دوره 22، شماره 2 - ( خرداد و تیر 1402 )
جلد 22 شماره 2 صفحات 14-1 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Research code: 10353
Ethics code: 0000-0002-5861-1520
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
khosravi V, rokhforouz F, mazloomy S, Rastjoo S. The Role of Awareness, Attitude and Performance of Students of Yazd City in Acceptance of COVID-19 vaccine in 2021. TB 2023; 22 (2) :1-14
URL: http://tbj.ssu.ac.ir/article-1-3475-fa.html
URL: http://tbj.ssu.ac.ir/article-1-3475-fa.html
خسروی وحید، رخ فروز فاطمه، مظلومی محمودآباد سید سعید، راستجو سعیده. نقش آگاهی، نگرش و عملکرد کووید-19 در پذیرش واکسن کرونا ویروس 2019 در دانشجویان شهر یزد در سال 1400. طلوع بهداشت. 1402; 22 (2) :1-14
دانشگاه علوم پزشکی یزد ، saeiderastjoo@yahoo.com
متن کامل [PDF 657 kb]
(268 دریافت)
| چکیده (HTML) (458 مشاهده)
متن کامل: (469 مشاهده)
چکیده
مقدمه: رفتارهای پیشگیرانه از مهمترین راهبردهای مبارزه با کوید 19 است. میزان آگاهی، نگرش و عملکرد افراد به کوید 19 در پذیرش و تردید دریافت واکسن ازاهمیت بالایی برخوردار است. هدف از انجام پژوهش حاضر، بررسی نقش آگاهی، نگرش و عملکرد کوید 19 با پذیرش واکسن در دانشجویان دانشگاه های شهر یزد می باشد.
روش بررسی: پژوهش حاضر مقطعی توصیفی- تحلیلی مبتنی بر وب می باشد. جامعه مورد مطالعه دانشجویان دانشگاه های شهر یزد می باشند. تعداد 392 دانشجو به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. پرسشنامه ها به صورت آنلاین تکمیل گردید. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه استاندارد دانش، نگرش و عملکرد و مقبولیت واکسن استفاده شد.برای تجزیه و تحلیل داده ها از امار توصیفی و استنباطی با نرم افزار spss نسخه 20 استفاده شد.
یافته ها: نتایج نشان داد که میزان آگاهی، نگرش و عملکرد دانشجویان دختر به طور معناداری نسبت به دانشجویان پسر بیشتر است (05/0p<). میزان مقبولیت واکسن با ویژگی های جمعیت شناختی رابطه معناداری ندارد. همچنین میانگین نمره آگاهی، نگرش و عملکرد دانشجویانی که واکسن را قبول داشتند بیشتر از دانشجویانی بود که به پذیرش واکسن اعتقادی نداشتند، اما این نتیجه به لحاظ آماری معنادار نبود(05/0<p).
نتیجه گیری: با توجه به نقش مهم اگاهی، نگرش و عملکرد افراد نسبت به کوید 19 و راه های پیشگیری آن از جمله واکسن، به نظر می رسد عوامل دیگری از جمله مزایا و خطرات واکسن و میزان اعتمادی که مردم به دولت و کشور خود می کنند در میزان مقبولیت واکسن تاثیر گذار است.
واژه های کلیدی: آگاهی،نگرش، عملکرد، مقبولیت واکسن، کوید- 19
جدول 1: ویژگی های دموگرافیک، میزان آگاهی، نگرش و عملکرد، ابتلا به کرونا و مقبولیت واکسن در دانشجویان
جدول 3: بررسی میزان مقبولیت واکسن بر اساس ویژگی های دموگرافیک
جدول 4:مقایسه و ارتباط متغیرهای آگاهی ، نگرش ، عملکرد با مقبولیت واکسن
19 در پذیرش واکسن کرونا ویروس 2019 در دانشجویان شهر یزد انجام شد. یافته های به دست آمده نشان داد که دانشجویان از سطح بالای آگاهی، نگرش صحیح و عملکرد مطلوبی نسبت به کوید 19 برخورداربودند. نتایج این تحقیق با پژوهش های Alzoubi و همکاران (2020)، Zhong (2020) و Yu Huang (2017)، رحمانیان و همکاران (1399)، کاکمام و تحصیل در محیط آکادمیک و دسترسی آسان و سریع به رسانه های اجتماعی انتظار می رود که از آگاهی، دانش و نگرش مطلوبی نسبت به کوید 19 و راه های پیشگیری از آن برخوردار باشند. با این وجود، هرچند نتایج KAP (دانش، آگاهی، نگرش) مثبت و مطلوب است اما استفاده از رفتارهای محافظتی مانند زدن ماسک و واکسیناسیون باید مورد تاکید قرار گیرد و سیاستهای سلامت عمومی با استفاده ار استراتژی های مناسب و برنامه ریزی شده برای افراد با سطح آگاهی کم به کار گرفته شود(26).
مقایسه میانگین نمره آگاهی دانشجویان با ویژگی های دموگرافیک نشان داد که میزان اگاهی زنان نسبت به کوید 19 بیشتر از مردان است، دانشجویان علوم پزشکی نسبت به دانشجویان وزارت علوم از سطح آگاهی بالاتری برخوردارند. نتیجه این مطالعه با مطالعه رحمانیان و همکاران (1399)، Wadood و همکاران (2020) همسو می باشد (27،24). نتایج این بخش از پژوهش نشان می دهد که زنان بیشتر از مردان به دنبال کسب آگاهی در جهت حفظ رفتار سلامتی هستند. بنابراین سمت و سوی برنامه های بهداشتی به منظور افزایش آگاهی باید برای مردان و دانشجویان وزارت علوم و فناوری باشد. در تبیین این یافته پژوهشی نتایج برخی از پژوهش ها نشان می‌دهد که مردان در مقایسه با زنان، تمایل بیشتری به رفتارهای پرخطر برای بسیاری از رویدادهای خاص دارند، زیرا زنان معمولاً پیامدهای احتمالی منفی بیشتری نسبت به مردان درک می‌کنند. رفتارهای حفاظتی با پیش‌بینی‌های رفتاری سازگار است که به موجب آن، دانش خاص به فرد کمک می‌کند تا رفتارهای سودمندتری را بر روی دانش مربوطه انجام دهد(28).
مقایسه میانگین نمره نگرش دانشجویان با ویژگی های دموگرافیک نشان داد که نوع دانشگاه و ابتلا یا عدم ابتلا به کوید با نگرش دانشجویان رابطه معناداری ندارد اما به طور معناداری میانگین نمره نگرش زنان در مقایسه با مردان، بیشتر است. این نتیجه با یافته های به دست آمده از تحقیق دیگر پژوهشگران که دریافتند نگرش و عملکرد زنان در مقایسه با مردان بیشتر است همسو می باشد(26) اما با نتیجه پژوهش Muslih و همکاران (2021) مغایرت دارد.این پزوهشگران در تحقیق خود دریافتند که هرچند آگاهی مردان نسبت به کوید 19 کمتر از زنان بود اما نگرش و عملکرد مردان از زنان بیشتر بود. مردان کمتر از زنان به مکان های شلوغ می رفتند و هنگام خروج از منزل ماسک می زدند(29). با توجه به نتیجه به دست آمده از این مطالعه مطابق با نتایج برخی از پژوهشها، دلیل درگیری مردان در رفتارهای بالقوه خطرناک از جمله رفتن به مکان های شلوغ و گذراندن وقت با دوستان در خارج از خانه به دلیل نقش عوامل فرهنگی از جمله تشویق زنان به ماندن در خانه توسط مردان در جوامع مسلمان می باشد(30). لذا با توجه به نتایج متفاوت در نگرش زنان و مردان در رفتارهای پیشگیرانه در تحقیقات مختلف نباید از نقش عوامل فرهنگی و موقعیتی غافل شد.
