دوره 22، شماره 6 - ( بهمن و اسفند 1402 )
جلد 22 شماره 6 صفحات 116-103 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
hosseini S S, azimkhani A, Hosseini abrishami L. Effect of a Course of selected Cawthorne-Cooksey and Frankel Exercises on balance, Coordination and walking speed of Elderly men with Dementia.. TB 2024; 22 (6) :103-116
URL: http://tbj.ssu.ac.ir/article-1-3560-fa.html
URL: http://tbj.ssu.ac.ir/article-1-3560-fa.html
حسینی سیده سعیده، عظیم خانی امین، حسینی ابریشمی لادن. تاثیر یک دوره تمرین های منتخب کاوتورن - کوکسی و فرانکل بر تعادل، هماهنگی و سرعت راه رفتن مردان سالمند مبتلا به دمانس. طلوع بهداشت. 1402; 22 (6) :103-116
دانشگاه بین المللی امام رضا(ع) ، Amin.azimkhani@imamreza.ac.ir
متن کامل [PDF 690 kb]
(271 دریافت)
| چکیده (HTML) (422 مشاهده)
متن کامل: (652 مشاهده)
تاثیر یک دوره تمرین های منتخب کاوتورن - کوکسی و فرانکل بر تعادل، هماهنگی و سرعت راه رفتن مردان سالمند مبتلا به دمانس
نویسندگان : سیده سعیده حسینی1،امین عظیم خانی2، لادن حسینی ابریشمی3
1. کارشناس ارشد تربیت بدنی، موسسه آموزش عالی بینالود، مشهد، ایران
2. نویسنده مسئول: استاد‌یار گروه علوم ورزشی و تندرستی، دانشگاه بین المللی امام رضا(ع)، مشهد، ایران
شماره تلفن: 09155104950Email:Amin.azimkhani@imamreza.ac.ir
3. استاد‌یار گروه تربیت بدنی، دانشگاه غیر انتفاعی خیام ، مشهد، ایران
چکیده
مقدمه: سالمندی دورهای که علاوه بر افت تدریجی در ساختارها و عملکردهای فیزیولوژیکی، فرد دچار کاهش قابل توجهی در مهارت‌های مختلف می‌شود. هدف از مطالعه حاضر تاثیر یک دوره تمرینهای منتخب کاوتورن‌کوکسی و فرانکل بر برخی فاکتورهای جسمانی و حرکتی مردان مبتلا به دمانس می‌باشد.
روش بررسی: این پژوهش، نیمه تجربی و نمونه آماری شامل24مرد سالمند دارای عارضه دمانس، از بین 70 سالمند، ساکن در مرکز نگهداری سالمندان توحید گلمگان مشهد، به صورت هدفمند بر‌اساس آزمون مختصر وضعیت ذهنی (MMSE) انتخاب و در دو گروه، تجربی و کنترل تقسیم شدند. گروه تجربی، تمرینات منتخب کاوتورن‌کوکسی و فرانکل راانجام داده و گروه کنترل در این مدت به فعالیت‌های روزانه خود پرداخته اند. جهت ارزیابی تعادل از آزمون پیشرفته فولرتون، ارزیابی هماهنگی از آزمون تاندم گیت و سرعت راه‌رفتن از آزمون 10 متر راه‌رفتن استفاده شد. برای بررسی نرمال بودن توزیع داده ها از آزمون شاپیروویلک، برای ارزیابی اثربخشی تمرینات از تحلیل کوواریانس و T در سطح معناداری 05/0≥Pاستفاده شد.
یافته ها: نتایج آزمون تی زوجی حاکی از این است که نمرات آزمون تعادل پیشرفته فولرتون (001/0=P)، هماهنگی حرکتی (001/0=P) و سرعت راه رفتن (001/0=P) گروه تجربی بعد از انجام برنامه تمرینی بهبود یافته بود در حالی که این نمرات در گروه کنترل بهبودی را نشان نداد. همچنین نتایج آزمون تحلیل کوواریانس در مرحله پیش‌آزمون تفاوت معنی‌داری را بین گروه‌ها نشان نداد اما در مرحله پس‌آزمون، نمرات گروه آزمایش به‌طور معنی‌داری افزایش یافت.
نتیجه گیری: در مجموع 6 هفته تمرین های منتخب کاوتورن کوکسی و فرانکل موجب بهبود تعادل، هماهنگی و سرعت راه رفتن مردان سالمند مبتلا به دمانس شد. توصیه می‌شود جهت پیشگیری از زوال عقل از مزایای این تمرینات استفاده و در برنامه‌های مراقبت از سالمند گنجانده شود.
واژه های کلیدی: تمرینات کاوتورن‌کوکسی و فرانکل، تعادل، هماهنگی، سرعت راه‌رفتن، سالمند
جدول 3:مقایسه دو گروه کنترل و تجربی با آزمون تی مستقل
جدول 4: آزمون مقایسه میانگین های پیش‌آزمون و پس‌آزمون در گروه کنترل و تجربی با آزمون تی زوجی
ﺑﺤﺚ و نتیجهﮔﻴﺮی
نتایج پژوهش حاضر نشان داد که یک دوره تمرینهای منتخب کاوتورن‌کوکسی و فرانکل بر تعادل،هماهنگی و سرعت راه رفتن گروه آزمایش تأثیر معنا داری داشته است (001/0P=)، در حالی که در گروه کنترل نسبت به گروه آزمایش تأثیر معنی‌داری دیده نشد. می‌توان نتیجه گرفت که تمرینهای منتخب کاوتورن‌کوکسی و فرانکل بر تعادل مردان سالمند مبتلا به دمانس اثر گذار است. نتایج تحقیق حاضر مطابق با تحقیقات طباطبایی اصل(1401) می باشدکه تأثیر ترکیب تمرینات کاوتورن‌کوکسی و فرانکل را بر تعادل عملکردی و احتمال زمین خوردن در افراد مسن با سابقه زمین خوردن بررسی کرد. که نمرات تعادل عملکردی و احتمال سقوط در گروه آزمایش پس از برنامه تمرینی بهبود یافت؛ در حالی که این نمرات در گروه کنترل بهبودی نشان نداد(28).
همچنین مطابق با تحقیقات فیلار و همکاران(2021) می‌باشد که در این پژوهش به تمرینات پیلاتس با تمرکز بر تعادل و ترس از افتادن در سالمندان پرداختند، نتایج تحقیق تاثیر قابل توجهی بر تعادل و ترس از افتادن در گروه آزمایش سالمندان نشان داد(29). جهان‌پیما و همکاران(1399) در مطالعه دیگری به بررسی تأثیر تمرینات آتاگو بر تعادل و کاهش زمین خوردن سالمندان پرداختند (30).
لانگونی و همکاران (2019) به بررسی تأثیر تمرینات گروهی با تمرکز بر تعادل و عملکرد حرکتی سالمندان پرداختند. نتایج این تحقیق نشان داد که پس از 24 هفته، نمرات تعادل و حرکت سالمندان در گروه کنترل بهبود قابل توجهی داشتند(31).
صفری و همکاران (1400) همچنین در تحقیقی به بررسی تأثیر تمرینات ترکیبی بر تعادل و تناسب تنفسی سالمندان پرداختند ، نتایج تحقیق بهبود قابل توجهی را در هر دو شاخص تعادل و آمادگی تنفسی سالمندان گروه تمرین را نشان داد(32).
خورنا و همکاران(2015) در مطالعه‌ای به بررسی تأثیر تمرینات کاوتورن‌کوکسی بر تعادل و احتمال افتادن در سالمندان را مورد بحث قرار دادند، نتایج تحقیق بهبود قابل توجهی در تعادل و همچنین کاهش احتمال افتادن را در سالمندان نشان داد(33).
