دوره 22، شماره 6 - ( بهمن و اسفند 1402 )
جلد 22 شماره 6 صفحات 29-15 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
heidarpoor P, Tajari M. Evaluating Oral and Dental Health and the RelatedFactors regarding the Elderly in Aliabad City of Golestan Province in 2022. TB 2024; 22 (6) :15-29
URL: http://tbj.ssu.ac.ir/article-1-3513-fa.html
URL: http://tbj.ssu.ac.ir/article-1-3513-fa.html
حیدرپور پیغام، تجری ماندگار. ارزیابی سلامت دهان و دندان و عوامل موثر بر آن در سالمندان شهرستان علی آباد استان گلستان در سال 1400. طلوع بهداشت. 1402; 22 (6) :15-29
استادیار دانشکده مجازی ، مدیریت و آموزش پزشکی ، دانشگاه علو م پزشکی شهید بهشتی، تهران ، ایران ، peigham.heidarpoor@yahoo.com
متن کامل [PDF 943 kb]
(308 دریافت)
| چکیده (HTML) (312 مشاهده)
متن کامل: (527 مشاهده)
ارزیابی سلامت دهان و دندان و عوامل موثر بر آن در سالمندان شهرستان علی آباد استان گلستان در سال 1400
نویسندگان: پیغام حیدرپور1، ماندگار تجری2
1.نویسنده مسئول: استادیار، گروه آموزش جامعه نگر نظام سلامت، دانشکده مجازی، آموزش پزشکی و مدیریت، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، تهران، ایران
شماره تماس:09177392918 Email: peigham.heidarpoor@yahoo.com
2.کارشناسی ارشد آموزش جامعه نگر نظام سلامت، دانشکده مجازی، آموزش پزشکی ومدیریت، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، تهران، ایران
چکیده
مقدمه: مشکلات دهانی و دندانی از طریق تاثیر بر جویدن، بلعیدن و تکلم موجب ایجاد اختلال در فعالیت های روزمره زندگی، ایجاد مشکلات در زیبایی صورت و دندان و اختلالاتی در برقراری ارتباط و کاهش حضور در اجتماعات و اعتماد به نفس می شود. لذا هدف مطالعه حاضر ارزیابی سلامت دهان و دندان و عوامل موثر بر آن در سالمندان شهرستان علی آباد استان گلستان در سال 1400 بوده است.
روش بررسی: مطالعه حاضر یک مقطعی ازنوع توصیفی تحلیلی می باشد. جامعه پژوهش را 216 نفر از سالمندان بالای 60 سال ساکن شهرستان علی آباداستان گلستان در سال 1400 تشکیل دادند که به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ایی وارد مطالعه شدند. 128 نفر(3/59 درصد) را زنان و 88نفر(7/40 درصد) را مردان تشکیل می دادند. این مطالعه از اردیبهشت تا شهریور سال 1400 انجام شد. برای جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه اطلاعات دموگرافیک و پرسشنامه ارزیابی سلامت دهان و دندان سالمندان: Geriatric Oral Health Assessment Index GOHAI) که نسخه فارسی آن روا وپایا شده بود، استفاده شد. علاوه بر این، آخرین ویزیت دندانپزشکی، تداد دفعات شستشوی دهان، نیاز به درمان دندانپزشکی، ارزیابی شخصی از وضعیت سلامت دهان و دندانی فرد از جمله مواردی بود که در قالب اطلاعات دندانپزشکی سالمندان جمع آوری و ثبت گردید. پس از تکمیل پرسشنامهها، اطلاعات ها وارد نرم افزار SPSS نسخه 20 شدند و تحلیل آنها از طریق روش آمار توصیفی (محاسبه توزیع فراوانی و شاخص های مرکزی و پراکندگی) و آزمون one way anovaوt-test انجام شد.
یافته‌ها: در مطالعه حاضر، امتیاز پرسشنامه سلامت دهان و دندان سالمندان 67/8±51/49 بدست آمد و میان این متغیر با تعداد دفعات شستشوی دهان (02/0=p) و ارزیابی شخصی از وضعیت دهان(01/0=p)، ارتباط معنادار آماری بدست آمد. در حالیکه سلامت دهان و دندان در سالمندان سطح تحصیلات،(26/0=p) محل سکونت(072/0=p)، جنسیت(56/0=p)، وضعیت شغلی(63/0=p)، میزان درآمد،(062/0=p) مصرف سیگار (23/0=p) و آخرین ویزیت دندان پزشکی انجام شده(28/0=p) وضعیت متفاوتی را نشان نداد.
نتیجه‌گیری: یافته های مطالعه نشان داد که وضعیت سلامت دهان و دندان در سالمندان جامعه مورد مطالعه نسبتاً پایین بوده است که میتواند به سبب عدم شستشوی مرتب دهان و دندان و نیز وضعیت نامطلوبی باشد که فرد از ارزیابی سلامت دهانی خود دارد؛ این امر میتواند به تصمیم گیرندگان و سیاست گزاران این حوزه اطلاعات مفیدی برای برنامه ریزی مبتنی بر شواهد جهت ارتقای سلامت دهان و دندان سالمندان ارائه کند.
واژه های کلیدی: سلامت دهان، سالمند، کیفیت زندگی
جدول 1: نمره کیفیت زندگی وابسته به سلامت دهان سالمندان برحسب اطلاعات دموگرافیک شهرستان علی آباد در سال 1400
جدول2: اطلاعات رفتارهای بهداشتی سالمندان شهرستان علی آباددر سال 1400
جدول 3: نمرات کل وابعاد مختلف پرسشنامه(GOHAI) در سالمندان شرکت کننده در شهرستان علی اباد در سال 1400
جدول 4: نمرات به تفکیک ابعاد وسوالات پرسشنامه(GOHAI )در سالمندان شرکت کننده در شهرستان علی اباد در سال 1400
بحث و نتیجه گیری
در مطالعه حاضر نمره کیفیت زندگی وابسته به سلامت دهان سلامندان طبق تقسیم بندی ربیعی وهمکاران (16)خوب به دست امد. که در رده خوب ولی کمی بیشتر از حالت متوسط است. از طرف دیگر ارتباط این نمره با جنس، استفاده از سیگار، تاهل، وضعیت شغلی، درآمد وآخرین ویزیت دندانپزشکی، بی دندانی با وبدون دندان مصنوعی ارتباط نداشت ولی با این نمره با نوع بیماری(دیابت وفشارخون باهم)، تعداد دفعات شستشو و نیاز به درمان دندانپزشکی و ارزیابی شخصی از وضعیت دهان وتعداد دندان ارتباط معنی دار داشت.
مطالعه شمسی وهمکاران که در سال 99 در کرج با هدف اندازه گیری وضعیت کیفیت زندگی وابسته به سلامت دهان در سالمندان ساکن در خانه سالمندان انجام شد. ازابزار مشابه ابزار ما انجام شده بود که نمره کیفیت دهان ودندان 52/6±05/46 را به دست اورد که از مطالعه ما پایین تر بود.
در این مطالعه این نمره با جنس، میزان درامد ماهیانه، ارزیابی شخصی از وضعیت دهان، تعداد دفعات مسواک زدن و اخرین مراجعه دندانپزشکی و تعداد دندانهای فردارتباط معنی داری داشتند که در چند مورد با مطالعه ما متفاوت بود که می توان ان را با تفاوت فرهنگی و اجتماعی نسبت دادو اضافه براین این مطالعه در خانه سالمندان انجام شده بود که شاید نتیجه مطالعه را تحت تاثیر قرار دهد(17)در مطالعه دیگری که در یزد با هدف مشابه ما در سال 2016 در سالمندان مراجعه کننده به مراکز و با ابزار مشابه ما صورت گرفته بود نمره 76/5±46/42 به دست آمد که آن را نامطلوب توصیف کرده بود این نمره از مطالعه ما کمتر بود.
در این مطالعه شاخص پوسیدگی دندان(DMFT) و نمره خود ارزیابی سلامت دهانی فرد ارتباط مثبت معنی داری داشت. در این مطالعه بر خلاف مطالعه ما این نمره با میزان تحصیلات، وضعیت تاهل، وضعیت شغلی و استعمال سیگار ارتباط مثبت داشت که با مطالعه ما همسو نمی باشد. ولی این نمره مشابه مطالعه ما با تعداد دندانها ارتبط مثبت معنی داری دارد(7) که این اختلاف را علاوه بر اختلاف فرهنگی شناختی مناطق تحت بررسی نسبت داد.
در مطالعه ای در تبریز در سال 2020 که با هدف بررسی کیفیت زندگی وابسته به سلامت دهانی سالمندان مراجعه کننده به مراکز جامع سلامت ونقش تغذیه و سواد سلامت برآن در سال 2020 پرداخته بود وضعیت این نمره در 51 درصد سالمندان تحت مطالعه زیر میانگین بود. این نمره مانند مطالعه مابا جنس، تحصیلات، وضعیت تاهل ارتباط ارتباط معنی داری نداشت. در مطالعه ما کلیه سالمندان شهرستان را به صورت نمونه گیری شده وبا مراجعه به منزل انها انجام شد(4).
در مطالعه دیگری که در امیر کلا به بررسی ارتباط وضعیت کیفیت زندگی وابسته به سلامت دهانی در سالمندان و فراوانی مصرف میوه وسبزیجات در سال 2016 تا 2020 به صورت کوهورت انجام شده بود، بر خلاف مطالعه ماافراد غیر سیگاری وافراد با تحصیلات بالاتر نمره کیفیت زندگی دهانی انها به صورت معنی داری بالاتر بود. مصرف میوه وسبزی در نمره کیفیت زندگی تاثیر معنی داری نداشت. افراد با بیماری های مزمن بیشتر به صورت معنی داری نمره کیفیت پایین تری داشتند که مشابه مطالعه ما بود. در مطالعه ما افرادی که دو بیماری فشارخون ودیابت را همزمان داشتند نمره کمتری داشتند. نمره ابعاد فیزیکی کیفیت زندگی مشابه مطالعه ما و نمره روانی و نمره درد در مطالعه ما کمتر بود(18).
