دوره 21، شماره 4 - ( مهر و آبان 1401 )
جلد 21 شماره 4 صفحات 74-61 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Aboei E, Ehrampoosh M H, Rahahi Z, Madady Zadeh F, Mirhosseini A, Hosseini A. Waste Segregation in Yazd: Awareness, Attitude and Performance of Yazd Households and Related Ecological Factors. TB 2022; 21 (4) :61-74
URL: http://tbj.ssu.ac.ir/article-1-3431-fa.html
URL: http://tbj.ssu.ac.ir/article-1-3431-fa.html
ابویی احسان، احرامپوش محمد حسن، رهایی زهره، مددی زاده فرزان، میر حسینی ابوالقاسم، حسینی اکرم السادات. تفکیک زباله در یزد : آگاهی، نگرش و عملکرد خانوارهای یزدی و عوامل اکولوژیک مرتبط با آن. طلوع بهداشت. 1401; 21 (4) :61-74
احسان ابویی 
، محمد حسن احرامپوش ، زهره رهایی ، فرزان مددی زاده ، ابوالقاسم میر حسینی ، اکرم السادات حسینی*
، محمد حسن احرامپوش ، زهره رهایی ، فرزان مددی زاده ، ابوالقاسم میر حسینی ، اکرم السادات حسینی*
دانشکده بهداشت،دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید صدوقی، یزد ،ایران. ، Akrams.hosseini@yahoo.com
متن کامل [PDF 562 kb]
(272 دریافت)
| چکیده (HTML) (390 مشاهده)
متن کامل: (503 مشاهده)
تفکیک زباله در یزد : آگاهی، نگرش و عملکرد خانوارهای یزدی و عوامل اکولوژیک
مرتبط با آن
نویسندگان : احسان ابویی1، محمد حسن احرامپوش2، زهره رهایی3 ، فرزان مددی زاده4 ، ابوالقاسم میر حسینی5 ، اکرم السادات حسینی6
1. استادیار مرکز تحقیقات علوم و فناوری های محیط زیست، گروه مهندسی بهداشت محیط، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید صدوقی ، یزد، ایران.
2. استاد مرکز تحقیقات علوم و فناوری های محیط زیست، گروه مهندسی بهداشت محیط، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید صدوقی، یزد، ایران.
3.استادیار گروه آموزش بهداشت و ارتقاء سلامت، دانشکده بهداشت،دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید صدوقی، یزد ،ایران.
4.استادیار گروه آمارزیستی و اپیدمیولوژی، دانشکده بهداشت،دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید صدوقی، یزد ،ایران.
5. استاد گروه محیط زیست، دانشکده محیط زیست،دانشگاه آزاد ، یزد، ایران.
6.نویسنده مسئول :دانشجوی کارشناسی ارشد،دانشکده بهداشت،دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید صدوقی، یزد ،ایران. تلفن تماس :38209137 035 Email:Akrams.hosseini@yahoo.com
چکیده
مقدمه: تولید پسماند از یک سو و رویکرد بازیافت در جوامع از سوی دیگر مهم ترین مسائل درگیر در مدیریت پسماند محسوب می گردد. جداسازی پسماندها در مبداء توسـط خانوارها مناسب ترین و باصرفه ترین روش مدیریت پسماند با این رویکرد می باشد. ایـن مطالعـه با هدف تعیین آگاهی، نگرش و عملکرد خانوارهای شهر یزد در خصوص تفکیک زباله و عوامل اکولوژیک مرتبط با آن صورت گرفت.
روش بررسی: این مطالعه مقطعی در سال 1399 بر روی 386 خانوار شهر یزد که به صورت تصادفی ساده انتخاب شدند، انجام گرفت. اطلاعات از طریق پرسشنامه محقق ساخته انجام شد. برای بررسی ارتباط عوامل اکولوژیک با آگاهی، نگرش و عملکرد نیز از آزمون های ناپارامتریک من ویتنی و کروسکال والیس استفاده شد. تمامی تحلیل ها در نرم افزار spss نسخه 24با در نظر گرفتن سطح معنی داری 5 درصد انجام گرفت.
یافته ها: از مجموع خانوارهای شرکت کننده 6/53 درصد از افراد همیشه زباله های قابل بازیافت خود را تفکیک می کردند. از بین عوامل اکولوژیکی مورد بررسی، همکاری اعضای خانواده، فضای کافی برای نگهداری زباله ها، اهمیت دادن به جلوگیری از آلودگی محیط زیست، اطلاع رسانی دقیق در مورد زمان تحویل زباله، مراجعه منظم شهرداری برای دریافت زباله، زمان انتظار برای تحویل گرفتن زباله و آموزش مستمر توسط شهرداری با مشارکت افراد در تفکیک زباله ارتباط معنادار داشتند.
نتیجه گیری: با توجه به سطح متوسط آگاهی، نگرش و عملکرد مردم شهر یزد در مورد تفکیک زباله از مبدا و تأثیر عوامل اکولوژیک در این زمینه، آموزش بیشتر برای جلب مشارکت شهروندان و واگذاری بخش های مهم و حساس از مدیریت پسماند به شرکت ها و نهادهای خصوصی توصیه می شود.
واژه های کلیدی: تفکیک زباله، مشارکت شهروندان، ، عوامل اکولوژیک، آگاهی، نگرش، عملکرد
جدول 2: توزیع فراوانی پاسخ به سوالات آگاهی
جدول 3 : توزیع فراوانی پاسخ به سوالات نگرش
جدول 4: توزیع فراوانی پاسخ به سوالات عملکرد
جدول 5 : توزیع فراوانی پاسخ به سوالات عوامل اکولوژیک
همچنین مطالعه ما نشان داد میانگین نمره نگرش (20/3±8/14)در خصوص تفکیک زباله در افرادی که اعضای خانواده شان با آن ها همکاری لازم را داشته اند به طور معناداری از بقیه افراد بیشتر بوده است ( 015/0p=) و نیز مطالعه ما نشان داد میزان مشارکت در تفکیک زباله و میانگین نمره آگاهی (17/2±45/6) و عملکرد (98/1±25/7) به طور معناداری در افرادی که هدفشان از تفکیک زباله جلوگیری از آلودگی محیط زیست بوده برحسب هدف جداسازی زباله بصورت معناداری از افراد دیگر بیشتر بوده است.