نتایج حاصل از مقایسه میزان عملکرد دانشجویان با ویژگی های دموگرافیک نشان داد که تنها جنسیت رابطه معناداری با عملکرد دارد. به عبارتی زنان عملکرد قوی تری نسبت به مردان دارند. نتیجه این تحقیق با تحقیق Paul و همکاران (2020) همسو می باشد(31). انان دریافتند میان عملکرد با متغیرهای دموگرافیک رابطه معناداری وجود دارد و زنان نسبت به مردان تمایل بیشتری به حفظ فاصله اجتماعی، لغو سفر و همچنین انتظار پاسخ های پیشگیرانه بهتری از دولت داشتند.
مطابق با دیگر یافته های پژوهشی در خصوص عملکرد بهتر زنان در رفتارهای پیشگیرانه در برابر کوید 19، افزایش اگاهی و احساس درک خطر بیشتر زنان در مقایسه با مردان از عوامل مهم پایبندی زنان به رفتارهای پیشگیرانه می باشد (32).
نتایج نشان داد که اکثریت دانشجویان واکسن را قبول داشتند و تنها 6/5 درصد انان واکسن را قبول نداشتند. در حالی که در مطالعه Qattan و همکارن (2021) تنها 50 درصد تمایل به دریافت واکسن داشتند و در مطالعه Alqudeimat و همکاران (2021) تنها 1/53 افراد تمایل به دریافت واکسن بودند(34، 33). همچنین میزان مقبولیت واکسن با متغیرهای دموگرافیک و سطح آگاهی ، نگرش و عملکرد دانشجویان رابطه معناداری نداشت. بر اساس تحقیقی که Paul و همکاران (2021) انجام دادند، آنها عدم تمایل مردم به واکسن را به عواملی چون؛عدم اعتماد مردم به منافع واکسن، نگرانی هایی درباره تاثیرات غیرقابل پیش بینی واکسن در آینده ، سودجویی اقتصادی و ترجیح برای ایمنی طبیعی بدن برشمردند(35). همچنین در مطالعه ای در ایران با توجه به اینکه سطح دانش و نگرش مردم بالا و مثبت گزارش شده بود، اما آنان نسبت به ایمنی واکسن ها و عوارض جانبی آن نگران بوده اند. بنابراین فعالیت های گسترده بهداشتی برای افزایش اعتماد مردم به اثربخشی واکسن ها در طول اجرای برنامه واکسیناسیون در ایران باید مورد توجه قرار گیرد(36). از محدودیت‌های مطالعه حاضر، استفاده از پرسشنامه آنلاین علاوه بر مزایای زیادی که به خصوص در زمان شیوع بیماری کووید 19 دارد، ممکن است در دسترس همه افراد قرار نگیرد. به دلیل عدم به کارگیری نمونه گیری تصادفی نمیتوان برخی از عوامل مخدوشگر و مزاحم را کنترل نمود. این مطالعه میتواند به‌عنوان نوعی مطالعه زیربنایی برای تدوین و اجرای برنامه‌های آموزش بهداشت درباره کووید 19 استفاده شود.
با توجه به نقش مهم اگاهی، نگرش و عملکرد افراد نسبت به کوید 19 و راه های پیشگیری آن از جمله واکسن، به نظر می رسد.
عوامل دیگری از جمله مزایا و خطرات واکسن و میزان اعتمادی که مردم به دولت و کشور خود می کنند در میزان مقبولیت واکسن تاثیر گذار است. لذا سیاست های سلامت باید انتخاب های سالم را آسان و اعتماد مردم به پذیرش و مقبولیت واکسن را افزایش دهد.
تضاد منافع
نویسندگان اعلام می دارند که در این مطالعه، هیچگونه تضاد منافع و منابعی وجود ندارد.
تقدیر و تشکر
ضمنا نویسندگان مقاله بر خود لازم می دانند که از کلیه دانشجویان شرکت کننده در پژوهش تشکر و قدردانی نمایند.ویسندگان اعلام می دارند که در این مطالعه، هیچگونه تضاد منافع و منابعی وجود ندارد.
تقدیر و تشکر
ضمنا نویسندگان مقاله بر خود لازم می دانند که از کلیه دانشجویان شرکت کننده در پژوهش تشکر و قدردانی نمایند.
مقدمه: رفتارهای پیشگیرانه از مهمترین راهبردهای مبارزه با کوید 19 است. میزان آگاهی، نگرش و عملکرد افراد به کوید 19 در پذیرش و تردید دریافت واکسن ازاهمیت بالایی برخوردار است. هدف از انجام پژوهش حاضر، بررسی نقش آگاهی، نگرش و عملکرد کوید 19 با پذیرش واکسن در دانشجویان دانشگاه های شهر یزد می باشد.
روش بررسی: پژوهش حاضر مقطعی توصیفی- تحلیلی مبتنی بر وب می باشد. جامعه مورد مطالعه دانشجویان دانشگاه های شهر یزد می باشند. تعداد 392 دانشجو به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. پرسشنامه ها به صورت آنلاین تکمیل گردید. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه استاندارد دانش، نگرش و عملکرد و مقبولیت واکسن استفاده شد.برای تجزیه و تحلیل داده ها از امار توصیفی و استنباطی با نرم افزار spss نسخه 20 استفاده شد.
یافته ها: نتایج نشان داد که میزان آگاهی، نگرش و عملکرد دانشجویان دختر به طور معناداری نسبت به دانشجویان پسر بیشتر است (05/0p<). میزان مقبولیت واکسن با ویژگی های جمعیت شناختی رابطه معناداری ندارد. همچنین میانگین نمره آگاهی، نگرش و عملکرد دانشجویانی که واکسن را قبول داشتند بیشتر از دانشجویانی بود که به پذیرش واکسن اعتقادی نداشتند، اما این نتیجه به لحاظ آماری معنادار نبود(05/0<p).
نتیجه گیری: با توجه به نقش مهم اگاهی، نگرش و عملکرد افراد نسبت به کوید 19 و راه های پیشگیری آن از جمله واکسن، به نظر می رسد عوامل دیگری از جمله مزایا و خطرات واکسن و میزان اعتمادی که مردم به دولت و کشور خود می کنند در میزان مقبولیت واکسن تاثیر گذار است.
