نشان داد که بین آگاهی و نگرش افراد در ارتباط با پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی رابطه مستقیم و معناداری وجود دارد (6/0 , r = 001/0 P=). همچنین مشخص شد بین دانش و عملکرد (3/0- , r = 49/0 P=) و نگرش و عملکرد پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی (5/0- , r = 25/0P=) ارتباط مستقیم و معناداری وجود نداشت.
در مطالعه صورت گرفته ارتباط بین دانش، نگرش و عملکرد پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی با متغییرهای دموگرافیک افراد با روش آزمون آنالیز واریانس یک طرفه و آزمون تی مستقل مورد بررسی قرار گرفت و نتایج در جدول 5 نشان داده شده است. نتایج نشان داد گرچه افراد متاهل دانش بالایی دارند اما اختلاف مشاهده شده با افراد مجرد معنادار نبود. همچنین با وجود نگرش بالای زنان نسبت به مردن، از نظر آماری این اختلاف معنادار نبود. اختلاف بین زنان و مردان و مدت زمان ابتلا به دیابت افراد در نمرات عملکرد از نظر آماری معنادار نبود.
دیابت یکی از شایع ترین بیماری های غیرواگیردار است که بیشترین شیوع را در بین بیماری های متابولیک در جهان دارد(1). تخمین زده می شود که 415 میلیون در سراسر جهان مبتلا به دیابت هستند. از این تعداد 91% مبتلا به دیابت نوع 2 هستند. همچنین مشخص شده که تعداد این بیماران تا سال 2020 به 642 میلیون نفر می رسد(2). در ایران 9/11% افراد مبتلا به دیابت در دامنه سنی 25 تا 70 سال هستند و برآورد شده که تا سال 2030 حدود 2/9 میلیون ایرانی مبتلا به دیابت خواهند بود(3).
بیماران دیابتی نسبت به غیردیابتی ها با احتمال بیشتری در معرض عوارض میکروواسکولار و ماکروواسکولار قرار دارند(4). یکی از این عوارض بیماری های قلبی عروقی هستند. دیابت نوع 2 با انواع بیماری های قلبی عروقی مرتبط است(5). بیماری های ایسکمیک قلب، نارسایی قلبی، سکته مغزی، بیماری عروق کرونر و بیماری شریان محیطی، اصلی ترین بیماری های قلبی عروقی مرتبط با دیابت نوع 2 هستند(6). مطالعه جانجانی و همکاران (1402) که در ایران انجام شد، نشان داد که میزان سکته قلبی در زنان سالمند دیابتی بیشتر از زنان سالمند غیردیابتی است، همچنین یافته های مطالعه تائید کردند که بیماری دیابت نقش زمینه ای در بروز سکته قلبی قبل از سالمندی دارد(4). بیماری های قلبی عروقی تقریبا 32 درصد بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 را در سراسر جهان تحت تایر قرار داده و منجر به مرگ حداقل 50 درصد بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 می شوند(6).
مهم ترین عوامل موثر در پیشگیری و کنترل عوارض قلبی عروقی در بیماری های مزمن مثل دیابت، میزان آگاهی، نگرش مثبت، تداوم عملکرد صحیح و خودکارآمدی بیمار هستند که تعیین کننده سطح سلامتی بیمار می باشند(7). آگاهی افراد از عوامل خطرساز بیماری های قلبی عروقی منجر به رعایت رفتارهای پیشگیری و کاهش بروز بیماری و همچنین کاهش هزینه های درمانی می گردد(8). با وجودی که بیماری های قلبی عروقی علت اصلی عوارض و مرگ و میر در بیماران دیابتی است. با این حال، بسیاری از بیماران دیابتی هنوز از ارتباط بین این دو بیماری اطلاعی ندارند و ممکن است اقدامات مناسبی برای کاهش خطر بیماری های قلبی عروقی انجام ندهند.
نتایج مطالعه چاوان و همکاران (2023) در هند با هدف بررسی دانش مرتبط با پیشگیری از عوارض میکرو وماکروواسکولار در بیماران دیابتی نشان داد که تنها 5/16 درصد بیماران دیابتی در مورد پیشگیری از عوارض ماکروواسکولار و میکروواسکولار دارای دانش بالایی هستند(9). نتایج مطالعه عثمان و مدزائین (2021) در مالزی در مورد دانش و عملکرد پیشگیری از بیماری قلبی عروقی در بیماران دیابتی نشان داد که بیماران دیابتی از دانش کافی در مورد بیماری های قلبی عروقی برخوردارند اما عملکرد پیشگیرانه آنها در این زمینه ضعیف است(10). همچنین نتایج مطالعه فتانی و همکاران (2018) درعربستان با هدف بررسی دانش مرتبط با عوارض دیابت، تبعیت از رژیم دارویی و کنترل دیابت نشان داد که با وجودی که آگاهی بیماران دیابتی از عوارض دیابت 80 درصد بود اما آگاهی مربوط به خطر بیماری های قلبی در دیابتی ها تنها 1/40 درصد بود(11). مطالعه لانگ و همکاران (2014) مرتبط با تغییر رفتار سالم و پیامدهای قلبی عروقی در بیمماران دیابت تازه تشخیص داده شده در انگلیس نشان داد که عملکرد مناسب در بیماران مبتلا به دیابت تازه تشخیص داده شده با کاهش خطر بیماری های قلبی عروقی در 5 سال آینده مرتبط است. آنها بیان کردند که کاهش مصرف الکل وافزایش فعالیت فیزیکی در این راستا کمک کننده هستند(12). همچنین مطالعه وو و همکاران (2023) در چین مرتبط با بررسی فعالیت بدنی، بی تحرکی و خطر بیماری های قلبی عروقی در بیماران دیابتی نشان داد که فعالیت بدنی با کاهش خطر بیماری های قلبی عروقی در بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 همراه است(13).