همان گونه که یافته های مطالعه ی حاضر نشان می دهد میزان مشارکت در تفکیک زباله و هم چنین میانگین نمره عملکرد افرادی که به آن ها اطلاع رسانی دقیقی در مورد زمان تحویل زباله ها صورت گرفته بوده، خانوارهایی که شهرداری به طور منظم برای دریافت زباله های جداسازی شده به محله شان مراجعه می کرده است ، افرادی که زمان تحویل و زمان انتظار یک هفته ای برای تحویل گرفتن زباله تفکیک شده توسط ماشین های شهرداری را مناسب می دانسته اند و افرادی که شهرداری نسبت به آموزش مستمر آن ها اقدام کرده است به طور معناداری بیشتر از سایرین بوده است.
بحث و نتیجه گیری
نتایج بررسی سطح آگـاهی شـرکت کننـد گان در ایـن مطالعه نشان داد کـه میـانگین سـطح آگـاهی خانوارهای شهر یزد در حـد متوسطی می باشد. که با نتایج ملکوتیان (10)، مهدی نژاد (11)، فهیمی نیا (7) و موصلو (12) همخوانی دارد. لذا می توان گفت از پیش فرض های اساسی در مطالعات محیط زیست این است که بسیاری از مشکلات زیست محیطی با افزایش آگاهی عمومی درباره ی محیط زیست برطرف می شوند به عبارت دیگر اعتقاد بر این است که آگاهی زیست محیطی کلید حل بسیاری از مشکلات زیست محیطی است و از طرفی درصد های بدست آمده نشان می دهد در زمینه بازیافت تقریباٌ آگاهی خوبی وجود دارد و سرمایه گذاری مناسب در این زمینه نتایج خوبی در بر خواهد داشت. با توجه به یافته های تحقیق مهم ترین منبع کسب اطلاعات افراد در مورد تفکیک زباله و بازیافت رادیو تلویزیون بوده است که نتایج این پژوهش با پژوهش های مرادنیا (13)، ندرلو (14) و رضویان (15) همخوانی دارد و نشان دهنده ی این است که یکی از ابزارهای اصلی در جلب مشارکت شهروندی، تغییر رفتار از طریق فرهنگ سازی است و مهمترین راهکار برای ایجاد، تغییر و ارتقای شهروندی، آموزش های شهروندی است. بنابراین تدوین و اجرای برنامه های آموزشی در مدیریت پسماندها از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. از میان تمامی ابزار و فنون جدید، رسانه ها در عصر ارتباطات و اطلاعات، یکی از مهمترین ابزارهای دسترسی به اهداف تلقی می شوند (15). رسانه ها قادر هستند از طریق آموزش، مردم را به مشارکت بیشتر تشویق کنند و انگیزه های مهم مشارکت را در آن ها نهادینه کنند.
نتایج بررسی سطح نگرش پاسخ دهندگان نشان داد از بین گویه های نگرش وقت گیر بودن تفکیک زباله بیشتر مورد تأکید قرار گرفته بود. بنابراین در مداخلات اولا باید تدابیری اتخاذ شود که تفکیک زباله به راحتی و با صرف کمترین زمان ممکن صورت گیرد مثلا با اهدای پلاستیک هایی با رنگ های مجزا برای انواع زباله و دوماً اهمیت موضوع به لحاظ محیطی و اقتصادی نسبت به به زمانی که صرف می شود مورد تأکید قرار گیرد. که این نتایج با یافته های تحقیقات chen (16)، محمد (17)، best (18)، چیا (19)، امام قلی (20) و شاهنوشی (21) در یک راستا قرار دارد. بنابراین می توان گفت نگرش شامل نوع جهت گیری فرد نسبت به محیط زیست است و ممکن است سبب بهره برداری بیشتر از محیط زیست و تخریب آن یا حفظ و نگهداری از آن شود.
بــر اســاس نتــایج میــانگین ســطح عملکــرد در کــل پاسخ دهندگان نیز در سطح متوسط بود. که با نتایج مهدی نژاد (11)، نامداری (22) و رفیعی(23) همخوانی دارد و با نتایج قهرمانی (24) و عبدلی (25) مغایر می باشد. لذا در تبیین این فرضیه می توان گفت با اینکه اکثریت مردم از سطح آگاهی متوسطی برخوردار بودند و نگرش مردم نسبت به بیشتر مسائل درست و صحیح بود اما در مورد عملکرد، در اکثر موارد عملکرد آنها صحیح نبود حتی در بعضی از موارد با آگاهی و نگرش آن ها نیز هماهنگی و هم خوانی ندارد.
باتوجه به عوامل اکولوژیک مرتبط با میزان مشارکت خانوارها در تفکیک زباله فاکتورهای مختلفی شناسایی شدند که می توانند نقش مهمی در مدیریت تفکیک زباله در مبدا داشته باشند. در بررسی این عوامل فقط 8/8 درصد افراد اعلام کردند که شهرداری نسبت به آموزش مستمر در مورد جداسازی زباله خشک اقدامی در محله شان انجام داده است که با نتایج مصداقی نیا (26)، فلاح زاده (27)، پورعزیزی (28) و درویشی (29) همخوانی دارد. لذا در تبیین این فرضیه می توان گفت شهرداری نسبت به آموزش مستمر باید اقدامات بهتر و مناسب تری را انجام دهد تا سطح آگاهی افراد بالاتر رود و همچنین خانواده ها با سهولت بیشتر به تفکیک زباله بپردازند.
همان گونه که یافته های مطالعه ی حاضر نشان داد میزان مشارکت در تفکیک زباله و هم چنین میانگین نمره نگرش و عملکرد افرادی که اعضای خانواده شان با آن ها همکاری لازم را داشته اند به طور معناداری از بقیه افراد بیشتر بوده است که نشان دهنده اهمیت این عامل اکولوژیک در تفکیک زباله در خانواده هاست. که این موضوع با نتایج پژوهش های الوکانی (30)، استدریدم (31)، قنبری (5) و متسوموتا (32) همسو است در این راستا به نظر می رسد که پرداختن به آموزش سایر اعضای خانواده مثلاً از طریق آموزش های ارائه شده در مدارس و دانشگاه ها برای دانش آموزان و دانشجویان می تواند در این زمینه موثر واقع شود و این فرض که آموزش فقط برای زنان به عنوان سرپرست خانواده و مجری تفکیک زباله در منزل، ضرورت دارد؛ فرض اشتباهی است.