با توجه به مطالعات فوق و تحقیقات اخیر می‌توان نتیجه گرفت که تمرینات موثر بر سیستم‌های حسی درگیر در کنترل حرکت و تعادل، در مقایسه با برنامه‌های غیرمرتبط مانند تمرینات عمومی، مقاومتی و هوازی می‌تواند به‌طور قابل توجهی باعث بهبود کنترل وضعیت، تعادل و هماهنگی حرکتی و بهبود وضعیت بدن سالمندان شود.از سوی دیگر افزایش جمعیت سالمند منجر به افزایش بیماری‌ها، ناتوانی‌ها و در نهایت وابستگی می‌شود که یکی از بیماری‌های اساسی سالمندان، زوال عقل یا دمانس است. بیماری زوال عقل ناشی از کهولت سن یک اختلال ناهمگن مزمن و پیشرونده است که تأثیر شدیدی بر حافظه، شناخت و توانایی فرد در انجام فعالیت‌های مربوط به خودمراقبتی دارد. همچنین فرد مبتلا به دمانس در روابط اجتماعی دچار مشکل می‌شود و این مشکل باعث افسردگی، اضطراب، پرخاشگری، کاهش اعتماد به نفس و احساس بی کفایتی در فرد می‌شود و به این ترتیب کیفیت زندگی فرد نیز تنزل می‌یابد. با توجه به اینکه درمان‌های مورد استفاده برای دمانس بیشتر معطوف به درمان دارویی است؛ بنابراین عمدتاً به دلیل اثرات نامطلوب موجود در درمان‌های دارویی، به‌طور کلی مداخلات غیردارویی به عنوان جایگزین برتر برای درمان دارویی در نظر گرفته می‌شود. با توجه به مطالب بیان شده و با توجه به اینکه امروزه بیماری دمانس اکثریت سالمندان جامعه و خانواده‌های آنها را درگیر کرده است، توجه به کنترل و درمان عوارض ناشی از این بیماری با مداخلات درمانی غیردارویی نوین بوده و می‌تواند کیفیت زندگی مبتلایان به زوال عقل را بهبود بخشد. دلیل تأثیر تمرینهای منتخب کاوتورن‌کوکسی و فرانکل بر هماهنگی سالمندان مبتلا به دمانس این است که تمرینات روی سیستم حسی به خصوص سیستم دهلیزی اثر گذار بوده و ریتم آهسته و تکراری این تمرینات باعث توجه و نظم و دقت فرد برای اجرای صحیح حرکات می‌شود.
همزمان با افزایش سن، تغییراتی در سیستم‌های فیزیولوژیکی بدن انسان که بر سایر عوامل و عملکرد ورزشی تأثیر می‌گذارد، اتفاق می‌افتد. کاهش عملکرد و توانایی بدنی ممکن است در فعالیت‌های روزانه این افراد اختلال ایجاد کند. این موارد باعث عدم تعادل، هماهنگی در این افراد می‌شود و به دنبال آن افول عملکرد بدنی را باعث می‌شود که می‌تواند دلیلی بر اینکه فرد تحت مراقبت بوده یا در مراکز مراقبتی یا بیمارستان‌ها نگهداری شود باشد.
با توجه به اینکه سالمندان جزء جمعیت آسیب پذیر محسوب می‌شوند باید در برنامه‌ریزی درمانی مورد توجه قرار گیرند. به نظر می‌رسد وجود برنامه‌های آموزشی چند بعدی که شامل چندین مؤلفه درگیر در کنترل تعادل است می‌تواند روشی موثر در بهبود تعادل سالمندان باشد.
بنابراین برنامه تمرینات منتخب کاوتورن‌کوکسی و فرانکل می‌تواند با توجه به اثربخشی آن و نیز عدم نیاز به امکانات و تجهیزات گران‌‌قیمت برای سالمندان در منزل و متخصصان حرکات اصلاحی، مراکز نگهداری سالمندان، فیزیوتراپیست‌ها، کار درمان‌ها، کلینیک های بهداشتی و درمانی، مراکز نگهداری از سالمندان و همه افرادی که به نوعی با سالمندان مرتبط هستند قرار گیرد. از محدودیت های پژوهش حاضر می توان به حجم نسبتاً کوچک نمونه، عدم کنترل شرایط روحی و روانی آزمودنی ها و عدم کنترل فعالیت های شبانه و میزان خواب آزمودنی ها اشاره کرد.
پیشنهاد می‌شود در مطالعات آتی تأثیر این تمرین‌ها بر سالمندان با حجم نمونه بیشتر بررسی شود و همچنین پیشنهاد می‌شود مطالعه حاضر با پروتکل‌های مشابه در مطالعات آتی مقایسه یا ترکیب شود.
ملاحظات اخلاقی
این مطالعه با کد اخلاق از کارگروه اخلاق پژوهش در پژوهشگاه علوم ورزشی به شماره IR.SSRC.RES.1402.206 می‌باشد.
سهم نویسندگان
سیده سعیده حسینی: گردآوری مطالب و منابع و لادن حسینی ابریشمی: تجزیه و تحلیل داده‌ها و امین عظیم خانی: مدیریت پژوهش و ویرایش علمی مقاله را برعهده داشته اند و نویسندگان نسخه نهایی را مطالعه و تایید نموده و مسئولیت پاسخگویی در قبال پژوهش را پذیرفته‌اند
حمایت مالی
پژوهش حاضر حمایت مالی نداشته است.
تعارض منافع
نویسندگان هیچ گونه تعارضی را دراین مطالعه گزارش نکردند.
تقدیر و تشکر
محققین این پژوهش وظیفه خود می‌دانند که از مسئولین محترم آسایشگاه سالمندان توحید گلمکان و سالمندانی که بیشترین تلاش و همکاری را در این پژوهش به عمل آوردند قدردانی نماید.
نویسندگان : سیده سعیده حسینی1،امین عظیم خانی2، لادن حسینی ابریشمی3
1. کارشناس ارشد تربیت بدنی، موسسه آموزش عالی بینالود، مشهد، ایران
2. نویسنده مسئول: استاد‌یار گروه علوم ورزشی و تندرستی، دانشگاه بین المللی امام رضا(ع)، مشهد، ایران
شماره تلفن: 09155104950Email:Amin.azimkhani@imamreza.ac.ir
3. استاد‌یار گروه تربیت بدنی، دانشگاه غیر انتفاعی خیام ، مشهد، ایران
چکیده
مقدمه: سالمندی دورهای که علاوه بر افت تدریجی در ساختارها و عملکردهای فیزیولوژیکی، فرد دچار کاهش قابل توجهی در مهارت‌های مختلف می‌شود. هدف از مطالعه حاضر تاثیر یک دوره تمرینهای منتخب کاوتورن‌کوکسی و فرانکل بر برخی فاکتورهای جسمانی و حرکتی مردان مبتلا به دمانس می‌باشد.
روش بررسی: این پژوهش، نیمه تجربی و نمونه آماری شامل24مرد سالمند دارای عارضه دمانس، از بین 70 سالمند، ساکن در مرکز نگهداری سالمندان توحید گلمگان مشهد، به صورت هدفمند بر‌اساس آزمون مختصر وضعیت ذهنی (MMSE) انتخاب و در دو گروه، تجربی و کنترل تقسیم شدند. گروه تجربی، تمرینات منتخب کاوتورن‌کوکسی و فرانکل راانجام داده و گروه کنترل در این مدت به فعالیت‌های روزانه خود پرداخته اند. جهت ارزیابی تعادل از آزمون پیشرفته فولرتون، ارزیابی هماهنگی از آزمون تاندم گیت و سرعت راه‌رفتن از آزمون 10 متر راه‌رفتن استفاده شد. برای بررسی نرمال بودن توزیع داده ها از آزمون شاپیروویلک، برای ارزیابی اثربخشی تمرینات از تحلیل کوواریانس و T در سطح معناداری 05/0≥Pاستفاده شد.