ارزیابی دانش، نگرش و عملکرد صحیح بیماران مبتلا به بیماری های مزمن در زمینه کنترل و پیشگیری از عوارض بیماری، مبنایی برای طراحی و توسعه برنامه های آموزشی فراهم می کند(14). لذا این مطالعه به بررسی آگاهی، نگرش و عملکرد بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 در زمینه پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی پرداخت.
روش بررسی
|
|
پس از اخذ کد اخلاق و مجوز ورود به محل جمع آوری اطلاعات، با مسئول کلینیک دیابت بیمارستان گنجویان دفول جهت گردآوری اطلاعات هماهنگی لازم انجام شد. سپس بیمارانی که جهت انجام معاینات دوره ای مراجعه می کردند و دارای شرایط ورود به مطالعه بودند، پس از توضیح هدف پژوهش و اخذ رضایت آگاهانه به صورت در دسترس وارد مطالعه می شدند.
اطلاعات بیماران توسط دو پرسشنامه گردآوری شد. پرسشنامه اول مربوط به اطلاعات دموگرافیک بیماران و پرسشنامه دوم مربوط به دانش، نگرش و عملکرد بیماران در پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی بود.
ابتدا مشخصات دموگرافیک بیماران شامل سن، جنس، سطح تحصیلات، شغل، مدت ابتلا به دیابت و وضعیت تاهل جمع آوری شد. سپس دانش، نگرش و عملکرد بیماران در خصوص پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی توسط پرسشنامه کوهی و همکاران (2021) که آلفای کرونباخ برای تمامی ابعاد پرسشنامه 6/0< مشخص شده بود گردآوری شد(16). روایی محتوای پرسشنامه مجدداً در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفت که در نهایت CVR و CVI پرسشنامه در این مطالعه به ترتیب 90/0 و 85/0 بود و پرسشنامه مورد تایید قرار گرفت.
بخش اول پرسشنامه بر سنجش دانش در مورد عوامل خطر بیماری های قلبی عروقی تمرکز دارد. این بخش دارای 12 سوال با نمره های 0 تا 2 به صورت خیر (صفر)، نمی دانم (1) و بله (2) می باشد. کل امتیاز از 0 تا 24 بود. نمره بالاتر نشان دهنده دانش بیشتر است.
بخش دوم پرسشنامه بر روی نگرش نسبت به عوامل موثر در
پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی تمرکز دارد. این بخش شامل 10 سوال با پاسخ لیکرت بود. کاملا مخالف (1)، مخالف (2)، نمی دانم (3)، موافق (4) و کاملاً موافق (5). دامنه نمرات بین 10 تا 50 بود. نمره بالاتر نشان دهنده نگرش بهتر نسبت به عوامل موثر در پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی بود.
بخش سوم پرسشنامه بر سنجش عملکرد پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی تمرکز دارد. این بخش شامل هفت سوال بود. پاسخ‌های بیماران به صورت خیر (صفر)، نمیدانم (1) و بله (2) بودند. دامنه پاسخ ها بین 0 تا 14 بود. نمره بالاتر نشان دهنده عملکرد بهتر در پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی بود. در این بخش سؤالات 1، 2 و 3، طبق نظر متخصص غدد، به شیوه ای که بیشترین ارتباط را با بیماران دیابتی داشت، تغییر یافت. همچنین در مورد سوالات 4 و 5 به پاسخ نادرست نمره صفر تعلق گرفت.
در این مطالعه از میانگین، انحراف معیار، فراوانی و درصد برای توصیف ویژگی های دموگرافیک، آگاهی، نگرش و عملکرد پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی استفاده شد. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 16 و P-value کمتر از 05/0 و با کمک آمار توصیفی شامل فراوانی، میانگین و انحراف معیار، آزمون کلموگروف اسمیرنف برای نرمال بودن داده ها و همچنین آمار استنباطی نظیر همبستگی پیرسون، آزمون t مستقل و ANOVA انجام شد.
یافته ها
نتایج این مطالعه نشان داد که 1/57 درصد شرکت کنندگان در دامنه سنـی 40 تا 60 سـال و 5/67 درصد افراد مطالعـه را زنــان
تشکیل دادند. مشخصات دموگرافیک بیماران در جدول 1 نشان
داده شده است .