همچنین از بین عوامل اکولوژیکی در میان خانوارها میزان
مشارکت در تفکیک زباله با همکاری اعضای خانواده،فضای کافی برای نگهداری زباله ها، اهمیت دادن به جلوگیری از آلودگی محیط زیست ، اطلاع رسانی دقیق در مورد زمان تحویل زباله، مراجعه منظم شهرداری برای دریافت زباله، زمان انتظار برای تحویل گرفتن زباله وآموزش مستمر توسط شهرداری، ارتباط معنادار داشته است. عامل تعیین کننده در طرح های مربوط به تفکیک زباله از مبدأ، مشارکت شهروندان است. آموزش بیشتر برای جلب مشارکت شهروندان و واگذاری بخش های مهم و حساس از مدیریت پسماند به شرکت ها و نهادهای خصوصی توصیه می شود.
تضاد منافع
نویسندگان این مقاله اعلام می دارند که هیچ گونه تضاد منافعی وجود ندارد.
تشکر و قدر دانی
بدینوسیله از کلیه کسانی که ما را در انجام این تحقیق یاری کردند تشکر و قدر دانی می نماییم.
مرتبط با آن
نویسندگان : احسان ابویی1، محمد حسن احرامپوش2، زهره رهایی3 ، فرزان مددی زاده4 ، ابوالقاسم میر حسینی5 ، اکرم السادات حسینی6
1. استادیار مرکز تحقیقات علوم و فناوری های محیط زیست، گروه مهندسی بهداشت محیط، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید صدوقی ، یزد، ایران.
2. استاد مرکز تحقیقات علوم و فناوری های محیط زیست، گروه مهندسی بهداشت محیط، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید صدوقی، یزد، ایران.
3.استادیار گروه آموزش بهداشت و ارتقاء سلامت، دانشکده بهداشت،دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید صدوقی، یزد ،ایران.
4.استادیار گروه آمارزیستی و اپیدمیولوژی، دانشکده بهداشت،دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید صدوقی، یزد ،ایران.
5. استاد گروه محیط زیست، دانشکده محیط زیست،دانشگاه آزاد ، یزد، ایران.
6.نویسنده مسئول :دانشجوی کارشناسی ارشد،دانشکده بهداشت،دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید صدوقی، یزد ،ایران. تلفن تماس :38209137 035 Email:Akrams.hosseini@yahoo.com
چکیده
مقدمه: تولید پسماند از یک سو و رویکرد بازیافت در جوامع از سوی دیگر مهم ترین مسائل درگیر در مدیریت پسماند محسوب می گردد. جداسازی پسماندها در مبداء توسـط خانوارها مناسب ترین و باصرفه ترین روش مدیریت پسماند با این رویکرد می باشد. ایـن مطالعـه با هدف تعیین آگاهی، نگرش و عملکرد خانوارهای شهر یزد در خصوص تفکیک زباله و عوامل اکولوژیک مرتبط با آن صورت گرفت.
روش بررسی: این مطالعه مقطعی در سال 1399 بر روی 386 خانوار شهر یزد که به صورت تصادفی ساده انتخاب شدند، انجام گرفت. اطلاعات از طریق پرسشنامه محقق ساخته انجام شد. برای بررسی ارتباط عوامل اکولوژیک با آگاهی، نگرش و عملکرد نیز از آزمون های ناپارامتریک من ویتنی و کروسکال والیس استفاده شد. تمامی تحلیل ها در نرم افزار spss نسخه 24با در نظر گرفتن سطح معنی داری 5 درصد انجام گرفت.
یافته ها: از مجموع خانوارهای شرکت کننده 6/53 درصد از افراد همیشه زباله های قابل بازیافت خود را تفکیک می کردند. از بین عوامل اکولوژیکی مورد بررسی، همکاری اعضای خانواده، فضای کافی برای نگهداری زباله ها، اهمیت دادن به جلوگیری از آلودگی محیط زیست، اطلاع رسانی دقیق در مورد زمان تحویل زباله، مراجعه منظم شهرداری برای دریافت زباله، زمان انتظار برای تحویل گرفتن زباله و آموزش مستمر توسط شهرداری با مشارکت افراد در تفکیک زباله ارتباط معنادار داشتند.
نتیجه گیری: با توجه به سطح متوسط آگاهی، نگرش و عملکرد مردم شهر یزد در مورد تفکیک زباله از مبدا و تأثیر عوامل اکولوژیک در این زمینه، آموزش بیشتر برای جلب مشارکت شهروندان و واگذاری بخش های مهم و حساس از مدیریت پسماند به شرکت ها و نهادهای خصوصی توصیه می شود.
واژه های کلیدی: تفکیک زباله، مشارکت شهروندان، ، عوامل اکولوژیک، آگاهی، نگرش، عملکرد
مقدمه
شهرنشینی شتابان و افزایش مصرف مواد، کالاها و تولید پسماند، منجر به کاهش سلامت و بهداشت محیطی در شهرها شده است. توجه به آلودگی های محیط و مقابله با آن ها از طریق برنامه های مختلف زیست محیطی از جمله مدیریت پسماندهای شهری اکنون به صورت گسترده ای در بهداشت و اقتصاد جهان مطرح است. در سال 2000، دفتر آمار سازمان ملل پیش بینی کرد جمعیت جهان در سال 2050 میلادی به 8 میلیارد و 909 میلیون نفر خواهد رسید. هجوم بی رویه این سیل عظیم جمعیت به منابع طبیعی زمین مشکلات زیست محیطی فراوانی را همراه با خود آورده است(1).
تولید زباله که خود ناشی از فعالیت انسان شهرنشین و مصرف کننده است و هر روز نیز او را به مصرف بیشتر ترغیب می‌کند، جزء لاینفک زندگی است. امروزه تولید زباله به یکی از معضلات اساسی محیط‌زیستی تبدیل شده است. چنانچه دفع این حجم فزاینده زباله به صورت مناسب انجام نشود معضلات جبران ناپذیر محیط‌زیستی را بدنبال خواهد داشت. اجرای طرح بازیافت زباله و تفکیک از مبداء یکی از راهکارهای موثر در بهبود وضعیت بازیافت زباله در کشورهایی است که معمولا کمبود امکانات ذخیره زباله در آنها وجود دارد . افزایش نرخ رشد شهر نشینی، رشد جمعیت و تغییر در شیوه زندگی در کشورهای در حال توسعه موجب افزایش سرانه تولید مواد زائد جامد می شود(2).