یافته ها: نتایج آزمون تی زوجی حاکی از این است که نمرات آزمون تعادل پیشرفته فولرتون (001/0=P)، هماهنگی حرکتی (001/0=P) و سرعت راه رفتن (001/0=P) گروه تجربی بعد از انجام برنامه تمرینی بهبود یافته بود در حالی که این نمرات در گروه کنترل بهبودی را نشان نداد. همچنین نتایج آزمون تحلیل کوواریانس در مرحله پیش‌آزمون تفاوت معنی‌داری را بین گروه‌ها نشان نداد اما در مرحله پس‌آزمون، نمرات گروه آزمایش به‌طور معنی‌داری افزایش یافت.
نتیجه گیری: در مجموع 6 هفته تمرین های منتخب کاوتورن کوکسی و فرانکل موجب بهبود تعادل، هماهنگی و سرعت راه رفتن مردان سالمند مبتلا به دمانس شد. توصیه می‌شود جهت پیشگیری از زوال عقل از مزایای این تمرینات استفاده و در برنامه‌های مراقبت از سالمند گنجانده شود.
واژه های کلیدی: تمرینات کاوتورن‌کوکسی و فرانکل، تعادل، هماهنگی، سرعت راه‌رفتن، سالمند
مقدمه
سالمندی دورهای است که با تغییرات فرسایشی و به صورت تدریجی اما پیشرونده و خودبه‌خود در اکثر سیستم‌ها و عملکردهای فیزیولوژیکی بدن همراه است(1).
همزمان با افزایش جمعیت سالمندان، مراقبت از سالمندان مبتلا به اختلالات شناختی به چالشی در زمینه سلامت و تندرستی آنها تبدیل شده است(2).
با ورود به دوران سالمندی، تغییراتی در عملکرد و سیستم‌های فیزیولوژیکی مربوط به تعادل ایجاد می‌شود. سیستم کنترل پوسچر و تعادل مکانیزم پیچیده‌ای است که در آن هماهنگی بین سیستم‌های تعادلی شامل سیستم حسی، دهلیزی و بینایی نقش بسزایی دارد (3). همراه با افزایش سن، برخی تغییرات رفتاری مانند کاهش تعادل و کنترل وضعیت و هماهنگی و تغییر در الگوهای راه‌رفتن قابل مشاهده است(4).
تعادل توانایی حفظ موقعیت بدن در محدوده سطح حمایت بدن می‌باشد. این فرآیند پیچیده بوده که در آن سیستم اسکلتی عضلانی و حواس بینایی، حسی پیکری و دهلیزی نقش مهمی ایفا می‌کنند(5).
ثابت شده است که تقویت هر یک از عوامل دخیل در حفظ تعادل و راه‌رفتن همچون دستگاه‌های حسی و حرکتی می‌تواند راه حل مناسبی در درمان و پیشرفت راه‌رفتن و تعادل سالمندان و کیفیت زندگی و درکل، کاهش سقوط آنها باشد(6).
در واقع برای استقلال عملکردی، راه‌رفتن و کاهش خطر زمین خوردن، تحرک و تعادل ضروری است (7). ساده‌ترین روش فعال نگه‌داشتن عضلات و حفظ قدرت، فعالیت بدنی است (8). بسیاری از متغیرهای راه‌رفتن، مانند سرعت راه‌رفتن، برای توانبخشی و پیش بینی راه‌رفتن موفق جامعه مهم هستند. مطالعات نشان داده است که سرعت راه‌رفتن ششمین علامت حیاتی در انسان است زیرا با توانایی عملکردی مرتبط است و از همه مهم‌تر می‌توان از آن برای پیش‌بینی وضعیت سلامت آینده و کاهش عملکرد افراد استفاده کرد (9).
با افزایش سن، بدن دچار تغییراتی می‌شود که بر حرکات و فعالیت‌های فرد تأثیر می‌گذارد. یکی از مهم‌ترین عوامل برای انجام فعالیت‌های روزمره سالمندان، هماهنگی است که یکی از اجزای جدایی‌ناپذیر و ضروری حرکت است(10).
علاوه بر تغییرات فوق، تغییرات ساختاری مغز در نواحی پیش پیشانی نیز موجب افت عملکرد شناختی و توجه در سالمندان وهمچنین در اجرای همزمان دو وظیفه‌ی شناختی و حرکتی با محدودیت‌هایی مواجه خواهد شد(11).
نتیجه این محدودیت کاهش کارایی فرد در انجام وظایف مربوطه است. با افزایش سن شیوع جهانی زوال عقل (دمانس) به شدت افزایش می‌یابد مثلا در افراد بالای 85 سال بروز زوال عقل به 50 درصد می‌رسد(12).
تخمین زده می‌شود که 5/5 میلیون آمریکایی در حال حاضر با بیماری‌های شناختی زندگی می‌کنند. پیش بینی می‌شود که این تعداد تا سال 2050 از 13 میلیون نفر فراتر رود(13).
در این زمینه به تعویق انداختن شروع علائم زوال عقل می‌تواند یک هدف بالقوه‌ی موثر باشد زیرا پیشنهاد شده است که تاخیر در شروع زوال عقل به مدت 5 سال می‌تواند بار این بیماری را به‌طور موثر به نصف کاهش دهد(14).
با وجود مطالعات جامع در سال‌های اخیر هنوز درک کاملی از علت و پاتوفیزیولوژی این بیماری ناتوان کننده و پرهزینه وجود ندارد و بهترین راه‌های پیشگیری و درمان این بیماری هنوز ناشناخته است(15). بنابراین یکی از تمرینات توانبخشی دهلیزی، سری تمرینات کاوتورن‌کوکسی است که مکانیسم موجود در مغز و مراکز کنترل تعادل مانند بینایی، حس عمقی و سیستم دهلیزی را درگیر می‌کند و عدم تعادل تکانه‌های بدن را در دو گوش داخلی جبران می‌کند(16).
یکی دیگر از روش‌های تمرینی تمرینات فرانکل است که باعث بهبود تعادل و هماهنگی می‌شود که شامل یک سری حرکات تکراری و آهسته است که در حالت‌های مختلف در حالت نشسته، ایستاده و دراز کشیده انجام می‌شود(17).
مانکو و همکاران تأثیر تمرینات ثبات دهنده فرانکل و سکوی ثابت را بر تعادل سالمندان بررسی کردند. اثر و افزایش معنی‌داری در گروه تمرین سکوی ثابت نسبت به گروه تمرین فرانکل مشاهده شد(18) رومن و همکاران(19) با بررسی تأثیر تمرینات هماهنگی دو دستی بر هماهنگی و بهبود عملکرد شناختی سالمندان پرداختند، نتایج این تحقیق نشان داد که آزمودنی‌ها پس از اتمام تمرین‌ها در هر دو شاخص هماهنگی و عملکرد شناختی نسبت به پیش‌آزمون از نمره و عملکرد بهتری برخوردار بودند و میزان خطا در شاخص عملکرد شناختی به‌طور معنی‌داری کاهش یافت.
چیوکاو و همکاران(20) تأثیر تمرینات شناختی حرکتی بر راه‌رفتن و تعادل سالمندان را بررسی کرد. نتایج تحلیل عملکرد تعادلی نشان داد که گروه تمرین نسبت به گروه کنترل در پس‌آزمون پیشرفت معنی‌داری داشت. طباطبایی و همکاران تأثیر ترکیب تمرینات کاوتورن‌کوکسی و فرانکل را بر تعادل عملکردی و احتمال زمین خوردن در افراد مسن با سابقه زمین خوردن بررسی کردند. نتایج تفاوت معنی‌داری در گروه آزمایش نشان داد(21)
از اﻳﻦ رو ﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺎ ﻫﺪف بررسی تاثیر یک دوره تمرین های منتخب کاوتورن کوکسی و فرانکل بر تعادل، هماهنگی و سرعت راه رفتن مردان سالمند مبتلا به دمانس انجام شد.
