دوره 22، شماره 4 - ( مهر و آبان 1402 )
جلد 22 شماره 4 صفحات 12-1 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Ghasemian R, Namjou Z, Pourmovahed Z. Effect of Psychological Empowerment Training on Assertiveness of Nurses in Neonatal Intensive Care Units. TB 2023; 22 (4) :1-12
URL: http://tbj.ssu.ac.ir/article-1-3515-fa.html
URL: http://tbj.ssu.ac.ir/article-1-3515-fa.html
قاسمیان ریحانه، نامجو زهرا، پورموحد زهرا. تأثیر آموزش توانمندسازی روانشناختی بر ابراز وجود پرستاران بخش مراقبتهای ویژه نوزادان. طلوع بهداشت. 1402; 22 (4) :1-12
دانشکده پرستاری و مامایی، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید صدوقی ، یزد ، movahed446@yahoo.com
متن کامل [PDF 775 kb]
(201 دریافت)
| چکیده (HTML) (184 مشاهده)
متن کامل: (544 مشاهده)
تأثیر آموزش توانمندسازی روانشناختی بر ابراز وجود پرستاران بخش مراقبتهای ویژه نوزادان
نویسندگان: ریحانه قاسمیان1 ، زهرا نامجو2 ، زهرا پورموحد3
1.دانشجوی کارشناسی ارشد پرستاری مراقبت های ویژه نوزادان، دانشکده پرستاری و مامایی، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید صدوقی ، یزد، ایران
2. مربی گروه آموزش پرستاری، مرکز تحقیقات مراقبت های پرستاری و مامایی، پژوهشکده بیماری های غیر واگیر، دانشکده پرستاری و مامایی، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید صدوقی، یزد، ایران
3. نویسنده مسئول: استادیار گروه آموزش پرستاری، مرکز تحقیقات مراقبت های پرستاری و مامایی، پژوهشکده بیماری های غیر واگیر، دانشکده پرستاری و مامایی، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید صدوقی، یزد، ایران
تلفن تماس: 09133511600 Email: movahed446@yahoo.com
چکیده
مقدمه: توانایی ابراز وجود در پرستاران بخش های مراقبت های ویژه به دلیل ارائه مراقبت های پیچیده و بحرانی به بیماران از اهمیت ویژه ای برخوردار است و در بهبود کیفیت مراقبتهای ارائه شده توسط پرستاران تاثیر دارد. لذا مطالعه حاضر با هدف تعیین تاثیر آموزش توانمند سازی روانشناختی بر ابراز وجود پرستاران بخش مراقبتهای ویژه نوزادان انجام شد.
روش بررسی: در این مطالعه نیمه تجربی، 27 نفر از پرستاران بخش مراقبت های ویژه نوزادان بیمارستان شهید صدوقی یزد در سال 1401 به صورت سرشماری انتخاب و در کارگاه آموزشی توانمند سازی روان شناختی طی چهار جلسه ی یک ساعته به صورت مجازی شرکت کردند. مداخله توسط پنج روانشناس با تجربه طراحی و با همراهی پژوهشگر و یک روانشناس اجرا شد. داده ها با استفاده از پرسشنامه جمعیت شناختی و پرسشنامه ی ابراز وجود گمبریل و ریچی، قبل و دو هفته بعد از آموزش توانمندسازی روانشناختی جمع آوری شد. داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 26 و آزمون آماری تی زوجی و کای اسکوار مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
یافته ها: پس از آموزش، میانگین ابراز وجود از 13/36±93/117 به 31/36±44/149 به طور معنی دار افزایش یافت(001/0=P) که نشان دهنده تاثیر آموزش توانمندسازی روانشناختی بر میزان ابراز وجود پرستاران بخش مراقبت های ویژه نوزادان بود.
نتیجه‌گیری: پس از آموزش توانمندسازی روانشناختی، ابراز وجود پرستاران شاغل در بخش مراقبت ویژه نوزادان به طور معنی داری افزایش یافته و برای بهبود کیفیت مراقبتهای ارائه شده به نوزادان و خانواده های آنها لازم است پرستاران با کسب توانمندی روانشناختی، ابراز وجود خود را ارتقا دهند.
این پژوهش حاصل از پایان نامه دانشجوی کارشناسی ارشد در رشته پرستاری مراقبت های ویژه نوزادان می باشد.
واژه های کلیدی: روانشناسی، توانمندسازی، ابراز وجود، پرستاران، بخش مراقبتهای ویژه نوزادان
مقدمه
جدول 1 : محتوای جلسات آموزشی در گروه هدف
جدول 3: مقایسه میانگین و انحراف معیار ابراز وجود قبل و بعد از مداخله در واحدهای مورد پژوهش
جدول 4: مقایسه میانگین و انحراف معیار مولفه های ابراز وجود قبل و بعد از مداخله در واحدهای مورد پژوهش
بحث و نتیجه گیری
نتایج این پژوهش نشان داد که ابراز وجود پرستاران شاغل در بخش مراقبت ویژه نوزادان قبل از مداخله در حد متوسط بوده و پس از شرکت در مداخله آموزشی توانمندسازی روانشناختی، افزایش معنی داری در ابراز وجود و تمامی مولفه های آن در پرستاران مشاهده شد. ابراز وجود یکی از عواملی است که بر مهم بودن خود فرد و شغل وی تاثیر مثبت و به سزایی دارد که با روش های مختلفی از جمله توانمندسازی روانشناختی می توان میزان آن را در افراد ارتقاء داد.
در مطالعه مقطعی Oducado (2021) که به بررسی ارتباط توانمندسازی روانشناختی با رفتارهای ابراز وجود پرستاران در فیلیپین پرداخته نتایج مشابه با این پژوهش حاصل گردید(25). در تبیین یافته های این پژوهش مبنی بر متوسط بودن ابراز وجود پرستاران قبل از مداخله می توان بیان داشت عوامل متعدد شخصیتی، فرهنگی و اجتماعی بر این متغیر تاثیر گذار بوده و توجه به ابراز وجود پرستاران به خصوص در بخش مراقبت ویژه نوزادان حائز اهمیت است زیرا در غیر این صورت می تواند آثار منفی بر سلامت روانی پرستاران و کیفیت کاری آنها داشته باشد. در این زمینه روانشناسان می توانند آموزش توانمندی روانشناختی پرستاران را مد نظر قرار داده و با بهبود تعاملات آنها در بخش، موجبات تقویت ابراز وجود و به دنبال آن بهبود کیفیت مراقبت های ارائه شده توسط آنها را فراهم آورند.
امروزه به دلیل پیچیدگی ها وشرایط پویای محیط کاری پرستاران بخش های ویژه، لازم است که پرستاران باکفایت از نظر ابراز وجود تربیت کرد تا بتوانند در شرایط ویژه تصمیم‌گیری های لازم را گرفته و توانایی ابراز تصمیم های خود را داشته باشند چرا که توانایی تصمیم‌گیری بالینی پرستاران و ابراز وجود بیش از هر عاملی بر کیفیت مراقبت ارائه شده توسط پرستاران تأثیر خواهد گذاشت(23).
در زمینه عوامل موثر بر مهارت ابراز وجود و لزوم ارتقاء آنها ابراهیم(2011) در مطالعه ای مقطعی که به بررسی ارتباط بین دو متغیر ابراز وجود و توانمندی روانشناختی در دانشجویان پرستاری پرداخته به این نتیجه رسید که یک رابطه مثبت و معناداری بین ابراز وجود و توانمندی روانشناختی دانشجویان پرستاری وجود دارد. و برای کسب و ارتقاء مهارت‌های ابرازوجود دوره‌های آموزشی از جمله توانمندی روانشناختی مورد نیاز می باشد(23).
در زمینـه نیاز به ارتقـاء ابراز وجـود در تصمیم های گـرفته شده
Zerwekh (2003) اشاره کرد که بسیاری از پرستاران به طور مداوم به شیوه ای قاطعانه عمل نمی کنند یا ارتباطات درمانی که برقرار می کنند قاطعانه نبوده و در ابراز وجود خود و تصمیمات خود مردد هستند به همین دلیل نیاز به برنامه هایی برای افزایش ابراز وجود در آنها می باشد(30).
رویان و همکاران(2017) در زمینه ضرورت افزایش سطح توانمندی روانشناختی پرستاران نشان دادند که توانمندی روانشناختی پرستاران ایرانی در سطح متوسطی قرار دارد و مدیران پرستاری باید توسعه ابعاد توانمندی روان شناختی را در برنامه ریزی خود بیشتر ترویج دهند تا پرستارانی توانمند در ارائه خدمات به گیرندگان خدمات در نظام سلامت خود داشته باشند(8).
هم راستا با مطالعه حاضر در یک پژوهش به ارزیابی اثربخشی یک برنامه آموزشی ابراز وجود بر بهزیستی روانشناختی و درگیرشدن پرستاران تازه کار شاغل در بخش های روانپزشکی با حرفه پرستاری مشخص گردید که برنامه آموزش ابراز وجود بر بهزیستی روانشناختی پرستاران تازه کار، سطح ابراز وجود و تعهد کاری تأثیر معنادار مثبتی دارد و باید در برنامه های آموزشی پرستاری گنجانده شود(31). در این رابطه بستان آباد و همکاران(1398) بیان می دارند که بین ابراز وجود و توانمندسازی روانشناختی همبستگی مثبت معنادار وجود دارد به این معنا که هر چه پرستاران توانمندی روانشناختی بیشتری داشته باشند میزان ابراز وجود در آنها بالاتر می رود(32).
هم راستا با مطالعه حاضر عزیزی و همکاران (1399) در مطالعه‌ای که به بررسی توانمندسازی روانشناختی و ابراز وجود در دانشجویان پرستاری و مامایی در ایران پرداخته، بیان کردند که بین توانمندسازی روانشناختی و ابراز وجود ارتباط وجود دارد به‌طوری‌که با افزایش امتیاز توانمندی روانشناختی امتیاز مهارت ابراز وجود نیز ارتقاء پیدا می کرد لذا محققین به این نتیجه رسیدند ازآنجایی‌که توانمندسازی روانشناختی و ابراز وجود در تصمیم‌گیری و تعامل با همکاران و بیماران از مهارت‌های ضروری پرستاران محسوب می‌شود، توصیه گردد اقدامات لازم برای ارتقای این مهارت‌ها در دانشجویان پرستاری انجام شود(22).
Sen وهمکاران(2022) نیزدر تحقیق خود بیان کردند که تشویق به توانمندسازی روانشناختی به افزایش مهارت‌های ابراز وجود در دانشجویان پرستاری کمک می‌کند، که همراستا با نتایج مطالعه حاضر می باشد(33).
از جمله محدودیت های پژوهش این بود که یافته ها به روش نمونه گیری در دسترس و در بخش مراقبت ویژه نوزادان بیمارستان شهید صدوقی در یزد حاصل شده، لذا در تعمیم نتایج باید محتاط بود. عدم کنترل برخی از متغیرها مانند ویژگی های شخصیتی پرستاران، عوامل فرهنگی و اجتماعی آنها از دیگر محدودیت های این پژوهش بود.
در مجموع نتیجه گیری می شود که پس از آموزش توانمندسازی روانشناختی، ابراز وجود پرستاران شاغل در بخش مراقبت ویژه نوزادان به طور معنی داری افزایش یافته و برای بهبود کیفیت مراقبتهای ارائه شده به نوزادان و خانواده های آنها لازم است پرستاران با کسب توانمندی روانشناختی، ابراز وجود خود را ارتقا دهند.
تضاد منافع
نویسندگان اعلام می دارند که تعارض منافعی وجود ندارد.
تقدیر و تشکر
از معاونت محترم تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد برای حمایت مالی، اعضای محترم تحصیلات تکمیلی دانشکده پرستاری و مامایی، مدیریت محترم و پرسنل بخش مراقبت ویژه نوزادان بیمارستان شهید صدوقی یزد شرکت کننده در این مطالعه قدردانی می گردد.
جدول 1 : محتوای جلسات آموزشی در گروه هدف
جدول 3: مقایسه میانگین و انحراف معیار ابراز وجود قبل و بعد از مداخله در واحدهای مورد پژوهش
جدول 4: مقایسه میانگین و انحراف معیار مولفه های ابراز وجود قبل و بعد از مداخله در واحدهای مورد پژوهش
بحث و نتیجه گیری
نتایج این پژوهش نشان داد که ابراز وجود پرستاران شاغل در بخش مراقبت ویژه نوزادان قبل از مداخله در حد متوسط بوده و پس از شرکت در مداخله آموزشی توانمندسازی روانشناختی، افزایش معنی داری در ابراز وجود و تمامی مولفه های آن در پرستاران مشاهده شد. ابراز وجود یکی از عواملی است که بر مهم بودن خود فرد و شغل وی تاثیر مثبت و به سزایی دارد که با روش های مختلفی از جمله توانمندسازی روانشناختی می توان میزان آن را در افراد ارتقاء داد.