این تفاوت را علاوه بر تفاوت فرهنگی می توان به طراحی مطالعه نیز نسبت داد. البته قابل ذکر است که علت معنی دار بودن نمره کیفیت با تحصیلات در مطالعه ما شاید به این علت باشد که تعداد افراد تحصیل کرده در مطالعه ما کم است. در مطالعه ایی دیگر در کاشان در سال 2015 که به بررسی کیفیت زندگی وابسته به سلامت دهان سالمندان با ابزار مشابه به روش نمونه گیری خوشه ای در کل شهر کاشان انجام شده بود، نمره کیفیت زندگی وابسته یه سلامت دهانی 33/8±08/43 ذکر شد که پایین تر از مطالعه ما بود.
این نمره بر خلاف مطالعه مادر افراد متاهل و غیر سیگاری به صورت معنی داری بهتر بود. به علاوه این نمره با تعداد دندانهای پوسیده، تحصیلات و جنس وداشتن دندان مصنوعی و دفعات مسواک زدن ارتباط مثبت ومعنی داری داشت. در حالی که در مطالعه ما ارتباط نمره با دفعات مسواک زدن معنی دار بود ووجود دندان مصنوعی در مطالعه ما نمره را به صورت معنی داری تحت تاثیر قرار نبود که شاید به علت کم بودن تعداد افراد بدون دندان مصنوعی یا با کیفیت نبودن دندان مصنوعی در افرادی که دنچر داشتند، ذکر کرد(6).
در مطالعه که با هدف بررسی وضعیت سلامت دهان و کیفیت زندگی وابسته به آن در سالمندان مستقل مراجعه کننده به مرکز شهرداری وپارک ها در اصفهان در سال 1401 انجام شد. نمره کیفیت زندگی در این مطالعه4/6±7/51 بود که کمی از مطالعه ما بیشتر بود که شاید به علت این باشد که فقط سالمندان مستقل را وارد مطالعه کرد در حالی که در مطالعه ما ترکیبی از سالمندان مستقل ووابسته به خانواده نیز وارد مطالعه شدند. در این مطالعه مشابه مطالعه ما کیفیت زندگی افراد با تعداد مسواک بالاتر به طور معنی داری بهتر بود. در این مطالعه مانند مطالعه ما تفاوتی در نمره بر حسب جنس ودرامد و سطح تحصیلات مشاهده نشد. هم چننین مانند مطالعه ما بین سلامت دهان درک شده توسط فرد و نمره کیفیت زندگی ارتباط مثبت ومعنی داری یافته شد(2). در مطالعه ای که در سال 2018 در کانون بازنشستگان در شهر تهران به منظور بررسی وضعیت کیفیت زندگی وابسته به سلامت دهان سالمندان انجام شد، 50/24 درصد شرکت کنندگان وضعیت نامناسیی داشتند. در این مطالعه بر خلاف مطالعه ما ارتباط این نمره با سطح تحصیلات معنی داربود(11). در یک مطالعه دررشت که با هدف اندازه گیری کیفیت زندگی سلامت دهان سالمندان با ابزار مشابه ما درکانون بازنشتگان رشت در سال 2022 انجام شد، نمره حاصله 3/6±5/47 وکمتر از مطالعه ما بود ازطرف دیگربرخلاف مطالعه ماافراد با دنچر کامل و بیشتر از بیست دندان بالاترین نمره را داشتندکه شاید به علت کیفیت بهتر دنچر وتطابق بهتر انها با دنچر علت این تفاوت باشد(16).
در مطالعه ایی که در سال 2016 در چین به منظوربررسی کیفیت زندگی وابسته به سلامت دهان سالمندان با ابزار مشابه ما در 744 نفر انجام شد، نمره کیفیت زندگی 62/7±23/48 به دست آمد که نزدیک به مطالعه ما ونسبتا خوب می باشد. پس از ورود عوامل موثر در مدل رگرسیون خطی و تطابق سنی افراد، خانم ها نمره ضعیف تری نسبت به آقایان داشتند. از طرف دیگر افراد بی دندان به طور معنی داری مانند مطالعه ما، نمره کیفیت زندگی بهتری داشتندکه البته در مطالعه ما این تفاوت معنی دار نبود(19). در یک مطالعه مبتنی بر جمعیت در برزیل در سال 2023 که با هدف بررسی کیفیت زندگی وابسته به سلامت دهانی و عوامل موثر بران انجام شده بود. در این مطالعه از ابزار متفاوتی برای کیفیت زندگی وابسته به سلامت دهانی(14 سوالی) استفاده شده بود ولی در نهایت ارتباط این نمره با استفاده از سیگار واستفاده از پروتز ارتباط مثبت معنی داری داشت(مخالف مطالعه ما) در حالی که مانند مطالعه ما این نمره با جنس ، سطح تحصیلات، وضعیت تاهل ارتباط معنی داری نداشت(20).
در مطالعه ایی در هند در سال 2021 که به منظور بررسی نمره کیفیت زندگی وابسته به دهان با ابزار مشابه ما انجام شده بود نمره ضعیفی گزارش شد و در این مطالعه نیز مشابه مطالعه ما، این نمره با جنس ارتباط داشت وبر خلاف مطالعه ما باوضعیت دندانی فرد ارتباطی نداشت(21). در مطالعه ایی در پاکستان که وضعیت سلامت دهان سالمندان با پرسشنامه مشابه مطالعه ما انجام شده بود نمره ان ضعیف گزارش شد که کمتر از مطالعه ما بود(22). در مطالعه ای توصیفی که در ایتالیا که به منظور بررسی سلامت دهان و کیفیت زندگی وابسته به سلامت دهان در سالمندان ساکن خانه سالمندان در سال 2021 انجام شده بود ابزار این مطالعه با مطالعه ما مشابه بود و نمره یک سوم شرکت کنندگان کمتر از 50 ونامطلوب بود. در این مطالعه مشابه مطالعه ما ارتباط مثبت معنی داری بین افرادی که سلامتی دهان خود را خوب ارزیابی می کردند ونمره کیفیت حاصل از پرسشنامه (GOHAI)به دست آمد(23).
در مطالعه ایی در نپال وضعیت کیفیت زندگی وابسته به سلامت دهانی این افراد توسط ابزار مشابه ما که در ان کشور روا وپایا شده بود 93/29±6/42 به دست امد که نسبت به مطالعه ما کمتر بود که حاکی از وضعیت مطلوبی نبود(24). در مطالعه ایی مقطعی که با هدف بررسی وضعیت دهانی به وسیله ابزار مشابه مطالعه ما در سال 2019 در سالمندان ساکن شهر و روستا برزیل انجام شده بود، نمره کیفیت زندگی سالمندان در روستا به صورت معنی داری پایین تر بود که با مطالعه ما ناهمسو بود که نقش عوامل فرهنگی اجتماعی در سلامت دهان را بیشتر مشخص می کند. گرچه قابل ذکر است که تعداد افراد این مطالعه 81 نفر بود که از مطالعه ما کمتر بود(25).
در مطالعه ما افرادی که هردو بیماری دیابت وفشار خون را داشتند نمره کیفیت زندگی انها به صورت معنی داری پایین ترازافرادی بود که بیمار نبوده ویا فقط فشار خون یا دیابت داشتند. این نتیجه ما با مطالعه پاکزی مطابقت داشت. مطالعه آنها مورد شاهدی بود که به مقایسه کیفیت زندگی وابسته با سلامت دهانی در سالمندان دارای دیابت وبدون آن پرداخت در سال 2020 پرداخت و چنین نتیجه گیری کرد که نمره کیفیت زندگی این دو گروه تفاوت معنی داری نداشتند. در این مطالعه استنباط شده بود چون درسالمندان بیماری پریودنتال مستقل از داشتن بیماری دیابت شیوع بیشتری دارد، نمره کیفیت زندگی افرادسالمند تحت تاثیر دیابت قرار نگرفته است(26).
در برزیل نیز مطالعه مبتنی بر جمعیت انجام شدکه در آن کیفیت زندگی وابسته به سلامت دهان در افراد دیابتی بررسی شد در این مطالعه ارتباط این نمره با خشکی دهان و بی دندانی وبیماری پریودنتال معنی دار بود که این ارتباط مستقل از وضعیت اقتصادی اجتماعی بود؛ در حالی که در مطالعه نمره کیفیت زندگی افراد دیابتی با افراد سالم تفاوتی نداشت البته در مطالعه ما معاینه بالینی انجام نشده بود. از طرف دیگر در این مطالعه کیفیت زندگی وابسته به سلامت دهان با جنسیت، در آمد، تحصیلات، تعداد ویزیت دندانپزشکی و دفعات مسواک زدن ارتباطی نداشت که به غیر از تعداد دفعات مسواک زدن با مطالعه ما همسو بود علت تفاوت در تعداد دفعات مسواک زدن با نمره کیفیت زندگی شاید به این علت باشد که در مطالعه برزیل تعداد افرادی که مسوا ک نمی زدند نسبت به مطالعه ما بسیار اندک بود(27).