نتایج نشان داد که بیماران از آگاهی بالایی در مورد عوامل موثر در پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی برخوردار بودند. با این وجود 54، 1/48 و 53 درصد از پاسخ دهندگان نمی دانستند که درد، سوزش یا حس فشار در قفسه سینه، درد در فک، گردن، کتف، بین شانه ها، بازوها یا معده و ضعف یا بی حسی در عضلات صورت، بازو یا ساق ها می توانند از علائم حمله قلبی یا سکته مغزی باشند. نتایج آگاهی بیماران در جدول 2 ارائه شده است.
نتایج مطالعه نشان داد که بیماران نگرش بالایی نسبت به عوامل موثر در پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی داشتند، با این وجود 9/31 و 4/2 درصد از پاسخ دهندگان به ترتیب نظرات خنثی و مخالفی در مورد اینکه آیا ماهی می تواند از بیماری های قلبی عروقی پیشگیری کند داشتند. نتایج نگرش نسبت به پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی در جدول3 ارائه شده است.
نتایج مطالعه نشان داد که بیماران نگرش بالایی نسبت به عوامل موثر در پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی داشتند، با این وجود 9/31 و 4/2 درصد از پاسخ دهندگان به ترتیب نظرات خنثی و مخالفی در مورد اینکه آیا ماهی می تواند از بیماری های قلبی عروقی پیشگیری کند داشتند. نتایج نگرش نسبت به پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی در جدول3 ارائه شده است.
بر اساس نتایج مطالعه، سطح عملکرد افراد در پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی تقریبا در حد متوسط بود. نتایج مشخص کرد که 34 و 1/29 درصد از روغن نامناسب برای پخت و پز و سرخ کردن استفاده می کنند. مصرف نمک در 81 درصد افراد مشاهده شد. علاوه بر این، 21 درصد از افراد سیگار می کشیدند. نتایج عملکرد بیماران در جدول 4 ارائه شده است.
آزمون پیرسون نشان داد که بین آگاهی و نگرش افراد در ارتباط با پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی رابطه مستقیم و معناداری وجود دارد (6/0 , r = 001/0 P=). همچنین مشخص شد بین دانش و عملکرد (3/0- , r = 49/0 P=) و نگرش و عملکرد پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی (5/0- , r = 25/0P=) ارتباط مستقیم و معناداری وجود نداشت.
در مطالعه صورت گرفته ارتباط بین دانش، نگرش و عملکرد پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی با متغییرهای دموگرافیک افراد با روش آزمون آنالیز واریانس یک طرفه و آزمون تی مستقل مورد بررسی قرار گرفت و نتایج در جدول 5 نشان داده شده است. نتایج نشان داد گرچه افراد متاهل دانش بالایی دارند اما اختلاف مشاهده شده با افراد مجرد معنادار نبود. همچنین با وجود نگرش بالای زنان نسبت به مردن، از نظر آماری این اختلاف معنادار نبود. اختلاف بین زنان و مردان و مدت زمان ابتلا به دیابت افراد در نمرات عملکرد از نظر آماری معنادار نبود.
جدول1: مشخصات دموگرافیک بیماران مبتلا به دیابت نوع 2
| متغیر | دسته بندی | درصد(تعداد) |
| سن | 40 -20 سال | (8/20)80 |
| 60 – 40 سال | (1/57)220 | |
| 80 – 60 سال | (1/22)85 | |
| جنس | مرد | (5/32)125 |
| زن | (5/67)260 | |
| سطح تحصیلات | بیسواد | (13)50 |
| زیردیپلم | (2/53)2025 | |
| فوق دیپلم | (8/20)80 | |
| لیسانس و بالاتر | (13)50 | |
| شغل | خانه دار | (9/42)165 |
| بازنشسته | (8/20)80 | |
| آزاد | (7/25)99 | |
| کارمند | (6/10)41 | |
| مدت ابتلا به دیابت | کمتر از 1 سال | (7/24)95 |
| 1 تا 5 سال | (26)100 | |
| 5 تا 10 سال | (1/22)85 | |
| بیش از 10 سال | (3/27)105 | |
| وضعیت تاهل | متاهل | (4/78)302 |
| مجرد | 83 (6/21)83 |
جدول 2: آگاهی پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی در بیماران مبتلا به دیابت نوع 2
| نمیدانم | خیر | بله | سوالات آگاهی |
|
| تعداد (درصد) | ||||
| 96 (9/24) | 39 (1/10) | 250 (9/64) | بیماری های قلبی عروقی عامل مرگ در ایران هستند. | |