در مطالعه مقطعی Oducado (2021) که به بررسی ارتباط توانمندسازی روانشناختی با رفتارهای ابراز وجود پرستاران در فیلیپین پرداخته نتایج مشابه با این پژوهش حاصل گردید(25). در تبیین یافته های این پژوهش مبنی بر متوسط بودن ابراز وجود پرستاران قبل از مداخله می توان بیان داشت عوامل متعدد شخصیتی، فرهنگی و اجتماعی بر این متغیر تاثیر گذار بوده و توجه به ابراز وجود پرستاران به خصوص در بخش مراقبت ویژه نوزادان حائز اهمیت است زیرا در غیر این صورت می تواند آثار منفی بر سلامت روانی پرستاران و کیفیت کاری آنها داشته باشد. در این زمینه روانشناسان می توانند آموزش توانمندی روانشناختی پرستاران را مد نظر قرار داده و با بهبود تعاملات آنها در بخش، موجبات تقویت ابراز وجود و به دنبال آن بهبود کیفیت مراقبت های ارائه شده توسط آنها را فراهم آورند.
امروزه به دلیل پیچیدگی ها وشرایط پویای محیط کاری پرستاران بخش های ویژه، لازم است که پرستاران باکفایت از نظر ابراز وجود تربیت کرد تا بتوانند در شرایط ویژه تصمیم‌گیری های لازم را گرفته و توانایی ابراز تصمیم های خود را داشته باشند چرا که توانایی تصمیم‌گیری بالینی پرستاران و ابراز وجود بیش از هر عاملی بر کیفیت مراقبت ارائه شده توسط پرستاران تأثیر خواهد گذاشت(23).
در زمینه عوامل موثر بر مهارت ابراز وجود و لزوم ارتقاء آنها ابراهیم(2011) در مطالعه ای مقطعی که به بررسی ارتباط بین دو متغیر ابراز وجود و توانمندی روانشناختی در دانشجویان پرستاری پرداخته به این نتیجه رسید که یک رابطه مثبت و معناداری بین ابراز وجود و توانمندی روانشناختی دانشجویان پرستاری وجود دارد. و برای کسب و ارتقاء مهارت‌های ابرازوجود دوره‌های آموزشی از جمله توانمندی روانشناختی مورد نیاز می باشد(23).
در زمینـه نیاز به ارتقـاء ابراز وجـود در تصمیم های گـرفته شده
Zerwekh (2003) اشاره کرد که بسیاری از پرستاران به طور مداوم به شیوه ای قاطعانه عمل نمی کنند یا ارتباطات درمانی که برقرار می کنند قاطعانه نبوده و در ابراز وجود خود و تصمیمات خود مردد هستند به همین دلیل نیاز به برنامه هایی برای افزایش ابراز وجود در آنها می باشد(30).
رویان و همکاران(2017) در زمینه ضرورت افزایش سطح توانمندی روانشناختی پرستاران نشان دادند که توانمندی روانشناختی پرستاران ایرانی در سطح متوسطی قرار دارد و مدیران پرستاری باید توسعه ابعاد توانمندی روان شناختی را در برنامه ریزی خود بیشتر ترویج دهند تا پرستارانی توانمند در ارائه خدمات به گیرندگان خدمات در نظام سلامت خود داشته باشند(8).
هم راستا با مطالعه حاضر در یک پژوهش به ارزیابی اثربخشی یک برنامه آموزشی ابراز وجود بر بهزیستی روانشناختی و درگیرشدن پرستاران تازه کار شاغل در بخش های روانپزشکی با حرفه پرستاری مشخص گردید که برنامه آموزش ابراز وجود بر بهزیستی روانشناختی پرستاران تازه کار، سطح ابراز وجود و تعهد کاری تأثیر معنادار مثبتی دارد و باید در برنامه های آموزشی پرستاری گنجانده شود(31). در این رابطه بستان آباد و همکاران(1398) بیان می دارند که بین ابراز وجود و توانمندسازی روانشناختی همبستگی مثبت معنادار وجود دارد به این معنا که هر چه پرستاران توانمندی روانشناختی بیشتری داشته باشند میزان ابراز وجود در آنها بالاتر می رود(32).
هم راستا با مطالعه حاضر عزیزی و همکاران (1399) در مطالعه‌ای که به بررسی توانمندسازی روانشناختی و ابراز وجود در دانشجویان پرستاری و مامایی در ایران پرداخته، بیان کردند که بین توانمندسازی روانشناختی و ابراز وجود ارتباط وجود دارد به‌طوری‌که با افزایش امتیاز توانمندی روانشناختی امتیاز مهارت ابراز وجود نیز ارتقاء پیدا می کرد لذا محققین به این نتیجه رسیدند ازآنجایی‌که توانمندسازی روانشناختی و ابراز وجود در تصمیم‌گیری و تعامل با همکاران و بیماران از مهارت‌های ضروری پرستاران محسوب می‌شود، توصیه گردد اقدامات لازم برای ارتقای این مهارت‌ها در دانشجویان پرستاری انجام شود(22).
Sen وهمکاران(2022) نیزدر تحقیق خود بیان کردند که تشویق به توانمندسازی روانشناختی به افزایش مهارت‌های ابراز وجود در دانشجویان پرستاری کمک می‌کند، که همراستا با نتایج مطالعه حاضر می باشد(33).
از جمله محدودیت های پژوهش این بود که یافته ها به روش نمونه گیری در دسترس و در بخش مراقبت ویژه نوزادان بیمارستان شهید صدوقی در یزد حاصل شده، لذا در تعمیم نتایج باید محتاط بود. عدم کنترل برخی از متغیرها مانند ویژگی های شخصیتی پرستاران، عوامل فرهنگی و اجتماعی آنها از دیگر محدودیت های این پژوهش بود.
در مجموع نتیجه گیری می شود که پس از آموزش توانمندسازی روانشناختی، ابراز وجود پرستاران شاغل در بخش مراقبت ویژه نوزادان به طور معنی داری افزایش یافته و برای بهبود کیفیت مراقبتهای ارائه شده به نوزادان و خانواده های آنها لازم است پرستاران با کسب توانمندی روانشناختی، ابراز وجود خود را ارتقا دهند.
تضاد منافع
نویسندگان اعلام می دارند که تعارض منافعی وجود ندارد.
تقدیر و تشکر
از معاونت محترم تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد برای حمایت مالی، اعضای محترم تحصیلات تکمیلی دانشکده پرستاری و مامایی، مدیریت محترم و پرسنل بخش مراقبت ویژه نوزادان بیمارستان شهید صدوقی یزد شرکت کننده در این مطالعه قدردانی می گردد.
نویسندگان: ریحانه قاسمیان1 ، زهرا نامجو2 ، زهرا پورموحد3
1.دانشجوی کارشناسی ارشد پرستاری مراقبت های ویژه نوزادان، دانشکده پرستاری و مامایی، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید صدوقی ، یزد، ایران
2. مربی گروه آموزش پرستاری، مرکز تحقیقات مراقبت های پرستاری و مامایی، پژوهشکده بیماری های غیر واگیر، دانشکده پرستاری و مامایی، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید صدوقی، یزد، ایران
3. نویسنده مسئول: استادیار گروه آموزش پرستاری، مرکز تحقیقات مراقبت های پرستاری و مامایی، پژوهشکده بیماری های غیر واگیر، دانشکده پرستاری و مامایی، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید صدوقی، یزد، ایران
تلفن تماس: 09133511600 Email: movahed446@yahoo.com
چکیده
مقدمه: توانایی ابراز وجود در پرستاران بخش های مراقبت های ویژه به دلیل ارائه مراقبت های پیچیده و بحرانی به بیماران از اهمیت ویژه ای برخوردار است و در بهبود کیفیت مراقبتهای ارائه شده توسط پرستاران تاثیر دارد. لذا مطالعه حاضر با هدف تعیین تاثیر آموزش توانمند سازی روانشناختی بر ابراز وجود پرستاران بخش مراقبتهای ویژه نوزادان انجام شد.
روش بررسی: در این مطالعه نیمه تجربی، 27 نفر از پرستاران بخش مراقبت های ویژه نوزادان بیمارستان شهید صدوقی یزد در سال 1401 به صورت سرشماری انتخاب و در کارگاه آموزشی توانمند سازی روان شناختی طی چهار جلسه ی یک ساعته به صورت مجازی شرکت کردند. مداخله توسط پنج روانشناس با تجربه طراحی و با همراهی پژوهشگر و یک روانشناس اجرا شد. داده ها با استفاده از پرسشنامه جمعیت شناختی و پرسشنامه ی ابراز وجود گمبریل و ریچی، قبل و دو هفته بعد از آموزش توانمندسازی روانشناختی جمع آوری شد. داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 26 و آزمون آماری تی زوجی و کای اسکوار مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
یافته ها: پس از آموزش، میانگین ابراز وجود از 13/36±93/117 به 31/36±44/149 به طور معنی دار افزایش یافت(001/0=P) که نشان دهنده تاثیر آموزش توانمندسازی روانشناختی بر میزان ابراز وجود پرستاران بخش مراقبت های ویژه نوزادان بود.
نتیجه‌گیری: پس از آموزش توانمندسازی روانشناختی، ابراز وجود پرستاران شاغل در بخش مراقبت ویژه نوزادان به طور معنی داری افزایش یافته و برای بهبود کیفیت مراقبتهای ارائه شده به نوزادان و خانواده های آنها لازم است پرستاران با کسب توانمندی روانشناختی، ابراز وجود خود را ارتقا دهند.
این پژوهش حاصل از پایان نامه دانشجوی کارشناسی ارشد در رشته پرستاری مراقبت های ویژه نوزادان می باشد.
واژه های کلیدی: روانشناسی، توانمندسازی، ابراز وجود، پرستاران، بخش مراقبتهای ویژه نوزادان
مقدمه
پرستاران همواره به دلیل نقش عمده‌ای که در ارائه خدمات بهداشتی، درمانی و مراقبتی دارند شرایط کاری و توانمندی آنها بر کیفیت خدمات ارائه شده و پیامدهای مرتبط با بیماری و درنتیجه سلامت بیماران تأثیر گذار است(1). به طوری که سازمان جهانی بهداشت در سال 2010 پرستاران را کلید موفقیت سیستم‌های بهداشتی-درمانی قلمداد نموده و توانمندسازی
پرستاران را برای ارتقاء سلامت جامعه الزامی دانست(2).
با توجه به پیشرفت‌های سریع علمی، تنوع بیماری‌ها و همچنین دگرگونی در زمینه ی کار، پرستاران دائماً از منابع فیزیکی و روانی برای برآوردن انتظارات خود و بیماران استفاده می‌کنند که تأثیرات نامطلوبی بر روی آنها و کارشان داشته است و ضرورت توانمندسازی کارکنان پرستاری، با هدف ارائه مراقبت جامع و باکیفیت در سیستم‌های بهداشتی و درمانی بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است(4،3).
پرستاران شاغل در بخش‌های ویژه به لحاظ حجم کاری بالا، مراقبت از بیمار بدحال، لزوم پاسخ سریع به موقعیت‌های اورژانسی و موقعیت‌های عاطفی تنش‌زا، با فشارهای شغلی، روانی و جسمی بیشتری مواجه هستند(6 ،5 ). Ding و همکاران (2018) اشاره کردند چنانچه پرستاران در محیط کاری خود از سلامت روحی، روانی و همچنین توانمندی‌های روانشناختی قابل قبولی برخوردار باشند عملکرد بهتری را از خود نشان داده و خدمات تخصصی مناسب‌تری را به بیماران ارائه می دهند(7).
آموزش توانمندسازی کارکنان را می‌توان به عنوان یکی از عوامل اصلی مرتبط با افزایش کارایی آنها در سیستم‌های بهداشتی قلمداد کرد. در واقع توانمندسازی یکی از مؤثرترین تکنیک‌ها برای ارتقای بهره وری و استفاده بهینه از ظرفیت‌ها و قابلیت‌های کارکنان، خصوصاً کارکنان پرستاری در راستای اهداف سازمان های بهداشتی می‌باشد(8).
از نظر مفهومی توانمندسازی به معنی آماده‌سازی نیروی کار با درجه بالایی از انعطاف‌پذیری و آزادی در تصمیم‌گیری‌های سازمانی است(9). توانمندسازی از طریق آموزش می‌تواند فرد را برانگیزد تا با اشتیاق و ظرفیت کامل در دستیابی به اهداف سازمانی کار کند. در این میان حالت شناختی مرتبط با ذهن که باعث ایجاد انگیزه و حالت اعتماد به نفس برای کار با نیروی کامل می‌شود، به‌عنوان توانمندسازی روانشناختی نامیده می‌شود(10).