در یک مطالعه متانالیز در سال 2023 در ایران با عنوان اثر دیابت بر کیفت زندگی وابسته به سلامت دهان انجام شده بود نشان داد در این مطالعه معنی داری بین کیفیت زندگی و دیابت یافت نشد ولی عوارض دیابت مانند خشکی دهان، بیماری پریودنتال می تواند بر کیفیت زندگی وایسته به دهان انها تاثیر می گذارد. در این مطالعه عنوان شده است که علت بعضی اختلافات در مطالعات متعدد به خاطر این است که پرسشنامه های کیفیت زندگی وابسته به سلامت دهانی نقطه برش دانشگاهی ندارند ودر مطالعات مختلف متفاوت استفاده شده است واز طرفی علت دیگر را می توان به این نسبت داد که شاید افراد دیابتی به خاطر بیماریشان به ابعاد دیگر سلامتی خود توجه بیشتری نشان می دهند(28). در مورد ارتباط فشار خون و نمره کیفیت زندگی مطالعات کمتری انجام شده بود ولی در مطالعه کوهورتی که در امیر کلا در سال 2020 انجام شده بود نمره کیفیت زندگی وابسته به سلامت دهان سالمندان دارای فشارخونی که داروی ضدفشار خون دریافت می کردند وبیمارانی ک فشار خون داشته ولی دارو مصرف نمی کردند وافراد با فشار خون نرمال با هم مقایسه شدند. در این مطالعه نیز بین کیفیت زندگی این افراد تفاوت معنی داری مشاهده نشد که با مطالعه ما همسو بود. ابزار مورد استفاده در این مطالعه با مطالعه ما یکی بود(29).
علت تفاوت مطالعات مختلف از جنبه نمره کیفیت زندگی وابسته به سلامت دهان در نقاط مختلف کشور ایران وبه خصوص کشورهای دیگر را می توان به شرایط متفاوت فرهنگی و ادراک افراد نسبت داد. گرچه تفاوت در طراحی مطالعه وحجم نمونه و نوع ابزار هم در تفاوت نتایج تاثیر گذار خواهد بود. هم چنین نمره کیفیت زندگی سالمندان در خانه خود یا خانه سالمندان یا در بیمارستان یا سالمندان مستثل ووابسته می تواند باعث تفاوت نمره بشود. نقطه قوت ما استفاده از ابزار ) GOHAI) روا وپایا است که به وفور در مطالعات خارجی وایرانی استفاده شده است. این ابزار یک ابزار خود ارزیابی است که ساده وبدون دخالت دندانپزشک انجام می شود و تخمین خوبی از وضعیت سلامت دندان سالمندان برای برنامه ریزی بهداشتی منطقه فراهم می آورد. گرچه نیاز به معاینه را منتفی نمی کند. در مطالعه ما با مراجعه به منزل افراد توانستیم نمونه واقعی تری از نمونه ها را فراهم آوریم. از طرف دیگر در مطالعات ایرانی کمتر به ارتباط فشار خون ودیابت با نمره کیفیت زندگی پرداختند که ما در این مطالعه به این مهم پرداختیم.
از نقاط ضعف مطالعه ما درقابل تعمیم نبودن نتایج ودر نظر نگرفتن میزان دسترسی به دندانپزشک در روستا وشهر دانست که ممکن است عدم تفاوت در نمره بین محل سکونت را تحت تاثیر قرار دهد. البته کیفیت زندگی وابسته به سلامت دندانی با اخرین ویزیت دندانپزشکی ارتباطی نشان نداد. علت آن را می توان به هزینه های بالای دندانپزشکی در ایران وحداقل بیمه برای خدمات دندانپزشکی نسبت داد.
از طرف دیگر به علت طراحی مطالعه به صورت مقطعی ارتباط علیتی بین عوامل بررسی شده ونمره کیفیت زندگی را نمی توان اثبات نمود.
لذا مطالعات با طراحی قویتر و تکرار در مناطق دیگر کشور توصیه می شود.با اینکه وضعیت نمره کیفیت زندگی وابسته به سلامت دهان سالمندان در شهرستان علی آباد خوب به دست آمد ولی این نمره هنوزجای ارتقا دارد.
این ابزار راهکاری ساده وموثربرای ارزیابی اولیه سلامت دهان ودندان محسوب می شود ولی انجام معاینه بالینی توسط دندانپزشک منتفی نمی شود. استراتژی های پیشگیری از بیماریهای مزمن وفشارخون و تاکیدمجدد بر رعایت بهداشت دهان و دندان و اصلاح رفتارهای بهداشتی مرتبط با آن از مهمترین برنامه های پیش رو در این شهرستان باید در نظر گرفته شود. ادغام برنامه سلامت دهان ودندان در برنامه سلامت عمومی کشـور وایجـاد تیـم ارتـقـا بهـداشـت دهـان ودنـدان در سطـح
مراقبت های اولیه راهکاری موثر وکم هزینه است.
ملاحظات اخلاقی
این مطالعه در دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با کد اخلاق IR.SBMU.SME.REC.1400.018 ثبت شده است.
سهم نویسندگان
پیغام حیدرپور: طراحی مطالعه و تجزیه وتحلیل داده ها، ونوشتن وویرایش علمی مقاله، ماندگار تجری: جمع آوری داده ها و نوشتن مقاله تجزیه و تحلیل دادهها. لازم به ذکر است کلیه نویسندگان نسخه نهایی را مطالعه و تاییـد نموده و مسئـولیت پاسخـگویی در قبال پـژوهـش را پذیرفتهاند.
حمایت مالی
پژوهش حاضر حمایت مالی نداشته است.
تضاد منافع
نویسـندگان مقاله حاضـر هیچگونـه تضاد منافعی گـــزارش نکردنـد.
تقدیر و تشکر
پژوهشگر مراتب تشکر و قدردانی خود را از کارکنان مراکز بهداشتی درمانی شهرستان علی آباد و سالمندان شرکت کننده در مطالعه اعلام می دارد.
نویسندگان: پیغام حیدرپور1، ماندگار تجری2
1.نویسنده مسئول: استادیار، گروه آموزش جامعه نگر نظام سلامت، دانشکده مجازی، آموزش پزشکی و مدیریت، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، تهران، ایران
شماره تماس:09177392918 Email: peigham.heidarpoor@yahoo.com
2.کارشناسی ارشد آموزش جامعه نگر نظام سلامت، دانشکده مجازی، آموزش پزشکی ومدیریت، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، تهران، ایران
چکیده
مقدمه: مشکلات دهانی و دندانی از طریق تاثیر بر جویدن، بلعیدن و تکلم موجب ایجاد اختلال در فعالیت های روزمره زندگی، ایجاد مشکلات در زیبایی صورت و دندان و اختلالاتی در برقراری ارتباط و کاهش حضور در اجتماعات و اعتماد به نفس می شود. لذا هدف مطالعه حاضر ارزیابی سلامت دهان و دندان و عوامل موثر بر آن در سالمندان شهرستان علی آباد استان گلستان در سال 1400 بوده است.
روش بررسی: مطالعه حاضر یک مقطعی ازنوع توصیفی تحلیلی می باشد. جامعه پژوهش را 216 نفر از سالمندان بالای 60 سال ساکن شهرستان علی آباداستان گلستان در سال 1400 تشکیل دادند که به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ایی وارد مطالعه شدند. 128 نفر(3/59 درصد) را زنان و 88نفر(7/40 درصد) را مردان تشکیل می دادند. این مطالعه از اردیبهشت تا شهریور سال 1400 انجام شد. برای جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه اطلاعات دموگرافیک و پرسشنامه ارزیابی سلامت دهان و دندان سالمندان: Geriatric Oral Health Assessment Index GOHAI) که نسخه فارسی آن روا وپایا شده بود، استفاده شد. علاوه بر این، آخرین ویزیت دندانپزشکی، تداد دفعات شستشوی دهان، نیاز به درمان دندانپزشکی، ارزیابی شخصی از وضعیت سلامت دهان و دندانی فرد از جمله مواردی بود که در قالب اطلاعات دندانپزشکی سالمندان جمع آوری و ثبت گردید. پس از تکمیل پرسشنامهها، اطلاعات ها وارد نرم افزار SPSS نسخه 20 شدند و تحلیل آنها از طریق روش آمار توصیفی (محاسبه توزیع فراوانی و شاخص های مرکزی و پراکندگی) و آزمون one way anovaوt-test انجام شد.
یافته‌ها: در مطالعه حاضر، امتیاز پرسشنامه سلامت دهان و دندان سالمندان 67/8±51/49 بدست آمد و میان این متغیر با تعداد دفعات شستشوی دهان (02/0=p) و ارزیابی شخصی از وضعیت دهان(01/0=p)، ارتباط معنادار آماری بدست آمد. در حالیکه سلامت دهان و دندان در سالمندان سطح تحصیلات،(26/0=p) محل سکونت(072/0=p)، جنسیت(56/0=p)، وضعیت شغلی(63/0=p)، میزان درآمد،(062/0=p) مصرف سیگار (23/0=p) و آخرین ویزیت دندان پزشکی انجام شده(28/0=p) وضعیت متفاوتی را نشان نداد.
نتیجه‌گیری: یافته های مطالعه نشان داد که وضعیت سلامت دهان و دندان در سالمندان جامعه مورد مطالعه نسبتاً پایین بوده است که میتواند به سبب عدم شستشوی مرتب دهان و دندان و نیز وضعیت نامطلوبی باشد که فرد از ارزیابی سلامت دهانی خود دارد؛ این امر میتواند به تصمیم گیرندگان و سیاست گزاران این حوزه اطلاعات مفیدی برای برنامه ریزی مبتنی بر شواهد جهت ارتقای سلامت دهان و دندان سالمندان ارائه کند.