واژه های کلیدی: آگاهی،نگرش، عملکرد، مقبولیت واکسن، کوید- 19
مقدمه
بیماری ویروسی کرونا برای اولین بار در شهر ووهان چین گزارش شد. ویروس کرونا به دلیل قدرت سرایت بالا به سرعت در کل جهان انتشار پیدا کرد و کمتر از 4 ماه تمامی کشورهای جهان را آلوده کرد. بیماری کووید-19 که به طور فاجعه آمیزی در حال گسترش است، تهدیدی منحصربه فرد و غیرقابل پیش بینی برای سلامت عمومی است(1). این بیماری پیامدهای روانشناختی مختلفی بر تمام طبقات مختلف جامعه از جمله دانشجویان برجاگذاشت. نتایج برخی از مطالعات بر روی دانشجویان دانشگاه نشان داد که آن دسته از دانشجویان زن مبتلا به کوید 19 و کسانی که از وضعیت سلامت پایینی برخوردار بودند و درآمد خانواده اشان کمتر از حد متوسط بود، پیامدهای منفی روانشناختی اضطراب، افسردگی را تجربه کردند(2). همچنین به دلیل آموزش های انلاین در اکثر دانشگاه های جهان از جمله کشورمان در طول پاندمی کوید 19، برخی از دانشجویان با پیامدهای منفی افت تحصلی و کاهش عملکرد تحصیلی مواجه شدند(4،3).
در اوایل شیوع کوید 19 چون واکسن، دارو و یا درمان خاصی برای این ویروس وجود نداشت، سازمان جهانی بهداشت مواردی را جهت حفاظت خود و دیگران در برابر کروناویروس گزارش نموده است، که این موارد شامل شستشوی مرتب دست‌ها، پوشاندن دهان با دستمال یا آرنج هنگام سرفه و عطسه، حفظ فاصله حداقل یک‌متر از افرادمشکوک به کرونا، فاصله گذاری اجتماعی و جلوگیری از تعاملات غیرضروری با دیگران است (6،5). کشور ایران نیز به عنوان یکی از کشورهای مبتلا، برای مقابله با این ویروس اقداماتی مانند تعطیلی نماز جمعه و مساجد، تعطیلی مدارس و دانشگاه‌ها در سراسر کشور، ضدعفونی اماکن عمومی، گسترش تخت‌های بیمارستانی، توصیه به مردم جهت رعایت بیشتر موارد بهداشتی و ماندن در خانه را در دستور کار خود قرار داده است(7). تضمین موفقیت نهایی و پیروی افراد از این اقدامات کنترلی، تا حد زیادی به دانش، نگرش و عملکرد مردم بستگی دارد(9،8). کاملا مشخص است که درک اشتباه و نگرش منفی نسبت به بیماری در زمان شیوع آن میتواند منجر به ترس و وحشت و هرج‌و‌مرج غیرضروری شود و وحشت بیش از حد نیز میتواند منجر به تشدید بیماری گردد(10).
همراه با رعایت پرتکل های بهداشتی به نظر می رسد واکسیناسیون اقدامی امیدوار کننده در راستای کنترل بیماری می باشد(12،11) و تلاشهای زیادی در جهان برای کشف واکسن کوید 19 صورت گرفت و دولت ها سعی کردند از طریق برنامه های واکسیناسیون سراسری، شیوع کووید-19 را کنترل کنند و به طور قابل توجهی تأثیر منفی کووید-19 را کاهش دهند(13). با ادامه روند شیوع ویروس کرونا در سراسر جهان ، واکسن های کوید-19 به طور فزاینده ای برای استفاده گسترده تر در دسترس مردم قرار گرفته اند. موفقیت در هر برنامه واکسیناسیون کوید-19 ، مانند سایر برنامه های واکسیناسیون ، به تمایل عمومی برای دریافت واکسن بستگی دارد چرا که جمعیت قابل توجهی از جامعه باید واکسینه شوند تا کنترل بیماری محقق گردد(14).
برخی از مطالعات نشان داده اند که با افزایش سطح آگاهی مردم نسبت به کوید 19 که عمدتا از طریق اینترنت و رسانه های اجتماعی صورت می گیرد و همچنین داشتن نگرش مثبت نسبت به اقدامات حفاظتی، تمایل مردم برای دریافت واکسن افزایش می یابد(15). واکسیناسیون یکی از موثرترین روش های کنترل کووید-19 می باشد، اما واکسیناسیون موفق اغلب توسط افراد و جوامعی که در برابر آن مقاومت می کنند و از تزریق آن امتنا می وزند به چالش کشیده می شود(16). طی شیوع کووید-19 نیز پس از تأیید کارآزمایی بالینی تعدادی از واکسنها، برخی از مردم نسبت به زدن واکسن و شرکت در فرآیند واکسیناسیون سراسری شک و تردید داشتند. موفقیت فرآیند واکسیناسیون سراسری تا حدودی متکی بر برداشت مردم از مزایا و خطرات واکسن مورد نظر است و همچنین میزان اعتمادی که آنها به دولت و کشور خود دارند. محققان بر این باورند که امتناع یا به تأخیر انداختن واکسن در نتیجه کمبود دانش و آگاهی مردم نسبت به بیخطر بودن فرآیند واکسیناسیون دارد(17).این چالش ها برای پذیرش واکسن کوید-19 در حال حاضر در برخی از مناطق جهان از جمله ایران وجود دارد. برای تسهیل مدیریت شیوع و کنترل این بیماری در ایران نیاز فوری به درک و آگاهی عمومی نسبت به کوید 19ویروس و انجام واکسیناسیون وجود دارد. بهترین روش مقابله با کوید 19، پیشگیری و جلوگیری از انتشار ویروس است که لازمه این امر در ابتدا آگاهی بخشی و افزایش دانش در زمینه بیماری و راههای پیشگیری و درمان آن است. دانش، شرط لازم برای ایجاد باورهای پیشگیری، شکل گیری نگرش مثبت و ارتقاء رفتارهای مثبت است و شناخت و نگرش افراد نسبت به بیماری بر اثربخشی راهبردها و رفتارهای مقابله ای آنها تأثیر می گذارد. براساس نتایج مطالعات آگاهی از یک بیماری میتواند بر نگرشها و عملکرد افراد تأثیر بگذارد همچنان که نگرشها و عملکردهای نادرست به طور مستقیم خطر ابتلا به بیماری را افزایش می دهد(18). لذا با توجه به نقش مهم آگاهی،نگرش و عملکرد افراد در ارتباط با راه های پیشگیری از کوید 19 از جمله مقبولیت و پذیرش واکسیناسیون، این مطالعه در راستای نقش آگاهی، نگرش و عملکرد کووید-19 با مقبولیت واکسن کووید در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی یزد انجام شد.