روش بررسی
نوع مطالعات نیمه تجربی از نوع کاربردی است که در تابستان سال 1402 انجام شد جامعه آماری این پژوهش را مردان سالمند با دامنه سنی 60 تا 75 سال دارای عارضه دمانس شهر گلمکان مشهد می باشد حجم نمونه در این مطالعه، با توجه به تحقیقات پیشین، ۲۲ سالمند بوده که از بین 70 سالمند داوطلب، 24 سالمند مبتلا به عارضه دمانس خفیف به صورت هدفمند بر‌اساس آزمون مختصر وضعیت ذهنی (MMSE) و آزمون آمادگی جهت فعالیت جسمانی (PAR-Q)، معیارهای ورود و خروج به عنوان نمونه تحقیق انتخاب و به‌طور تصادفی در دو گروه آزمایش (12 نفر) و کنترل (12 نفر) قرار گرفتند(جدول 1). معیارهای ورود به پژوهش شامل: 1- کسب رضایت آگاهانه از سالمندان برای شرکت در مطالعه 2- مردان سالمند با دامنه سنی 60 تا 75. 3- تمام آزمودنی‌ها قادر به راه‌رفتن مستقل بودند 4- داشتن نمره 20 تا 23 از آزمون مختصر وضعیت روانی برای سالمندان مبتلا به دمانس بود و معیارهای خروج از پژوهش شامل 1-عدم تمایل به ادامه‌ی مشارکت به هر دلیل 2-غیبت در 3 جلسه پی در پی به هر دلیل 3-غیبت در بیش از یک سوم جلسات غیر متوالی(بیش از 4 جلسه) 4-عدم حضور در پیش و پس‌آزمون 5-استفاده از وسیله کمکی 6-افراد فاقد توانایی اجرای پروتکل تمرینی نیز کنار گذاشته شدند. جهت ارزیابی تعادل از آزمون پیشرفته فولرتون(23) که شامل: (1)ایستادن با پاهای جفت شده و چشمان بسته (2)درازکردن دست به سمت جلو با بازوی کشیده برای گرفتن شیئی (مداد) که در ارتفاع شانه نگه داشته شده است (3)چرخیدن 360 درجه‌ای به راست و چپ (4)قدم گذاشتن روی یک چهارپایه با ارتفاع 15 سانتی‌متری و از روی آن ردشدن (5)راه‌رفتن روی یک خط مستقیم به‌طوری که پاشنه پای جلویی در مقابل پنجه پای عقبی قرار بگیرد مانند راه‌رفتن و گردو شکستن (6)ایستادن روی یک پا (7)ایستادن روی فوم یا (اسفنج فشرده) با چشمان بسته (8)پریدن جفت پا (9)راه‌رفتن همزمان با چرخاندن سر (10)نشان دادن کنترل وضعیت واکنشی است ، جهت ارزیابی هماهنگی از آزمون تاندم گیت به این صورت که از آزمودنی خواسته می‌شود 15 قدم در یک مسیر مستقیم از پاشنه تا پنجه راه برود. دست‌ها آزادانه در کنار بدن حرکت می‌کنند. حداکثر نمره آزمون 15 می‌باشد. اگر آزمودنی قبل از کامل کردن 15 گام از مسیر منحرف شود، آزمون متوقف شده و تعداد گام‌ها به عنوان رکورد ثبت می‌شود(24) و برای سرعت راه‌رفتن از آزمون 10 متر راه‌رفتن شامل راه رفتن با سرعت معمولی در فاصله 10 متری استفاده شد. شرکت کنندگان باید این آزمون را در حداقل زمان ممکن انجام دهند بررسی روایی و پایایی آزمون سرعت راه رفتن، نشان داد کـه آزمـون مـذکور از روایـی سـازه قابـل قبـول (84/11 =t 0001/0=P) و همچنــین آزمــون مــذکور از پایایی زمانی مطلوبی(91/0=r 0005/0=P) بـرای سـالمندان برخوردار اسـت. از شرکت کنندگان خواسته شد تا تست سرعت راه‌رفتن را در 3 شرایط مختلف انجام دهند.
تست سرعت راه رفتن به تنهایی به عنوان یک تکلیف تعادلی، تست سرعت راه رفتن همراه با تکلیف شناختی (تکلیف دوگانه شناختی - راه‌رفتن) و تست سرعت راه رفتن همراه با تکلیف حرکتی (تکلیف دوگانه حرکتی - راه‌رفتن).
وظیفه دوگانه راه‌رفتن شناختی شامل اجرای تست سرعت راه‌رفتن به‌طور همزمان با شمارش معکوس 30 عدد به صورت تصادفی و وظیفه دوگانه راه‌رفتن حرکتی، اجرای تست سرعت راه‌رفتن همزمان در حالی که یک فنجان آب در دست برتر نگه داشته است. سرعت راه‌رفتن شرکت کنندگان با کرونومتر اندازه‌گیری شد(25).
پس از اندازه‌گیری‌های پیش‌آزمون، گروه تجربی تمرینات منتخب کاوتورن‌کوکسی و فرانکل را به مدت شش هفته انجام داده و گروه کنترل در این مدت تمرینات خاصی را انجام ندادند. بعد از شش هفته، ارزیابی ها از دو گروه مجدد صورت گرفت.
برای بررسی نرمال بودن توزیع داده ها از آزمون شاپیروویلک استفاده شد و از آزمون تی مستقل برای مقایسه بین گروه‌های تحقیق و آزمون تی زوجی جهت مقایسه درون گروهی و بررسی تأثیر تمرینات منتخب کاوتورن‌کوکسی و فرانکل بر روی متغیرهای وابسته (تعادل، هماهنگی، سرعت راه‌رفتن) استفاده شد. علاوه بر این برای مقایسه گروه‌های پیش‌آزمون و پس‌آزمون از آزمون کوواریانس استفاده شد. در تحقیق حاضر سطح معنی داری برابر با 95/0و میزان آلفا کوچکتر یا مساوی با 05/0درنظر گرفته شد. همه عملیات ها و تحلیل های آماری با استفاده از نرم افزار اس‌پی‌اس‌اس نسخه‌ی 22انجام شد.
سالمندی دورهای است که با تغییرات فرسایشی و به صورت تدریجی اما پیشرونده و خودبه‌خود در اکثر سیستم‌ها و عملکردهای فیزیولوژیکی بدن همراه است(1).
همزمان با افزایش جمعیت سالمندان، مراقبت از سالمندان مبتلا به اختلالات شناختی به چالشی در زمینه سلامت و تندرستی آنها تبدیل شده است(2).
با ورود به دوران سالمندی، تغییراتی در عملکرد و سیستم‌های فیزیولوژیکی مربوط به تعادل ایجاد می‌شود. سیستم کنترل پوسچر و تعادل مکانیزم پیچیده‌ای است که در آن هماهنگی بین سیستم‌های تعادلی شامل سیستم حسی، دهلیزی و بینایی نقش بسزایی دارد (3). همراه با افزایش سن، برخی تغییرات رفتاری مانند کاهش تعادل و کنترل وضعیت و هماهنگی و تغییر در الگوهای راه‌رفتن قابل مشاهده است(4).
تعادل توانایی حفظ موقعیت بدن در محدوده سطح حمایت بدن می‌باشد. این فرآیند پیچیده بوده که در آن سیستم اسکلتی عضلانی و حواس بینایی، حسی پیکری و دهلیزی نقش مهمی ایفا می‌کنند(5).
ثابت شده است که تقویت هر یک از عوامل دخیل در حفظ تعادل و راه‌رفتن همچون دستگاه‌های حسی و حرکتی می‌تواند راه حل مناسبی در درمان و پیشرفت راه‌رفتن و تعادل سالمندان و کیفیت زندگی و درکل، کاهش سقوط آنها باشد(6).