توانمندسازی روانشناختی باعث شکل‌دهی مؤثرتر به فعالیت‌ها و تأثیرگذاری بر زمینه‌های کاری و حرفه‌ای افراد در هر سازمان می‌شود(11). این باور پذیرفته شده است که آگاهی از ویژگی‌های روانشناختی و شناخت جنبه‌های روحی و روانی کارکنان، یاری بخش هر سازمانی بوده و این امر به نوبه خود موجب اثربخشی و کارایی آنها در انجام فعالیت‌های شغلی می‌شود(12) به طوری‌که Cai و همکاران(2018) در زمینه پرستاری و بهداشت اشاره کردند که پرستاران و سایر کارکنان با ویژگی‌های روانشناختی مورد نیاز سازمان می‌توانند در مقابل تهدیدها و فرصت‌ها به خوبی واکنش نشان داده، انعطاف‌پذیری کافی داشته و به‌راحتی شرایط را به نفع خود و سازمان تغییر دهند(13).
آموزش توانمندسازی روانشناختی در بستر پرستاری به‌عنوان یک ابزار برای بهبود کیفیت مراقبت ارائه شده و بهبود عملکرد پرستـاری و همچنین رضـایت شغلی پرستـاران مورد توجـه قرار
گرفته است که به‌عنوان نگرش فرد نسبت به نقش، تلاش و تأثیرش در سازمان تعریف می‌شود(14).
توانمندسازی روانشناختی پرستاران شرایط عاطفی را ایجاد می‌کند که در آن پرستاران احساس می‌کنند که بر شرایط کاری خود کنترل دارند و می‌توانند توانایی‌های خود مانند ابراز وجود را بهتر نشان دهند و این موضوع آنها را تشویق می‌کند تا شرایط کاری خود را تغییر دهند و به بهترین وضعیت دست یابند(15،16). تأثیر آموزش توانمندسازی پرستاران در مطالعات از جنبه‌های مختلف مورد بررسی قرار گرفته و مشخص شده است که آموزش توانمندسازی روانشناختی پرستاران باعث مراقبت بهتر از بیمار و بهبود عملکرد کلی شغلی پرستاران(17)، مراقبت خانواده محور(18)، کاهش فرسودگی شغلی، استرس و خستگی عاطفی پرستاران(19)، افزایش تعهد کاری پرستاران به سازمان‌های بهداشتی، بهبود رضایت شغلی (14)، کاهش قصد ترک شغل پرستاران(20) و افزایش مهارت‌های مدیریتی و ابراز وجود پرستاران می‌شود. از دیدگاه مدیریت پرستاری نیز پرستاران با توانمندی روانشناختی بالاتر، رهبران مقتدری در بالین به شمار می‌آیند(21).
امروزه به دلیل شرایط پویای حاکم بر محیط کاری پرستاران، لازم است که پرستاران باکفایت را از نظر توانایی‌های روان شناختی و تصمیم‌گیری پرورش داد تا بتوانند با تلفیق مهارت‌های فنی و دانش حرفه‌ای خود، قضاوت‌های بالینی دقیق و مناسبی انجام داده و توانایی‌های ابراز تصمیمات خود در محیط‌های بالینی را داشته باشند، چرا که توانایی تصمیم‌گیری پرستاران و ابراز وجود بیش از هر عاملی بر کیفیت مراقبت تأثیر بسزایی خواهد گذاشت. ابراز وجود یکی از مولفه های توانمندی اجتماعی است که به افراد کمک می کند تا بتوانند با دشواری های زندگی روزمره مقابله کرده و با موقعیت های استرس زا کنار بیایند. ابراز وجود سبب می شود تا افراد آزادانه بدون اضطراب و نگرانی در عین حفظ حقوق دیگران، عقاید، نیازها و حقوق خود را بیان کنند(22،23).
عزیزی وهمکاران(2020) بیان کردند پرستارانی که از توانمندی روانشناختی بالاتری برخوردار باشند، توانایی ابراز وجود بیشتری در محل کار از خود نشان داده و از شایستگی بالاتری در زمینه مراقبت از بیمار خود دارند(22). درواقع یکی از متغیرهایی که نقش مهمی در تقویت مهارت ابراز وجود دارد، آموزش توانمندسازی روانشناختی افراد است. اجرای یک برنامه صحیح آموزشی ابراز وجود برای ارتقاء رفتارهای ابرازمندانه می تواند دید افراد را نسبت به خودشان تغییر دهد، اعتماد به نفس آنها را افزایش دهد و روابط بین فردی را بهبود بخشد(24). Oducado (2021) نیز نشان داد که سطح بالاتری از توانمندسازی روانشناختی پرستاران منجر به سطوح بالاتری از ابراز وجود می‌شود(25).
این عوامل لزوم بالا بودن توانمندی‌های روانشناختی جهت تصمیم‌گیری توسط پرستاران را نشان می‌دهد(26،27) که این توانمندی از طریق آموزش میسر می گردد. ابراز وجود یکی از عواملی است که بر مهم بودن خود فرد و شغل وی تاثیر مثبت و به سزایی دارد که با روش های مختلفی از جمله توانمندسازی روانشناختی می توان میزان آن را در افراد ارتقاء داد. تاکنون پژوهش های معدودی جهت افزایش سطح ابراز وجود افراد صورت گرفته است و با توجه به اهمیت آموزش در ایجاد این توانمندی در پرستاران به خصوص در بخش مراقبت های ویژه، این مطالعه با هدف تعیین تأثیر آموزش توانمندسازی روانشناختی بر مهارت ابراز وجود پرستاران بخش مراقبتهای ویژه نوزادان انجام شد.
روش بررسی
پژوهش حاضر یک مطالعه نیمه تجربی(قبل و بعد) بود که در سال 1401 در بیمارستان شهید صدوقی یزد انجام شد. پس از طراحی و تدوین برنامه، کارگاه آموزشی توانمندسازی روان شناختی
به منظور تعیین اثربخش بودن آن بر روی ابراز وجود 27 نفر از پرستاران شاغل در بخش مراقبت ویژه نوزادن به اجرا گذاشته شد. روش نمونه‌گیری در مطالعه حاضر به صورت سرشماری بود، به این‌ترتیب که پژوهشگر با مراجعه به بخش مراقبت ویژه نوزادان در بیمارستان شهید صدوقی یزد، کلیه پرستاران در دسترس و شاغل واجد شرایط را وارد مطالعه کرد. معیار ورود به مطالعه شامل تمایل به شرکت در مطالعه، عدم شرکت در جلسات آموزشی توانمندسازی روانشناختی یا کارگاه‌های آموزشی مشابه درشش ماه اخیر وحداقل دو ماه سابقه کار در بخش مراقبت ویژه نوزادان بود چون برای انجام مراقبت از نوزاد نارس در بخش مراقبت ویژه نوزادان لازم است پرستاران ابتدا حداقل دو ماه در این بخش کار کنند تا توانایی لازم در این زمینه را کسب نمایند. معیار خروج از مطالعه شامل انصراف از ادامه شرکت در مطالعه ، غیبت در یک جلسه یا بیشتردر کارگاه های آموزشی بود.
ابزار جمع آوری اطلاعات شامل پرسشنامه اطلاعات جمعیت شناختی و پرسشنامه ابراز وجود Gambrill وRichey بود. اطلاعات جمعیت شناختی شامل سوالات در زمینه: سن، سطح تحصیلات، سابقه کار کلی، سابقه کار در بخش مراقبت ویژه نوزادن و نوع شیفت کاری بود. پرسشنامه ابراز وجود که در این مطالعه استفاده گردید در سال 1975 ساخته شده و این پرسشنامه شامل مؤلفه‌های توانایی اعتراض، تصمیم‌گیری، مخالفت کردن، توانایی نه گفتن، تأیید کردن، کنترل کردن موقعیت و بیان عواطف و احساسات می‌باشد.
این پرسشنامه شامل 40 سؤال است و هر سؤال بیانگر یک موقعیت می‌باشد که پاسخ‌دهنده میزان امکان اجرایی چنین رفتارهایی را با عبارت همیشه (امتیاز ۵)، بیشتر اوقات (امتیاز 4)، معمولاً (امتیاز 3)،گاهی اوقات (امتیاز 2) و هرگز (امتیاز 1) مشخص می‌کند. حداقل نمره پرسشنامه ۴۰ و حداکثر نمره ۲۰۰ بود که امتیاز بیشتر نشان‌دهنده ابراز وجود بالاتر می‌باشد. پایایی پرسشنامه با روش باز آزمایی در مطالعه‌ی گمبریل و ریچی ۸۲/۰ بیان شده است(28). در ایران نیز پایایی این پرسشنامه توسط پیری در سال (۱۳۸۳) روان‌سنجی و مورد تائید قرارگرفته و پایایی این پرسشنامه به روش آلفای کرونباخ ۸۵/ ۰ تعیین‌شد(29).
روش اجرا بدین صورت بود که کارگاه آموزشی توانمندسازی طی چهار جلسه به‌صورت هفته‌ای دو جلسه یک ساعته با شرکت پرستاران شاغل در بخش مراقبت ویژه نوزادان که رضایت آگاهانه برای شرکت در مطالعه داشتند به صورت آموزش مجازی در پیام‌رسان اجتماعی ایتا انجام شد.
محتوای جلسات توانمندسازی روانشناختی از طریق بررسی مقالات، بررسی نظریه های توانمندسازی روانشناختی و با استفاده از نظرات پنج روانشناس دارای تجربه در زمینه توانمندی روانشناختی تدوین شد. مداخله توسط پژوهشگر و تحت نظارت یک روانشناس انجام گردید(جدول 1).
پرستاران را برای ارتقاء سلامت جامعه الزامی دانست(2).
با توجه به پیشرفت‌های سریع علمی، تنوع بیماری‌ها و همچنین دگرگونی در زمینه ی کار، پرستاران دائماً از منابع فیزیکی و روانی برای برآوردن انتظارات خود و بیماران استفاده می‌کنند که تأثیرات نامطلوبی بر روی آنها و کارشان داشته است و ضرورت توانمندسازی کارکنان پرستاری، با هدف ارائه مراقبت جامع و باکیفیت در سیستم‌های بهداشتی و درمانی بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است(4،3).
پرستاران شاغل در بخش‌های ویژه به لحاظ حجم کاری بالا، مراقبت از بیمار بدحال، لزوم پاسخ سریع به موقعیت‌های اورژانسی و موقعیت‌های عاطفی تنش‌زا، با فشارهای شغلی، روانی و جسمی بیشتری مواجه هستند(6 ،5 ). Ding و همکاران (2018) اشاره کردند چنانچه پرستاران در محیط کاری خود از سلامت روحی، روانی و همچنین توانمندی‌های روانشناختی قابل قبولی برخوردار باشند عملکرد بهتری را از خود نشان داده و خدمات تخصصی مناسب‌تری را به بیماران ارائه می دهند(7).
آموزش توانمندسازی کارکنان را می‌توان به عنوان یکی از عوامل اصلی مرتبط با افزایش کارایی آنها در سیستم‌های بهداشتی قلمداد کرد. در واقع توانمندسازی یکی از مؤثرترین تکنیک‌ها برای ارتقای بهره وری و استفاده بهینه از ظرفیت‌ها و قابلیت‌های کارکنان، خصوصاً کارکنان پرستاری در راستای اهداف سازمان های بهداشتی می‌باشد(8).
از نظر مفهومی توانمندسازی به معنی آماده‌سازی نیروی کار با درجه بالایی از انعطاف‌پذیری و آزادی در تصمیم‌گیری‌های سازمانی است(9). توانمندسازی از طریق آموزش می‌تواند فرد را برانگیزد تا با اشتیاق و ظرفیت کامل در دستیابی به اهداف سازمانی کار کند. در این میان حالت شناختی مرتبط با ذهن که باعث ایجاد انگیزه و حالت اعتماد به نفس برای کار با نیروی کامل می‌شود، به‌عنوان توانمندسازی روانشناختی نامیده می‌شود(10).
توانمندسازی روانشناختی باعث شکل‌دهی مؤثرتر به فعالیت‌ها و تأثیرگذاری بر زمینه‌های کاری و حرفه‌ای افراد در هر سازمان می‌شود(11). این باور پذیرفته شده است که آگاهی از ویژگی‌های روانشناختی و شناخت جنبه‌های روحی و روانی کارکنان، یاری بخش هر سازمانی بوده و این امر به نوبه خود موجب اثربخشی و کارایی آنها در انجام فعالیت‌های شغلی می‌شود(12) به طوری‌که Cai و همکاران(2018) در زمینه پرستاری و بهداشت اشاره کردند که پرستاران و سایر کارکنان با ویژگی‌های روانشناختی مورد نیاز سازمان می‌توانند در مقابل تهدیدها و فرصت‌ها به خوبی واکنش نشان داده، انعطاف‌پذیری کافی داشته و به‌راحتی شرایط را به نفع خود و سازمان تغییر دهند(13).