روش بررسی
مطالعه حاضر، مقطعی مبتنی بر وب و به منظور بررسی میزان آگاهی، نگرش و عملکرد دانشجویان دانشگاههای شهر یزد می باشد. جامعه پژوهش دانشجویان دختر و پسر دانشگاه های شهر یزد اعم از دانشگاه علوم پزشکی و غیر علوم پزشکی در تمام مقاطع تحصیلی می باشند. شرکت کنندگان پرسشنامه را از طریق لینک پرسشنامه به صورت داوطلبانه تکمیل کردند. حجم نمونه با توجه به مقاله Reiter و همکاران محاسبه شد(19). با توجه به فرمول زیر و با در نظر گرفتن مقبولیت واکسن 50 درصد در بعضی از زیرگروهها، میزان اطمینان 95 درصدی و مقدار خطای .d= 0/1×p=.05 حجم نمونه لازم برای این پژوهش 392 نفر برآورد شد. محاسبه تعداد نمونه با استفاده از فرمول زیر انجام‌شد.n = z 1 - α 2 2 ( p )(1 - p ) ( d ) 2
به دلیل لزوم کاهش تماس اجتماعی جهت جلوگیری از گسترش شیوع کووید-19 ،از روش نمونه گیری در دسترس و اجرای آنلاین استفاده شد.
داده ها از طریق پرسشنامه مبتنی بر وب که شامل 5 بخش متغیرهای جمعیت شناختی، سوالات آگاهی، نگرش ، عملکرد و مقبولیت واکسن می باشد، جمع آوری شد. پرسشنامه شامل 34 سوال که 16 سوال مربوط به اگاهی افراد از کرونا ویروس، 8 سوال مرتبط با نگرش و 10 سوال مربوط به عملکرد می باشد. روایی و پایایی این پرسشنامه در یک مطالعه پایلوت تأیید شده است. روایی صوری و محتوایی سوالات توسط پانلی متشکل از 14 متخصص شامل متخصصین اپیدمیولوژی، ویروس شناسی، آموزش بهداشت و روانشناسی تأیید شده است.
در مرحله روایی صوری، دو سوال با IS کمتر از 5/1 از پرسشنامه حذف شد. در روایی محتوا، کلیه سوالات دارای شاخص اعتبار محتوا (I-CVI) بیش از 7/0 بودند. اما نسبت اعتبار محتوا (CVR) برای شش سوال کمتر از 51/0 بود و این سوالات حذف شد.
*K برای همه سوالات نزدیک به یک بود که نشانگر عدم توافق شانس است. در مرحله تجزیه و تحلیل عامل اکتشافی (EFA) ، مقدار KMO برابر با 90/0 بود که نشان دهنده کفایت اندازه نمونه برای تحلیل عاملی است. آزمون بارت (06/5820Chi-Square = ، 630df = ، 001/0P-value <) همبستگی قابل قبولی بین سوالات و مناسب بودن تحلیل عاملی نشان داد. آلفای کرونباخ پرسشنامه برابر با 85/0 محاسبه شد. سرانجام پرسشنامه با 34 سوال تأیید شد.
مقبولیت واکسن با یک سوال ( درصورت فراهم شدن واکسن کوید-19 آیا مایل به دریافت آن هستید؟) که با لیکرت چهارگزینه ای قطعا بله ، احتمالا بله، احتمالا نه، قطعا نه سنجیده شد که گزینه های قطعا بله و احتمالا بله به عنوان مقبولیت واکسن و احتمالا نه و قطعا نه به عنوان عدم مقبولیت واکسن در نظر گرفته شد(20).
در آمار توصیفی از شاخص های آماری چون فراوانی، میانگین و انحراف استاندارد استفاده شد و در آمار استنباطی جهت مقایسه و بررسی ارتباط بین متغیرها از آزمون خی دو و تی مستقل و رگرسیون خطی استفاده شد.
داده ها با نرم افزار SPSS نسخه 20 تحلیل شد. سطح معنی داری کمتر از 05/0لحاظ شد.
لازم به ذکر است این مطالعه دارای کداخلاق به شماره IR-SSU.SPH.REC.1400.060 از دانشگاه علوم پزشکی یزد می باشد.
یافتهها
در پژوهش حاضر 392 نفر از دانشجویان دختر و پسر با میانگین سنی 22 سال و انحراف معیار 58/4 از دانشگاه های علوم پزشکی و وزارت علوم و فناوری مورد مطالعه قرار گرفتند.
با توجه به جدول 1، تعداد دانشجویان پسر شرکت کننده در پژوهش، 106 نفر (27 درصد) و تعداد دانشجویان دختر 286 نفر (73 درصد) میباشند.
اکثریت دانشجویان (7/60 درصد) از دانشگاه علوم پزشکی و بقیه غیر علوم پزشکی و وابسته به وزارت علوم می باشند. 2/46 درصد دانشجویان به کرونا مبتلا شده بودند و بقیه مبتلا نشده بودند. همچنین تنها 6/5 درصد دانشجویان ، به مقبولیت واکسن کرونا اعتقاد نداشتند و 4/94 درصد ، واکسن را قابل قبول می دانستند.
همچنین نتایج مندرج در جدول نشان می دهد که اکثریت دانشجویان 36/91 درصد آنان آگاهی بالا نسبت به کوید 19 داشتند، 87 درصد انان نگرش صحیح نسبت به اقدامات پیشگیرانه نسبت به کوید 19 داشتند و عملکرد 4/81 درصد آنان به طور معناداری نسبت به کوید 19 قوی گزارش شد.
بیماری ویروسی کرونا برای اولین بار در شهر ووهان چین گزارش شد. ویروس کرونا به دلیل قدرت سرایت بالا به سرعت در کل جهان انتشار پیدا کرد و کمتر از 4 ماه تمامی کشورهای جهان را آلوده کرد. بیماری کووید-19 که به طور فاجعه آمیزی در حال گسترش است، تهدیدی منحصربه فرد و غیرقابل پیش بینی برای سلامت عمومی است(1). این بیماری پیامدهای روانشناختی مختلفی بر تمام طبقات مختلف جامعه از جمله دانشجویان برجاگذاشت. نتایج برخی از مطالعات بر روی دانشجویان دانشگاه نشان داد که آن دسته از دانشجویان زن مبتلا به کوید 19 و کسانی که از وضعیت سلامت پایینی برخوردار بودند و درآمد خانواده اشان کمتر از حد متوسط بود، پیامدهای منفی روانشناختی اضطراب، افسردگی را تجربه کردند(2). همچنین به دلیل آموزش های انلاین در اکثر دانشگاه های جهان از جمله کشورمان در طول پاندمی کوید 19، برخی از دانشجویان با پیامدهای منفی افت تحصلی و کاهش عملکرد تحصیلی مواجه شدند(4،3).
در اوایل شیوع کوید 19 چون واکسن، دارو و یا درمان خاصی برای این ویروس وجود نداشت، سازمان جهانی بهداشت مواردی را جهت حفاظت خود و دیگران در برابر کروناویروس گزارش نموده است، که این موارد شامل شستشوی مرتب دست‌ها، پوشاندن دهان با دستمال یا آرنج هنگام سرفه و عطسه، حفظ فاصله حداقل یک‌متر از افرادمشکوک به کرونا، فاصله گذاری اجتماعی و جلوگیری از تعاملات غیرضروری با دیگران است (6،5). کشور ایران نیز به عنوان یکی از کشورهای مبتلا، برای مقابله با این ویروس اقداماتی مانند تعطیلی نماز جمعه و مساجد، تعطیلی مدارس و دانشگاه‌ها در سراسر کشور، ضدعفونی اماکن عمومی، گسترش تخت‌های بیمارستانی، توصیه به مردم جهت رعایت بیشتر موارد بهداشتی و ماندن در خانه را در دستور کار خود قرار داده است(7). تضمین موفقیت نهایی و پیروی افراد از این اقدامات کنترلی، تا حد زیادی به دانش، نگرش و عملکرد مردم بستگی دارد(9،8). کاملا مشخص است که درک اشتباه و نگرش منفی نسبت به بیماری در زمان شیوع آن میتواند منجر به ترس و وحشت و هرج‌و‌مرج غیرضروری شود و وحشت بیش از حد نیز میتواند منجر به تشدید بیماری گردد(10).