| 19 (9/4) | 19 (9/4) | 347 (1/90) | فعالیت فیزیکی میتواند از بیماری قلبی عروقی پیشگیری کند. |
|
| 19 (9/4) | - | 366 (1/95) | مصرف روزانه میوه و سبزی تاثیر مثبتی بر سلامت قلب و عروق دارد. |
|
| 39 (1/10) | 58 (1/15) | 288 (8/74) | سابقه خانوادگی بیماری قلبی عروقی (پدر، مادر، خواهر یا برادر) میتواند باعث افزایش ریسک بیماری قلبی عروقی شود. |
|
| 50 (13) | 27 (7) | 308 (80) | افراد چاق ریسک بیشتری برای ابتلا به بیماری قلبی عروقی دارند. |
|
| 19 (9/4) | - | 366 (1/95) | مصرف محصولات حاوی تنباکو(مثل سیگار، پیپ و قلیان) میتوانند ریسک بیماری قلبی عروقی را افزایش دهند. |
|
| 31 (1/8) | - | 354 (9/91) | مصرف نمک و محصولات کنسروی باعث افزایش ریسک فشارخون بالا می شوند. |
|
| 69 (9/17) | 39 (1/10) | 277 ) 9/71) | کنترل قند خون و پیشگیری ازدیابت باعث کاهش عوارض قلبی عروقی می شود. |
|
| 54 (14) | 19 (9/4) | 312 (81) | برای پیشگیری از سکته قلبی کنترل فشارخون بالا مهم است. |
|
| 208 (54) | 23 (6) | 154 (40) | درد، حس فشار یا سوزش در قفسه سینه می توانند از علائم حمله قلبی باشند. |
|
| 185 (1/48) | 35 (1/9) | 165 (9/42) | درد یا حس ناراحتی در فک، گردن، بین شانه ها یا بازوها و معده می توانند ااز علائم حمله قلبی باشند. |
|
| 204 (53) | 27 (7) | 154 (40) | ضعف ناگهانی یا بی حسی در عضلات صورت، بازو یا ساق ها می توانند از علائم سکته مغزی باشند. |
|
| میانگین± انحراف معیار 06/20 ± 42/5 |
نمره کلی آگاهی | |||
جدول 3: نگرش پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی در بیماران مبتلا به دیابت نوع 2
| خیلی مخالف | مخالف | نمیدانم | موافق | خیلی موافق | سوالات نگرش | |||
| تعداد (درصد) | ||||||||
| - | - | 34 (8/8) | 43 (2/11) | 308 (80) | من معتقدم که فعالیت فیزیکی برای سلامتی ضروری است. | |||
| - | - | 46 (9/11) | 54 (14) | 285 (74) | من معتقدم به جای سفر با تاکسی یا اتوبوس، برای رسیدن به مقصد باید سعی کنم پیاده روی کنم |
|||
| - | - | 23 (6) | - | 362 (94) | من معتقدم که استفاده از هر نوع تنباکو (مثل سیگار، قلیان یا پیپ ) برای سلامتی مضر است. |
|||
| - | - | 12 (1/3) | - | 373 (9/96) | من معتقدم که داشتن وزن مناسب (نه اضافه وزن) به کمک میکند که سالم بمانم. |
|||
| - | - | 35 (1/9) | 15 (9/3) | 335 (87) | من معتقدم برای حفظ سلامتی باید غذای چرب کمتری مصرف کنم. |
|||
| - | - | 7 (8/1) | 12 (1/3) | 366 (1/95) | من معتقدم که مصرف روزانه 3 تا 5 واحد میوه خام یا پخته می تواند برای سلامتی من مفید باشد. |
|||
| - | - | 108 (1/28) | 46 (9/11) | 231 (60) | من معتقدم که عدم کنترل قندخون در بیماران دیابتی می تواند باعث سکته قلبی شود. |
|||
| - | - | 39 (9/9) | 31 (1/8) | 316 (1/82) | من معتقدم که استرس و فشار روانی برای پیشگیری از سکته قلبی باید کنترل شوند. |
|||
| - | - | 12 (1/3) | 27 (7) | 346 (9/89) | من معتقدم برای پیشگیری از فشارخون بالا باید نمک کمتری مصرف کنم. | |||
| - | 16 (4/2) | 123 (9/31) | 77 (20 ) | 169 (9/43) | من معتقدم مصرف دوبار در هفته ماهی برای سلامت قلب و عروق مفید است. | |||
| میانگین ± انحراف معیار 80/46 ± 99/4 |
نمره کلی نگرش | |||||||
جدول4: عملکرد بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 در پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی
| نمیدانم | خیر | بله | سوالات عملکرد | |
| تعداد (درصد) | ||||
| - | 223 (9/57) | 162 (42/1) | آیا فعالیت فیزیکی هوازی شدید (مثل دویدن، دوچرخه سواری، شنای سریع و...) به مدت 75 دقیقه در هفته دارید؟ | |
| - | 108 (1/28) | 277 (9/71) | آیا فعالیت فیزیکی هوازی متوسط (مثل سریع راه رفتن، دوچرخه سواری سبک، رقص، باغبانی و...) به مدت150 دقیقه در هفته دارید؟ | |
| - | 77 (20) | 308 (80) | به اندازه کافی میوه و سبزی بر اساس رژیم غذایی بیماران دیابتی، در رژیم غذایی خود دارید؟ | |