آموزش توانمندسازی روانشناختی در بستر پرستاری به‌عنوان یک ابزار برای بهبود کیفیت مراقبت ارائه شده و بهبود عملکرد پرستـاری و همچنین رضـایت شغلی پرستـاران مورد توجـه قرار
گرفته است که به‌عنوان نگرش فرد نسبت به نقش، تلاش و تأثیرش در سازمان تعریف می‌شود(14).
توانمندسازی روانشناختی پرستاران شرایط عاطفی را ایجاد می‌کند که در آن پرستاران احساس می‌کنند که بر شرایط کاری خود کنترل دارند و می‌توانند توانایی‌های خود مانند ابراز وجود را بهتر نشان دهند و این موضوع آنها را تشویق می‌کند تا شرایط کاری خود را تغییر دهند و به بهترین وضعیت دست یابند(15،16). تأثیر آموزش توانمندسازی پرستاران در مطالعات از جنبه‌های مختلف مورد بررسی قرار گرفته و مشخص شده است که آموزش توانمندسازی روانشناختی پرستاران باعث مراقبت بهتر از بیمار و بهبود عملکرد کلی شغلی پرستاران(17)، مراقبت خانواده محور(18)، کاهش فرسودگی شغلی، استرس و خستگی عاطفی پرستاران(19)، افزایش تعهد کاری پرستاران به سازمان‌های بهداشتی، بهبود رضایت شغلی (14)، کاهش قصد ترک شغل پرستاران(20) و افزایش مهارت‌های مدیریتی و ابراز وجود پرستاران می‌شود. از دیدگاه مدیریت پرستاری نیز پرستاران با توانمندی روانشناختی بالاتر، رهبران مقتدری در بالین به شمار می‌آیند(21).
امروزه به دلیل شرایط پویای حاکم بر محیط کاری پرستاران، لازم است که پرستاران باکفایت را از نظر توانایی‌های روان شناختی و تصمیم‌گیری پرورش داد تا بتوانند با تلفیق مهارت‌های فنی و دانش حرفه‌ای خود، قضاوت‌های بالینی دقیق و مناسبی انجام داده و توانایی‌های ابراز تصمیمات خود در محیط‌های بالینی را داشته باشند، چرا که توانایی تصمیم‌گیری پرستاران و ابراز وجود بیش از هر عاملی بر کیفیت مراقبت تأثیر بسزایی خواهد گذاشت. ابراز وجود یکی از مولفه های توانمندی اجتماعی است که به افراد کمک می کند تا بتوانند با دشواری های زندگی روزمره مقابله کرده و با موقعیت های استرس زا کنار بیایند. ابراز وجود سبب می شود تا افراد آزادانه بدون اضطراب و نگرانی در عین حفظ حقوق دیگران، عقاید، نیازها و حقوق خود را بیان کنند(22،23).
عزیزی وهمکاران(2020) بیان کردند پرستارانی که از توانمندی روانشناختی بالاتری برخوردار باشند، توانایی ابراز وجود بیشتری در محل کار از خود نشان داده و از شایستگی بالاتری در زمینه مراقبت از بیمار خود دارند(22). درواقع یکی از متغیرهایی که نقش مهمی در تقویت مهارت ابراز وجود دارد، آموزش توانمندسازی روانشناختی افراد است. اجرای یک برنامه صحیح آموزشی ابراز وجود برای ارتقاء رفتارهای ابرازمندانه می تواند دید افراد را نسبت به خودشان تغییر دهد، اعتماد به نفس آنها را افزایش دهد و روابط بین فردی را بهبود بخشد(24). Oducado (2021) نیز نشان داد که سطح بالاتری از توانمندسازی روانشناختی پرستاران منجر به سطوح بالاتری از ابراز وجود می‌شود(25).
این عوامل لزوم بالا بودن توانمندی‌های روانشناختی جهت تصمیم‌گیری توسط پرستاران را نشان می‌دهد(26،27) که این توانمندی از طریق آموزش میسر می گردد. ابراز وجود یکی از عواملی است که بر مهم بودن خود فرد و شغل وی تاثیر مثبت و به سزایی دارد که با روش های مختلفی از جمله توانمندسازی روانشناختی می توان میزان آن را در افراد ارتقاء داد. تاکنون پژوهش های معدودی جهت افزایش سطح ابراز وجود افراد صورت گرفته است و با توجه به اهمیت آموزش در ایجاد این توانمندی در پرستاران به خصوص در بخش مراقبت های ویژه، این مطالعه با هدف تعیین تأثیر آموزش توانمندسازی روانشناختی بر مهارت ابراز وجود پرستاران بخش مراقبتهای ویژه نوزادان انجام شد.
روش بررسی
پژوهش حاضر یک مطالعه نیمه تجربی(قبل و بعد) بود که در سال 1401 در بیمارستان شهید صدوقی یزد انجام شد. پس از طراحی و تدوین برنامه، کارگاه آموزشی توانمندسازی روان شناختی
به منظور تعیین اثربخش بودن آن بر روی ابراز وجود 27 نفر از پرستاران شاغل در بخش مراقبت ویژه نوزادن به اجرا گذاشته شد. روش نمونه‌گیری در مطالعه حاضر به صورت سرشماری بود، به این‌ترتیب که پژوهشگر با مراجعه به بخش مراقبت ویژه نوزادان در بیمارستان شهید صدوقی یزد، کلیه پرستاران در دسترس و شاغل واجد شرایط را وارد مطالعه کرد. معیار ورود به مطالعه شامل تمایل به شرکت در مطالعه، عدم شرکت در جلسات آموزشی توانمندسازی روانشناختی یا کارگاه‌های آموزشی مشابه درشش ماه اخیر وحداقل دو ماه سابقه کار در بخش مراقبت ویژه نوزادان بود چون برای انجام مراقبت از نوزاد نارس در بخش مراقبت ویژه نوزادان لازم است پرستاران ابتدا حداقل دو ماه در این بخش کار کنند تا توانایی لازم در این زمینه را کسب نمایند. معیار خروج از مطالعه شامل انصراف از ادامه شرکت در مطالعه ، غیبت در یک جلسه یا بیشتردر کارگاه های آموزشی بود.
ابزار جمع آوری اطلاعات شامل پرسشنامه اطلاعات جمعیت شناختی و پرسشنامه ابراز وجود Gambrill وRichey بود. اطلاعات جمعیت شناختی شامل سوالات در زمینه: سن، سطح تحصیلات، سابقه کار کلی، سابقه کار در بخش مراقبت ویژه نوزادن و نوع شیفت کاری بود. پرسشنامه ابراز وجود که در این مطالعه استفاده گردید در سال 1975 ساخته شده و این پرسشنامه شامل مؤلفه‌های توانایی اعتراض، تصمیم‌گیری، مخالفت کردن، توانایی نه گفتن، تأیید کردن، کنترل کردن موقعیت و بیان عواطف و احساسات می‌باشد.
این پرسشنامه شامل 40 سؤال است و هر سؤال بیانگر یک موقعیت می‌باشد که پاسخ‌دهنده میزان امکان اجرایی چنین رفتارهایی را با عبارت همیشه (امتیاز ۵)، بیشتر اوقات (امتیاز 4)، معمولاً (امتیاز 3)،گاهی اوقات (امتیاز 2) و هرگز (امتیاز 1) مشخص می‌کند. حداقل نمره پرسشنامه ۴۰ و حداکثر نمره ۲۰۰ بود که امتیاز بیشتر نشان‌دهنده ابراز وجود بالاتر می‌باشد. پایایی پرسشنامه با روش باز آزمایی در مطالعه‌ی گمبریل و ریچی ۸۲/۰ بیان شده است(28). در ایران نیز پایایی این پرسشنامه توسط پیری در سال (۱۳۸۳) روان‌سنجی و مورد تائید قرارگرفته و پایایی این پرسشنامه به روش آلفای کرونباخ ۸۵/ ۰ تعیین‌شد(29).
روش اجرا بدین صورت بود که کارگاه آموزشی توانمندسازی طی چهار جلسه به‌صورت هفته‌ای دو جلسه یک ساعته با شرکت پرستاران شاغل در بخش مراقبت ویژه نوزادان که رضایت آگاهانه برای شرکت در مطالعه داشتند به صورت آموزش مجازی در پیام‌رسان اجتماعی ایتا انجام شد.
محتوای جلسات توانمندسازی روانشناختی از طریق بررسی مقالات، بررسی نظریه های توانمندسازی روانشناختی و با استفاده از نظرات پنج روانشناس دارای تجربه در زمینه توانمندی روانشناختی تدوین شد. مداخله توسط پژوهشگر و تحت نظارت یک روانشناس انجام گردید(جدول 1).
جدول 1 : محتوای جلسات آموزشی در گروه هدف
|
جلسه
1 2 3 4 |
هدف
معرفی و گفتگو خودشناسی، اعتماد به نفس و تفکر مثبت برقراری ارتباط و هنر گفتگو مقابله با خشم و استرس و روش انتقاد صحیح |
محتوای آموزشی
- تعیین اهداف و برنامه‌های آموزشی جلسات آینده - بررسی موانع موجود برای برگزاری کارگاه - راه‌های تقویت عزت‌نفس، چرا خودشناسی مهم است؟ - ویژگی‌های افراد دارای اعتماد به نفس - ویژگی‌های افراد مثبت نگر - مذاکره موفقیت‌آمیز، روابط حسنه - تمجید و ستایش از یکدیگر -چگونگی مقابله با عصبانیت خود و دیگران -چگونگی مقابله با استرس - روش‌های انتقاد مفید و مؤثر -بیان خلاصه و رفع اشکال |
روش مورد استفاده
- تکنیک‌های یخ‌شکن -پرسش و پاسخ - ارائه اسلاید همراه با فایل صوتی -پرسش و پاسخ در پیام رسان ایتا - ارائه اسلاید همراه با فایل صوتی -پرسش و پاسخ در پیام رسان ایتا - ارائه اسلاید همراه با فایل صوتی -پرسش و پاسخ در پیام رسان ایتا |
جلسات آموزشی( اسلایدهای هر جلسه همراه با فایل صوتی آنها) با استفاده از پیام‌رسان ایتا در اختیار واحدهای مورد پژوهش قرار گرفت.
پژوهشگر در طی مدت اجرای برنامه آموزشی دو روز در هفته در ساعات فعال اداری با پرستاران مشارکت‌کننده در مطالعه در ارتباط بود و در صورت بروز سوال به آنها پاسخ لازم را می داد. ابراز وجود پرستاران قبل و دو هفته بعد از اجرای برنامه آموزشی سنجیده شد.
این مطالعه توسط کمیته اخلاق دانشگاه علوم پزشکی یزد با کد اخلاقIR.SSU.REC.1401.053 وکد کارآزمایی بالینی IRCT20230109057085N1 به تصویب رسیده است.
داده های حاصل از مطالعه با روش‌های آماری توصیفی (میانگین و انحراف معیار) و استنباطی( تی زوجی و کای اسکوار) و با استفاده از نرم‌افزار SPSS نسخه 26 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
یافته ها
داده های جمع آوری شده از پرستاران بخش مراقبت های ویژه نوزادان بیمارستان شهید صدوقی یزد نشان داد که میانگین سنی آنها 57/5±78/33 و میانگین سابقه کار در بخش مراقبت ویژه نوزادان90/3±48/5 و کل سابقه کار آنها در بخش های بیمارستان 91/4 ±22/10 بود. از نظر سطح تحصیلات 9/89 درصد واحدهای پژوهش دارای مدرک کارشناسی پرستاری و 1/11 درصد دارای مدرک کارشناسی ارشد بودند. نتایج بیانگر اختلاف آماری معنی داری در نمره ابراز وجود واحدهای مورد پژوهش قبل و بعد از مداخله است(001/0=P) به طوری که میانگین نمره ابراز وجود بعد از مداخله افزایش یافته که موید اثربخشی مداخله آموزشی توانمندی روانشناختی بر ابراز وجود می باشد(جدول 3). نتایج جدول 4 بیانگر اختلاف آماری معنی دار بین نمره کلیه مولفه های ابراز وجود واحدهای مورد پژوهش قبل و بعد مداخله می باشد( 05/0P<) و میانگین تمامی مولفه های ابراز وجود بعد از مداخله افزایش یافت .