همراه با رعایت پرتکل های بهداشتی به نظر می رسد واکسیناسیون اقدامی امیدوار کننده در راستای کنترل بیماری می باشد(12،11) و تلاشهای زیادی در جهان برای کشف واکسن کوید 19 صورت گرفت و دولت ها سعی کردند از طریق برنامه های واکسیناسیون سراسری، شیوع کووید-19 را کنترل کنند و به طور قابل توجهی تأثیر منفی کووید-19 را کاهش دهند(13). با ادامه روند شیوع ویروس کرونا در سراسر جهان ، واکسن های کوید-19 به طور فزاینده ای برای استفاده گسترده تر در دسترس مردم قرار گرفته اند. موفقیت در هر برنامه واکسیناسیون کوید-19 ، مانند سایر برنامه های واکسیناسیون ، به تمایل عمومی برای دریافت واکسن بستگی دارد چرا که جمعیت قابل توجهی از جامعه باید واکسینه شوند تا کنترل بیماری محقق گردد(14).
برخی از مطالعات نشان داده اند که با افزایش سطح آگاهی مردم نسبت به کوید 19 که عمدتا از طریق اینترنت و رسانه های اجتماعی صورت می گیرد و همچنین داشتن نگرش مثبت نسبت به اقدامات حفاظتی، تمایل مردم برای دریافت واکسن افزایش می یابد(15). واکسیناسیون یکی از موثرترین روش های کنترل کووید-19 می باشد، اما واکسیناسیون موفق اغلب توسط افراد و جوامعی که در برابر آن مقاومت می کنند و از تزریق آن امتنا می وزند به چالش کشیده می شود(16). طی شیوع کووید-19 نیز پس از تأیید کارآزمایی بالینی تعدادی از واکسنها، برخی از مردم نسبت به زدن واکسن و شرکت در فرآیند واکسیناسیون سراسری شک و تردید داشتند. موفقیت فرآیند واکسیناسیون سراسری تا حدودی متکی بر برداشت مردم از مزایا و خطرات واکسن مورد نظر است و همچنین میزان اعتمادی که آنها به دولت و کشور خود دارند. محققان بر این باورند که امتناع یا به تأخیر انداختن واکسن در نتیجه کمبود دانش و آگاهی مردم نسبت به بیخطر بودن فرآیند واکسیناسیون دارد(17).این چالش ها برای پذیرش واکسن کوید-19 در حال حاضر در برخی از مناطق جهان از جمله ایران وجود دارد. برای تسهیل مدیریت شیوع و کنترل این بیماری در ایران نیاز فوری به درک و آگاهی عمومی نسبت به کوید 19ویروس و انجام واکسیناسیون وجود دارد. بهترین روش مقابله با کوید 19، پیشگیری و جلوگیری از انتشار ویروس است که لازمه این امر در ابتدا آگاهی بخشی و افزایش دانش در زمینه بیماری و راههای پیشگیری و درمان آن است. دانش، شرط لازم برای ایجاد باورهای پیشگیری، شکل گیری نگرش مثبت و ارتقاء رفتارهای مثبت است و شناخت و نگرش افراد نسبت به بیماری بر اثربخشی راهبردها و رفتارهای مقابله ای آنها تأثیر می گذارد. براساس نتایج مطالعات آگاهی از یک بیماری میتواند بر نگرشها و عملکرد افراد تأثیر بگذارد همچنان که نگرشها و عملکردهای نادرست به طور مستقیم خطر ابتلا به بیماری را افزایش می دهد(18). لذا با توجه به نقش مهم آگاهی،نگرش و عملکرد افراد در ارتباط با راه های پیشگیری از کوید 19 از جمله مقبولیت و پذیرش واکسیناسیون، این مطالعه در راستای نقش آگاهی، نگرش و عملکرد کووید-19 با مقبولیت واکسن کووید در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی یزد انجام شد.
روش بررسی
مطالعه حاضر، مقطعی مبتنی بر وب و به منظور بررسی میزان آگاهی، نگرش و عملکرد دانشجویان دانشگاههای شهر یزد می باشد. جامعه پژوهش دانشجویان دختر و پسر دانشگاه های شهر یزد اعم از دانشگاه علوم پزشکی و غیر علوم پزشکی در تمام مقاطع تحصیلی می باشند. شرکت کنندگان پرسشنامه را از طریق لینک پرسشنامه به صورت داوطلبانه تکمیل کردند. حجم نمونه با توجه به مقاله Reiter و همکاران محاسبه شد(19). با توجه به فرمول زیر و با در نظر گرفتن مقبولیت واکسن 50 درصد در بعضی از زیرگروهها، میزان اطمینان 95 درصدی و مقدار خطای .d= 0/1×p=.05 حجم نمونه لازم برای این پژوهش 392 نفر برآورد شد. محاسبه تعداد نمونه با استفاده از فرمول زیر انجام‌شد.
به دلیل لزوم کاهش تماس اجتماعی جهت جلوگیری از گسترش شیوع کووید-19 ،از روش نمونه گیری در دسترس و اجرای آنلاین استفاده شد.
داده ها از طریق پرسشنامه مبتنی بر وب که شامل 5 بخش متغیرهای جمعیت شناختی، سوالات آگاهی، نگرش ، عملکرد و مقبولیت واکسن می باشد، جمع آوری شد. پرسشنامه شامل 34 سوال که 16 سوال مربوط به اگاهی افراد از کرونا ویروس، 8 سوال مرتبط با نگرش و 10 سوال مربوط به عملکرد می باشد. روایی و پایایی این پرسشنامه در یک مطالعه پایلوت تأیید شده است. روایی صوری و محتوایی سوالات توسط پانلی متشکل از 14 متخصص شامل متخصصین اپیدمیولوژی، ویروس شناسی، آموزش بهداشت و روانشناسی تأیید شده است.
در مرحله روایی صوری، دو سوال با IS کمتر از 5/1 از پرسشنامه حذف شد. در روایی محتوا، کلیه سوالات دارای شاخص اعتبار محتوا (I-CVI) بیش از 7/0 بودند. اما نسبت اعتبار محتوا (CVR) برای شش سوال کمتر از 51/0 بود و این سوالات حذف شد.