واژه های کلیدی: سلامت دهان، سالمند، کیفیت زندگی
مقدمه
بیماری های دهان شایع ترین بیماری قابل پیشگیری در جهان محسوب می شود به طوری که بیش از 5/3 میلیارد نفر در کل جهان را درگیر ساخته است. از طرف دیگر بزرگترین تغییر دموگرافیک در سال 2021 را پیر شدن جمعیت دانسته اند. در سال 2004تعداد افراد بیش از 60 سال در جهان، تقریبا 600 میلیون نفر بود که تخمین زده شده است این آمار در سال 2050 دوبرابر شده وبه دو میلیارد نفر برسد که 80 درصد این افراد در درکشورهای در حال توسعه زندگی می کنند. در سال 2000 نسبت افراد سالمند به کل جمعیت در جهان، 10 درصد بوده است که در همین زمان در ایران این نسبت 5/6 درصد بوده است. این نسبت در سال 2020 در جهان به 5/13 درصد ودر ایران به 10درصد افزایش یافته است(1).
طبق اخرین آمار رسمی مرکز آمار ایران در سال 95، تقریبا 3/9 از افراد بالای 60 سال بوده اند(2). افراد سالمند معمولا از چندین بیماری دهانی رنج می برند و روزانه داروهای متعددی را نیز مصرف می کنند که باعث افزایش وپیچیده شدن بیماریهای دهانی آنها خواهد شد. در صورتی که درمان نشوند پوسیدگی های شدید دندانی باعث تخریب تاج دندان، پیشرفت بیماری های پریودنتال، از دست دادن دندانها و مشکلات موضعی وسیستمیک وابسته به آن می شود. تمام این موارد کیفیت زندگی این افراد را تحت تاثیر قرار می دهد(1).
هر فرد به خصوص سالمندان این حق را دارند که کیفیت زندگی خوبی داشته باشند. طبق تعریف سازمان بهداشت جهانی کیفیت زندگی فرد به لذت بردن از فرصتهای زندگی اطلاق می شود و بیشتر به ابعاد فیزیکی، اجتماعی و احساسی فرد بعد از درمان گفته می شود. کیفیت زندگی وابسته به سلامت دهان نیز یکی از اجزای اصلی کیفیت زندگی است که به ارزیابی چند بعدی عملکرد دهان و دندان بر احساس سلامت فرد اطلاق می شود. مشکلاتی مانند پوسیدگی دندان، درد و بی دندانی می تواند روی مزه غذاها، جویدن، صحبت کردن اثر گذار باشد. این موارد 15 تا 16 درصد کارایی جویدن افراد را کاهش می دهد(3). بیماری های دهانی درمان نشده می توانند باعث افزایش بیماری قلبی وعروقی ودیابت شود. بهداشت ضعیف دهان می تواند خطر این بیماریها را تا 20 درصد افزایش دهد. در مطالعات متعددی در نقاط مختلف ایران وضعیت سلامت دهان ودندان نامطلوب گزارش شده است. به طورمثال در بررسی سلامت دهان ودندان درسال 2021 در تبریز 51% سالمندان کیفیت زندگی وابسته به سلامت دهان پایین تر از میانگین را داشتند(4). در تربت حیدریه در سال 94، 56 درصد سالمندان بی دندانی کامل و 8/23درصد اشکال در جویدن داشتند(5).
درکاشان(6) در سال 2015 و یزد درسال 2016 (7) وضعیت کیفیت زندگی وابسته به سلامت دهان ودندان نیز نامطلوب گزارش شده بود. در یک متانالیز در سال 2019 نیز پوسیدگی دندان در سالمندان را قابل توجه اعلام کرده بود که اکثرا به این علت کشیدن دندان را انتخاب می کردند(8). یک مطالعه متانالیز در 26 کشوراز سال 2000 تا سال 2017 نشان داد که کیفیت زندگی مرتبط به سلامت دهان سالمندان مناسب نمی باشد(9).
با توجه به اینکه سازمان بهداشت جهانی بررسی های اپیدمیولوزیک برای گرداوری اطلاعات سلامت دهان ودندان در سنین مختلف را توصیه کرده(10) و از طرف دیگر در این مطالعات تاثیر عوامل موثر برکیفیت زندگی وابسته با سلامت دهان ودندان مانند جنس و میزان درامد وتحصیلات و مصرف سیگار و غیره را به صورت ضد و نقیضی اعلام کرده اند(5،6) و با توجه به اینکه این بررسی ها در شهرستان علی آباد استان گلستان انجام نشده بود، این مطالعه با هدف بر بررسی وضعیت سلامت دهان و دندان و عوامل موثر بر آن در سالمندان شهرستان علی آباد استان گلستان انجام شد.
روش بررسی
مطالعه حاضر مقطعی از نوع توصیفی تحلیلی بود که جامعه مورد بررسی شامل 216 نفر از سالمندان بالای 60 سال ساکن شهرستان علی آباد استان گلستان در سال 1400 بود. 128 نفر(3/59 درصد) را زنان و 88نفر(7/40 درصد) را مردان تشکیل می دادند. این مطالعه از اردیبهشت تا شهریور سال 1400 انجام شد. افراد به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ایی انتخاب شدند. با توجه به مطالعه احمدی و همکاران با در نظر گرفتن سطح اطمینان 95% و توان آزمون90% حجم نمونه 194 نفر محاسبه شد و با احتساب 10 درصد ریزش، این تعداد 216 نفر مدنظر قرار گرفت(11). پس از مشخص شدن تعداد نمونه ها، با توجه به اینکه کلیه سالمندان در مرکز بهداشت شهرستان علی آباد دارای پرونده خانوار می باشند، لیستی از شماره خانوار سالمندان تهیه و به روش تصادفی خوشه ایی، حجم نمونه مورد نیاز از لیست مربوطه استخراج شد.کلیه اطلاعات پرسشنامه با مراجعه به درب منزل اخذ و ثبت گردید. برای تکمیل پرسشنامه سالمندانی که از سواد کافی برخوردار نبودند ازمصاحبه رو در رو استفاده شد. معیارهای ورود به مطالعه افراد بالای 60 سال بودند. معیار خروج افرادی بودند که تمایل به شرکت در مطالعه را نداشته یا دارای اختلال شناختی بودند.
به منظور رعایت اصول اخلاقی از محرمانه بودن اطلاعات وتمایل به خروج در هر زمان از انجام پژوهش به انها اطمینان داده شد. ابزار جمع آوری داده در این پژوهش شامل شاخص ارزیابی سلامت دهان (GOHAI) بود که برای نخستین بار توسط آتکیسون و دولان (Atchison and Dolan) در امریکای شمالی در سال 1990 طراحی و در جمعیت سالمندان بررسی شد. روایی سازه ابزار نیز به روش تحلیل عاملی و پایایی آن به روش آلفای کرونباخ تعیین شد(12). در ایران نیز نسخه فارسی در سال 2012توسط نوابی (13)، در سال 2013 توسط مطلبی نژاد(14) و رضایی(15) در سال 2014 روا و پایا گردیده است. این ابزارخود گزارشی شامل 12 سوال با سه حیطه است: عملکرد فیزیکی (خوردن، گفتار و بلع)، عملکرد روانی اجتماعی (نگرانی در مورد سلامت دهان، نارضایتی از ظاهر، خودآگاهی در مورد سلامت دهان و دندان و اجتناب از تعامل اجتماعی به دلیل مشکلات دهان و دندان) و درد یا ناراحتی (ناراحتی ودرد و استفاده از دارو برای تسکین درد یا ناراحتی دهان). هر سوال در این ابزاردر مقیاس لیکرت 5 درجه ای از 1 (همیشه) تا 5 (هرگز) رتبه بندی شده است. امتیاز کل این ابزاربین 12 تا 60 امتیاز بود که امتیاز بالاتر نشان دهنده کیفیت زندگی مربوط به سلامت دهان مطلوب تر است. نمره کل بین ۱۲ تا ۳۶ نشان‌دهنده کیفیت زندگی ضعیف، بین ۳۶ تا ۴۸ نشان‌دهنده کیفیت زندگی متوسط و بین ۴۸ تا ۶۰ نشان‌دهنده کیفیت زندگی خوب است(16).
علاوه برجمع آوری اطلاعات دموگرافیک مانند جنس، محل سکونت، مصرف سیگار، وضعیت تاهل، تحصیلات ومیزان درامد، وجود بیماری فشارخون و دیابت، آخرین ویزیت دندانپزشکی، تداد دفعات شستشوی دهان، نیاز به درمان دندانپزشکی، ارزیابی شخصی از وضعیت سلامت دهان و دندانی فرد، نیز سوال شد. پس از تکمیل پرسشنامه داده ها وارد نرم افزار SPSS نسخه 20 شد و پس از تجزیه و تحلیل، از طریق جداول توزیع فراوانی و شاخص های مرکزی و پراکندگی و ازمون کلموگروف اسمیرینف برای نرمال بودن دادها ،one way anova وt-test نسبت به توصیف و تحلیل داده ها اقدام شد.
یافته ها
در مطالعه حاضر در مجموع 216 از سالمندان شهرستان علی آباد شرکت داشتند که 128 نفر(3/59 درصد) آنان را زنان و 88نفر(7/40 درصد) انها را مردان تشکیل می دادند. میانگین سنی مردان سالمند در این پژوهش (41/6+05/67) و میانگین سنی زنان (19/6+ 97/66) بود. اطلاعات دموگرافیک و رفتارهای بهداشتی افراد سالمند و نمره ها معنی داری آنها به تفکیک به ترتیب در جدول 1و2 نمایش داده شده اند. پس از اطمینان از نرمال بودن توسط آزمون کلموگروف اسمیرینف، در بررسی تفاوت نمره بر حسب جنس، مصرف سیگارو محل سکونت که دوحالته بوده اند از ازمون تی مستقل ودر بقیه موارد از آژمون انوا یک طرفه استفاده شده است. در مطالعه حاضر میانگین نمره کل کیفیت زندگی سالمندان مرتبط به سلامت دهان (GOHAI) در سالمندان شرکت کننده67/8±51/49 بود. نمرات بقیه حیطه ها به تفکیک در جدول 3 نشان داده شده است.