پژوهشگر در طی مدت اجرای برنامه آموزشی دو روز در هفته در ساعات فعال اداری با پرستاران مشارکت‌کننده در مطالعه در ارتباط بود و در صورت بروز سوال به آنها پاسخ لازم را می داد. ابراز وجود پرستاران قبل و دو هفته بعد از اجرای برنامه آموزشی سنجیده شد.
این مطالعه توسط کمیته اخلاق دانشگاه علوم پزشکی یزد با کد اخلاقIR.SSU.REC.1401.053 وکد کارآزمایی بالینی IRCT20230109057085N1 به تصویب رسیده است.
داده های حاصل از مطالعه با روش‌های آماری توصیفی (میانگین و انحراف معیار) و استنباطی( تی زوجی و کای اسکوار) و با استفاده از نرم‌افزار SPSS نسخه 26 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
یافته ها
داده های جمع آوری شده از پرستاران بخش مراقبت های ویژه نوزادان بیمارستان شهید صدوقی یزد نشان داد که میانگین سنی آنها 57/5±78/33 و میانگین سابقه کار در بخش مراقبت ویژه نوزادان90/3±48/5 و کل سابقه کار آنها در بخش های بیمارستان 91/4 ±22/10 بود. از نظر سطح تحصیلات 9/89 درصد واحدهای پژوهش دارای مدرک کارشناسی پرستاری و 1/11 درصد دارای مدرک کارشناسی ارشد بودند. نتایج بیانگر اختلاف آماری معنی داری در نمره ابراز وجود واحدهای مورد پژوهش قبل و بعد از مداخله است(001/0=P) به طوری که میانگین نمره ابراز وجود بعد از مداخله افزایش یافته که موید اثربخشی مداخله آموزشی توانمندی روانشناختی بر ابراز وجود می باشد(جدول 3). نتایج جدول 4 بیانگر اختلاف آماری معنی دار بین نمره کلیه مولفه های ابراز وجود واحدهای مورد پژوهش قبل و بعد مداخله می باشد( 05/0P<) و میانگین تمامی مولفه های ابراز وجود بعد از مداخله افزایش یافت .
جدول2 : توزیع فراوانی نوع شیفت کاری در پرستاران مورد مطالعه
| فراوانی تجمعی | درصد | فراوانی | نوع شیفت |
| 7/66 8/77 2/85 100 |
7/66 1/11 4/7 8/14 100 |
18 3 2 4 27 |
در گردش فیکس شب فیکس صبح عصر و شب جمع |
جدول 3: مقایسه میانگین و انحراف معیار ابراز وجود قبل و بعد از مداخله در واحدهای مورد پژوهش
| متغیر | میانگین و انحراف معیار | حداقل نمره | حداکثر نمره | p-value |
| قبل از مداخله | 13/36±93/117 | 81 | 153 | تی زوج |
| بعد از مداخله | 30/36±44/149 | 113 | 185 | 001/0 |
جدول 4: مقایسه میانگین و انحراف معیار مولفه های ابراز وجود قبل و بعد از مداخله در واحدهای مورد پژوهش
مولفه ها |
توانایی اعتراض انحراف معیار میانگین و |
تصمیم گیری میانگین و انحراف معیار |
مخالفت کردن میانگین و انحراف معیار |
توانایی نه گفتن میانگین و انحراف معیار |
تایید کردن میانگین و انحراف معیار |
کنترل موقعیت میانگین و انحراف معیار |
بیان عواطف میانگین و انحراف معیار |
||||||||
| قبل از مداخله | 66/5±00/17 | 99/3±11/12 | 50/4±66/14 | 63/3±19/11 | 43/6±70/17 | 08/5±37/17 | 19/7±11/19 | ||||||||
| بعد از مداخله | 52/4±14/22 | 65/2±62/15 | 60/3±96/17 | 55/2±74/13 | 23/4±70/22 | 77/3±81/22 | 35/4±74/22 | ||||||||
| P-value | 014/0 | 001/0 | 005/0 | 005/0 | 002/0 | 001/0 | 03/0 | ||||||||
نتایج این پژوهش نشان داد که ابراز وجود پرستاران شاغل در بخش مراقبت ویژه نوزادان قبل از مداخله در حد متوسط بوده و پس از شرکت در مداخله آموزشی توانمندسازی روانشناختی، افزایش معنی داری در ابراز وجود و تمامی مولفه های آن در پرستاران مشاهده شد. ابراز وجود یکی از عواملی است که بر مهم بودن خود فرد و شغل وی تاثیر مثبت و به سزایی دارد که با روش های مختلفی از جمله توانمندسازی روانشناختی می توان میزان آن را در افراد ارتقاء داد.
در مطالعه مقطعی Oducado (2021) که به بررسی ارتباط توانمندسازی روانشناختی با رفتارهای ابراز وجود پرستاران در فیلیپین پرداخته نتایج مشابه با این پژوهش حاصل گردید(25). در تبیین یافته های این پژوهش مبنی بر متوسط بودن ابراز وجود پرستاران قبل از مداخله می توان بیان داشت عوامل متعدد شخصیتی، فرهنگی و اجتماعی بر این متغیر تاثیر گذار بوده و توجه به ابراز وجود پرستاران به خصوص در بخش مراقبت ویژه نوزادان حائز اهمیت است زیرا در غیر این صورت می تواند آثار منفی بر سلامت روانی پرستاران و کیفیت کاری آنها داشته باشد. در این زمینه روانشناسان می توانند آموزش توانمندی روانشناختی پرستاران را مد نظر قرار داده و با بهبود تعاملات آنها در بخش، موجبات تقویت ابراز وجود و به دنبال آن بهبود کیفیت مراقبت های ارائه شده توسط آنها را فراهم آورند.
امروزه به دلیل پیچیدگی ها وشرایط پویای محیط کاری پرستاران بخش های ویژه، لازم است که پرستاران باکفایت از نظر ابراز وجود تربیت کرد تا بتوانند در شرایط ویژه تصمیم‌گیری های لازم را گرفته و توانایی ابراز تصمیم های خود را داشته باشند چرا که توانایی تصمیم‌گیری بالینی پرستاران و ابراز وجود بیش از هر عاملی بر کیفیت مراقبت ارائه شده توسط پرستاران تأثیر خواهد گذاشت(23).
در زمینه عوامل موثر بر مهارت ابراز وجود و لزوم ارتقاء آنها ابراهیم(2011) در مطالعه ای مقطعی که به بررسی ارتباط بین دو متغیر ابراز وجود و توانمندی روانشناختی در دانشجویان پرستاری پرداخته به این نتیجه رسید که یک رابطه مثبت و معناداری بین ابراز وجود و توانمندی روانشناختی دانشجویان پرستاری وجود دارد. و برای کسب و ارتقاء مهارت‌های ابرازوجود دوره‌های آموزشی از جمله توانمندی روانشناختی مورد نیاز می باشد(23).
در زمینـه نیاز به ارتقـاء ابراز وجـود در تصمیم های گـرفته شده
Zerwekh (2003) اشاره کرد که بسیاری از پرستاران به طور مداوم به شیوه ای قاطعانه عمل نمی کنند یا ارتباطات درمانی که برقرار می کنند قاطعانه نبوده و در ابراز وجود خود و تصمیمات خود مردد هستند به همین دلیل نیاز به برنامه هایی برای افزایش ابراز وجود در آنها می باشد(30).
رویان و همکاران(2017) در زمینه ضرورت افزایش سطح توانمندی روانشناختی پرستاران نشان دادند که توانمندی روانشناختی پرستاران ایرانی در سطح متوسطی قرار دارد و مدیران پرستاری باید توسعه ابعاد توانمندی روان شناختی را در برنامه ریزی خود بیشتر ترویج دهند تا پرستارانی توانمند در ارائه خدمات به گیرندگان خدمات در نظام سلامت خود داشته باشند(8).
هم راستا با مطالعه حاضر در یک پژوهش به ارزیابی اثربخشی یک برنامه آموزشی ابراز وجود بر بهزیستی روانشناختی و درگیرشدن پرستاران تازه کار شاغل در بخش های روانپزشکی با حرفه پرستاری مشخص گردید که برنامه آموزش ابراز وجود بر بهزیستی روانشناختی پرستاران تازه کار، سطح ابراز وجود و تعهد کاری تأثیر معنادار مثبتی دارد و باید در برنامه های آموزشی پرستاری گنجانده شود(31). در این رابطه بستان آباد و همکاران(1398) بیان می دارند که بین ابراز وجود و توانمندسازی روانشناختی همبستگی مثبت معنادار وجود دارد به این معنا که هر چه پرستاران توانمندی روانشناختی بیشتری داشته باشند میزان ابراز وجود در آنها بالاتر می رود(32).
هم راستا با مطالعه حاضر عزیزی و همکاران (1399) در مطالعه‌ای که به بررسی توانمندسازی روانشناختی و ابراز وجود در دانشجویان پرستاری و مامایی در ایران پرداخته، بیان کردند که بین توانمندسازی روانشناختی و ابراز وجود ارتباط وجود دارد به‌طوری‌که با افزایش امتیاز توانمندی روانشناختی امتیاز مهارت ابراز وجود نیز ارتقاء پیدا می کرد لذا محققین به این نتیجه رسیدند ازآنجایی‌که توانمندسازی روانشناختی و ابراز وجود در تصمیم‌گیری و تعامل با همکاران و بیماران از مهارت‌های ضروری پرستاران محسوب می‌شود، توصیه گردد اقدامات لازم برای ارتقای این مهارت‌ها در دانشجویان پرستاری انجام شود(22).
Sen وهمکاران(2022) نیزدر تحقیق خود بیان کردند که تشویق به توانمندسازی روانشناختی به افزایش مهارت‌های ابراز وجود در دانشجویان پرستاری کمک می‌کند، که همراستا با نتایج مطالعه حاضر می باشد(33).
از جمله محدودیت های پژوهش این بود که یافته ها به روش نمونه گیری در دسترس و در بخش مراقبت ویژه نوزادان بیمارستان شهید صدوقی در یزد حاصل شده، لذا در تعمیم نتایج باید محتاط بود. عدم کنترل برخی از متغیرها مانند ویژگی های شخصیتی پرستاران، عوامل فرهنگی و اجتماعی آنها از دیگر محدودیت های این پژوهش بود.
در مجموع نتیجه گیری می شود که پس از آموزش توانمندسازی روانشناختی، ابراز وجود پرستاران شاغل در بخش مراقبت ویژه نوزادان به طور معنی داری افزایش یافته و برای بهبود کیفیت مراقبتهای ارائه شده به نوزادان و خانواده های آنها لازم است پرستاران با کسب توانمندی روانشناختی، ابراز وجود خود را ارتقا دهند.
تضاد منافع
نویسندگان اعلام می دارند که تعارض منافعی وجود ندارد.
تقدیر و تشکر
از معاونت محترم تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد برای حمایت مالی، اعضای محترم تحصیلات تکمیلی دانشکده پرستاری و مامایی، مدیریت محترم و پرسنل بخش مراقبت ویژه نوزادان بیمارستان شهید صدوقی یزد شرکت کننده در این مطالعه قدردانی می گردد.
مقدمه
پرستاران همواره به دلیل نقش عمده‌ای که در ارائه خدمات بهداشتی، درمانی و مراقبتی دارند شرایط کاری و توانمندی آنها بر کیفیت خدمات ارائه شده و پیامدهای مرتبط با بیماری و درنتیجه سلامت بیماران تأثیر گذار است(1). به طوری که سازمان جهانی بهداشت در سال 2010 پرستاران را کلید موفقیت سیستم‌های بهداشتی-درمانی قلمداد نموده و توانمندسازی
پرستاران را برای ارتقاء سلامت جامعه الزامی دانست(2).
با توجه به پیشرفت‌های سریع علمی، تنوع بیماری‌ها و همچنین دگرگونی در زمینه ی کار، پرستاران دائماً از منابع فیزیکی و روانی برای برآوردن انتظارات خود و بیماران استفاده می‌کنند که تأثیرات نامطلوبی بر روی آنها و کارشان داشته است و ضرورت توانمندسازی کارکنان پرستاری، با هدف ارائه مراقبت جامع و باکیفیت در سیستم‌های بهداشتی و درمانی بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است(4،3).
پرستاران شاغل در بخش‌های ویژه به لحاظ حجم کاری بالا، مراقبت از بیمار بدحال، لزوم پاسخ سریع به موقعیت‌های اورژانسی و موقعیت‌های عاطفی تنش‌زا، با فشارهای شغلی، روانی و جسمی بیشتری مواجه هستند(6 ،5 ). Ding و همکاران (2018) اشاره کردند چنانچه پرستاران در محیط کاری خود از سلامت روحی، روانی و همچنین توانمندی‌های روانشناختی قابل قبولی برخوردار باشند عملکرد بهتری را از خود نشان داده و خدمات تخصصی مناسب‌تری را به بیماران ارائه می دهند(7).