*K برای همه سوالات نزدیک به یک بود که نشانگر عدم توافق شانس است. در مرحله تجزیه و تحلیل عامل اکتشافی (EFA) ، مقدار KMO برابر با 90/0 بود که نشان دهنده کفایت اندازه نمونه برای تحلیل عاملی است. آزمون بارت (06/5820Chi-Square = ، 630df = ، 001/0P-value <) همبستگی قابل قبولی بین سوالات و مناسب بودن تحلیل عاملی نشان داد. آلفای کرونباخ پرسشنامه برابر با 85/0 محاسبه شد. سرانجام پرسشنامه با 34 سوال تأیید شد.
مقبولیت واکسن با یک سوال ( درصورت فراهم شدن واکسن کوید-19 آیا مایل به دریافت آن هستید؟) که با لیکرت چهارگزینه ای قطعا بله ، احتمالا بله، احتمالا نه، قطعا نه سنجیده شد که گزینه های قطعا بله و احتمالا بله به عنوان مقبولیت واکسن و احتمالا نه و قطعا نه به عنوان عدم مقبولیت واکسن در نظر گرفته شد(20).
در آمار توصیفی از شاخص های آماری چون فراوانی، میانگین و انحراف استاندارد استفاده شد و در آمار استنباطی جهت مقایسه و بررسی ارتباط بین متغیرها از آزمون خی دو و تی مستقل و رگرسیون خطی استفاده شد.
داده ها با نرم افزار SPSS نسخه 20 تحلیل شد. سطح معنی داری کمتر از 05/0لحاظ شد.
لازم به ذکر است این مطالعه دارای کداخلاق به شماره IR-SSU.SPH.REC.1400.060 از دانشگاه علوم پزشکی یزد می باشد.
یافتهها
در پژوهش حاضر 392 نفر از دانشجویان دختر و پسر با میانگین سنی 22 سال و انحراف معیار 58/4 از دانشگاه های علوم پزشکی و وزارت علوم و فناوری مورد مطالعه قرار گرفتند.
با توجه به جدول 1، تعداد دانشجویان پسر شرکت کننده در پژوهش، 106 نفر (27 درصد) و تعداد دانشجویان دختر 286 نفر (73 درصد) میباشند.
اکثریت دانشجویان (7/60 درصد) از دانشگاه علوم پزشکی و بقیه غیر علوم پزشکی و وابسته به وزارت علوم می باشند. 2/46 درصد دانشجویان به کرونا مبتلا شده بودند و بقیه مبتلا نشده بودند. همچنین تنها 6/5 درصد دانشجویان ، به مقبولیت واکسن کرونا اعتقاد نداشتند و 4/94 درصد ، واکسن را قابل قبول می دانستند.
همچنین نتایج مندرج در جدول نشان می دهد که اکثریت دانشجویان 36/91 درصد آنان آگاهی بالا نسبت به کوید 19 داشتند، 87 درصد انان نگرش صحیح نسبت به اقدامات پیشگیرانه نسبت به کوید 19 داشتند و عملکرد 4/81 درصد آنان به طور معناداری نسبت به کوید 19 قوی گزارش شد.
جدول 1: ویژگی های دموگرافیک، میزان آگاهی، نگرش و عملکرد، ابتلا به کرونا و مقبولیت واکسن در دانشجویان
| متغیر | فراوانی | درصد | p |
| مرد | 106 | 27 | 2/0 |
| زن | 286 | 73 | |
| علوم پزشکی | 238 | 7/60 | 03/0 |
| غیر علوم پزشکی | 154 | 3/39 | |
| ابتلا به کوید 19 | 181 | 2/46 | 07/0 |
| عدم ابتلا به کوید 19 | 211 | 8/53 | |
| آگاهی کم | 1 | 3/0 | 000/0 |
| آگاهی متوسط | 33 | 4/8 | |
| آگاهی زیاد | 358 | 3/91 | |
| نگرش صحیح | 341 | 87 | 000/0 |
| نگرش غلط | 51 | 13 | |
| عملکرد قوی | 319 | 4/81 | 000/0 |
| عملکرد متوسط | 72 | 4/18 | |
| عملکرد ضعیف | 1 | 3/0 | |
| مقبولیت واکسن | 370 | 4/94 | 000/0 |
| عدم مقبولیت به واکسن | 22 | 6/5 |
برای بررسی وضعیت آگاهی، نگرش و عملکرد دانشجویان نسبت به کوید 19 با توجه به ویژگی های دموگرافیک، نتایج پژوهش در جدول شماره 2، نشان داد که میانگین نمره آگاهی دانشجویان دختر بیشتر از دانشجویان پسر است اما این نتیجه از لحاظ آماری معنادار نیست (05/0p>).
همچنین دانشجویان وزارت بهداشت در مقایسه با دانشجویان وزارت علوم به طور معناداری از سطح آگاهی بالاتری برخورداربودند.
دانشجویانی که به کوید 19 مبتلا نشده بودند، از سطح آگاهی بالاتری نسبت به کسانی که مبتلا نشده بودند، برخوردار بودند. در خصوص وضعیت نگرش دانشجویان، نتایج نشان داد که دانشجویان دختر نسبت به دانشجویان پسر نگرش صحیح تر و مطلوب تری نسبت به بیماری کوید 19 داشتندو این نتیجه از لحاظ اماری معنادار بود (05/0>p). همچنین دانشجویان وزارت بهداشت نسبت به وزارت علوم و دانشجویانی که به بیماری کوید 19 مبتلا نشده بودند نسبت به دانشجویانی که مبتلا شده بودند نگرش صحیح تری داشتند (05/0p>). نتایج مرتبط با عملکرد دانشجویان نسبت به کوید 19 نشان داد که دانشجویان دختر نسبت به دانشجویان پسر به طور معناداری سطح عملکرد بالاتری داشتند (05/0p<).
دانشجویان وزارت علوم عملکرد بالاتری نسبت به دانشجویان وزارت بهداشت داشتند و دانشجویانی که به کوید 19 مبتلا شده بودند، عملکرد بالاتری داشتند که این نتایج نیز به لحاظ آماری معنادار نبود (05/0p>).
همچنین دانشجویان وزارت بهداشت در مقایسه با دانشجویان وزارت علوم به طور معناداری از سطح آگاهی بالاتری برخورداربودند.
دانشجویانی که به کوید 19 مبتلا نشده بودند، از سطح آگاهی بالاتری نسبت به کسانی که مبتلا نشده بودند، برخوردار بودند. در خصوص وضعیت نگرش دانشجویان، نتایج نشان داد که دانشجویان دختر نسبت به دانشجویان پسر نگرش صحیح تر و مطلوب تری نسبت به بیماری کوید 19 داشتندو این نتیجه از لحاظ اماری معنادار بود (05/0>p). همچنین دانشجویان وزارت بهداشت نسبت به وزارت علوم و دانشجویانی که به بیماری کوید 19 مبتلا نشده بودند نسبت به دانشجویانی که مبتلا شده بودند نگرش صحیح تری داشتند (05/0p>). نتایج مرتبط با عملکرد دانشجویان نسبت به کوید 19 نشان داد که دانشجویان دختر نسبت به دانشجویان پسر به طور معناداری سطح عملکرد بالاتری داشتند (05/0p<).