فرآیند بازیافت، علاوه بر رفع مشکلات مذکور می تواند موجب کاهش میزان زباله تولیدی، کاهش مصرف منابع طبیعی و در نهایت موجب کاهش فضای مورد نیاز جهت دفن زباله شود. عملیات بازیافت به علت دارا بودن فواید بهداشتی و اقتصادی به عنوان یک استراتژی خاص در مدیریت مواد زاید جامد به حساب می آید که در تنظیم برنامه های زیست محیطی از اهمیت ویژه ای برخورداراست(3).
موفقیت کامل در امر بازیافت غیر از موارد فنی نیاز به همکاری مردم و مسئولین داشته و به شرایط فرهنگی جامعه بستگی دارد، چرا که اولین و مهمترین قدم در امر بازیافت، جداسازی مواد زائد قابل بازیافت در محل تولید می باشد. بنابراین، افزایش آگاهی مردم و تشویق آنان در زمینه جداسازی مواد زاید جامد، هم هزینه بازیافت مواد را کاهش می دهد و هم باعث افزایش کیفیت برخی از مواد قابل بازیافت از جمله کاغذ می گردد (6-4). یکی از بخش های مهم در طرح جامع مدیریت پسماند، تهیه برنامه اجرایی طرح تفکیک از مبدأ پسماندها می باشد. تفکیک از مبدأ یک روش بسیار موثر برای کاهش مقدار مواد زائد، هزینه های مرتبط با جابه جایی و اثرات زیست محیطی مرتبط با آن می باشد (5). عامل اصلی در جهت اجرا شدن طرح تفکیک از مبدأ در جلب مشارکت و همکاری مردم است(7).
طبق آمـار سـازمان مـدیریت پسـماند شـهر یـزد، مهاجرپذیر بودن شهر یزد و افزایش تعداد خانوار، میزان پسماند تولیدی شهر یزد را افزایش داده و از 76329 تن در سـال 1385 به 136510 تن در سال 1396 رسانده است و بر اهمیت تفکیک از مبدا افزوده است. رشد شهر به صورت نـاموزون و وجود زمین های بدون کاربری منجر به کاهش کارایی سیستم جمع آوری و حمل ونقل پسماند و افزایش هزینه ها گردیده است. سرانه تولید زباله در استان مورد بررسی روزانه معادل 500 گرم می باشد (8). لذا این پژوهش با هدف تعیین آگاهی، نگرش و عملکرد خانوارهای شهر یزد در خصوص تفکیک زباله و عوامل اکولوژیک مرتبط با آن انجام شد.
روش بررسی
پژوهش حاضر یک مطالعه مقطعی از نوع توصیفی است. بر اساس مطالعه صالحی و همکاران با عنوان بررسی نگرش زنان نسبت به بازیافت زباله های خانگی در استان مازندران میانگین نمره نگرش نسبت به بازیافت برابر 67/3 با انحراف معیار 66/0 بود (9). با قرار دادن اطلاعات این مقاله در فرمول حجم نمونه و در نظر گرفتن سطح معنی دار 5 درصد و توان آزمون 80 درصد و هم چنین میزان خطای 6 درصد حجم نمونه اولیه برابر 386 نفر برآورد شد. روش جمع آوری اطلاعات بر اساس نمونه گیری تصادفی ساده بود که به دلیل شیوع بیماری کرونا و عدم امکان مراجعه حضوری به درب منازل با طراحی پرسشنامه در پرس لاین و از طریق انتشار در گروه های مجازی تکمیل گردید.سوالات پرسشنامه با استفاده از بررسی متون و نظرات تیم تحقیق طراحی گردید.
اطلاعات از طریق پرسشنامه محقق ساخته روا و پایا، در قالب 5 بخش مشخصات دموگرافیک، اگاهی سنجی، نگرش خانوارها و عملکرد خانوارهای شهر یزد در خصوص تفکیک زباله و 13 سوال مربوط به عوامل اکولوژیک مرتبط با آن جمع آوری شد.
پرسشنامه بعد از تأیید روایی و پایایی به صورت خودایفا تکمیل شد. روایی صوری پرسشنامه با استفاده از نظرات 3متخصص بهداشت محیط و 3 متخصص آموزش بهداشت تأمین شد. پایایی پرسشنامه با انجام بازآزمایی به فاصله دو هفته درنمونه ای به حجم 15 نفر که جزء جمعیت اصلی مطالعه نبودند بررسی گردید و با ضریب همبستگی بالای 7/0 تایید شد. پایایی درونی سوالات نیز از طریق محاسبه آلفای کرونباخ بررسی و مقدار آلفا بالای 7/0 بدست آمد. پرسشنامه مشتمل بر 5 بخش: 12 سوال مشخصات دموگرافیک، 6 سوال اگاهی سنجی، 7 سوال نگرش خانوارها ، 4 سوال عملکرد خانوارهای شهر یزد در خصوص تفکیک زباله و 13 سوال مربوط به عوامل اکولوژیک مرتبط با آن بود.
برای متغیرهای کمی از شاخص های میانگین و انحراف معیار یا میانه و دامنه میان چارکی و برای متغیرهای کیفی از شاخص های فراوانی و درصد فراوانی استفاده شد. جهت بررسی ارتباط مشارکت در تفکیک زباله با عوامل اکولوژیک از کای اسکوئر استفاده شد. برای بررسی ارتباط عوامل اکولوژیک با آگاهی، نگرش و عملکرد نیز از آزمون های ناپارامتریک من ویتنی و کروسکال والیس استفاده شد. تمامی تحلیل ها در نرم افزار spss نسخه 24 با در نظر گرفتن سطح معنی داری 5 درصد انجام گرفت.
این مطالعه پس از بررسی در کمیته اخلاق دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد با اخذ کد اخلاق IR.SSU.AC.SPH.REC.1399.100 مورد تایید قرار گرفت.
یافته ها
از مجموع 386 نفر از جامعه مورد پژوهش 2/77درصد زن بودند. سطح تحصیلات اکثر مشارکت کنندگان فوق دیپلم و لیسانس(1/45درصد) بود.
خانوارهای ساکن خانه ویلایی در پژوهـش بیشتر از ساکنیـن آپارتـمانی و نیـم طبـقه بودند(4/54درصد)، خانوارهای مورد مطالعه اکثرا مالک ساختمان محل سکونت بودند(9/67درصد) و هم چنین بیشترین آنان در بافت قدیم زندگی می کردند، بیشترین آمار مربوط به افراد بومی بود(5/93درصد) و از مجموع افراد جامعه مورد مطالعه بیشترین متراژ محل سکونت مربوط به 100 تا 200 متر(3/52درصد) بود. از طرفی بیشترین افراد شرکت کننده در پژوهش کارمند بودند و درآمد بالای 5 میلیون داشتند(جدول1).