آموزش توانمندسازی کارکنان را می‌توان به عنوان یکی از عوامل اصلی مرتبط با افزایش کارایی آنها در سیستم‌های بهداشتی قلمداد کرد. در واقع توانمندسازی یکی از مؤثرترین تکنیک‌ها برای ارتقای بهره وری و استفاده بهینه از ظرفیت‌ها و قابلیت‌های کارکنان، خصوصاً کارکنان پرستاری در راستای اهداف سازمان های بهداشتی می‌باشد(8).
از نظر مفهومی توانمندسازی به معنی آماده‌سازی نیروی کار با درجه بالایی از انعطاف‌پذیری و آزادی در تصمیم‌گیری‌های سازمانی است(9). توانمندسازی از طریق آموزش می‌تواند فرد را برانگیزد تا با اشتیاق و ظرفیت کامل در دستیابی به اهداف سازمانی کار کند. در این میان حالت شناختی مرتبط با ذهن که باعث ایجاد انگیزه و حالت اعتماد به نفس برای کار با نیروی کامل می‌شود، به‌عنوان توانمندسازی روانشناختی نامیده می‌شود(10).
توانمندسازی روانشناختی باعث شکل‌دهی مؤثرتر به فعالیت‌ها و تأثیرگذاری بر زمینه‌های کاری و حرفه‌ای افراد در هر سازمان می‌شود(11). این باور پذیرفته شده است که آگاهی از ویژگی‌های روانشناختی و شناخت جنبه‌های روحی و روانی کارکنان، یاری بخش هر سازمانی بوده و این امر به نوبه خود موجب اثربخشی و کارایی آنها در انجام فعالیت‌های شغلی می‌شود(12) به طوری‌که Cai و همکاران(2018) در زمینه پرستاری و بهداشت اشاره کردند که پرستاران و سایر کارکنان با ویژگی‌های روانشناختی مورد نیاز سازمان می‌توانند در مقابل تهدیدها و فرصت‌ها به خوبی واکنش نشان داده، انعطاف‌پذیری کافی داشته و به‌راحتی شرایط را به نفع خود و سازمان تغییر دهند(13).
آموزش توانمندسازی روانشناختی در بستر پرستاری به‌عنوان یک ابزار برای بهبود کیفیت مراقبت ارائه شده و بهبود عملکرد پرستـاری و همچنین رضـایت شغلی پرستـاران مورد توجـه قرار
گرفته است که به‌عنوان نگرش فرد نسبت به نقش، تلاش و تأثیرش در سازمان تعریف می‌شود(14).
توانمندسازی روانشناختی پرستاران شرایط عاطفی را ایجاد می‌کند که در آن پرستاران احساس می‌کنند که بر شرایط کاری خود کنترل دارند و می‌توانند توانایی‌های خود مانند ابراز وجود را بهتر نشان دهند و این موضوع آنها را تشویق می‌کند تا شرایط کاری خود را تغییر دهند و به بهترین وضعیت دست یابند(15،16). تأثیر آموزش توانمندسازی پرستاران در مطالعات از جنبه‌های مختلف مورد بررسی قرار گرفته و مشخص شده است که آموزش توانمندسازی روانشناختی پرستاران باعث مراقبت بهتر از بیمار و بهبود عملکرد کلی شغلی پرستاران(17)، مراقبت خانواده محور(18)، کاهش فرسودگی شغلی، استرس و خستگی عاطفی پرستاران(19)، افزایش تعهد کاری پرستاران به سازمان‌های بهداشتی، بهبود رضایت شغلی (14)، کاهش قصد ترک شغل پرستاران(20) و افزایش مهارت‌های مدیریتی و ابراز وجود پرستاران می‌شود. از دیدگاه مدیریت پرستاری نیز پرستاران با توانمندی روانشناختی بالاتر، رهبران مقتدری در بالین به شمار می‌آیند(21).
امروزه به دلیل شرایط پویای حاکم بر محیط کاری پرستاران، لازم است که پرستاران باکفایت را از نظر توانایی‌های روان شناختی و تصمیم‌گیری پرورش داد تا بتوانند با تلفیق مهارت‌های فنی و دانش حرفه‌ای خود، قضاوت‌های بالینی دقیق و مناسبی انجام داده و توانایی‌های ابراز تصمیمات خود در محیط‌های بالینی را داشته باشند، چرا که توانایی تصمیم‌گیری پرستاران و ابراز وجود بیش از هر عاملی بر کیفیت مراقبت تأثیر بسزایی خواهد گذاشت. ابراز وجود یکی از مولفه های توانمندی اجتماعی است که به افراد کمک می کند تا بتوانند با دشواری های زندگی روزمره مقابله کرده و با موقعیت های استرس زا کنار بیایند. ابراز وجود سبب می شود تا افراد آزادانه بدون اضطراب و نگرانی در عین حفظ حقوق دیگران، عقاید، نیازها و حقوق خود را بیان کنند(22،23).
عزیزی وهمکاران(2020) بیان کردند پرستارانی که از توانمندی روانشناختی بالاتری برخوردار باشند، توانایی ابراز وجود بیشتری در محل کار از خود نشان داده و از شایستگی بالاتری در زمینه مراقبت از بیمار خود دارند(22). درواقع یکی از متغیرهایی که نقش مهمی در تقویت مهارت ابراز وجود دارد، آموزش توانمندسازی روانشناختی افراد است. اجرای یک برنامه صحیح آموزشی ابراز وجود برای ارتقاء رفتارهای ابرازمندانه می تواند دید افراد را نسبت به خودشان تغییر دهد، اعتماد به نفس آنها را افزایش دهد و روابط بین فردی را بهبود بخشد(24). Oducado (2021) نیز نشان داد که سطح بالاتری از توانمندسازی روانشناختی پرستاران منجر به سطوح بالاتری از ابراز وجود می‌شود(25).
این عوامل لزوم بالا بودن توانمندی‌های روانشناختی جهت تصمیم‌گیری توسط پرستاران را نشان می‌دهد(26،27) که این توانمندی از طریق آموزش میسر می گردد. ابراز وجود یکی از عواملی است که بر مهم بودن خود فرد و شغل وی تاثیر مثبت و به سزایی دارد که با روش های مختلفی از جمله توانمندسازی روانشناختی می توان میزان آن را در افراد ارتقاء داد. تاکنون پژوهش های معدودی جهت افزایش سطح ابراز وجود افراد صورت گرفته است و با توجه به اهمیت آموزش در ایجاد این توانمندی در پرستاران به خصوص در بخش مراقبت های ویژه، این مطالعه با هدف تعیین تأثیر آموزش توانمندسازی روانشناختی بر مهارت ابراز وجود پرستاران بخش مراقبتهای ویژه نوزادان انجام شد.
روش بررسی
پژوهش حاضر یک مطالعه نیمه تجربی(قبل و بعد) بود که در سال 1401 در بیمارستان شهید صدوقی یزد انجام شد. پس از طراحی و تدوین برنامه، کارگاه آموزشی توانمندسازی روان شناختی
به منظور تعیین اثربخش بودن آن بر روی ابراز وجود 27 نفر از پرستاران شاغل در بخش مراقبت ویژه نوزادن به اجرا گذاشته شد. روش نمونه‌گیری در مطالعه حاضر به صورت سرشماری بود، به این‌ترتیب که پژوهشگر با مراجعه به بخش مراقبت ویژه نوزادان در بیمارستان شهید صدوقی یزد، کلیه پرستاران در دسترس و شاغل واجد شرایط را وارد مطالعه کرد. معیار ورود به مطالعه شامل تمایل به شرکت در مطالعه، عدم شرکت در جلسات آموزشی توانمندسازی روانشناختی یا کارگاه‌های آموزشی مشابه درشش ماه اخیر وحداقل دو ماه سابقه کار در بخش مراقبت ویژه نوزادان بود چون برای انجام مراقبت از نوزاد نارس در بخش مراقبت ویژه نوزادان لازم است پرستاران ابتدا حداقل دو ماه در این بخش کار کنند تا توانایی لازم در این زمینه را کسب نمایند. معیار خروج از مطالعه شامل انصراف از ادامه شرکت در مطالعه ، غیبت در یک جلسه یا بیشتردر کارگاه های آموزشی بود.
ابزار جمع آوری اطلاعات شامل پرسشنامه اطلاعات جمعیت شناختی و پرسشنامه ابراز وجود Gambrill وRichey بود. اطلاعات جمعیت شناختی شامل سوالات در زمینه: سن، سطح تحصیلات، سابقه کار کلی، سابقه کار در بخش مراقبت ویژه نوزادن و نوع شیفت کاری بود. پرسشنامه ابراز وجود که در این مطالعه استفاده گردید در سال 1975 ساخته شده و این پرسشنامه شامل مؤلفه‌های توانایی اعتراض، تصمیم‌گیری، مخالفت کردن، توانایی نه گفتن، تأیید کردن، کنترل کردن موقعیت و بیان عواطف و احساسات می‌باشد.
این پرسشنامه شامل 40 سؤال است و هر سؤال بیانگر یک موقعیت می‌باشد که پاسخ‌دهنده میزان امکان اجرایی چنین رفتارهایی را با عبارت همیشه (امتیاز ۵)، بیشتر اوقات (امتیاز 4)، معمولاً (امتیاز 3)،گاهی اوقات (امتیاز 2) و هرگز (امتیاز 1) مشخص می‌کند. حداقل نمره پرسشنامه ۴۰ و حداکثر نمره ۲۰۰ بود که امتیاز بیشتر نشان‌دهنده ابراز وجود بالاتر می‌باشد. پایایی پرسشنامه با روش باز آزمایی در مطالعه‌ی گمبریل و ریچی ۸۲/۰ بیان شده است(28). در ایران نیز پایایی این پرسشنامه توسط پیری در سال (۱۳۸۳) روان‌سنجی و مورد تائید قرارگرفته و پایایی این پرسشنامه به روش آلفای کرونباخ ۸۵/ ۰ تعیین‌شد(29).
روش اجرا بدین صورت بود که کارگاه آموزشی توانمندسازی طی چهار جلسه به‌صورت هفته‌ای دو جلسه یک ساعته با شرکت پرستاران شاغل در بخش مراقبت ویژه نوزادان که رضایت آگاهانه برای شرکت در مطالعه داشتند به صورت آموزش مجازی در پیام‌رسان اجتماعی ایتا انجام شد.
محتوای جلسات توانمندسازی روانشناختی از طریق بررسی مقالات، بررسی نظریه های توانمندسازی روانشناختی و با استفاده از نظرات پنج روانشناس دارای تجربه در زمینه توانمندی روانشناختی تدوین شد. مداخله توسط پژوهشگر و تحت نظارت یک روانشناس انجام گردید(جدول 1).
پرستاران همواره به دلیل نقش عمده‌ای که در ارائه خدمات بهداشتی، درمانی و مراقبتی دارند شرایط کاری و توانمندی آنها بر کیفیت خدمات ارائه شده و پیامدهای مرتبط با بیماری و درنتیجه سلامت بیماران تأثیر گذار است(1). به طوری که سازمان جهانی بهداشت در سال 2010 پرستاران را کلید موفقیت سیستم‌های بهداشتی-درمانی قلمداد نموده و توانمندسازی
پرستاران را برای ارتقاء سلامت جامعه الزامی دانست(2).
با توجه به پیشرفت‌های سریع علمی، تنوع بیماری‌ها و همچنین دگرگونی در زمینه ی کار، پرستاران دائماً از منابع فیزیکی و روانی برای برآوردن انتظارات خود و بیماران استفاده می‌کنند که تأثیرات نامطلوبی بر روی آنها و کارشان داشته است و ضرورت توانمندسازی کارکنان پرستاری، با هدف ارائه مراقبت جامع و باکیفیت در سیستم‌های بهداشتی و درمانی بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است(4،3).
پرستاران شاغل در بخش‌های ویژه به لحاظ حجم کاری بالا، مراقبت از بیمار بدحال، لزوم پاسخ سریع به موقعیت‌های اورژانسی و موقعیت‌های عاطفی تنش‌زا، با فشارهای شغلی، روانی و جسمی بیشتری مواجه هستند(6 ،5 ). Ding و همکاران (2018) اشاره کردند چنانچه پرستاران در محیط کاری خود از سلامت روحی، روانی و همچنین توانمندی‌های روانشناختی قابل قبولی برخوردار باشند عملکرد بهتری را از خود نشان داده و خدمات تخصصی مناسب‌تری را به بیماران ارائه می دهند(7).