دانشجویان وزارت علوم عملکرد بالاتری نسبت به دانشجویان وزارت بهداشت داشتند و دانشجویانی که به کوید 19 مبتلا شده بودند، عملکرد بالاتری داشتند که این نتایج نیز به لحاظ آماری معنادار نبود (05/0p>).
جدول 2: مقایسه آگاهی، نگرش، عملکرد و مقبولیت واکسن با ویژگی های دموگرافیک در دانشجویان
| متغیر | تعداد | میانگین | انحراف معیار | t | درجه آزادی | سطح معناداری | ||
| آگاهی | زن | 286 | 06/14 | 75/1 | 64/0 | 390 | 51/0 | |
| مرد | 106 | 93/13 | 73/1 | |||||
| وابسته به وزارت بهداشت | 238 | 30/14 | 65/1 | 92/3 | 1/305 | 000/0 | ||
| وابسته به وزارت علوم | 154 | 59/13 | 80/1 | |||||
| ابتلا به کوید | 181 | 97/13 | 82/1 | 58/0 | 390 | 56/0 | ||
| عدم ابتلا به کوید | 211 | 07/14 | 68/1 | |||||
| کل | 392 | 02/14 | 75/1 | |||||
| نگرش | زن | 286 | 90/19 | 61/9 | 15/2 | 6/163 |
034/0 |
|
| مرد | 106 | 22/17 | 38/11 | |||||
| وابسته به وزارت بهداشت | 238 | 58/17 | 28/10 | 87/0 | 390 | 38/0 | ||
| وابسته به وزارت علوم | 154 | 51/18 | 03/10 | |||||
| ابتلا به کوید | 181 | 15/18 | 75/9 | 36/0 | 390 | 71/0 | ||
| عدم ابتلا به کوید | 211 | 77/17 | 55/10 | |||||
| کل | 392 | 95/17 | 18/10 | |||||
عملکرد |
زن | 286 | 11/21 | 29/5 | 27/5 | 390 | 00/0 |
|
| مرد | 106 | 07/18 | 98/4 | |||||
| وابسته به وزارت بهداشت | 238 | 63/18 | 99/4 | 29/1 | 390 | 22/0 | ||
| وابسته به وزارت علوم | 154 | 31/19 | 58/5 | |||||
| ابتلا به کوید | 181 | 93/18 | 92/4 | 44/1 | 390 | 88/0 | ||
| عدم ابتلا به کوید | 211 | 86/18 | 5/5 | |||||
| کل | 392 | 89/18 | 23/5 | |||||
بر اساس اطلاعات جدول3، میزان مقبولیت واکسن در دانشجویان دختر بیشتر از پسر می باشد و همچنین از نظر نوع دانشگاه، میزان مقبولیت واکسن در دانشجویان علوم پزشکی بیشتر از دانشجویان وزارت علوم است، اما این نتایج به لحاظ آماری معنادار نیست (05/0p>). همچنین دانشجویانی که به کرونا مبتلا نشده بودند، به طور غیر معناداری بیشتر از دانشجویان مبتلا، واکسن را قبول داشتند.از دیگر نتایج این پژوهش مقایسه میانگین نمره آگاهی، نگرش و عملکرد دانشجویان نسبت به کوید 19 با نمره مقبولیت واکسن و رابطه میان این متغیرها با یکدیگر می باشد. اطلاعات مندرج در جدول 4 نشان می دهد، دانشجویانی که سطح آگاهی آنان بالاتر بود میزان مقبولیت واکسن در آنها بیشتر بود و دانشجویانی که نگرش بهتر و صحیح تری نسبت به کوید 19 و راه های پیشگیری از آن داشتند، میزان مقبولیت واکسن در آنان بیشتر بود(05/0p>) و کسانی که سطح عملکرد بالاتری داشتند واکسن کرونا را قابل قبول می دانستند (05/0p>).در مجموع می توان گفت میانگین نمره آگاهی، نگرش و عملکرد دانشجویانی که واکسن را قبول داشتند بیشتر از دانشجویانی بود که واکسن را قبول نداشتند.
جدول 3: بررسی میزان مقبولیت واکسن بر اساس ویژگی های دموگرافیک
| متغیر | تعداد(درصد) | مقبولیت واکسن | عدم مقبولیت | p |
| زن | 286 (73 ) | 271 (8/94) | 15(2/5) | 6/0 |
| مرد | 106(27) | 99 (4/93) | 7(6/6) | |
| وابسته به وزارت بهداشت | 238(7/60) | 228(6/61) | 10(4/45) | 13/0 |
| وابسته به وزارت علوم | 154(3/39) | 142(4/38) | 12(5/54) | |
| ابتلا به کوید | 181(2/46) | 171(2/46) | 10(5/45) | 94/0 |
| عدم ابتلا به کوید | 211(8/53) | 199 (8/53) | 12(7/54) |
جدول 4:مقایسه و ارتباط متغیرهای آگاهی ، نگرش ، عملکرد با مقبولیت واکسن
| متغیر | تعداد | میانگین | انحراف معیار | t | β | درجه آزادی | سطح معناداری | |
| آگاهی | مقبولیت | 370 | 18/14 | 75/1 | 42/0 | 21/0- | 390 | 67/0 |
| عدم مقبولیت | 22 | 01/14 | 56/1 | |||||
| نگرش | مقبولیت | 370 | 45/19 | 15/12 | 71/0 | 36/0- | 390 | 47/0 |
| عدم مقبولیت | 22 | 86/17 | 06/10 | |||||
| عملکرد | مقبولیت | 370 | 95/19 | 12/5 | 97/0 | 49/0- | 390 | 33/0 |
| عدم مقبولیت | 22 | 83/18 | 89/6 |
بحث و نتیجه گیری
همکاران (1399) مطابقت دارد(25-21).دانشجویان به دلیل
پژوهش حاضر با هدف نقش آگاهی، نگرش و عملکرد کوویدهمکاران (1399) مطابقت دارد(25-21).دانشجویان به دلیل
19 در پذیرش واکسن کرونا ویروس 2019 در دانشجویان شهر یزد انجام شد. یافته های به دست آمده نشان داد که دانشجویان از سطح بالای آگاهی، نگرش صحیح و عملکرد مطلوبی نسبت به کوید 19 برخورداربودند. نتایج این تحقیق با پژوهش های Alzoubi و همکاران (2020)، Zhong (2020) و Yu Huang (2017)، رحمانیان و همکاران (1399)، کاکمام و تحصیل در محیط آکادمیک و دسترسی آسان و سریع به رسانه های اجتماعی انتظار می رود که از آگاهی، دانش و نگرش مطلوبی نسبت به کوید 19 و راه های پیشگیری از آن برخوردار باشند. با این وجود، هرچند نتایج KAP (دانش، آگاهی، نگرش) مثبت و مطلوب است اما استفاده از رفتارهای محافظتی مانند زدن ماسک و واکسیناسیون باید مورد تاکید قرار گیرد و سیاستهای سلامت عمومی با استفاده ار استراتژی های مناسب و برنامه ریزی شده برای افراد با سطح آگاهی کم به کار گرفته شود(26).