شهرنشینی شتابان و افزایش مصرف مواد، کالاها و تولید پسماند، منجر به کاهش سلامت و بهداشت محیطی در شهرها شده است. توجه به آلودگی های محیط و مقابله با آن ها از طریق برنامه های مختلف زیست محیطی از جمله مدیریت پسماندهای شهری اکنون به صورت گسترده ای در بهداشت و اقتصاد جهان مطرح است. در سال 2000، دفتر آمار سازمان ملل پیش بینی کرد جمعیت جهان در سال 2050 میلادی به 8 میلیارد و 909 میلیون نفر خواهد رسید. هجوم بی رویه این سیل عظیم جمعیت به منابع طبیعی زمین مشکلات زیست محیطی فراوانی را همراه با خود آورده است(1).
تولید زباله که خود ناشی از فعالیت انسان شهرنشین و مصرف کننده است و هر روز نیز او را به مصرف بیشتر ترغیب می‌کند، جزء لاینفک زندگی است. امروزه تولید زباله به یکی از معضلات اساسی محیط‌زیستی تبدیل شده است. چنانچه دفع این حجم فزاینده زباله به صورت مناسب انجام نشود معضلات جبران ناپذیر محیط‌زیستی را بدنبال خواهد داشت. اجرای طرح بازیافت زباله و تفکیک از مبداء یکی از راهکارهای موثر در بهبود وضعیت بازیافت زباله در کشورهایی است که معمولا کمبود امکانات ذخیره زباله در آنها وجود دارد . افزایش نرخ رشد شهر نشینی، رشد جمعیت و تغییر در شیوه زندگی در کشورهای در حال توسعه موجب افزایش سرانه تولید مواد زائد جامد می شود(2).
فرآیند بازیافت، علاوه بر رفع مشکلات مذکور می تواند موجب کاهش میزان زباله تولیدی، کاهش مصرف منابع طبیعی و در نهایت موجب کاهش فضای مورد نیاز جهت دفن زباله شود. عملیات بازیافت به علت دارا بودن فواید بهداشتی و اقتصادی به عنوان یک استراتژی خاص در مدیریت مواد زاید جامد به حساب می آید که در تنظیم برنامه های زیست محیطی از اهمیت ویژه ای برخورداراست(3).
موفقیت کامل در امر بازیافت غیر از موارد فنی نیاز به همکاری مردم و مسئولین داشته و به شرایط فرهنگی جامعه بستگی دارد، چرا که اولین و مهمترین قدم در امر بازیافت، جداسازی مواد زائد قابل بازیافت در محل تولید می باشد. بنابراین، افزایش آگاهی مردم و تشویق آنان در زمینه جداسازی مواد زاید جامد، هم هزینه بازیافت مواد را کاهش می دهد و هم باعث افزایش کیفیت برخی از مواد قابل بازیافت از جمله کاغذ می گردد (6-4). یکی از بخش های مهم در طرح جامع مدیریت پسماند، تهیه برنامه اجرایی طرح تفکیک از مبدأ پسماندها می باشد. تفکیک از مبدأ یک روش بسیار موثر برای کاهش مقدار مواد زائد، هزینه های مرتبط با جابه جایی و اثرات زیست محیطی مرتبط با آن می باشد (5). عامل اصلی در جهت اجرا شدن طرح تفکیک از مبدأ در جلب مشارکت و همکاری مردم است(7).
طبق آمـار سـازمان مـدیریت پسـماند شـهر یـزد، مهاجرپذیر بودن شهر یزد و افزایش تعداد خانوار، میزان پسماند تولیدی شهر یزد را افزایش داده و از 76329 تن در سـال 1385 به 136510 تن در سال 1396 رسانده است و بر اهمیت تفکیک از مبدا افزوده است. رشد شهر به صورت نـاموزون و وجود زمین های بدون کاربری منجر به کاهش کارایی سیستم جمع آوری و حمل ونقل پسماند و افزایش هزینه ها گردیده است. سرانه تولید زباله در استان مورد بررسی روزانه معادل 500 گرم می باشد (8). لذا این پژوهش با هدف تعیین آگاهی، نگرش و عملکرد خانوارهای شهر یزد در خصوص تفکیک زباله و عوامل اکولوژیک مرتبط با آن انجام شد.
روش بررسی
پژوهش حاضر یک مطالعه مقطعی از نوع توصیفی است. بر اساس مطالعه صالحی و همکاران با عنوان بررسی نگرش زنان نسبت به بازیافت زباله های خانگی در استان مازندران میانگین نمره نگرش نسبت به بازیافت برابر 67/3 با انحراف معیار 66/0 بود (9). با قرار دادن اطلاعات این مقاله در فرمول حجم نمونه و در نظر گرفتن سطح معنی دار 5 درصد و توان آزمون 80 درصد و هم چنین میزان خطای 6 درصد حجم نمونه اولیه برابر 386 نفر برآورد شد. روش جمع آوری اطلاعات بر اساس نمونه گیری تصادفی ساده بود که به دلیل شیوع بیماری کرونا و عدم امکان مراجعه حضوری به درب منازل با طراحی پرسشنامه در پرس لاین و از طریق انتشار در گروه های مجازی تکمیل گردید.سوالات پرسشنامه با استفاده از بررسی متون و نظرات تیم تحقیق طراحی گردید.
اطلاعات از طریق پرسشنامه محقق ساخته روا و پایا، در قالب 5 بخش مشخصات دموگرافیک، اگاهی سنجی، نگرش خانوارها و عملکرد خانوارهای شهر یزد در خصوص تفکیک زباله و 13 سوال مربوط به عوامل اکولوژیک مرتبط با آن جمع آوری شد.
پرسشنامه بعد از تأیید روایی و پایایی به صورت خودایفا تکمیل شد. روایی صوری پرسشنامه با استفاده از نظرات 3متخصص بهداشت محیط و 3 متخصص آموزش بهداشت تأمین شد. پایایی پرسشنامه با انجام بازآزمایی به فاصله دو هفته درنمونه ای به حجم 15 نفر که جزء جمعیت اصلی مطالعه نبودند بررسی گردید و با ضریب همبستگی بالای 7/0 تایید شد. پایایی درونی سوالات نیز از طریق محاسبه آلفای کرونباخ بررسی و مقدار آلفا بالای 7/0 بدست آمد. پرسشنامه مشتمل بر 5 بخش: 12 سوال مشخصات دموگرافیک، 6 سوال اگاهی سنجی، 7 سوال نگرش خانوارها ، 4 سوال عملکرد خانوارهای شهر یزد در خصوص تفکیک زباله و 13 سوال مربوط به عوامل اکولوژیک مرتبط با آن بود.