آموزش توانمندسازی کارکنان را می‌توان به عنوان یکی از عوامل اصلی مرتبط با افزایش کارایی آنها در سیستم‌های بهداشتی قلمداد کرد. در واقع توانمندسازی یکی از مؤثرترین تکنیک‌ها برای ارتقای بهره وری و استفاده بهینه از ظرفیت‌ها و قابلیت‌های کارکنان، خصوصاً کارکنان پرستاری در راستای اهداف سازمان های بهداشتی می‌باشد(8).
از نظر مفهومی توانمندسازی به معنی آماده‌سازی نیروی کار با درجه بالایی از انعطاف‌پذیری و آزادی در تصمیم‌گیری‌های سازمانی است(9). توانمندسازی از طریق آموزش می‌تواند فرد را برانگیزد تا با اشتیاق و ظرفیت کامل در دستیابی به اهداف سازمانی کار کند. در این میان حالت شناختی مرتبط با ذهن که باعث ایجاد انگیزه و حالت اعتماد به نفس برای کار با نیروی کامل می‌شود، به‌عنوان توانمندسازی روانشناختی نامیده می‌شود(10).
توانمندسازی روانشناختی باعث شکل‌دهی مؤثرتر به فعالیت‌ها و تأثیرگذاری بر زمینه‌های کاری و حرفه‌ای افراد در هر سازمان می‌شود(11). این باور پذیرفته شده است که آگاهی از ویژگی‌های روانشناختی و شناخت جنبه‌های روحی و روانی کارکنان، یاری بخش هر سازمانی بوده و این امر به نوبه خود موجب اثربخشی و کارایی آنها در انجام فعالیت‌های شغلی می‌شود(12) به طوری‌که Cai و همکاران(2018) در زمینه پرستاری و بهداشت اشاره کردند که پرستاران و سایر کارکنان با ویژگی‌های روانشناختی مورد نیاز سازمان می‌توانند در مقابل تهدیدها و فرصت‌ها به خوبی واکنش نشان داده، انعطاف‌پذیری کافی داشته و به‌راحتی شرایط را به نفع خود و سازمان تغییر دهند(13).
آموزش توانمندسازی روانشناختی در بستر پرستاری به‌عنوان یک ابزار برای بهبود کیفیت مراقبت ارائه شده و بهبود عملکرد پرستـاری و همچنین رضـایت شغلی پرستـاران مورد توجـه قرار
گرفته است که به‌عنوان نگرش فرد نسبت به نقش، تلاش و تأثیرش در سازمان تعریف می‌شود(14).
توانمندسازی روانشناختی پرستاران شرایط عاطفی را ایجاد می‌کند که در آن پرستاران احساس می‌کنند که بر شرایط کاری خود کنترل دارند و می‌توانند توانایی‌های خود مانند ابراز وجود را بهتر نشان دهند و این موضوع آنها را تشویق می‌کند تا شرایط کاری خود را تغییر دهند و به بهترین وضعیت دست یابند(15،16). تأثیر آموزش توانمندسازی پرستاران در مطالعات از جنبه‌های مختلف مورد بررسی قرار گرفته و مشخص شده است که آموزش توانمندسازی روانشناختی پرستاران باعث مراقبت بهتر از بیمار و بهبود عملکرد کلی شغلی پرستاران(17)، مراقبت خانواده محور(18)، کاهش فرسودگی شغلی، استرس و خستگی عاطفی پرستاران(19)، افزایش تعهد کاری پرستاران به سازمان‌های بهداشتی، بهبود رضایت شغلی (14)، کاهش قصد ترک شغل پرستاران(20) و افزایش مهارت‌های مدیریتی و ابراز وجود پرستاران می‌شود. از دیدگاه مدیریت پرستاری نیز پرستاران با توانمندی روانشناختی بالاتر، رهبران مقتدری در بالین به شمار می‌آیند(21).
امروزه به دلیل شرایط پویای حاکم بر محیط کاری پرستاران، لازم است که پرستاران باکفایت را از نظر توانایی‌های روان شناختی و تصمیم‌گیری پرورش داد تا بتوانند با تلفیق مهارت‌های فنی و دانش حرفه‌ای خود، قضاوت‌های بالینی دقیق و مناسبی انجام داده و توانایی‌های ابراز تصمیمات خود در محیط‌های بالینی را داشته باشند، چرا که توانایی تصمیم‌گیری پرستاران و ابراز وجود بیش از هر عاملی بر کیفیت مراقبت تأثیر بسزایی خواهد گذاشت. ابراز وجود یکی از مولفه های توانمندی اجتماعی است که به افراد کمک می کند تا بتوانند با دشواری های زندگی روزمره مقابله کرده و با موقعیت های استرس زا کنار بیایند. ابراز وجود سبب می شود تا افراد آزادانه بدون اضطراب و نگرانی در عین حفظ حقوق دیگران، عقاید، نیازها و حقوق خود را بیان کنند(22،23).
عزیزی وهمکاران(2020) بیان کردند پرستارانی که از توانمندی روانشناختی بالاتری برخوردار باشند، توانایی ابراز وجود بیشتری در محل کار از خود نشان داده و از شایستگی بالاتری در زمینه مراقبت از بیمار خود دارند(22). درواقع یکی از متغیرهایی که نقش مهمی در تقویت مهارت ابراز وجود دارد، آموزش توانمندسازی روانشناختی افراد است. اجرای یک برنامه صحیح آموزشی ابراز وجود برای ارتقاء رفتارهای ابرازمندانه می تواند دید افراد را نسبت به خودشان تغییر دهد، اعتماد به نفس آنها را افزایش دهد و روابط بین فردی را بهبود بخشد(24). Oducado (2021) نیز نشان داد که سطح بالاتری از توانمندسازی روانشناختی پرستاران منجر به سطوح بالاتری از ابراز وجود می‌شود(25).
این عوامل لزوم بالا بودن توانمندی‌های روانشناختی جهت تصمیم‌گیری توسط پرستاران را نشان می‌دهد(26،27) که این توانمندی از طریق آموزش میسر می گردد. ابراز وجود یکی از عواملی است که بر مهم بودن خود فرد و شغل وی تاثیر مثبت و به سزایی دارد که با روش های مختلفی از جمله توانمندسازی روانشناختی می توان میزان آن را در افراد ارتقاء داد. تاکنون پژوهش های معدودی جهت افزایش سطح ابراز وجود افراد صورت گرفته است و با توجه به اهمیت آموزش در ایجاد این توانمندی در پرستاران به خصوص در بخش مراقبت های ویژه، این مطالعه با هدف تعیین تأثیر آموزش توانمندسازی روانشناختی بر مهارت ابراز وجود پرستاران بخش مراقبتهای ویژه نوزادان انجام شد.
روش بررسی
پژوهش حاضر یک مطالعه نیمه تجربی(قبل و بعد) بود که در سال 1401 در بیمارستان شهید صدوقی یزد انجام شد. پس از طراحی و تدوین برنامه، کارگاه آموزشی توانمندسازی روان شناختی
به منظور تعیین اثربخش بودن آن بر روی ابراز وجود 27 نفر از پرستاران شاغل در بخش مراقبت ویژه نوزادن به اجرا گذاشته شد. روش نمونه‌گیری در مطالعه حاضر به صورت سرشماری بود، به این‌ترتیب که پژوهشگر با مراجعه به بخش مراقبت ویژه نوزادان در بیمارستان شهید صدوقی یزد، کلیه پرستاران در دسترس و شاغل واجد شرایط را وارد مطالعه کرد. معیار ورود به مطالعه شامل تمایل به شرکت در مطالعه، عدم شرکت در جلسات آموزشی توانمندسازی روانشناختی یا کارگاه‌های آموزشی مشابه درشش ماه اخیر وحداقل دو ماه سابقه کار در بخش مراقبت ویژه نوزادان بود چون برای انجام مراقبت از نوزاد نارس در بخش مراقبت ویژه نوزادان لازم است پرستاران ابتدا حداقل دو ماه در این بخش کار کنند تا توانایی لازم در این زمینه را کسب نمایند. معیار خروج از مطالعه شامل انصراف از ادامه شرکت در مطالعه ، غیبت در یک جلسه یا بیشتردر کارگاه های آموزشی بود.
ابزار جمع آوری اطلاعات شامل پرسشنامه اطلاعات جمعیت شناختی و پرسشنامه ابراز وجود Gambrill وRichey بود. اطلاعات جمعیت شناختی شامل سوالات در زمینه: سن، سطح تحصیلات، سابقه کار کلی، سابقه کار در بخش مراقبت ویژه نوزادن و نوع شیفت کاری بود. پرسشنامه ابراز وجود که در این مطالعه استفاده گردید در سال 1975 ساخته شده و این پرسشنامه شامل مؤلفه‌های توانایی اعتراض، تصمیم‌گیری، مخالفت کردن، توانایی نه گفتن، تأیید کردن، کنترل کردن موقعیت و بیان عواطف و احساسات می‌باشد.
این پرسشنامه شامل 40 سؤال است و هر سؤال بیانگر یک موقعیت می‌باشد که پاسخ‌دهنده میزان امکان اجرایی چنین رفتارهایی را با عبارت همیشه (امتیاز ۵)، بیشتر اوقات (امتیاز 4)، معمولاً (امتیاز 3)،گاهی اوقات (امتیاز 2) و هرگز (امتیاز 1) مشخص می‌کند. حداقل نمره پرسشنامه ۴۰ و حداکثر نمره ۲۰۰ بود که امتیاز بیشتر نشان‌دهنده ابراز وجود بالاتر می‌باشد. پایایی پرسشنامه با روش باز آزمایی در مطالعه‌ی گمبریل و ریچی ۸۲/۰ بیان شده است(28). در ایران نیز پایایی این پرسشنامه توسط پیری در سال (۱۳۸۳) روان‌سنجی و مورد تائید قرارگرفته و پایایی این پرسشنامه به روش آلفای کرونباخ ۸۵/ ۰ تعیین‌شد(29).
روش اجرا بدین صورت بود که کارگاه آموزشی توانمندسازی طی چهار جلسه به‌صورت هفته‌ای دو جلسه یک ساعته با شرکت پرستاران شاغل در بخش مراقبت ویژه نوزادان که رضایت آگاهانه برای شرکت در مطالعه داشتند به صورت آموزش مجازی در پیام‌رسان اجتماعی ایتا انجام شد.
محتوای جلسات توانمندسازی روانشناختی از طریق بررسی مقالات، بررسی نظریه های توانمندسازی روانشناختی و با استفاده از نظرات پنج روانشناس دارای تجربه در زمینه توانمندی روانشناختی تدوین شد. مداخله توسط پژوهشگر و تحت نظارت یک روانشناس انجام گردید(جدول 1).
جدول 1 : محتوای جلسات آموزشی در گروه هدف
|
جلسه
1 2 3 4 |
هدف
معرفی و گفتگو خودشناسی، اعتماد به نفس و تفکر مثبت برقراری ارتباط و هنر گفتگو مقابله با خشم و استرس و روش انتقاد صحیح |
محتوای آموزشی
- تعیین اهداف و برنامه‌های آموزشی جلسات آینده - بررسی موانع موجود برای برگزاری کارگاه - راه‌های تقویت عزت‌نفس، چرا خودشناسی مهم است؟ - ویژگی‌های افراد دارای اعتماد به نفس - ویژگی‌های افراد مثبت نگر - مذاکره موفقیت‌آمیز، روابط حسنه - تمجید و ستایش از یکدیگر -چگونگی مقابله با عصبانیت خود و دیگران -چگونگی مقابله با استرس - روش‌های انتقاد مفید و مؤثر -بیان خلاصه و رفع اشکال |
روش مورد استفاده
- تکنیک‌های یخ‌شکن -پرسش و پاسخ - ارائه اسلاید همراه با فایل صوتی -پرسش و پاسخ در پیام رسان ایتا - ارائه اسلاید همراه با فایل صوتی -پرسش و پاسخ در پیام رسان ایتا - ارائه اسلاید همراه با فایل صوتی -پرسش و پاسخ در پیام رسان ایتا |
جلسات آموزشی( اسلایدهای هر جلسه همراه با فایل صوتی آنها) با استفاده از پیام‌رسان ایتا در اختیار واحدهای مورد پژوهش قرار گرفت.
پژوهشگر در طی مدت اجرای برنامه آموزشی دو روز در هفته در ساعات فعال اداری با پرستاران مشارکت‌کننده در مطالعه در ارتباط بود و در صورت بروز سوال به آنها پاسخ لازم را می داد. ابراز وجود پرستاران قبل و دو هفته بعد از اجرای برنامه آموزشی سنجیده شد.
این مطالعه توسط کمیته اخلاق دانشگاه علوم پزشکی یزد با کد اخلاقIR.SSU.REC.1401.053 وکد کارآزمایی بالینی IRCT20230109057085N1 به تصویب رسیده است.