مقایسه میانگین نمره آگاهی دانشجویان با ویژگی های دموگرافیک نشان داد که میزان اگاهی زنان نسبت به کوید 19 بیشتر از مردان است، دانشجویان علوم پزشکی نسبت به دانشجویان وزارت علوم از سطح آگاهی بالاتری برخوردارند. نتیجه این مطالعه با مطالعه رحمانیان و همکاران (1399)، Wadood و همکاران (2020) همسو می باشد (27،24). نتایج این بخش از پژوهش نشان می دهد که زنان بیشتر از مردان به دنبال کسب آگاهی در جهت حفظ رفتار سلامتی هستند. بنابراین سمت و سوی برنامه های بهداشتی به منظور افزایش آگاهی باید برای مردان و دانشجویان وزارت علوم و فناوری باشد. در تبیین این یافته پژوهشی نتایج برخی از پژوهش ها نشان می‌دهد که مردان در مقایسه با زنان، تمایل بیشتری به رفتارهای پرخطر برای بسیاری از رویدادهای خاص دارند، زیرا زنان معمولاً پیامدهای احتمالی منفی بیشتری نسبت به مردان درک می‌کنند. رفتارهای حفاظتی با پیش‌بینی‌های رفتاری سازگار است که به موجب آن، دانش خاص به فرد کمک می‌کند تا رفتارهای سودمندتری را بر روی دانش مربوطه انجام دهد(28).
مقایسه میانگین نمره نگرش دانشجویان با ویژگی های دموگرافیک نشان داد که نوع دانشگاه و ابتلا یا عدم ابتلا به کوید با نگرش دانشجویان رابطه معناداری ندارد اما به طور معناداری میانگین نمره نگرش زنان در مقایسه با مردان، بیشتر است. این نتیجه با یافته های به دست آمده از تحقیق دیگر پژوهشگران که دریافتند نگرش و عملکرد زنان در مقایسه با مردان بیشتر است همسو می باشد(26) اما با نتیجه پژوهش Muslih و همکاران (2021) مغایرت دارد.این پزوهشگران در تحقیق خود دریافتند که هرچند آگاهی مردان نسبت به کوید 19 کمتر از زنان بود اما نگرش و عملکرد مردان از زنان بیشتر بود. مردان کمتر از زنان به مکان های شلوغ می رفتند و هنگام خروج از منزل ماسک می زدند(29). با توجه به نتیجه به دست آمده از این مطالعه مطابق با نتایج برخی از پژوهشها، دلیل درگیری مردان در رفتارهای بالقوه خطرناک از جمله رفتن به مکان های شلوغ و گذراندن وقت با دوستان در خارج از خانه به دلیل نقش عوامل فرهنگی از جمله تشویق زنان به ماندن در خانه توسط مردان در جوامع مسلمان می باشد(30). لذا با توجه به نتایج متفاوت در نگرش زنان و مردان در رفتارهای پیشگیرانه در تحقیقات مختلف نباید از نقش عوامل فرهنگی و موقعیتی غافل شد.
نتایج حاصل از مقایسه میزان عملکرد دانشجویان با ویژگی های دموگرافیک نشان داد که تنها جنسیت رابطه معناداری با عملکرد دارد. به عبارتی زنان عملکرد قوی تری نسبت به مردان دارند. نتیجه این تحقیق با تحقیق Paul و همکاران (2020) همسو می باشد(31). انان دریافتند میان عملکرد با متغیرهای دموگرافیک رابطه معناداری وجود دارد و زنان نسبت به مردان تمایل بیشتری به حفظ فاصله اجتماعی، لغو سفر و همچنین انتظار پاسخ های پیشگیرانه بهتری از دولت داشتند.
مطابق با دیگر یافته های پژوهشی در خصوص عملکرد بهتر زنان در رفتارهای پیشگیرانه در برابر کوید 19، افزایش اگاهی و احساس درک خطر بیشتر زنان در مقایسه با مردان از عوامل مهم پایبندی زنان به رفتارهای پیشگیرانه می باشد (32).
نتایج نشان داد که اکثریت دانشجویان واکسن را قبول داشتند و تنها 6/5 درصد انان واکسن را قبول نداشتند. در حالی که در مطالعه Qattan و همکارن (2021) تنها 50 درصد تمایل به دریافت واکسن داشتند و در مطالعه Alqudeimat و همکاران (2021) تنها 1/53 افراد تمایل به دریافت واکسن بودند(34، 33). همچنین میزان مقبولیت واکسن با متغیرهای دموگرافیک و سطح آگاهی ، نگرش و عملکرد دانشجویان رابطه معناداری نداشت. بر اساس تحقیقی که Paul و همکاران (2021) انجام دادند، آنها عدم تمایل مردم به واکسن را به عواملی چون؛عدم اعتماد مردم به منافع واکسن، نگرانی هایی درباره تاثیرات غیرقابل پیش بینی واکسن در آینده ، سودجویی اقتصادی و ترجیح برای ایمنی طبیعی بدن برشمردند(35). همچنین در مطالعه ای در ایران با توجه به اینکه سطح دانش و نگرش مردم بالا و مثبت گزارش شده بود، اما آنان نسبت به ایمنی واکسن ها و عوارض جانبی آن نگران بوده اند. بنابراین فعالیت های گسترده بهداشتی برای افزایش اعتماد مردم به اثربخشی واکسن ها در طول اجرای برنامه واکسیناسیون در ایران باید مورد توجه قرار گیرد(36). از محدودیت‌های مطالعه حاضر، استفاده از پرسشنامه آنلاین علاوه بر مزایای زیادی که به خصوص در زمان شیوع بیماری کووید 19 دارد، ممکن است در دسترس همه افراد قرار نگیرد. به دلیل عدم به کارگیری نمونه گیری تصادفی نمیتوان برخی از عوامل مخدوشگر و مزاحم را کنترل نمود. این مطالعه میتواند به‌عنوان نوعی مطالعه زیربنایی برای تدوین و اجرای برنامه‌های آموزش بهداشت درباره کووید 19 استفاده شود.
با توجه به نقش مهم اگاهی، نگرش و عملکرد افراد نسبت به کوید 19 و راه های پیشگیری آن از جمله واکسن، به نظر می رسد.
عوامل دیگری از جمله مزایا و خطرات واکسن و میزان اعتمادی که مردم به دولت و کشور خود می کنند در میزان مقبولیت واکسن تاثیر گذار است. لذا سیاست های سلامت باید انتخاب های سالم را آسان و اعتماد مردم به پذیرش و مقبولیت واکسن را افزایش دهد.
تضاد منافع
نویسندگان اعلام می دارند که در این مطالعه، هیچگونه تضاد منافع و منابعی وجود ندارد.
تقدیر و تشکر
ضمنا نویسندگان مقاله بر خود لازم می دانند که از کلیه دانشجویان شرکت کننده در پژوهش تشکر و قدردانی نمایند.ویسندگان اعلام می دارند که در این مطالعه، هیچگونه تضاد منافع و منابعی وجود ندارد.
تقدیر و تشکر
ضمنا نویسندگان مقاله بر خود لازم می دانند که از کلیه دانشجویان شرکت کننده در پژوهش تشکر و قدردانی نمایند.
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