| - | 131 (34) | 254 (66) | از چه روغنی معمولا برای پخت و پز معمولا استفاده می کنید؟ | |
| - | 112 (1/29) | 273 (9/70) | از چه روغنی معمولا برای سرخ کردن استفاده می کنید؟ | |
| - | 73 (19) | 312 (81) | آیا نمک به غذای سرسفره اضافه می کنید؟ | |
| - | 304 (79) | 81 (21) | آیا در حال حاضر از محصولات حاوی تنباکو (مثل سیگار، قلیان یا پیپ ) استفاده می کنید؟ | |
| انحراف معیار ± میانگین 65/8 ± 03/5 |
نمره کلی عملکرد | |||
جدول 5: مقایسه نمرات دانش، نگرش و عملکرد پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی در گروه های مختلف
| متغیر | سطح بندی | دانش | نگرش | عملکرد | ||||||
| میانگین ± انحراف معیار |
F/t | P | میانگین ± انحراف معیار |
F/t | P | میانگین ± انحراف معیار |
F/t | P | ||
| سن | 40-20 | 50/4 ± 10/20 | 77/0 | 152/0 | 90/3 ± 80/47 | 57/0 | 974/0 | 40/3 ± 50/8 | 66/0 | 393/0 |
| 60-40 | 01/5 ± 09/20 | 50/2 ± 10/47 | 80/4 ± 10/9 | |||||||
| 80-60 | 83/3 ± 01/20 | 40/3 ± 90/45 | 60/5 ± 90/7 | |||||||
| جنس | مرد | 80/3 ± 01/20 | 57/6 | 974/0 | 96/2 ± 50/49 | 3/5 | 39/0 | 03/3 ± 11/10 | 24/4 | 28/0 |
| زن | 7/1 ± 98/20 | 10/3 ± 01/50 | 33/2 ± 88/9 | |||||||
| سطح تحصیلات | بیسواد | 80/4 ± 02/20 | 57/1 | 098/0 | 50/5 ± 10/45 | 93/2 | 141/0 | 88/4 ± 70/6 | 24/1 | 318/0 |
| زیردیپلم | 40/5 ± 10/20 | 33/3 ± 60/45 | 02/3 ± 15/7 | |||||||
| فوق دیپلم | 99/3 ± 45/20 | 70/2 ± 10/46 | 01/3 ± 18/7 | |||||||
| لیسانس و بالاتر | 09/2 ± 80/20 | 10/4 ± 60/47 | 03/4 ± 60/8 | |||||||
| شغل | خانه دار | 70/6 ± 02/19 | 44/1 | 241/0 | 33/3 ± 20/46 | 58/3 | 222/0 | 02/6 ± 70/8 | 58/2 | 623/0 |
| بازنشسته | 40/4 ± 06/19 | 50/4 ± 10/47 | 33/3 ± 80/8 | |||||||
| آزاد | 87/2 ± 08/19 | 12/4 ± 20/46 | 44/4 ± 60/8 | |||||||
| کارمند | 12/3 ± 08/19 |
50/5 ± 10/47 | 44/3 ± 50/8 | |||||||
| مدت ابتلا به دیابت (سال) |
کمتر از1 | 40/5 ± 08/20 | 75/2 | 230/0 | 01/5 ± 10/46 | 17/2 | 141/0 | 83/4 ± 98/8 | 50/1 | 428/0 |
| 5-1 | 41/5 ± 01/20 | 44/4 ± 10/46 | 44/5 ± 40/10 | |||||||
| 10-5 | 70/3 ± 06/20 | 39/3 ± 40/46 | 77/3 ± 11/10 | |||||||
| بیش از 10 | 40/4 ± 01/20 | 01/4 ± 60/46 | 01/5 ± 08/9 | |||||||
| وضعیت تاهل | متاهل | 06/6 ± 20/21 | 44/1 | 241/0 | 77/3 ± 40/46 | 18/1 | 393/0 | 50/4 ± 01/8 | 3/2 | 281/0 |
| مجرد | 98/5 ± 95/20 | 40/4 ± 20/46 | 70/3 ± 02/8 | |||||||
در این مطالعه آگاهی، نگرش و عملکرد بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 در زمینه پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی مورد سنجش قرار گرفت.
نتایج مطالعه نشان داد میانگین نمره دانش پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی بالا می باشد. نتایج مطالعه آلدوریش و همکاران (2022) در عربستان صعودی در مورد دانش مرتبط با ریسک فاکتور بیماری های قلبی عروقی در بیماران دیابتیک نوع 2 نیز سطح آگاهی بالایی را در رابطه با عوامل خطر بیماری های قلبی عروقی در این بیماران را نشان داد(17). همچنین نتایج مطالعه عثمان و مدزائین (2021) در مالزی در مورد دانش و عملکرد پیشگیری از بیماری قلبی عروقی در بیماران دیابتی نشان داد که سطح آگاهی بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 در مورد پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی 3/59 درصد بود(10). در این مطالعه تبلیغات گسترده رسانههای داخلی در مورد بیماریهای قلبی عروقی، عوامل خطر و نحوه پیشگیری از آن میتواند روی سطح آگاهی این بیماران تاثیر مثبتی گذاشته باشد. از طرف دیگر تفاوت در نتایج مطالعات ممکن است مربوط به ابزارهای مختلف مورد استفاده برای اندازهگیری آگاهی از عوامل خطر بیماریهای قلبی عروقی مربوط باشد.