در واقع برای استقلال عملکردی، راه‌رفتن و کاهش خطر زمین خوردن، تحرک و تعادل ضروری است (7). ساده‌ترین روش فعال نگه‌داشتن عضلات و حفظ قدرت، فعالیت بدنی است (8). بسیاری از متغیرهای راه‌رفتن، مانند سرعت راه‌رفتن، برای توانبخشی و پیش بینی راه‌رفتن موفق جامعه مهم هستند. مطالعات نشان داده است که سرعت راه‌رفتن ششمین علامت حیاتی در انسان است زیرا با توانایی عملکردی مرتبط است و از همه مهم‌تر می‌توان از آن برای پیش‌بینی وضعیت سلامت آینده و کاهش عملکرد افراد استفاده کرد (9).
با افزایش سن، بدن دچار تغییراتی می‌شود که بر حرکات و فعالیت‌های فرد تأثیر می‌گذارد. یکی از مهم‌ترین عوامل برای انجام فعالیت‌های روزمره سالمندان، هماهنگی است که یکی از اجزای جدایی‌ناپذیر و ضروری حرکت است(10).
علاوه بر تغییرات فوق، تغییرات ساختاری مغز در نواحی پیش پیشانی نیز موجب افت عملکرد شناختی و توجه در سالمندان وهمچنین در اجرای همزمان دو وظیفه‌ی شناختی و حرکتی با محدودیت‌هایی مواجه خواهد شد(11).
نتیجه این محدودیت کاهش کارایی فرد در انجام وظایف مربوطه است. با افزایش سن شیوع جهانی زوال عقل (دمانس) به شدت افزایش می‌یابد مثلا در افراد بالای 85 سال بروز زوال عقل به 50 درصد می‌رسد(12).
تخمین زده می‌شود که 5/5 میلیون آمریکایی در حال حاضر با بیماری‌های شناختی زندگی می‌کنند. پیش بینی می‌شود که این تعداد تا سال 2050 از 13 میلیون نفر فراتر رود(13).
در این زمینه به تعویق انداختن شروع علائم زوال عقل می‌تواند یک هدف بالقوه‌ی موثر باشد زیرا پیشنهاد شده است که تاخیر در شروع زوال عقل به مدت 5 سال می‌تواند بار این بیماری را به‌طور موثر به نصف کاهش دهد(14).
با وجود مطالعات جامع در سال‌های اخیر هنوز درک کاملی از علت و پاتوفیزیولوژی این بیماری ناتوان کننده و پرهزینه وجود ندارد و بهترین راه‌های پیشگیری و درمان این بیماری هنوز ناشناخته است(15). بنابراین یکی از تمرینات توانبخشی دهلیزی، سری تمرینات کاوتورن‌کوکسی است که مکانیسم موجود در مغز و مراکز کنترل تعادل مانند بینایی، حس عمقی و سیستم دهلیزی را درگیر می‌کند و عدم تعادل تکانه‌های بدن را در دو گوش داخلی جبران می‌کند(16).
یکی دیگر از روش‌های تمرینی تمرینات فرانکل است که باعث بهبود تعادل و هماهنگی می‌شود که شامل یک سری حرکات تکراری و آهسته است که در حالت‌های مختلف در حالت نشسته، ایستاده و دراز کشیده انجام می‌شود(17).
مانکو و همکاران تأثیر تمرینات ثبات دهنده فرانکل و سکوی ثابت را بر تعادل سالمندان بررسی کردند. اثر و افزایش معنی‌داری در گروه تمرین سکوی ثابت نسبت به گروه تمرین فرانکل مشاهده شد(18) رومن و همکاران(19) با بررسی تأثیر تمرینات هماهنگی دو دستی بر هماهنگی و بهبود عملکرد شناختی سالمندان پرداختند، نتایج این تحقیق نشان داد که آزمودنی‌ها پس از اتمام تمرین‌ها در هر دو شاخص هماهنگی و عملکرد شناختی نسبت به پیش‌آزمون از نمره و عملکرد بهتری برخوردار بودند و میزان خطا در شاخص عملکرد شناختی به‌طور معنی‌داری کاهش یافت.
چیوکاو و همکاران(20) تأثیر تمرینات شناختی حرکتی بر راه‌رفتن و تعادل سالمندان را بررسی کرد. نتایج تحلیل عملکرد تعادلی نشان داد که گروه تمرین نسبت به گروه کنترل در پس‌آزمون پیشرفت معنی‌داری داشت. طباطبایی و همکاران تأثیر ترکیب تمرینات کاوتورن‌کوکسی و فرانکل را بر تعادل عملکردی و احتمال زمین خوردن در افراد مسن با سابقه زمین خوردن بررسی کردند. نتایج تفاوت معنی‌داری در گروه آزمایش نشان داد(21)
از اﻳﻦ رو ﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺎ ﻫﺪف بررسی تاثیر یک دوره تمرین های منتخب کاوتورن کوکسی و فرانکل بر تعادل، هماهنگی و سرعت راه رفتن مردان سالمند مبتلا به دمانس انجام شد.
روش بررسی
نوع مطالعات نیمه تجربی از نوع کاربردی است که در تابستان سال 1402 انجام شد جامعه آماری این پژوهش را مردان سالمند با دامنه سنی 60 تا 75 سال دارای عارضه دمانس شهر گلمکان مشهد می باشد حجم نمونه در این مطالعه، با توجه به تحقیقات پیشین، ۲۲ سالمند بوده که از بین 70 سالمند داوطلب، 24 سالمند مبتلا به عارضه دمانس خفیف به صورت هدفمند بر‌اساس آزمون مختصر وضعیت ذهنی (MMSE) و آزمون آمادگی جهت فعالیت جسمانی (PAR-Q)، معیارهای ورود و خروج به عنوان نمونه تحقیق انتخاب و به‌طور تصادفی در دو گروه آزمایش (12 نفر) و کنترل (12 نفر) قرار گرفتند(جدول 1). معیارهای ورود به پژوهش شامل: 1- کسب رضایت آگاهانه از سالمندان برای شرکت در مطالعه 2- مردان سالمند با دامنه سنی 60 تا 75. 3- تمام آزمودنی‌ها قادر به راه‌رفتن مستقل بودند 4- داشتن نمره 20 تا 23 از آزمون مختصر وضعیت روانی برای سالمندان مبتلا به دمانس بود و معیارهای خروج از پژوهش شامل 1-عدم تمایل به ادامه‌ی مشارکت به هر دلیل 2-غیبت در 3 جلسه پی در پی به هر دلیل 3-غیبت در بیش از یک سوم جلسات غیر متوالی(بیش از 4 جلسه) 4-عدم حضور در پیش و پس‌آزمون 5-استفاده از وسیله کمکی 6-افراد فاقد توانایی اجرای پروتکل تمرینی نیز کنار گذاشته شدند. جهت ارزیابی تعادل از آزمون پیشرفته فولرتون(23) که شامل: (1)ایستادن با پاهای جفت شده و چشمان بسته (2)درازکردن دست به سمت جلو با بازوی کشیده برای گرفتن شیئی (مداد) که در ارتفاع شانه نگه داشته شده است (3)چرخیدن 360 درجه‌ای به راست و چپ (4)قدم گذاشتن روی یک چهارپایه با ارتفاع 15 سانتی‌متری و از روی آن ردشدن (5)راه‌رفتن روی یک خط مستقیم به‌طوری که پاشنه پای جلویی در مقابل پنجه پای عقبی قرار بگیرد مانند راه‌رفتن و گردو شکستن (6)ایستادن روی یک پا (7)ایستادن روی فوم یا (اسفنج فشرده) با چشمان بسته (8)پریدن جفت پا (9)راه‌رفتن همزمان با چرخاندن سر (10)نشان دادن کنترل وضعیت واکنشی است ، جهت ارزیابی هماهنگی از آزمون تاندم گیت به این صورت که از آزمودنی خواسته می‌شود 15 قدم در یک مسیر مستقیم از پاشنه تا پنجه راه برود. دست‌ها آزادانه در کنار بدن حرکت می‌کنند. حداکثر نمره آزمون 15 می‌باشد. اگر آزمودنی قبل از کامل کردن 15 گام از مسیر منحرف شود، آزمون متوقف شده و تعداد گام‌ها به عنوان رکورد ثبت می‌شود(24) و برای سرعت راه‌رفتن از آزمون 10 متر راه‌رفتن شامل راه رفتن با سرعت معمولی در فاصله 10 متری استفاده شد. شرکت کنندگان باید این آزمون را در حداقل زمان ممکن انجام دهند بررسی روایی و پایایی آزمون سرعت راه رفتن، نشان داد کـه آزمـون مـذکور از روایـی سـازه قابـل قبـول (84/11 =t 0001/0=P) و همچنــین آزمــون مــذکور از پایایی زمانی مطلوبی(91/0=r 0005/0=P) بـرای سـالمندان برخوردار اسـت. از شرکت کنندگان خواسته شد تا تست سرعت راه‌رفتن را در 3 شرایط مختلف انجام دهند.