نمرات به تفکیک ابعاد وسوالات پرسشنامه در جدول 4 نشان داده شده اند.
بیماری های دهان شایع ترین بیماری قابل پیشگیری در جهان محسوب می شود به طوری که بیش از 5/3 میلیارد نفر در کل جهان را درگیر ساخته است. از طرف دیگر بزرگترین تغییر دموگرافیک در سال 2021 را پیر شدن جمعیت دانسته اند. در سال 2004تعداد افراد بیش از 60 سال در جهان، تقریبا 600 میلیون نفر بود که تخمین زده شده است این آمار در سال 2050 دوبرابر شده وبه دو میلیارد نفر برسد که 80 درصد این افراد در درکشورهای در حال توسعه زندگی می کنند. در سال 2000 نسبت افراد سالمند به کل جمعیت در جهان، 10 درصد بوده است که در همین زمان در ایران این نسبت 5/6 درصد بوده است. این نسبت در سال 2020 در جهان به 5/13 درصد ودر ایران به 10درصد افزایش یافته است(1).
طبق اخرین آمار رسمی مرکز آمار ایران در سال 95، تقریبا 3/9 از افراد بالای 60 سال بوده اند(2). افراد سالمند معمولا از چندین بیماری دهانی رنج می برند و روزانه داروهای متعددی را نیز مصرف می کنند که باعث افزایش وپیچیده شدن بیماریهای دهانی آنها خواهد شد. در صورتی که درمان نشوند پوسیدگی های شدید دندانی باعث تخریب تاج دندان، پیشرفت بیماری های پریودنتال، از دست دادن دندانها و مشکلات موضعی وسیستمیک وابسته به آن می شود. تمام این موارد کیفیت زندگی این افراد را تحت تاثیر قرار می دهد(1).
هر فرد به خصوص سالمندان این حق را دارند که کیفیت زندگی خوبی داشته باشند. طبق تعریف سازمان بهداشت جهانی کیفیت زندگی فرد به لذت بردن از فرصتهای زندگی اطلاق می شود و بیشتر به ابعاد فیزیکی، اجتماعی و احساسی فرد بعد از درمان گفته می شود. کیفیت زندگی وابسته به سلامت دهان نیز یکی از اجزای اصلی کیفیت زندگی است که به ارزیابی چند بعدی عملکرد دهان و دندان بر احساس سلامت فرد اطلاق می شود. مشکلاتی مانند پوسیدگی دندان، درد و بی دندانی می تواند روی مزه غذاها، جویدن، صحبت کردن اثر گذار باشد. این موارد 15 تا 16 درصد کارایی جویدن افراد را کاهش می دهد(3). بیماری های دهانی درمان نشده می توانند باعث افزایش بیماری قلبی وعروقی ودیابت شود. بهداشت ضعیف دهان می تواند خطر این بیماریها را تا 20 درصد افزایش دهد. در مطالعات متعددی در نقاط مختلف ایران وضعیت سلامت دهان ودندان نامطلوب گزارش شده است. به طورمثال در بررسی سلامت دهان ودندان درسال 2021 در تبریز 51% سالمندان کیفیت زندگی وابسته به سلامت دهان پایین تر از میانگین را داشتند(4). در تربت حیدریه در سال 94، 56 درصد سالمندان بی دندانی کامل و 8/23درصد اشکال در جویدن داشتند(5).
درکاشان(6) در سال 2015 و یزد درسال 2016 (7) وضعیت کیفیت زندگی وابسته به سلامت دهان ودندان نیز نامطلوب گزارش شده بود. در یک متانالیز در سال 2019 نیز پوسیدگی دندان در سالمندان را قابل توجه اعلام کرده بود که اکثرا به این علت کشیدن دندان را انتخاب می کردند(8). یک مطالعه متانالیز در 26 کشوراز سال 2000 تا سال 2017 نشان داد که کیفیت زندگی مرتبط به سلامت دهان سالمندان مناسب نمی باشد(9).
با توجه به اینکه سازمان بهداشت جهانی بررسی های اپیدمیولوزیک برای گرداوری اطلاعات سلامت دهان ودندان در سنین مختلف را توصیه کرده(10) و از طرف دیگر در این مطالعات تاثیر عوامل موثر برکیفیت زندگی وابسته با سلامت دهان ودندان مانند جنس و میزان درامد وتحصیلات و مصرف سیگار و غیره را به صورت ضد و نقیضی اعلام کرده اند(5،6) و با توجه به اینکه این بررسی ها در شهرستان علی آباد استان گلستان انجام نشده بود، این مطالعه با هدف بر بررسی وضعیت سلامت دهان و دندان و عوامل موثر بر آن در سالمندان شهرستان علی آباد استان گلستان انجام شد.
روش بررسی
مطالعه حاضر مقطعی از نوع توصیفی تحلیلی بود که جامعه مورد بررسی شامل 216 نفر از سالمندان بالای 60 سال ساکن شهرستان علی آباد استان گلستان در سال 1400 بود. 128 نفر(3/59 درصد) را زنان و 88نفر(7/40 درصد) را مردان تشکیل می دادند. این مطالعه از اردیبهشت تا شهریور سال 1400 انجام شد. افراد به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ایی انتخاب شدند. با توجه به مطالعه احمدی و همکاران با در نظر گرفتن سطح اطمینان 95% و توان آزمون90% حجم نمونه 194 نفر محاسبه شد و با احتساب 10 درصد ریزش، این تعداد 216 نفر مدنظر قرار گرفت(11). پس از مشخص شدن تعداد نمونه ها، با توجه به اینکه کلیه سالمندان در مرکز بهداشت شهرستان علی آباد دارای پرونده خانوار می باشند، لیستی از شماره خانوار سالمندان تهیه و به روش تصادفی خوشه ایی، حجم نمونه مورد نیاز از لیست مربوطه استخراج شد.کلیه اطلاعات پرسشنامه با مراجعه به درب منزل اخذ و ثبت گردید. برای تکمیل پرسشنامه سالمندانی که از سواد کافی برخوردار نبودند ازمصاحبه رو در رو استفاده شد. معیارهای ورود به مطالعه افراد بالای 60 سال بودند. معیار خروج افرادی بودند که تمایل به شرکت در مطالعه را نداشته یا دارای اختلال شناختی بودند.
به منظور رعایت اصول اخلاقی از محرمانه بودن اطلاعات وتمایل به خروج در هر زمان از انجام پژوهش به انها اطمینان داده شد. ابزار جمع آوری داده در این پژوهش شامل شاخص ارزیابی سلامت دهان (GOHAI) بود که برای نخستین بار توسط آتکیسون و دولان (Atchison and Dolan) در امریکای شمالی در سال 1990 طراحی و در جمعیت سالمندان بررسی شد. روایی سازه ابزار نیز به روش تحلیل عاملی و پایایی آن به روش آلفای کرونباخ تعیین شد(12). در ایران نیز نسخه فارسی در سال 2012توسط نوابی (13)، در سال 2013 توسط مطلبی نژاد(14) و رضایی(15) در سال 2014 روا و پایا گردیده است. این ابزارخود گزارشی شامل 12 سوال با سه حیطه است: عملکرد فیزیکی (خوردن، گفتار و بلع)، عملکرد روانی اجتماعی (نگرانی در مورد سلامت دهان، نارضایتی از ظاهر، خودآگاهی در مورد سلامت دهان و دندان و اجتناب از تعامل اجتماعی به دلیل مشکلات دهان و دندان) و درد یا ناراحتی (ناراحتی ودرد و استفاده از دارو برای تسکین درد یا ناراحتی دهان). هر سوال در این ابزاردر مقیاس لیکرت 5 درجه ای از 1 (همیشه) تا 5 (هرگز) رتبه بندی شده است. امتیاز کل این ابزاربین 12 تا 60 امتیاز بود که امتیاز بالاتر نشان دهنده کیفیت زندگی مربوط به سلامت دهان مطلوب تر است. نمره کل بین ۱۲ تا ۳۶ نشان‌دهنده کیفیت زندگی ضعیف، بین ۳۶ تا ۴۸ نشان‌دهنده کیفیت زندگی متوسط و بین ۴۸ تا ۶۰ نشان‌دهنده کیفیت زندگی خوب است(16).
علاوه برجمع آوری اطلاعات دموگرافیک مانند جنس، محل سکونت، مصرف سیگار، وضعیت تاهل، تحصیلات ومیزان درامد، وجود بیماری فشارخون و دیابت، آخرین ویزیت دندانپزشکی، تداد دفعات شستشوی دهان، نیاز به درمان دندانپزشکی، ارزیابی شخصی از وضعیت سلامت دهان و دندانی فرد، نیز سوال شد. پس از تکمیل پرسشنامه داده ها وارد نرم افزار SPSS نسخه 20 شد و پس از تجزیه و تحلیل، از طریق جداول توزیع فراوانی و شاخص های مرکزی و پراکندگی و ازمون کلموگروف اسمیرینف برای نرمال بودن دادها ،one way anova وt-test نسبت به توصیف و تحلیل داده ها اقدام شد.