آنچه در ایـن مطالـعـه حائـز اهـمیـت بود ایـن است که بیمـاران
آگاهی کافی در مورد علائم سکته قلبی و مغزی نداشتند. به طوری که 54 و 1/48 درصد از پاسخ دهندگان نمی دانستند که درد، سوزش یا حس فشار در قفسه سینه، درد در فک، گردن، کتف، بین شانه ها، بازوها یا معده می توانند از علائم حمله قلبی باشند. علاوه بر این، 53 درصد از پاسخ دهندگان نمی دانستند که ضعف ناگهانی یا بی حسی در عضلات صورت، بازو یا ساق ها می توانند از علائم سکته مغزی باشند.
مطالعه آلاریس هانت جانسون و همکاران (2021) در غنا با هدف بررسی دانش، نگرش و عقاید بیماران دیابتی در مورد سندرم کرونری حاد نشان داد که بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 از تظاهرات رایج بیماری های قلبی عروقی آگاه نیستند و نمی توانند علائم هشدار دهنده را شناسایی کنند در نتیجه کمتر از 50 درصد افراد درد قفسه سینه و بازو و تعریق را نشانه حمله قلبی می دانند(15). سامی محمد (2021) در مصر مرتبط با دانش بیماری قلبی و ریسک فاکتورهای مرتبط در بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 نشان داد که 92 درصد و 86 درصد افراد نمی دانستند که رنگ پریدگی یا خاکستری شدن پوست یا مشکل در بینایی یک چشم از علائم شایع سکته قلبی هستند(18).
یکی از فاکتورهای موثر بر کمبود آگاهی بیماران مطالعه حاضر نسبت به علائم سکته قلبی و مغزی را می توان به سطح تحصیلات افراد مربوط دانست. چراکه تنها 13درصد افراد تحت مطالعه تحصیلات لیسانس و بالاتر داشتند. افراد با سطح تحصیلات بالاتر از یک طرف بیشتردر جستجوی اطلاعات مربوط به وضعیت سلامتی خود بوده و از طرف دیگر نیز اطلاعات مورد نیاز خود را از منابع مختلفی کسب می کنند.
نتایج مطالعه مشخص کرد که میانگین نمره نگرش بیماران بالا می باشد. یکی از دلایل نتایج مطالعه حاضر می تواند مربوط به درک خطر بیماری های قلبی عروقی در این بیماران باشد. سطح بالای درک خطر بر تمایل افراد برای انجام اقدامات پیشگیرانه تأثیر می گذارد و یک سبک زندگی سالم مانند تغذیه سالم و ورزش کافی را تشویق می کند. لذا ارزیابی درک خطر در مورد بیماری و عوارض آن به منظور ایجاد نگرش مثبت در افراد مبتلا به دیابت و تشویق به پیروی از درمان ضروری است(19). از آنجایی که درک خطر بیماری های قلبی عروقی در این بیماران بررسی نشد پیشنهاد می شود این نکته در مطالعات آتی مدنظر قرار گیرد.
نتایج مطالعه نشان داد که 9/31 و 4/2 درصد از بیماران به ترتیب نگرش خنثی و مخالفی در مورد اثربخشی گوشت ماهی در پیشگیری از بیماریهای قلبی عروقی داشتند. مصرف ماهی به عوامل تعیین کننده ای مانند نگرش نسبت به مصرف ماهی، هنجارهای اجتماعی و درک فرد از راحتی یا سخت بودن دسترسی به ماهی بستگی دارد. در این میان نگرش به عنوان یک فاکتور اصلی می تواند بر مصرف ماهی تاثیرگذار باشد(20). مشخص شده که نگرش به تغذیه سالم بر انتخاب غذا و کیفیت رژیم غذایی تاثیرگذار است. نتایج مطالعه سانتیاگو و همکاران ( 2017) در اسپانیا در مورد نگرش به تغذیه و بروز بیماری قلبی عروقی نشان داد که نگرش سالم نسبت به تغذیه، با خطر کمتر بیماریهای قلبی عروقی همراه است(21). با توجه به اینکه از یک طرف رودخانه دز در دزفول دارای آبزیان متنوعی می باشد و از طرف دیگر قیمت ماهی هم در این شهر مناسب است، میتوان گفت یکی از دلایل نگرش خنثی و مخالف نسبت به تأثیر مصرف ماهی در پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی، ممکن است آگاهی ضعیف مردم در این زمینه باشد. لذا ارائه های برنامه های آموزشی و تبلیغاتی در مراکز درمانی و سطح شهر می تواند تا حد زیادی در حل این مساله کمک کننده باشد.
بیماران علیرغم سطح آگاهی و نگرش بالایی که در پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی نشان دادند، عملکرد بالایی در این زمینه نداشتند. مطالعه عثمان و مدزائین (2021) در مالزی در مورد دانش و عملکرد پیشگیری از بیماری قلبی عروقی در بیماران دیابتی نشان داد که 90/51 درصد از بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 عملکرد ضعیفی در پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی دارند(10). در حالیکه نتایج مطالعه ورکینا و همکاران (2022) در اتیوپی مرتبط با دانش نسبت به عوامل خطر قابل تعدیل بیماری های قلبی عروقی و عملکرد پیشگیرانه اولیه در بیماران دیابتی نشان داد که 55 درصد از بیماران عملکرد پیشگیرانه خوبی در ارتباط با بیماری های قلبی عروقی داشتند(22).