برای متغیرهای کمی از شاخص های میانگین و انحراف معیار یا میانه و دامنه میان چارکی و برای متغیرهای کیفی از شاخص های فراوانی و درصد فراوانی استفاده شد. جهت بررسی ارتباط مشارکت در تفکیک زباله با عوامل اکولوژیک از کای اسکوئر استفاده شد. برای بررسی ارتباط عوامل اکولوژیک با آگاهی، نگرش و عملکرد نیز از آزمون های ناپارامتریک من ویتنی و کروسکال والیس استفاده شد. تمامی تحلیل ها در نرم افزار spss نسخه 24 با در نظر گرفتن سطح معنی داری 5 درصد انجام گرفت.
این مطالعه پس از بررسی در کمیته اخلاق دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد با اخذ کد اخلاق IR.SSU.AC.SPH.REC.1399.100 مورد تایید قرار گرفت.
یافته ها
از مجموع 386 نفر از جامعه مورد پژوهش 2/77درصد زن بودند. سطح تحصیلات اکثر مشارکت کنندگان فوق دیپلم و لیسانس(1/45درصد) بود.
خانوارهای ساکن خانه ویلایی در پژوهـش بیشتر از ساکنیـن آپارتـمانی و نیـم طبـقه بودند(4/54درصد)، خانوارهای مورد مطالعه اکثرا مالک ساختمان محل سکونت بودند(9/67درصد) و هم چنین بیشترین آنان در بافت قدیم زندگی می کردند، بیشترین آمار مربوط به افراد بومی بود(5/93درصد) و از مجموع افراد جامعه مورد مطالعه بیشترین متراژ محل سکونت مربوط به 100 تا 200 متر(3/52درصد) بود. از طرفی بیشترین افراد شرکت کننده در پژوهش کارمند بودند و درآمد بالای 5 میلیون داشتند(جدول1).
جدول1: توزیع فراوانی مطلق و نسبی متغییرهای دموگرافیک
| متغیر | تعداد | درصد | |
| جنس | مرد | 88 | 8/22 |
| زن | 298 | 2/77 | |
| وضعیت محل سکونت | آپارتمانی | 95 | 6/24 |
| ویلایی | 210 | 4/54 | |
| نیم طبقه | 81 | 0/21 | |
تحصیلات |
زیر دیپلم | 25 | 5/6 |
| دیپلم | 68 | 6/17 | |
| فوق دیپلم و لیسانس | 174 | 1/45 | |
| فوق لیسانس و بالاتر | 119 | 8/30 | |
| شغل | خانه دار | 90 | 3/23 |
| کارگر | 39 | 1/10 | |
| کارمند | 164 | 5/42 | |
| بازنشسته | 16 | 1/4 | |
| آزاد | 38 | 8/9 | |
| دانشجو | 39 | 1/10 | |
| وضعیت مالکیت | صاحبخانه | 262 | 9/67 |
| مستاجر | 124 | 1/32 | |
| وضعیت اقامت | بومی | 361 | 5/93 |
| غیر بومی | 25 | 5/6 | |
| متراژخانه | کمتر از100 متر | 58 | 0/15 |
| 100تا200متر | 202 | 3/52 | |
| 200متر و بیشتر | 126 | 6/32 | |
| منطقه محل سکونت | بافت جدید | 75 | 4/19 |
| بافت قدیم | 277 | 8/71 | |
| بافت حاشیه | 34 | 8/8 | |
| سطح درآمد | کمتر از1میلیون | 15 | 9/3 |
| 1تا3میلیون | 121 | 3/31 | |
| 3تا5میلیون | 123 | 9/31 | |
| بالاتر از5 میلیون | 127 | 9/32 | |
در بررسی وضعیت آگاهی افراد مشخص گردید که تقریبا۹۳ در صد از افراد کمک به حفظ محیط زیست را جزء فواید بازیافت می دانستند و ۵/۷۰ درصد از افراد کاغذ و کارتن را جزء مواد قابل بازیافت به شمار آورده اند و هم چنین ۵۹ درصد از افراد زباله خشک را بعنوان حجیم ترین زباله به حساب آورده اند (جدول 2).همانطور که مشاهده می شود 5/63 درصد مخالفند که جداسازی مواد قابل بازیافت از زباله برای آنان کار وقت گیری است (جدول3).در بررسی عملکرد مشارکت کنندگان 6/53 درصد از افراد همیشه زباله های قابل بازیافت خود را تفکیک می کردند(جدول4).طبق نتایج به دست آمده از منابع کسب اطلاعات بیشترین روش اطلاع رسانی در مورد بازیافت از طریق رادیو تلویزیون با 8/50 درصد بود. در بین عوامل اکولوژیک مورد بررسی وجود فضای کافی در منزل برای نگهداری زباله های تفکیک شده بیشترین فراوانی را به خود اختصاص داد. علاوه بر آن63درصد از افراد در خانواده جهت جداسازی زباله ها مشارکت داشته اند(جدول5).