تست سرعت راه رفتن به تنهایی به عنوان یک تکلیف تعادلی، تست سرعت راه رفتن همراه با تکلیف شناختی (تکلیف دوگانه شناختی - راه‌رفتن) و تست سرعت راه رفتن همراه با تکلیف حرکتی (تکلیف دوگانه حرکتی - راه‌رفتن).
وظیفه دوگانه راه‌رفتن شناختی شامل اجرای تست سرعت راه‌رفتن به‌طور همزمان با شمارش معکوس 30 عدد به صورت تصادفی و وظیفه دوگانه راه‌رفتن حرکتی، اجرای تست سرعت راه‌رفتن همزمان در حالی که یک فنجان آب در دست برتر نگه داشته است. سرعت راه‌رفتن شرکت کنندگان با کرونومتر اندازه‌گیری شد(25).
پس از اندازه‌گیری‌های پیش‌آزمون، گروه تجربی تمرینات منتخب کاوتورن‌کوکسی و فرانکل را به مدت شش هفته انجام داده و گروه کنترل در این مدت تمرینات خاصی را انجام ندادند. بعد از شش هفته، ارزیابی ها از دو گروه مجدد صورت گرفت.
برای بررسی نرمال بودن توزیع داده ها از آزمون شاپیروویلک استفاده شد و از آزمون تی مستقل برای مقایسه بین گروه‌های تحقیق و آزمون تی زوجی جهت مقایسه درون گروهی و بررسی تأثیر تمرینات منتخب کاوتورن‌کوکسی و فرانکل بر روی متغیرهای وابسته (تعادل، هماهنگی، سرعت راه‌رفتن) استفاده شد. علاوه بر این برای مقایسه گروه‌های پیش‌آزمون و پس‌آزمون از آزمون کوواریانس استفاده شد. در تحقیق حاضر سطح معنی داری برابر با 95/0و میزان آلفا کوچکتر یا مساوی با 05/0درنظر گرفته شد. همه عملیات ها و تحلیل های آماری با استفاده از نرم افزار اس‌پی‌اس‌اس نسخه‌ی 22انجام شد.
| جدول 1: پروتکل تمرینهای منتخب کاوتورن‌کوکسی و فرانکل | ||||||||
| تمرینات | دو هفته اول | دو هفته دوم | دو هفته سوم | |||||
| فرانکل | تمرینات کامل | 2 ست | تمرینات کامل | 3 ست | تمرینات کامل | 3 ست | ||
| 8 تکرار | 10 تکرار | 12 تکرار | ||||||
| کاوتورن_کوکسی | تمرینات کامل | 2 ست | تمرینات کامل | 3 ست | تمرینات کامل | 3 ست | ||
| 8 تکرار | 10 تکرار | 12 تکرار | ||||||
| تمرینات کاوتورن کوکسی | ||||||||
| حرکات چشم و سر، در حالت نشسته (ابتدا آهسته و سپس سریع تر) : 1- نگاه کردن به پایین و بالا نگاه کردن به چپ و راست. 2- انگشتان خود را به چشمتان نزدیک و نزدیک تر کنید و به آن نگاه کنید. 3- چرخاندن سر به راست و چپ (ابتدا به آرامی و سپس تندتر) با چشم باز. 4- پایین آوردن و بالا بردن سر (اول به آرامی و سپس سریع‌تر) با چشمان باز 5- حرکات 4 و 5 نیز با چشم بسته انجام شود. حرکات سر و تنه، در حالت نشسته : 1- قرار دادن یک شیء روی زمین و برداشتن آن و بردن آن بالای سر و قرار دادن آن بر روی زمین (در تمام مدت نگاه به جسم). 2- یک حرکت چرخشی از مفصل شانه انجام دهید. 3- شانه های خود را به سمت چپ و راست پرتاب کنید. تمرینات ایستاده: 1- چرخاندن سر به چپ و راست (اول به آرامی و سپس سریع‌تر) با چشمان باز و سپس با چشمان بسته. 2- بالا و پایین آوردن سر (اول به آرامی و سپس سریع‌تر) با چشم باز و سپس با چشم بسته. 3-بنشینید و بلند شوید. 4- با چشمان بسته بنشینید و بلند شوید. 5- هنگام بلند شدن به سمت راست بپیچید. 6- هنگام بلند شدن به سمت چپ بپیچید. 7-- توپ (یا جسم) کوچک را از یک دست به دست دیگر (بالا، در سطح افق) پرتاب کنید.
8- یک توپ کوچک زیر زانو بگیرید و از یک دست به دست دیگر پرتاب کنید و تکرار کنید. 9- روی زمین دراز بکشید و به سمت راست غلت بزنید. 10- روی زمین دراز بکشید و به سمت چپ غلت بزنید(26) |
||||||||
| تمرینات فرانکل | ||||||||
| تمرینات در وضعیت طاقباز: 1- شخص به حالت طاقباز دراز کشیده و در حالی که پاشنه ها روی زمین است، یکی از پاها از ناحیه ران و زانو خم و صاف می‌شود و با پاشنه روی زمین یک خط مستقیم می کشد. سالمندان ورزش را با پای مخالف انجام می‌دهند. 2- فرد در حالت طاقباز دراز کشیده و در حالی که پاشنه ها روی زمین قرار دارد، همزمان هر دو پا را از ناحیه ران و زانو خم و راست می‌کندو با پاشنه روی زمین یک خط مستقیم می کشد. 3- فرد در حالت طاقباز دراز کشیده و در حالی که پاشنه پا روی زمین نیست، ساق پا را از ناحیه ران و زانو خم و راست می‌کند. سپس سالمندان تمرین را با پای مخالف انجام می‌دهند. 4- فرد به حالت طاقباز دراز کشیده و در حالی که پاشنه ها روی زمین است، یک پا را از ناحیه ران و زانو خم و راست کرده و پای دیگر را به اطراف دور و نزدیک کند. تمرین با پای مقابل هم انجام می‌گیرد. تمرینات در وضعیت خوابیده به پهلو: 1- فرد سالمند به پهلو دراز می کشد، سپس پای بالایی را از زانو خم کرده و صاف می‌کند. تمرین با پای مخالف انجام می‌شود. 2- فرد به پهلو دراز می‌کشد سپس پای بالایی را از لگن خم و راست می‌کند تمرین با پای مخالف انجام می‌شود. تمرینات در وضعیت نشسته: 1- فرد با نشستن روی صندلی، یک پای خود را بلند می‌کندو سپس آن را روی جای پاهای مشخص شده روی زمین قرار می‌دهد. 2- شخص روی صندلی می نشیند و کف پاهایش را روی زمین می‌گذارد. سپس پای خود را روی یک خط مستقیم به جلو و عقب می کشد. تمرینات در وضعیت ایستاده:
1- شخص روی دو خط موازی راه می‌رود به نحوی که فاصله بین پاهایش (56/35) سانتی متر است. 2- سالمند به گونه‌ای که پای خود را روی جای پاهای مشخص شده قرار می‌دهدراه می‌رود. 3- فرد یک پای خود را روی پله می‌گذاردسپس پای دیگر را در کنار پای اول قرار می‌دهد. 4- شخص به پهلو راه می‌رود(27) |
||||||||
یافته ها
نتایج آزمون نرمالیتی شاپیرو ویلک، نرمال بودن داده ها را در متغیرهای شاخص تعادل و هماهنگی و سرعت راه رفتن سالمندان تأیید کرد. و نتایج مربوط به اطلاعات جمعیت شناختی(جدول 2) و آزمون تی مستقل برای مقایسه بین گروه‌های تحقیق(جدول 3) انجام شد و نشان داده شده است که دو گروه، از لحاظ آماری تفاوت معناداری با هم نداشته و بیانگر قرارگیری مناسب افراد در دو گروه می‌باشد(05/0≥P). همچنین نتایج حاصل از آزمون تی وابسته (جدول 4) نشان داد که گروه آزمایش در تعادل پیشرفته فولرتون001/0، هماهنگی (001/0)و سرعت راه رفتن (001/0) نسبت به مقادیر پیش آزمون بهبود چشمگیری داشته است(05/0≥P)و همچنین نتیجه آزمون آنالیز کوواریانس بر تفاوت نمرات این شاخص ها در مرحله پس آزمون نشان داد که بین دو گروه کنترل و آزمایش در شاخص تعادل پیشرفته فولرتون، هماهنگی و سرعت راه رفتن تفاوت معناداری وجود دارد (جدول 5).