یافته ها
در مطالعه حاضر در مجموع 216 از سالمندان شهرستان علی آباد شرکت داشتند که 128 نفر(3/59 درصد) آنان را زنان و 88نفر(7/40 درصد) انها را مردان تشکیل می دادند. میانگین سنی مردان سالمند در این پژوهش (41/6+05/67) و میانگین سنی زنان (19/6+ 97/66) بود. اطلاعات دموگرافیک و رفتارهای بهداشتی افراد سالمند و نمره ها معنی داری آنها به تفکیک به ترتیب در جدول 1و2 نمایش داده شده اند. پس از اطمینان از نرمال بودن توسط آزمون کلموگروف اسمیرینف، در بررسی تفاوت نمره بر حسب جنس، مصرف سیگارو محل سکونت که دوحالته بوده اند از ازمون تی مستقل ودر بقیه موارد از آژمون انوا یک طرفه استفاده شده است. در مطالعه حاضر میانگین نمره کل کیفیت زندگی سالمندان مرتبط به سلامت دهان (GOHAI) در سالمندان شرکت کننده67/8±51/49 بود. نمرات بقیه حیطه ها به تفکیک در جدول 3 نشان داده شده است.
نمرات به تفکیک ابعاد وسوالات پرسشنامه در جدول 4 نشان داده شده اند.
جدول 1: نمره کیفیت زندگی وابسته به سلامت دهان سالمندان برحسب اطلاعات دموگرافیک شهرستان علی آباد در سال 1400
| متغیر | رتبه بندی | فراوانی | درصد | میاننگین وانحراف معیارنمره کیفیت زندگی وابسته به سلامت دهان | آماره آزمون | P |
| جنسیت | مرد | 88 | 7/40 | 13±/50 13/8 | 89/0 | 38/0 |
| زن | 128 | 3/59 | 08±/49 03/9 | |||
محل سکونت |
شهر | 132 | 1/61 | 03/49± 65/8 | 01/1 | 31/0 |
| روستا | 84 | 9/38 | 26/50± 72/8 | |||
وضعیت تاهل |
مجرد | 1 | 5/0 | 59 | 79/0 | 46/0 |
| متاهل | 158 | 1/73 | 69/49±16/8 | |||
| بیوه | 57 | 4/26 | 86/48±06/9 | |||
| میزان تحصیلات | بی سواد ابتدایی راهنمایی دیپلم دانشگاهی |
98 84 15 14 5 |
4/45 9/38 9/6 5/6 3/2 |
77/48±37/8 60/50±21/8 27/46±12/10 71/53±39/7 6/43±06/15 |
51/2 | 43/0 |
| وضعیت شغلی | بیکار کارگر کارمند آزاد خانه دار سایر |
35 22 5 17 98 39 |
2/16 2/10 3/2 9/7 4/45 1/18 |
96/48±68/8 55/51±67/6 20/48±57/10 06/51±11/8 66/49±33/8 97/47±51/10 |
65/0 | 63/0 |
| میزان درآمد | کم(کمتر از 3 میلیون) متوسط(3تا6 میلیون) خوب(بالاتر از 6 میلیون) |
132 73 11 |
1/61 8/33 1/5 |
86/48±80/8 16/51±13/8 36/46±58/9 |
48/2 | 08/0 |
| نوع بیماری فعلی | فاقد بیماری دیابت فشار خون هر دو |
78 19 72 47 |
1/36 8/8 3/33 8/21 |
65/50±42/8 26/47±9/8 17/51±69/7 97/45±45/9 |
56/4 | 004/0 |
جدول2: اطلاعات رفتارهای بهداشتی سالمندان شهرستان علی آباددر سال 1400
| متغیر | رتبه بندی | فراوانی | درصد | میانگین وانحراف معیارنمره کیفیت زندگی وابسته به سلامت دهان | آماره | P |
| آخرین ویزیت دندانپزشکی | کمتر از 1 سال | 26 | 12 | 53/50±8/9 | 1/2 | 1/0 |
| بین 1تا2سال | 41 | 19 | 73/47±37/8 | |||
| بین 3 تا5سال | 49 | 7/22 | 84/51±45/6 | |||
| بیشتر از5سال | 100 | 3/46 | 83/48±28/9 | |||
| تعداد دفعات شستشوی دهان | 0 | 5 | 3/2 | 2/39±18/14 | 6/2 | 02/0 |
| 1 | 105 | 6/48 | 39/48±76/8 | |||
| 2 | 53 | 5/24 | 49/51±6/7 | |||
| 3 | 45 | 8/20 | 66/50±58/8 | |||
| 4 | 4 | 9/1 | 75/49±36/5 | |||
| 5 | 4 | 9/1 | 25/52±02/6 | |||
| نیاز به درمان دندانپزشکی | بله | 94 | 5/43 | 23/48±15/9 | 72/3 | 02/0 |
| خیر | 69 | 9/31 | 24/8±81/51 | |||
| نمیدانم | 53 | 5/24 | 77/8±77/48 | |||
| ارزیابی شخصی از وضعیت دهان | ضعیف | 49 | 7/22 | 29/43±17/10 | 64/16 | ˂001/0 |
| متوسط | 76 | 2/35 | 51/48±23/7 | |||
| خوب | 79 | 6/36 | 98/52±3/65 | |||
| خیلی خوب | 10 | 6/4 | 1/58±14/3 | |||
| عالی | 2 | 9/0 | 60 | |||
| وضعیت دندانی فرد | همه ی دندان ها را از دست داده است و دنچر(دندان مصنوعی) ندارد | 17 | 9/7 | 47/48±9/8 | 49/0 | 62/0 |
| همه ی دندان ها را از دست داده است و دنچر دارد | 59 | 3/27 | 66/49±8/8 | |||
| بیش از 20 دندان دارد | 53 | 5/24 | 52±43/8 | 64/2 | ˂001/0 | |
| کمتر از 20 دندان دارد | 87 | 3/40 | 09/48±48/8 | |||
| مصرف سیگار | بله | 17 | 9/7 | 18/50± 28/7 | 33/0 | 74/0 |
| خیر | 199 | 1/29 | 45/49± 8/8 |
جدول 3: نمرات کل وابعاد مختلف پرسشنامه(GOHAI) در سالمندان شرکت کننده در شهرستان علی اباد در سال 1400
| میانگین وانحراف معیار | بیشترین نمره کسب شده | کمترین نمره کسب شده | متغیر |
| 67/8±51/49 | 60 | 26 | نمره کل |
| 63/4±91/24 | 30 | 12 | نمره بعد جسمی |
| 53/3±38/16 | 20 | 6 | نمره بعد روانی |
| 77/1±21/8 | 10 | 3 | نمره بعد درد وناراحتی |
جدول 4: نمرات به تفکیک ابعاد وسوالات پرسشنامه(GOHAI )در سالمندان شرکت کننده در شهرستان علی اباد در سال 1400
| عبارت | همیشه(1) | اغلب(2) | گاه به گاه(3) | به ندرت(4) | هیچ گاه(5) | |
| نوع غذاهایی را که می خورید محدود کرده اید؟(جسمی) | تعداد | 9 | 35 | 38 | 68 | 66 |
| درصد | 2/4 | 2/16 | 6/17 | 5/31 | 6/30 | |
| با جویدن یا گاز زدن غذا مشکل داشته اید؟ (جسمی) |
تعداد | 3 | 33 | 41 | 57 | 82 |
| درصد | 4/1 | 3/15 | 19 | 4/26 | 38 | |
| قورت دادن راحت غذاها برای شما مشکل بوده است؟ (جسمی) |
تعداد | 1 | 13 | 23 | 60 | 119 |
| درصد | 5/0 | 6 | 6/10 | 8/27 | 1/55 | |
| نتوانسته اید آن طور که می خواهید صحبت کنید؟(جسمی) | تعداد | 4 | 7 | 19 | 56 | 130 |
| درصد | 9/1 | 2/3 | 8/8 | 9/25 | 2/60 | |
| به زحمت و با دشواری غذا خورده اید؟ (روانی اجتماعی) |
تعداد | 2 | 13 | 32 | 53 | 116 |
| درصد | 9/0 | 6 | 8/14 | 5/24 | 7/53 | |
| مجبور شده اید ارتباط خود را با اطرافیان کم کنید؟(جسمی) | تعداد | 0 | 6 | 14 | 44 | 152 |
| درصد | 0 | 8/2 | 5/6 | 4/20 | 4/70 | |
| از نگاه کردن به دندان های خود ناراضی هستید؟ (جسمی) |
تعداد | 9 | 18 | 26 | 53 | 110 |
| درصد | 2/4 | 3/8 | 12 | 5/24 | 9/50 | |
| برای کم کردن درد دارو مصرف کرده اید؟ (درد وناراحتی) |
تعداد | 5 | 20 | 37 | 45 | 109 |
| درصد | 3/2 | 3/9 | 1/17 | 8/20 | 5/50 | |
| به خاطر دندان ها یا لثه تان نگران بوده اید؟(روانی اجتماعی) | تعداد | 10 | 24 | 38 | 50 | 94 |
| درصد | 6/4 | 1/11 | 6/17 | 1/23 | 5/43 | |
| حواستان بیش از حد به مشکلات لثه یا دندانهای تان بوده است؟(روانی اجتماعی) | تعداد | 12 | 19 | 28 | 76 | 81 |
| درصد | 6/5 | 8/8 | 13 | 2/35 | 5/37 | |
| موقع غذا خوردن جلوی دیگران احساس ناراحتی کرده اید؟(روانی اجتماعی) | تعداد | 0 | 15 | 16 | 64 | 121 |
| درصد | 0 | 9/6 | 4/7 | 6/29 | 56 | |
| دندان ها یا لثه شما به چیزهای گرم سرد؛ یا شیرین حساس بوده است؟(درد وناراحتی) | تعداد | 2 | 13 | 40 | 60 | 101 |
| درصد | 9/0 | 6 | 5/18 | 8/27 | 8/46 | |
در مطالعه حاضر نمره کیفیت زندگی وابسته به سلامت دهان سلامندان طبق تقسیم بندی ربیعی وهمکاران (16)خوب به دست امد. که در رده خوب ولی کمی بیشتر از حالت متوسط است. از طرف دیگر ارتباط این نمره با جنس، استفاده از سیگار، تاهل، وضعیت شغلی، درآمد وآخرین ویزیت دندانپزشکی، بی دندانی با وبدون دندان مصنوعی ارتباط نداشت ولی با این نمره با نوع بیماری(دیابت وفشارخون باهم)، تعداد دفعات شستشو و نیاز به درمان دندانپزشکی و ارزیابی شخصی از وضعیت دهان وتعداد دندان ارتباط معنی دار داشت.