جدول 2: توزیع فراوانی پاسخ به سوالات آگاهی
| سوالات | گزینه ها | تعداد | درصد |
|
صرفه جویی | 180 | 6/46 |
| کمک به محیط زیست | 358 | 7/92 | |
| کاهش بیماری ها | 102 | 4/39 | |
|
کاغذ و کارتن | 272 | 5/70 |
| شیشه | 139 | 36 | |
| انواع فلزات | 254 | 8/65 | |
| پلاستیک | 218 | 5/56 | |
| نمی دانم | 95 | 6/24 | |
|
زباله تر | 144 | 3/37 |
| زباله خشک | 228 | 1/59 | |
| نمی دانم | 14 | 6/3 | |
|
بلی | 244 | 2/63 |
| خیر | 142 | 8/36 | |
|
تولید | 217 | 2/56 |
| دفن | 18 | 7/4 | |
| محل جمع آوری زباله | 132 | 2/34 | |
| نمی دانم | 19 | 9/4 |
جدول 3 : توزیع فراوانی پاسخ به سوالات نگرش
| سوالات | کاملا موافق | موافق | نظری ندارم | مخالف | کاملا مخالف | ||||||
| فراوانی | درصد | فراوانی | درصد | فراوانی | درصد | فراوانی | درصد | فراوانی | درصد | ||
| 1-به نظر من جدا سازی مواد قابل بازیافت از زباله جلوگیری از اسراف است | 241 | 4/62 | 73 | 9/18 | 62 | 1/16 | 4 | 0/1 | 6 | 6/1 | |
| 2- به نظر من جدا سازی مواد قابل بازیافت از زباله کار پر دردسری است | 32 | 3/8 | 26 | 7/6 | 138 | 8/35 | 93 | 1/24 | 97 | 1/25 | |
| 3-جدا سازی مواد قابل بازیافت از زباله برای من خیلی وقت گیر است | 17 | 4/4 | 15 | 9/3 | 109 | 2/28 | 123 | 9/31 | 122 | 6/31 | |
| 4-اگر سطل های جدا سازی مواد قابل بازیافت از زباله در دسترس من باشد این کار را راحتتر انجام می دهم. | 250 | 8/64 | 83 | 5/21 | 41 | 6/10 | 10 | 6/2 | 2 | 5/0 | |
| 5-خرید مواد قابل باز یافت می تواند من را به جدا سازی مواد قابل بازیافت تشویق کند. | 132 | 2/34 | 74 | 2/19 | 129 | 4/33 | 29 | 5/7 | 22 | 7/5 | |
| 6-آموزش و اطلاع رسانی بیشتر در مورد جداسازی مواد قابل باز یافت ، می تواند در جدا سازی این مواد موثر باشد. | 228 | 1/59 | 97 | 1/25 | 57 | 8/14 | 4 | 0/1 | - |
- |
|
| 7-ارائه کیسه زباله رایگان توسط شهرداری به رنگ های مختلف برای فلزات کاغذ و شیشه در جداسازی زباله توسط من تأثیر دارد. | 257 | 6/66 | 90 | 3/23 | 34 | 8/8 | 2 | 5/0 | 3 | 8/0 | |
جدول 4: توزیع فراوانی پاسخ به سوالات عملکرد
| سوالات | گزینه ها | تعداد | درصد |
| آیا شما در منزل زباله های قابل بازیافت را تفکیک می کنید؟ | همیشه | 207 | 6/53 |
| گاهی اوقات | 163 | 2/42 | |
| هرگز | 16 | 1/4 | |
| در صورت جدا سازی زباله کدامیک از موارد زیر را از زباله خود جدا می کنید ؟ |
شیشه | 267 | 2/69 |
| کاغذ | 276 | 5/71 | |
| پلاستیک | 286 | 1/74 | |
| فلزات | 242 | 7/62 | |
| نان | 302 | 2/78 | |
| در صورت جداسازی زباله در منزل آیا از سطل یا پلاستیک مجزا استفاده می کنید؟ | بلی | 336 | 87 |
| خیر | 50 | 13 | |
| در صورت انجام جدا سازی مواد جدا سازی شده را چه می کنید؟ |
به محل های مشخص شده توسط شهرداری در شهر تحویل می دهم | 63 | 3/16 |
| به ماشین های حمل زباله خشک شهرداری تحویل می دهم | 179 | 4/46 | |
| مستقلا به مراکز خرید زباله های بازیافتی می روم و آنها را به فروش می رسانم | 57 | 8/14 | |
| به خریداران دوره گرد زباله خشک می فروشم | 66 | 1/17 | |
| به افراد دوره گرد تحویل می دهم | 56 | 5/14 | |
| در کنار زباله اصلی به صورت جداسازی شده به ماشین شهرداری تحویل می دهم | 176 | 6/45 | |
| آیا جداسازی زباله خشک را به دیگران توصیه می کنید؟ |
بلی | 375 | 2/97 |
| خیر | 11 | 8/2 |
جدول 5 : توزیع فراوانی پاسخ به سوالات عوامل اکولوژیک
| سوالات | بلی | خیر | تاحدودی | |||
| تعداد | درصد | تعداد | درصد | تعداد | درصد | |
| 1-آیا اعضای خانواده برای جداسازی زباله همکاری لازم را با شما دارند؟ |
243 | 63 | 32 | 2/8 | 111 | 8/28 |
| 2-آیا در منزل شما فضای کافی برای نگهداری زباله های جدا سازی شده وجود دارد؟ | 304 | 8/78 | 82 | 2/21 | - | - |
| 3- آیا در نزدیکی محل زندگی شما سطل های مخصوص جداسازی زباله وجود دارد؟ | 59 | 3/15 | 327 | 7/84 | - | - |
| 4-آیا اطلاع رسانی دقیقی در مورد زمان تحویل زباله جدا سازی شده به شما اعلام شده است؟ | 166 | 43 | 220 | 57 | - | - |
| 5-آیا شهرداری به طور منظم برای دریافت زباله های جداسازی شده محله شما مراجعه می کند؟ | 217 | 2/56 | 169 | 8/43 | - | - |
| 6-آیا زمان انتظار یک هفته ای برای تحویل دادن زباله جداسازی شده توسط ماشین های شهرداری مناسب است؟ | 223 | 8/57 | 163 | 2/42 | - | - |
| 7-به نظر شما ساعت تحویل گرفتن زباله خشک توسط شهرداری درب منزل ، مناسب است؟ | 222 | 5/57 | 164 | 5/42 | - | - |
| 8-آیا شهرداری نسبت به آموزش مستمر در مورد جداسازی زباله خشک اقدامی در محله شما انجام داده است ؟ | 34 | 8/8 | 319 | 6/82 | 33 | 5/8 |
| 9-آیا تا به حال افرادی به شما توصیه کرده اند که زباله های خود را جدا سازی کنید ؟ | 260 | 4/67 | 126 | 6/32 | - | - |
همان گونه که یافته های مطالعه ی حاضر نشان می دهد میزان مشارکت در تفکیک زباله و هم چنین میانگین نمره عملکرد افرادی که به آن ها اطلاع رسانی دقیقی در مورد زمان تحویل زباله ها صورت گرفته بوده، خانوارهایی که شهرداری به طور منظم برای دریافت زباله های جداسازی شده به محله شان مراجعه می کرده است ، افرادی که زمان تحویل و زمان انتظار یک هفته ای برای تحویل گرفتن زباله تفکیک شده توسط ماشین های شهرداری را مناسب می دانسته اند و افرادی که شهرداری نسبت به آموزش مستمر آن ها اقدام کرده است به طور معناداری بیشتر از سایرین بوده است.