داده های حاصل از مطالعه با روش‌های آماری توصیفی (میانگین و انحراف معیار) و استنباطی( تی زوجی و کای اسکوار) و با استفاده از نرم‌افزار SPSS نسخه 26 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
یافته ها
داده های جمع آوری شده از پرستاران بخش مراقبت های ویژه نوزادان بیمارستان شهید صدوقی یزد نشان داد که میانگین سنی آنها 57/5±78/33 و میانگین سابقه کار در بخش مراقبت ویژه نوزادان90/3±48/5 و کل سابقه کار آنها در بخش های بیمارستان 91/4 ±22/10 بود. از نظر سطح تحصیلات 9/89 درصد واحدهای پژوهش دارای مدرک کارشناسی پرستاری و 1/11 درصد دارای مدرک کارشناسی ارشد بودند. نتایج بیانگر اختلاف آماری معنی داری در نمره ابراز وجود واحدهای مورد پژوهش قبل و بعد از مداخله است(001/0=P) به طوری که میانگین نمره ابراز وجود بعد از مداخله افزایش یافته که موید اثربخشی مداخله آموزشی توانمندی روانشناختی بر ابراز وجود می باشد(جدول 3). نتایج جدول 4 بیانگر اختلاف آماری معنی دار بین نمره کلیه مولفه های ابراز وجود واحدهای مورد پژوهش قبل و بعد مداخله می باشد( 05/0P<) و میانگین تمامی مولفه های ابراز وجود بعد از مداخله افزایش یافت .
پژوهشگر در طی مدت اجرای برنامه آموزشی دو روز در هفته در ساعات فعال اداری با پرستاران مشارکت‌کننده در مطالعه در ارتباط بود و در صورت بروز سوال به آنها پاسخ لازم را می داد. ابراز وجود پرستاران قبل و دو هفته بعد از اجرای برنامه آموزشی سنجیده شد.
این مطالعه توسط کمیته اخلاق دانشگاه علوم پزشکی یزد با کد اخلاقIR.SSU.REC.1401.053 وکد کارآزمایی بالینی IRCT20230109057085N1 به تصویب رسیده است.
داده های حاصل از مطالعه با روش‌های آماری توصیفی (میانگین و انحراف معیار) و استنباطی( تی زوجی و کای اسکوار) و با استفاده از نرم‌افزار SPSS نسخه 26 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
یافته ها
داده های جمع آوری شده از پرستاران بخش مراقبت های ویژه نوزادان بیمارستان شهید صدوقی یزد نشان داد که میانگین سنی آنها 57/5±78/33 و میانگین سابقه کار در بخش مراقبت ویژه نوزادان90/3±48/5 و کل سابقه کار آنها در بخش های بیمارستان 91/4 ±22/10 بود. از نظر سطح تحصیلات 9/89 درصد واحدهای پژوهش دارای مدرک کارشناسی پرستاری و 1/11 درصد دارای مدرک کارشناسی ارشد بودند. نتایج بیانگر اختلاف آماری معنی داری در نمره ابراز وجود واحدهای مورد پژوهش قبل و بعد از مداخله است(001/0=P) به طوری که میانگین نمره ابراز وجود بعد از مداخله افزایش یافته که موید اثربخشی مداخله آموزشی توانمندی روانشناختی بر ابراز وجود می باشد(جدول 3). نتایج جدول 4 بیانگر اختلاف آماری معنی دار بین نمره کلیه مولفه های ابراز وجود واحدهای مورد پژوهش قبل و بعد مداخله می باشد( 05/0P<) و میانگین تمامی مولفه های ابراز وجود بعد از مداخله افزایش یافت .
جدول2 : توزیع فراوانی نوع شیفت کاری در پرستاران مورد مطالعه
| فراوانی تجمعی | درصد | فراوانی | نوع شیفت |
| 7/66 8/77 2/85 100 |
7/66 1/11 4/7 8/14 100 |
18 3 2 4 27 |
در گردش فیکس شب فیکس صبح عصر و شب جمع |
جدول 3: مقایسه میانگین و انحراف معیار ابراز وجود قبل و بعد از مداخله در واحدهای مورد پژوهش
| متغیر | میانگین و انحراف معیار | حداقل نمره | حداکثر نمره | p-value |
| قبل از مداخله | 13/36±93/117 | 81 | 153 | تی زوج |
| بعد از مداخله | 30/36±44/149 | 113 | 185 | 001/0 |
جدول 4: مقایسه میانگین و انحراف معیار مولفه های ابراز وجود قبل و بعد از مداخله در واحدهای مورد پژوهش
مولفه ها |
توانایی اعتراض انحراف معیار میانگین و |
تصمیم گیری میانگین و انحراف معیار |
مخالفت کردن میانگین و انحراف معیار |
توانایی نه گفتن میانگین و انحراف معیار |
تایید کردن میانگین و انحراف معیار |
کنترل موقعیت میانگین و انحراف معیار |
بیان عواطف میانگین و انحراف معیار |
||||||||
| قبل از مداخله | 66/5±00/17 | 99/3±11/12 | 50/4±66/14 | 63/3±19/11 | 43/6±70/17 | 08/5±37/17 | 19/7±11/19 | ||||||||
| بعد از مداخله | 52/4±14/22 | 65/2±62/15 | 60/3±96/17 | 55/2±74/13 | 23/4±70/22 | 77/3±81/22 | 35/4±74/22 | ||||||||
| P-value | 014/0 | 001/0 | 005/0 | 005/0 | 002/0 | 001/0 | 03/0 | ||||||||
نتایج این پژوهش نشان داد که ابراز وجود پرستاران شاغل در بخش مراقبت ویژه نوزادان قبل از مداخله در حد متوسط بوده و پس از شرکت در مداخله آموزشی توانمندسازی روانشناختی، افزایش معنی داری در ابراز وجود و تمامی مولفه های آن در پرستاران مشاهده شد. ابراز وجود یکی از عواملی است که بر مهم بودن خود فرد و شغل وی تاثیر مثبت و به سزایی دارد که با روش های مختلفی از جمله توانمندسازی روانشناختی می توان میزان آن را در افراد ارتقاء داد.
در مطالعه مقطعی Oducado (2021) که به بررسی ارتباط توانمندسازی روانشناختی با رفتارهای ابراز وجود پرستاران در فیلیپین پرداخته نتایج مشابه با این پژوهش حاصل گردید(25). در تبیین یافته های این پژوهش مبنی بر متوسط بودن ابراز وجود پرستاران قبل از مداخله می توان بیان داشت عوامل متعدد شخصیتی، فرهنگی و اجتماعی بر این متغیر تاثیر گذار بوده و توجه به ابراز وجود پرستاران به خصوص در بخش مراقبت ویژه نوزادان حائز اهمیت است زیرا در غیر این صورت می تواند آثار منفی بر سلامت روانی پرستاران و کیفیت کاری آنها داشته باشد. در این زمینه روانشناسان می توانند آموزش توانمندی روانشناختی پرستاران را مد نظر قرار داده و با بهبود تعاملات آنها در بخش، موجبات تقویت ابراز وجود و به دنبال آن بهبود کیفیت مراقبت های ارائه شده توسط آنها را فراهم آورند.
امروزه به دلیل پیچیدگی ها وشرایط پویای محیط کاری پرستاران بخش های ویژه، لازم است که پرستاران باکفایت از نظر ابراز وجود تربیت کرد تا بتوانند در شرایط ویژه تصمیم‌گیری های لازم را گرفته و توانایی ابراز تصمیم های خود را داشته باشند چرا که توانایی تصمیم‌گیری بالینی پرستاران و ابراز وجود بیش از هر عاملی بر کیفیت مراقبت ارائه شده توسط پرستاران تأثیر خواهد گذاشت(23).
در زمینه عوامل موثر بر مهارت ابراز وجود و لزوم ارتقاء آنها ابراهیم(2011) در مطالعه ای مقطعی که به بررسی ارتباط بین دو متغیر ابراز وجود و توانمندی روانشناختی در دانشجویان پرستاری پرداخته به این نتیجه رسید که یک رابطه مثبت و معناداری بین ابراز وجود و توانمندی روانشناختی دانشجویان پرستاری وجود دارد. و برای کسب و ارتقاء مهارت‌های ابرازوجود دوره‌های آموزشی از جمله توانمندی روانشناختی مورد نیاز می باشد(23).
در زمینـه نیاز به ارتقـاء ابراز وجـود در تصمیم های گـرفته شده
Zerwekh (2003) اشاره کرد که بسیاری از پرستاران به طور مداوم به شیوه ای قاطعانه عمل نمی کنند یا ارتباطات درمانی که برقرار می کنند قاطعانه نبوده و در ابراز وجود خود و تصمیمات خود مردد هستند به همین دلیل نیاز به برنامه هایی برای افزایش ابراز وجود در آنها می باشد(30).
رویان و همکاران(2017) در زمینه ضرورت افزایش سطح توانمندی روانشناختی پرستاران نشان دادند که توانمندی روانشناختی پرستاران ایرانی در سطح متوسطی قرار دارد و مدیران پرستاری باید توسعه ابعاد توانمندی روان شناختی را در برنامه ریزی خود بیشتر ترویج دهند تا پرستارانی توانمند در ارائه خدمات به گیرندگان خدمات در نظام سلامت خود داشته باشند(8).
هم راستا با مطالعه حاضر در یک پژوهش به ارزیابی اثربخشی یک برنامه آموزشی ابراز وجود بر بهزیستی روانشناختی و درگیرشدن پرستاران تازه کار شاغل در بخش های روانپزشکی با حرفه پرستاری مشخص گردید که برنامه آموزش ابراز وجود بر بهزیستی روانشناختی پرستاران تازه کار، سطح ابراز وجود و تعهد کاری تأثیر معنادار مثبتی دارد و باید در برنامه های آموزشی پرستاری گنجانده شود(31). در این رابطه بستان آباد و همکاران(1398) بیان می دارند که بین ابراز وجود و توانمندسازی روانشناختی همبستگی مثبت معنادار وجود دارد به این معنا که هر چه پرستاران توانمندی روانشناختی بیشتری داشته باشند میزان ابراز وجود در آنها بالاتر می رود(32).
هم راستا با مطالعه حاضر عزیزی و همکاران (1399) در مطالعه‌ای که به بررسی توانمندسازی روانشناختی و ابراز وجود در دانشجویان پرستاری و مامایی در ایران پرداخته، بیان کردند که بین توانمندسازی روانشناختی و ابراز وجود ارتباط وجود دارد به‌طوری‌که با افزایش امتیاز توانمندی روانشناختی امتیاز مهارت ابراز وجود نیز ارتقاء پیدا می کرد لذا محققین به این نتیجه رسیدند ازآنجایی‌که توانمندسازی روانشناختی و ابراز وجود در تصمیم‌گیری و تعامل با همکاران و بیماران از مهارت‌های ضروری پرستاران محسوب می‌شود، توصیه گردد اقدامات لازم برای ارتقای این مهارت‌ها در دانشجویان پرستاری انجام شود(22).
Sen وهمکاران(2022) نیزدر تحقیق خود بیان کردند که تشویق به توانمندسازی روانشناختی به افزایش مهارت‌های ابراز وجود در دانشجویان پرستاری کمک می‌کند، که همراستا با نتایج مطالعه حاضر می باشد(33).
از جمله محدودیت های پژوهش این بود که یافته ها به روش نمونه گیری در دسترس و در بخش مراقبت ویژه نوزادان بیمارستان شهید صدوقی در یزد حاصل شده، لذا در تعمیم نتایج باید محتاط بود. عدم کنترل برخی از متغیرها مانند ویژگی های شخصیتی پرستاران، عوامل فرهنگی و اجتماعی آنها از دیگر محدودیت های این پژوهش بود.
در مجموع نتیجه گیری می شود که پس از آموزش توانمندسازی روانشناختی، ابراز وجود پرستاران شاغل در بخش مراقبت ویژه نوزادان به طور معنی داری افزایش یافته و برای بهبود کیفیت مراقبتهای ارائه شده به نوزادان و خانواده های آنها لازم است پرستاران با کسب توانمندی روانشناختی، ابراز وجود خود را ارتقا دهند.
تضاد منافع
نویسندگان اعلام می دارند که تعارض منافعی وجود ندارد.
تقدیر و تشکر
از معاونت محترم تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد برای حمایت مالی، اعضای محترم تحصیلات تکمیلی دانشکده پرستاری و مامایی، مدیریت محترم و پرسنل بخش مراقبت ویژه نوزادان بیمارستان شهید صدوقی یزد شرکت کننده در این مطالعه قدردانی می گردد.
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
روان شناسی
دریافت: 1402/1/15 | پذیرش: 1402/4/5 | انتشار: 1402/8/20
دریافت: 1402/1/15 | پذیرش: 1402/4/5 | انتشار: 1402/8/20
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