نتایج آزمون نرمالیتی شاپیرو ویلک، نرمال بودن داده ها را در متغیرهای شاخص تعادل و هماهنگی و سرعت راه رفتن سالمندان تأیید کرد. و نتایج مربوط به اطلاعات جمعیت شناختی(جدول 2) و آزمون تی مستقل برای مقایسه بین گروه‌های تحقیق(جدول 3) انجام شد و نشان داده شده است که دو گروه، از لحاظ آماری تفاوت معناداری با هم نداشته و بیانگر قرارگیری مناسب افراد در دو گروه می‌باشد(05/0≥P). همچنین نتایج حاصل از آزمون تی وابسته (جدول 4) نشان داد که گروه آزمایش در تعادل پیشرفته فولرتون001/0، هماهنگی (001/0)و سرعت راه رفتن (001/0) نسبت به مقادیر پیش آزمون بهبود چشمگیری داشته است(05/0≥P)و همچنین نتیجه آزمون آنالیز کوواریانس بر تفاوت نمرات این شاخص ها در مرحله پس آزمون نشان داد که بین دو گروه کنترل و آزمایش در شاخص تعادل پیشرفته فولرتون، هماهنگی و سرعت راه رفتن تفاوت معناداری وجود دارد (جدول 5).
| جدول 2: ویژگی های دموگرافی گروه آزمایش و کنترل |
اطلاعات جمعیت شناختی |
آزمایش | کنترل | ||
| انحراف استاندارد | میانگین | انحراف استاندارد | میانگین | |
| سن(تقویمی) | 58/5 | 25/67 | 52/5 | 33/67 |
| قد (سانتی متر) | 543/6 | 08/168 | 238/7 | 28/168 |
| وزن (کیلوگرم) | 14/11 | 25/72 | 76/8 | 17/74 |
| شاخص توده بدن | 59/3 | 19/26 | 92/2 | 93/25 |
| معاینه مختصر شناختی | 42/21 | 240/1 | 42/21 | 240/1 |
| فراوانی | 12 | 12 | ||
| درصد | 50 | 50 | ||
جدول 3:مقایسه دو گروه کنترل و تجربی با آزمون تی مستقل
| عنوان | آزمون t برای برابری میانگین ها | ||||
| آماره t | درجه آزادی | *P | |||
| سن | فرض برابری واریانس ها | 04/0 | 22 | 97/0 | |
| فرض نا برابری واریانس ها | 04/0 | 22 | 97/0 | ||
| قد | فرض برابری واریانس ها | 059/0- | 22 | 953/0 | |
| فرض نا برابری واریانس ها | 059/0- | 780/21 | 953/0 | ||
| وزن | فرض برابری واریانس ها | 468/0- | 22 | 644/0 | |
| فرض نا برابری واریانس ها | 468/0- | 835/20 | 644/0 | ||
| شاخص توده بدنی | فرض برابری واریانس ها | 194/0 | 22 | 848/0 | |
| فرض نا برابری واریانس ها | .194/0 | 118/21 | 848/0 | ||
جدول 4: آزمون مقایسه میانگین های پیش‌آزمون و پس‌آزمون در گروه کنترل و تجربی با آزمون تی زوجی
| گروه‌ها | پیش‌آزمون | پس‌آزمون | t | df | *P | |
| میانگین ± انحراف معیار | میانگین ± انحراف معیار | |||||
| آزمون تعادل پیشرفته فولرتون | کنترل | 36/23±749/3 | 25±583/4 | 845/1- | 10 | 95/0 |
| تجربی | 62/24±205/5 | 62/27±049/6 | 841/2- | 12 | 001/0 | |
| آزمون هماهنگی تاندوم گیت | کنترل | 45/8±934/0 | 25±583/4 | 936/1- | 10 | 082/0 |
| تجربی | 85/5±987/0 | 54/10±313/4 | 359/4- | 12 | 001/0 | |
| آزمون سرعت راه رفتن |
کنترل | 45/1±06/10 | 43/1±17/10 | 00/2- | 00/11 | 07/0 |
| تجربی | 22/1±66/9 | 52/0±79/4 | 42/21 | 00/11 | 001/0 | |
| جدول 5: آزمون آنالیز کواریانس ، بررسی اثر تمرین های منتخب کاوتورن‌کوکسی و فرانکل بر تعادل و هماهنگی و سرعت راه رفتن سالمندان | |||||||
| منبع | مجموع مجذورها | درجه آزادی | میانگین مجذورها | آماره F | *P | اندازه اثر | |
| تعادل پیشرفته فولرتون | اثر گروه | 13/402 | 1 | 13/402 | 29/166 | 001/0 | 89/0 |
| خطا | 78/50 | 21 | 42/2 | ||||
| آزمون تاندوم گیت | اثر گروه | 30/321 | 1 | 30/321 | 09/417 | 001/0 | 95/0 |
| خطا | 18/16 | 21 | 77/0 | ||||
| آزمون سرعت راه رفتن | اثر گروه | 20/152 | 1 | 20/152 | 88/733 | 001/0 | 972/0 |
| خطا | 36/4 | 21 | 21/0 | ||||
نتایج پژوهش حاضر نشان داد که یک دوره تمرینهای منتخب کاوتورن‌کوکسی و فرانکل بر تعادل،هماهنگی و سرعت راه رفتن گروه آزمایش تأثیر معنا داری داشته است (001/0P=)، در حالی که در گروه کنترل نسبت به گروه آزمایش تأثیر معنی‌داری دیده نشد. می‌توان نتیجه گرفت که تمرینهای منتخب کاوتورن‌کوکسی و فرانکل بر تعادل مردان سالمند مبتلا به دمانس اثر گذار است. نتایج تحقیق حاضر مطابق با تحقیقات طباطبایی اصل(1401) می باشدکه تأثیر ترکیب تمرینات کاوتورن‌کوکسی و فرانکل را بر تعادل عملکردی و احتمال زمین خوردن در افراد مسن با سابقه زمین خوردن بررسی کرد. که نمرات تعادل عملکردی و احتمال سقوط در گروه آزمایش پس از برنامه تمرینی بهبود یافت؛ در حالی که این نمرات در گروه کنترل بهبودی نشان نداد(28).