یکی از دلایل عملکرد ضعیف در زمینه پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی را می توان به وجود موانعی در این راستا نسبت داد. لذا انجام مطالعاتی در جهت بررسی موانع و تسهیل کننده های عملکرد مناسب در زمینه پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی در این بیماران ضروری به نظر می رسد.
در مطالعه حاضر درصد بالایی از افراد از روغن های غیر استاندارد برای پخت و پز و سرخ کردن استفاده می کردند مطالعه الالی و همکاران (2024) در عربستان در مورد ارزیابی رژیم غذایی بیماران دیابتی نشان داد که علیرغم توصیه های انجمن دیابت این کشور برای کاهش مصرف چربی، مصرف کره همچنان در این کشور بسیار زیاد است(23). علت مصرف نادرست روغن در این مطالعه می تواند مربوط به بستر فرهنگی جامعه باشد. ویژگی های مربوط به ظاهر و طعم مناسب روغن حیوانی از یک طرف و اعتقاد به نامناسب و یا نامشخص بودن کیفیت سایر منابع روغنی از طرف دیگر، ممکن است منجر به عدم تمایل مردم به مصرف برخی روغن ها از جمله روغن های گیاهی شود.
یکی دیگر از یافته های مهم مطالعه حاضر در مورد وضعیت عملکرد پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی، مصرف زیاد نمک در افراد است. مصرف بیش از حد سدیم (بیش از 5 گرم سدیم در روز) باعث افزایش فشار خون، عوارض قلبی عروقی و مرگ و میر می شود(24).
در مطالعه کوهورت قلی زاده مقدم و همکاران (2023) در مورد تاثیر نمک بر فشارخون بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 بین 40 تا 70 سال مشخص شد که دریافت سدیم بیشتر با خطر بالاتر بیماری قلبی عروقی مرتبط بود. همچنین نشان داده شده است که رژیم غذایی کم نمک به طور قابل توجهی فشار خون سیستولیک و دیاستولیک را کاهش می دهد(25). با توجه به نقش مشخص مصرف نمک در بروز بیماری های قلبی عروقی و پیامدهای منتج از آن و همچنین نقش آموزش بهداشت در ارتقاء
رفتارهای بهداشتی(26)، لازم است برنامه های آموزشی با تاکید
بر میزان مصرف نمک مجاز در این بیماران ترتیب داده شوند.
یکی دیگر از نتایج این مطالعه این است که 21 درصد افراد از سیگار استفاده می کنند. نتایج یک مطالعه توسط ژئونگ و همکاران (2023) در کره مرتبط با تغییر رفتار سیگار کشیدن و ریسک بروز بیماری های قلبی عروقی نشان داد که مصرف سیگار به طور قابل توجهی با افزایش خطر مشکلات قلبی عروقی و مرگ و میر در بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 مرتبط است(27).
نتایج مطالعه دیگری که بر روی بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 تازه تشخیص داده شده توسط هی چو و همکاران (2018) در کره با هدف بررسی تاثیر تغییر رفتار سیگار کشیدن روی مرگ و میر کلی و بیماری های قلبی عروقی دیابتی ها انجام شد، نشان داد که ترک سیگار می تواند خطر مرگ و حوادث قلبی عروقی را در میان بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 تازه تشخیص داده شده کاهش دهد. با این حال، کاهش میزان مصرف سیگار در روز میزان مرگ و میر بیماران دیابتی را کاهش نداد، در حالی که کاهش مصرف سیگار میتواند خطر ابتلا به بیماریهای قلبی عروقی را کاهش دهد(28). از آنجایی که سیگار یک عامل خطر اولیه قابل اصلاح برای عوارض دیابت نوع 2 است(27)، پیشنهاد شده است که به جای کاهش تعداد سیگار، بر ترک سیگار در این بیماران تأکید شود(28).
از دیگر یافته های این مطالعه اینکه، بین آگاهی و نگرش افراد رابطه مثبتی وجود دارد. مطالعه الهویمل و همکاران (2023) در عربستان با هدف بررسی دانش، نگرش و عملکرد بیماران مبتلا به فشارخون در مورد پیشگیری از سکته مغزی تأثیر احتمالی کمبود دانش بر نگرش و عملکرد ضعیف را تأیید کرده است. همچنین آنها بیان کردند سطح دانش بالاتر تأثیر مثبتی بر نگرش های پیشگیری از بیماری دارد(29). مطالعه پائولوس و همکاران (2022) در اتیوپی که با هدف بررسی فاکتورهای مرتبط با نگرش مثبت نسبت به کنترل فشارخون انجام شد نشان داد که آگاهی در مورد فشار خون بالا و پیشگیری از آن با نگرش مثبت همراه است(30).