مطالعه شمسی وهمکاران که در سال 99 در کرج با هدف اندازه گیری وضعیت کیفیت زندگی وابسته به سلامت دهان در سالمندان ساکن در خانه سالمندان انجام شد. ازابزار مشابه ابزار ما انجام شده بود که نمره کیفیت دهان ودندان 52/6±05/46 را به دست اورد که از مطالعه ما پایین تر بود.
در این مطالعه این نمره با جنس، میزان درامد ماهیانه، ارزیابی شخصی از وضعیت دهان، تعداد دفعات مسواک زدن و اخرین مراجعه دندانپزشکی و تعداد دندانهای فردارتباط معنی داری داشتند که در چند مورد با مطالعه ما متفاوت بود که می توان ان را با تفاوت فرهنگی و اجتماعی نسبت دادو اضافه براین این مطالعه در خانه سالمندان انجام شده بود که شاید نتیجه مطالعه را تحت تاثیر قرار دهد(17)در مطالعه دیگری که در یزد با هدف مشابه ما در سال 2016 در سالمندان مراجعه کننده به مراکز و با ابزار مشابه ما صورت گرفته بود نمره 76/5±46/42 به دست آمد که آن را نامطلوب توصیف کرده بود این نمره از مطالعه ما کمتر بود.
در این مطالعه شاخص پوسیدگی دندان(DMFT) و نمره خود ارزیابی سلامت دهانی فرد ارتباط مثبت معنی داری داشت. در این مطالعه بر خلاف مطالعه ما این نمره با میزان تحصیلات، وضعیت تاهل، وضعیت شغلی و استعمال سیگار ارتباط مثبت داشت که با مطالعه ما همسو نمی باشد. ولی این نمره مشابه مطالعه ما با تعداد دندانها ارتبط مثبت معنی داری دارد(7) که این اختلاف را علاوه بر اختلاف فرهنگی شناختی مناطق تحت بررسی نسبت داد.
در مطالعه ای در تبریز در سال 2020 که با هدف بررسی کیفیت زندگی وابسته به سلامت دهانی سالمندان مراجعه کننده به مراکز جامع سلامت ونقش تغذیه و سواد سلامت برآن در سال 2020 پرداخته بود وضعیت این نمره در 51 درصد سالمندان تحت مطالعه زیر میانگین بود. این نمره مانند مطالعه مابا جنس، تحصیلات، وضعیت تاهل ارتباط ارتباط معنی داری نداشت. در مطالعه ما کلیه سالمندان شهرستان را به صورت نمونه گیری شده وبا مراجعه به منزل انها انجام شد(4).
در مطالعه دیگری که در امیر کلا به بررسی ارتباط وضعیت کیفیت زندگی وابسته به سلامت دهانی در سالمندان و فراوانی مصرف میوه وسبزیجات در سال 2016 تا 2020 به صورت کوهورت انجام شده بود، بر خلاف مطالعه ماافراد غیر سیگاری وافراد با تحصیلات بالاتر نمره کیفیت زندگی دهانی انها به صورت معنی داری بالاتر بود. مصرف میوه وسبزی در نمره کیفیت زندگی تاثیر معنی داری نداشت. افراد با بیماری های مزمن بیشتر به صورت معنی داری نمره کیفیت پایین تری داشتند که مشابه مطالعه ما بود. در مطالعه ما افرادی که دو بیماری فشارخون ودیابت را همزمان داشتند نمره کمتری داشتند. نمره ابعاد فیزیکی کیفیت زندگی مشابه مطالعه ما و نمره روانی و نمره درد در مطالعه ما کمتر بود(18).
این تفاوت را علاوه بر تفاوت فرهنگی می توان به طراحی مطالعه نیز نسبت داد. البته قابل ذکر است که علت معنی دار بودن نمره کیفیت با تحصیلات در مطالعه ما شاید به این علت باشد که تعداد افراد تحصیل کرده در مطالعه ما کم است. در مطالعه ایی دیگر در کاشان در سال 2015 که به بررسی کیفیت زندگی وابسته به سلامت دهان سالمندان با ابزار مشابه به روش نمونه گیری خوشه ای در کل شهر کاشان انجام شده بود، نمره کیفیت زندگی وابسته یه سلامت دهانی 33/8±08/43 ذکر شد که پایین تر از مطالعه ما بود.
این نمره بر خلاف مطالعه مادر افراد متاهل و غیر سیگاری به صورت معنی داری بهتر بود. به علاوه این نمره با تعداد دندانهای پوسیده، تحصیلات و جنس وداشتن دندان مصنوعی و دفعات مسواک زدن ارتباط مثبت ومعنی داری داشت. در حالی که در مطالعه ما ارتباط نمره با دفعات مسواک زدن معنی دار بود ووجود دندان مصنوعی در مطالعه ما نمره را به صورت معنی داری تحت تاثیر قرار نبود که شاید به علت کم بودن تعداد افراد بدون دندان مصنوعی یا با کیفیت نبودن دندان مصنوعی در افرادی که دنچر داشتند، ذکر کرد(6).
در مطالعه که با هدف بررسی وضعیت سلامت دهان و کیفیت زندگی وابسته به آن در سالمندان مستقل مراجعه کننده به مرکز شهرداری وپارک ها در اصفهان در سال 1401 انجام شد. نمره کیفیت زندگی در این مطالعه4/6±7/51 بود که کمی از مطالعه ما بیشتر بود که شاید به علت این باشد که فقط سالمندان مستقل را وارد مطالعه کرد در حالی که در مطالعه ما ترکیبی از سالمندان مستقل ووابسته به خانواده نیز وارد مطالعه شدند. در این مطالعه مشابه مطالعه ما کیفیت زندگی افراد با تعداد مسواک بالاتر به طور معنی داری بهتر بود. در این مطالعه مانند مطالعه ما تفاوتی در نمره بر حسب جنس ودرامد و سطح تحصیلات مشاهده نشد. هم چننین مانند مطالعه ما بین سلامت دهان درک شده توسط فرد و نمره کیفیت زندگی ارتباط مثبت ومعنی داری یافته شد(2). در مطالعه ای که در سال 2018 در کانون بازنشستگان در شهر تهران به منظور بررسی وضعیت کیفیت زندگی وابسته به سلامت دهان سالمندان انجام شد، 50/24 درصد شرکت کنندگان وضعیت نامناسیی داشتند. در این مطالعه بر خلاف مطالعه ما ارتباط این نمره با سطح تحصیلات معنی داربود(11). در یک مطالعه دررشت که با هدف اندازه گیری کیفیت زندگی سلامت دهان سالمندان با ابزار مشابه ما درکانون بازنشتگان رشت در سال 2022 انجام شد، نمره حاصله 3/6±5/47 وکمتر از مطالعه ما بود ازطرف دیگربرخلاف مطالعه ماافراد با دنچر کامل و بیشتر از بیست دندان بالاترین نمره را داشتندکه شاید به علت کیفیت بهتر دنچر وتطابق بهتر انها با دنچر علت این تفاوت باشد(16).
در مطالعه ایی که در سال 2016 در چین به منظوربررسی کیفیت زندگی وابسته به سلامت دهان سالمندان با ابزار مشابه ما در 744 نفر انجام شد، نمره کیفیت زندگی 62/7±23/48 به دست آمد که نزدیک به مطالعه ما ونسبتا خوب می باشد. پس از ورود عوامل موثر در مدل رگرسیون خطی و تطابق سنی افراد، خانم ها نمره ضعیف تری نسبت به آقایان داشتند. از طرف دیگر افراد بی دندان به طور معنی داری مانند مطالعه ما، نمره کیفیت زندگی بهتری داشتندکه البته در مطالعه ما این تفاوت معنی دار نبود(19). در یک مطالعه مبتنی بر جمعیت در برزیل در سال 2023 که با هدف بررسی کیفیت زندگی وابسته به سلامت دهانی و عوامل موثر بران انجام شده بود. در این مطالعه از ابزار متفاوتی برای کیفیت زندگی وابسته به سلامت دهانی(14 سوالی) استفاده شده بود ولی در نهایت ارتباط این نمره با استفاده از سیگار واستفاده از پروتز ارتباط مثبت معنی داری داشت(مخالف مطالعه ما) در حالی که مانند مطالعه ما این نمره با جنس ، سطح تحصیلات، وضعیت تاهل ارتباط معنی داری نداشت(20).