همچنین مطابق با تحقیقات فیلار و همکاران(2021) می‌باشد که در این پژوهش به تمرینات پیلاتس با تمرکز بر تعادل و ترس از افتادن در سالمندان پرداختند، نتایج تحقیق تاثیر قابل توجهی بر تعادل و ترس از افتادن در گروه آزمایش سالمندان نشان داد(29). جهان‌پیما و همکاران(1399) در مطالعه دیگری به بررسی تأثیر تمرینات آتاگو بر تعادل و کاهش زمین خوردن سالمندان پرداختند (30).
لانگونی و همکاران (2019) به بررسی تأثیر تمرینات گروهی با تمرکز بر تعادل و عملکرد حرکتی سالمندان پرداختند. نتایج این تحقیق نشان داد که پس از 24 هفته، نمرات تعادل و حرکت سالمندان در گروه کنترل بهبود قابل توجهی داشتند(31).
صفری و همکاران (1400) همچنین در تحقیقی به بررسی تأثیر تمرینات ترکیبی بر تعادل و تناسب تنفسی سالمندان پرداختند ، نتایج تحقیق بهبود قابل توجهی را در هر دو شاخص تعادل و آمادگی تنفسی سالمندان گروه تمرین را نشان داد(32).
خورنا و همکاران(2015) در مطالعه‌ای به بررسی تأثیر تمرینات کاوتورن‌کوکسی بر تعادل و احتمال افتادن در سالمندان را مورد بحث قرار دادند، نتایج تحقیق بهبود قابل توجهی در تعادل و همچنین کاهش احتمال افتادن را در سالمندان نشان داد(33).
با توجه به مطالعات فوق و تحقیقات اخیر می‌توان نتیجه گرفت که تمرینات موثر بر سیستم‌های حسی درگیر در کنترل حرکت و تعادل، در مقایسه با برنامه‌های غیرمرتبط مانند تمرینات عمومی، مقاومتی و هوازی می‌تواند به‌طور قابل توجهی باعث بهبود کنترل وضعیت، تعادل و هماهنگی حرکتی و بهبود وضعیت بدن سالمندان شود.از سوی دیگر افزایش جمعیت سالمند منجر به افزایش بیماری‌ها، ناتوانی‌ها و در نهایت وابستگی می‌شود که یکی از بیماری‌های اساسی سالمندان، زوال عقل یا دمانس است. بیماری زوال عقل ناشی از کهولت سن یک اختلال ناهمگن مزمن و پیشرونده است که تأثیر شدیدی بر حافظه، شناخت و توانایی فرد در انجام فعالیت‌های مربوط به خودمراقبتی دارد. همچنین فرد مبتلا به دمانس در روابط اجتماعی دچار مشکل می‌شود و این مشکل باعث افسردگی، اضطراب، پرخاشگری، کاهش اعتماد به نفس و احساس بی کفایتی در فرد می‌شود و به این ترتیب کیفیت زندگی فرد نیز تنزل می‌یابد. با توجه به اینکه درمان‌های مورد استفاده برای دمانس بیشتر معطوف به درمان دارویی است؛ بنابراین عمدتاً به دلیل اثرات نامطلوب موجود در درمان‌های دارویی، به‌طور کلی مداخلات غیردارویی به عنوان جایگزین برتر برای درمان دارویی در نظر گرفته می‌شود. با توجه به مطالب بیان شده و با توجه به اینکه امروزه بیماری دمانس اکثریت سالمندان جامعه و خانواده‌های آنها را درگیر کرده است، توجه به کنترل و درمان عوارض ناشی از این بیماری با مداخلات درمانی غیردارویی نوین بوده و می‌تواند کیفیت زندگی مبتلایان به زوال عقل را بهبود بخشد. دلیل تأثیر تمرینهای منتخب کاوتورن‌کوکسی و فرانکل بر هماهنگی سالمندان مبتلا به دمانس این است که تمرینات روی سیستم حسی به خصوص سیستم دهلیزی اثر گذار بوده و ریتم آهسته و تکراری این تمرینات باعث توجه و نظم و دقت فرد برای اجرای صحیح حرکات می‌شود.
همزمان با افزایش سن، تغییراتی در سیستم‌های فیزیولوژیکی بدن انسان که بر سایر عوامل و عملکرد ورزشی تأثیر می‌گذارد، اتفاق می‌افتد. کاهش عملکرد و توانایی بدنی ممکن است در فعالیت‌های روزانه این افراد اختلال ایجاد کند. این موارد باعث عدم تعادل، هماهنگی در این افراد می‌شود و به دنبال آن افول عملکرد بدنی را باعث می‌شود که می‌تواند دلیلی بر اینکه فرد تحت مراقبت بوده یا در مراکز مراقبتی یا بیمارستان‌ها نگهداری شود باشد.
با توجه به اینکه سالمندان جزء جمعیت آسیب پذیر محسوب می‌شوند باید در برنامه‌ریزی درمانی مورد توجه قرار گیرند. به نظر می‌رسد وجود برنامه‌های آموزشی چند بعدی که شامل چندین مؤلفه درگیر در کنترل تعادل است می‌تواند روشی موثر در بهبود تعادل سالمندان باشد.
بنابراین برنامه تمرینات منتخب کاوتورن‌کوکسی و فرانکل می‌تواند با توجه به اثربخشی آن و نیز عدم نیاز به امکانات و تجهیزات گران‌‌قیمت برای سالمندان در منزل و متخصصان حرکات اصلاحی، مراکز نگهداری سالمندان، فیزیوتراپیست‌ها، کار درمان‌ها، کلینیک های بهداشتی و درمانی، مراکز نگهداری از سالمندان و همه افرادی که به نوعی با سالمندان مرتبط هستند قرار گیرد. از محدودیت های پژوهش حاضر می توان به حجم نسبتاً کوچک نمونه، عدم کنترل شرایط روحی و روانی آزمودنی ها و عدم کنترل فعالیت های شبانه و میزان خواب آزمودنی ها اشاره کرد.
پیشنهاد می‌شود در مطالعات آتی تأثیر این تمرین‌ها بر سالمندان با حجم نمونه بیشتر بررسی شود و همچنین پیشنهاد می‌شود مطالعه حاضر با پروتکل‌های مشابه در مطالعات آتی مقایسه یا ترکیب شود.
ملاحظات اخلاقی
این مطالعه با کد اخلاق از کارگروه اخلاق پژوهش در پژوهشگاه علوم ورزشی به شماره IR.SSRC.RES.1402.206 می‌باشد.
سهم نویسندگان
سیده سعیده حسینی: گردآوری مطالب و منابع و لادن حسینی ابریشمی: تجزیه و تحلیل داده‌ها و امین عظیم خانی: مدیریت پژوهش و ویرایش علمی مقاله را برعهده داشته اند و نویسندگان نسخه نهایی را مطالعه و تایید نموده و مسئولیت پاسخگویی در قبال پژوهش را پذیرفته‌اند
حمایت مالی
پژوهش حاضر حمایت مالی نداشته است.
تعارض منافع
نویسندگان هیچ گونه تعارضی را دراین مطالعه گزارش نکردند.
تقدیر و تشکر
محققین این پژوهش وظیفه خود می‌دانند که از مسئولین محترم آسایشگاه سالمندان توحید گلمکان و سالمندانی که بیشترین تلاش و همکاری را در این پژوهش به عمل آوردند قدردانی نماید.
نوع مطالعه: كاربردي |
موضوع مقاله:
سلامت سالمندی
دریافت: 1402/7/6 | پذیرش: 1402/10/12 | انتشار: 1402/12/26
دریافت: 1402/7/6 | پذیرش: 1402/10/12 | انتشار: 1402/12/26
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