نتایج مطالعه نشان داد بین نگرش و عملکرد بیماران در پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی ارتباط معناداری وجود نداشت. با وجودی که نگرش بیماران در راستای پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی بالا بود اما عملکرد آن در این زمینه در سطح بالایی قرار نداشت. یک نگرش لزوماً در قالب یک عمل متجلی نخواهد شد. برای اینکه نگرش به یک کنش واقعی تبدیل شود، به یک عامل حمایتی یا یک شرط احتمالی از جمله امکانات نیاز است(31). لذا لازم است تحقیقاتی در راستای مشخص کردن عوامل موثر بر عملکرد پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی در بیماران مبتلا به دیابت انجام شود و سپس بر اساس نتایج حاصله مداخلات لازم صورت گیرد.
نتایج مطالعه حاضر نشان داد که بین دانش و عملکرد ارتباطی وجود ندارد. نتایج مطالعه عثمان و مدزائین (2021) در مالزی در مورد دانش و عملکرد پیشگیری از بیماری قلبی عروقی در بیماران دیابتی نشان داد که بین دانش مرتبط با بیماری های قلبی عروقی با عملکرد پیشگیرانه در این زمینه ارتباط معناداری وجود نداشت. آنها بیان کردند دانش بخش مهمی از تغییرات رفتاری است و افراد باید اطلاعات لازم را در مورد عوامل خطربیماری های قلبی عروقی برای اجرای رفتارهای پیشگیرانه داشته باشند(10). با توجه نتایج مطالعه حاضر، بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 به توانمندسازی بیشتری در مورد پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی برای جلوگیری از این عارضه نیاز دارند.
از دیگر یافته های مطالعه اینکه بین متغییرهای دموگرافیک و نمرات دانش، نگرش و عملکرد بیماران در پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی ارتباط معنادار نبود. نتایج مطالعه ورکینا و همکاران (2021) در اتیوپی نشان داد که بین جنس، سن و وضعیت تاهل افراد با دانش ریسک فاکتورهای قابل تعدیل بیماری های قلبی عروقی در بیماران دیابتی مرتبط نبود(22). همچنین مطالعه عثمان و مدزائین (2021) در مالزی ارتباط بین سن و جنس با عملکرد پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی نشان نداد(10). نتایج مطالعه چاوان و همکاران (2023) در هند نشان داد که بین متغییرهای متغییرهای دموگرافیک با دانش پیشپگیری از عوارض ماکرو و میکروواسکولار دیابت ارتباط معنادار نبود(9). پیشنهاد می شود در مطالعات آتی تاثیر سطح درآمد (10، 5) به عنوان یکی از متغییرهای موثر احتمالی بر دانش و عملکرد پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی مورد توجه قرار گیرد. بر اساس نتایج مطالعه حاضر، بیماران از آگاهی و نگرش بالایی در مورد عوامل موثر در پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی برخوردارند. با این حال، عملکرد آنها در این مورد تقریبا متوسط است. بیماران دانش محدودی در مورد علائم سکته قلبی و مغزی وجود داشت. نگرش مثبتی نسبت به تأثیر مثبت ماهی در پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی ندارد. آنها از روغن نامناسب برای سرخ کردن و پخت و پز استفاده می کنند. مصرف نمـک آنـها زیاد است و حدود یک چهـارم آن ها سیـگارمی کشند. همچنیـن مشخـص شد که بین دانـش و نگرش رابـطه معنی داری وجود داشت.
محدودیت اصلی این مطالعه استفاده از روش نمونه گیری در دسترس بود که ممکن است نتایج را تحت تاثیر قرار دهد. لذا پیشنهاد می شود مطالعات گسترده تری با همکاری مراکز داخل استانی یا بین استانی یا در سطح ملی در بیماران مبتلا به دیابت انجام شوند. طبق بررسی های انجام شده توسط محققین، این مطالعه اولین مطالعه ای است که دانش، نگرش و عملکرد بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 را در خصوص پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی در شهر دزفول بررسی کرد. لذا این مطالعه، می تواند پایه ای برای انجام مطالعات آتی در این شهر باشد.
ملاحظات اخلاقی
از بیماران رضایت آگاهانه اخذ شد و به آنها اطمینان داده شد که اطلاعات آنها محرمانه باقی خواهند ماند. این مطالعه مورد تـاییـد کمـیتـه اخـلاق دانشـگاه علـوم پـزشـکی دزفـول (IR.DUMS.REC.1402.051) قرار گرفت.
سهم نویسندگان
نسرین سرابی: طراحی و تهیه پیش نویس مقاله، احمد موسوی: تجزیه و تحلیل داده ها، حمید کریمی: ویرایش علمی مقاله، احسان کرمی: گردآوری داده ها.
حمایت مالی
این مطالعه توسط دانشگاه علوم پزشکی دزفول حمایت مالی شد.
تضاد منافع
نویسندگان تضاد منافعی در این مطالعه نداشتند.
تقدیر و تشکر
این مقاله مستخرج از پایان نامه دانشجوی دکترای عمومی می باشد. از بیماران مشارکت کننده، پرسنل و مسئولین کلینیک دیابت بیمارستان گنجویان دزفول تشکر و قدردانی به عمل می آید.
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