در مطالعه ایی در هند در سال 2021 که به منظور بررسی نمره کیفیت زندگی وابسته به دهان با ابزار مشابه ما انجام شده بود نمره ضعیفی گزارش شد و در این مطالعه نیز مشابه مطالعه ما، این نمره با جنس ارتباط داشت وبر خلاف مطالعه ما باوضعیت دندانی فرد ارتباطی نداشت(21). در مطالعه ایی در پاکستان که وضعیت سلامت دهان سالمندان با پرسشنامه مشابه مطالعه ما انجام شده بود نمره ان ضعیف گزارش شد که کمتر از مطالعه ما بود(22). در مطالعه ای توصیفی که در ایتالیا که به منظور بررسی سلامت دهان و کیفیت زندگی وابسته به سلامت دهان در سالمندان ساکن خانه سالمندان در سال 2021 انجام شده بود ابزار این مطالعه با مطالعه ما مشابه بود و نمره یک سوم شرکت کنندگان کمتر از 50 ونامطلوب بود. در این مطالعه مشابه مطالعه ما ارتباط مثبت معنی داری بین افرادی که سلامتی دهان خود را خوب ارزیابی می کردند ونمره کیفیت حاصل از پرسشنامه (GOHAI)به دست آمد(23).
در مطالعه ایی در نپال وضعیت کیفیت زندگی وابسته به سلامت دهانی این افراد توسط ابزار مشابه ما که در ان کشور روا وپایا شده بود 93/29±6/42 به دست امد که نسبت به مطالعه ما کمتر بود که حاکی از وضعیت مطلوبی نبود(24). در مطالعه ایی مقطعی که با هدف بررسی وضعیت دهانی به وسیله ابزار مشابه مطالعه ما در سال 2019 در سالمندان ساکن شهر و روستا برزیل انجام شده بود، نمره کیفیت زندگی سالمندان در روستا به صورت معنی داری پایین تر بود که با مطالعه ما ناهمسو بود که نقش عوامل فرهنگی اجتماعی در سلامت دهان را بیشتر مشخص می کند. گرچه قابل ذکر است که تعداد افراد این مطالعه 81 نفر بود که از مطالعه ما کمتر بود(25).
در مطالعه ما افرادی که هردو بیماری دیابت وفشار خون را داشتند نمره کیفیت زندگی انها به صورت معنی داری پایین ترازافرادی بود که بیمار نبوده ویا فقط فشار خون یا دیابت داشتند. این نتیجه ما با مطالعه پاکزی مطابقت داشت. مطالعه آنها مورد شاهدی بود که به مقایسه کیفیت زندگی وابسته با سلامت دهانی در سالمندان دارای دیابت وبدون آن پرداخت در سال 2020 پرداخت و چنین نتیجه گیری کرد که نمره کیفیت زندگی این دو گروه تفاوت معنی داری نداشتند. در این مطالعه استنباط شده بود چون درسالمندان بیماری پریودنتال مستقل از داشتن بیماری دیابت شیوع بیشتری دارد، نمره کیفیت زندگی افرادسالمند تحت تاثیر دیابت قرار نگرفته است(26).
در برزیل نیز مطالعه مبتنی بر جمعیت انجام شدکه در آن کیفیت زندگی وابسته به سلامت دهان در افراد دیابتی بررسی شد در این مطالعه ارتباط این نمره با خشکی دهان و بی دندانی وبیماری پریودنتال معنی دار بود که این ارتباط مستقل از وضعیت اقتصادی اجتماعی بود؛ در حالی که در مطالعه نمره کیفیت زندگی افراد دیابتی با افراد سالم تفاوتی نداشت البته در مطالعه ما معاینه بالینی انجام نشده بود. از طرف دیگر در این مطالعه کیفیت زندگی وابسته به سلامت دهان با جنسیت، در آمد، تحصیلات، تعداد ویزیت دندانپزشکی و دفعات مسواک زدن ارتباطی نداشت که به غیر از تعداد دفعات مسواک زدن با مطالعه ما همسو بود علت تفاوت در تعداد دفعات مسواک زدن با نمره کیفیت زندگی شاید به این علت باشد که در مطالعه برزیل تعداد افرادی که مسوا ک نمی زدند نسبت به مطالعه ما بسیار اندک بود(27).
در یک مطالعه متانالیز در سال 2023 در ایران با عنوان اثر دیابت بر کیفت زندگی وابسته به سلامت دهان انجام شده بود نشان داد در این مطالعه معنی داری بین کیفیت زندگی و دیابت یافت نشد ولی عوارض دیابت مانند خشکی دهان، بیماری پریودنتال می تواند بر کیفیت زندگی وایسته به دهان انها تاثیر می گذارد. در این مطالعه عنوان شده است که علت بعضی اختلافات در مطالعات متعدد به خاطر این است که پرسشنامه های کیفیت زندگی وابسته به سلامت دهانی نقطه برش دانشگاهی ندارند ودر مطالعات مختلف متفاوت استفاده شده است واز طرفی علت دیگر را می توان به این نسبت داد که شاید افراد دیابتی به خاطر بیماریشان به ابعاد دیگر سلامتی خود توجه بیشتری نشان می دهند(28). در مورد ارتباط فشار خون و نمره کیفیت زندگی مطالعات کمتری انجام شده بود ولی در مطالعه کوهورتی که در امیر کلا در سال 2020 انجام شده بود نمره کیفیت زندگی وابسته به سلامت دهان سالمندان دارای فشارخونی که داروی ضدفشار خون دریافت می کردند وبیمارانی ک فشار خون داشته ولی دارو مصرف نمی کردند وافراد با فشار خون نرمال با هم مقایسه شدند. در این مطالعه نیز بین کیفیت زندگی این افراد تفاوت معنی داری مشاهده نشد که با مطالعه ما همسو بود. ابزار مورد استفاده در این مطالعه با مطالعه ما یکی بود(29).
علت تفاوت مطالعات مختلف از جنبه نمره کیفیت زندگی وابسته به سلامت دهان در نقاط مختلف کشور ایران وبه خصوص کشورهای دیگر را می توان به شرایط متفاوت فرهنگی و ادراک افراد نسبت داد. گرچه تفاوت در طراحی مطالعه وحجم نمونه و نوع ابزار هم در تفاوت نتایج تاثیر گذار خواهد بود. هم چنین نمره کیفیت زندگی سالمندان در خانه خود یا خانه سالمندان یا در بیمارستان یا سالمندان مستثل ووابسته می تواند باعث تفاوت نمره بشود. نقطه قوت ما استفاده از ابزار ) GOHAI) روا وپایا است که به وفور در مطالعات خارجی وایرانی استفاده شده است. این ابزار یک ابزار خود ارزیابی است که ساده وبدون دخالت دندانپزشک انجام می شود و تخمین خوبی از وضعیت سلامت دندان سالمندان برای برنامه ریزی بهداشتی منطقه فراهم می آورد. گرچه نیاز به معاینه را منتفی نمی کند. در مطالعه ما با مراجعه به منزل افراد توانستیم نمونه واقعی تری از نمونه ها را فراهم آوریم. از طرف دیگر در مطالعات ایرانی کمتر به ارتباط فشار خون ودیابت با نمره کیفیت زندگی پرداختند که ما در این مطالعه به این مهم پرداختیم.
از نقاط ضعف مطالعه ما درقابل تعمیم نبودن نتایج ودر نظر نگرفتن میزان دسترسی به دندانپزشک در روستا وشهر دانست که ممکن است عدم تفاوت در نمره بین محل سکونت را تحت تاثیر قرار دهد. البته کیفیت زندگی وابسته به سلامت دندانی با اخرین ویزیت دندانپزشکی ارتباطی نشان نداد. علت آن را می توان به هزینه های بالای دندانپزشکی در ایران وحداقل بیمه برای خدمات دندانپزشکی نسبت داد.
از طرف دیگر به علت طراحی مطالعه به صورت مقطعی ارتباط علیتی بین عوامل بررسی شده ونمره کیفیت زندگی را نمی توان اثبات نمود.
لذا مطالعات با طراحی قویتر و تکرار در مناطق دیگر کشور توصیه می شود.با اینکه وضعیت نمره کیفیت زندگی وابسته به سلامت دهان سالمندان در شهرستان علی آباد خوب به دست آمد ولی این نمره هنوزجای ارتقا دارد.
این ابزار راهکاری ساده وموثربرای ارزیابی اولیه سلامت دهان ودندان محسوب می شود ولی انجام معاینه بالینی توسط دندانپزشک منتفی نمی شود. استراتژی های پیشگیری از بیماریهای مزمن وفشارخون و تاکیدمجدد بر رعایت بهداشت دهان و دندان و اصلاح رفتارهای بهداشتی مرتبط با آن از مهمترین برنامه های پیش رو در این شهرستان باید در نظر گرفته شود. ادغام برنامه سلامت دهان ودندان در برنامه سلامت عمومی کشـور وایجـاد تیـم ارتـقـا بهـداشـت دهـان ودنـدان در سطـح
مراقبت های اولیه راهکاری موثر وکم هزینه است.
ملاحظات اخلاقی
این مطالعه در دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با کد اخلاق IR.SBMU.SME.REC.1400.018 ثبت شده است.
سهم نویسندگان
پیغام حیدرپور: طراحی مطالعه و تجزیه وتحلیل داده ها، ونوشتن وویرایش علمی مقاله، ماندگار تجری: جمع آوری داده ها و نوشتن مقاله تجزیه و تحلیل دادهها. لازم به ذکر است کلیه نویسندگان نسخه نهایی را مطالعه و تاییـد نموده و مسئـولیت پاسخـگویی در قبال پـژوهـش را پذیرفتهاند.
حمایت مالی
پژوهش حاضر حمایت مالی نداشته است.
تضاد منافع
نویسـندگان مقاله حاضـر هیچگونـه تضاد منافعی گـــزارش نکردنـد.
تقدیر و تشکر
پژوهشگر مراتب تشکر و قدردانی خود را از کارکنان مراکز بهداشتی درمانی شهرستان علی آباد و سالمندان شرکت کننده در مطالعه اعلام می دارد.
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