بحث و نتیجه گیری
نتایج بررسی سطح آگـاهی شـرکت کننـد گان در ایـن مطالعه نشان داد کـه میـانگین سـطح آگـاهی خانوارهای شهر یزد در حـد متوسطی می باشد. که با نتایج ملکوتیان (10)، مهدی نژاد (11)، فهیمی نیا (7) و موصلو (12) همخوانی دارد. لذا می توان گفت از پیش فرض های اساسی در مطالعات محیط زیست این است که بسیاری از مشکلات زیست محیطی با افزایش آگاهی عمومی درباره ی محیط زیست برطرف می شوند به عبارت دیگر اعتقاد بر این است که آگاهی زیست محیطی کلید حل بسیاری از مشکلات زیست محیطی است و از طرفی درصد های بدست آمده نشان می دهد در زمینه بازیافت تقریباٌ آگاهی خوبی وجود دارد و سرمایه گذاری مناسب در این زمینه نتایج خوبی در بر خواهد داشت. با توجه به یافته های تحقیق مهم ترین منبع کسب اطلاعات افراد در مورد تفکیک زباله و بازیافت رادیو تلویزیون بوده است که نتایج این پژوهش با پژوهش های مرادنیا (13)، ندرلو (14) و رضویان (15) همخوانی دارد و نشان دهنده ی این است که یکی از ابزارهای اصلی در جلب مشارکت شهروندی، تغییر رفتار از طریق فرهنگ سازی است و مهمترین راهکار برای ایجاد، تغییر و ارتقای شهروندی، آموزش های شهروندی است. بنابراین تدوین و اجرای برنامه های آموزشی در مدیریت پسماندها از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. از میان تمامی ابزار و فنون جدید، رسانه ها در عصر ارتباطات و اطلاعات، یکی از مهمترین ابزارهای دسترسی به اهداف تلقی می شوند (15). رسانه ها قادر هستند از طریق آموزش، مردم را به مشارکت بیشتر تشویق کنند و انگیزه های مهم مشارکت را در آن ها نهادینه کنند.
نتایج بررسی سطح نگرش پاسخ دهندگان نشان داد از بین گویه های نگرش وقت گیر بودن تفکیک زباله بیشتر مورد تأکید قرار گرفته بود. بنابراین در مداخلات اولا باید تدابیری اتخاذ شود که تفکیک زباله به راحتی و با صرف کمترین زمان ممکن صورت گیرد مثلا با اهدای پلاستیک هایی با رنگ های مجزا برای انواع زباله و دوماً اهمیت موضوع به لحاظ محیطی و اقتصادی نسبت به به زمانی که صرف می شود مورد تأکید قرار گیرد. که این نتایج با یافته های تحقیقات chen (16)، محمد (17)، best (18)، چیا (19)، امام قلی (20) و شاهنوشی (21) در یک راستا قرار دارد. بنابراین می توان گفت نگرش شامل نوع جهت گیری فرد نسبت به محیط زیست است و ممکن است سبب بهره برداری بیشتر از محیط زیست و تخریب آن یا حفظ و نگهداری از آن شود.
بــر اســاس نتــایج میــانگین ســطح عملکــرد در کــل پاسخ دهندگان نیز در سطح متوسط بود. که با نتایج مهدی نژاد (11)، نامداری (22) و رفیعی(23) همخوانی دارد و با نتایج قهرمانی (24) و عبدلی (25) مغایر می باشد. لذا در تبیین این فرضیه می توان گفت با اینکه اکثریت مردم از سطح آگاهی متوسطی برخوردار بودند و نگرش مردم نسبت به بیشتر مسائل درست و صحیح بود اما در مورد عملکرد، در اکثر موارد عملکرد آنها صحیح نبود حتی در بعضی از موارد با آگاهی و نگرش آن ها نیز هماهنگی و هم خوانی ندارد.
باتوجه به عوامل اکولوژیک مرتبط با میزان مشارکت خانوارها در تفکیک زباله فاکتورهای مختلفی شناسایی شدند که می توانند نقش مهمی در مدیریت تفکیک زباله در مبدا داشته باشند. در بررسی این عوامل فقط 8/8 درصد افراد اعلام کردند که شهرداری نسبت به آموزش مستمر در مورد جداسازی زباله خشک اقدامی در محله شان انجام داده است که با نتایج مصداقی نیا (26)، فلاح زاده (27)، پورعزیزی (28) و درویشی (29) همخوانی دارد. لذا در تبیین این فرضیه می توان گفت شهرداری نسبت به آموزش مستمر باید اقدامات بهتر و مناسب تری را انجام دهد تا سطح آگاهی افراد بالاتر رود و همچنین خانواده ها با سهولت بیشتر به تفکیک زباله بپردازند.
همان گونه که یافته های مطالعه ی حاضر نشان داد میزان مشارکت در تفکیک زباله و هم چنین میانگین نمره نگرش و عملکرد افرادی که اعضای خانواده شان با آن ها همکاری لازم را داشته اند به طور معناداری از بقیه افراد بیشتر بوده است که نشان دهنده اهمیت این عامل اکولوژیک در تفکیک زباله در خانواده هاست. که این موضوع با نتایج پژوهش های الوکانی (30)، استدریدم (31)، قنبری (5) و متسوموتا (32) همسو است در این راستا به نظر می رسد که پرداختن به آموزش سایر اعضای خانواده مثلاً از طریق آموزش های ارائه شده در مدارس و دانشگاه ها برای دانش آموزان و دانشجویان می تواند در این زمینه موثر واقع شود و این فرض که آموزش فقط برای زنان به عنوان سرپرست خانواده و مجری تفکیک زباله در منزل، ضرورت دارد؛ فرض اشتباهی است.
همچنین از بین عوامل اکولوژیکی در میان خانوارها میزان
مشارکت در تفکیک زباله با همکاری اعضای خانواده،فضای کافی برای نگهداری زباله ها، اهمیت دادن به جلوگیری از آلودگی محیط زیست ، اطلاع رسانی دقیق در مورد زمان تحویل زباله، مراجعه منظم شهرداری برای دریافت زباله، زمان انتظار برای تحویل گرفتن زباله وآموزش مستمر توسط شهرداری، ارتباط معنادار داشته است. عامل تعیین کننده در طرح های مربوط به تفکیک زباله از مبدأ، مشارکت شهروندان است. آموزش بیشتر برای جلب مشارکت شهروندان و واگذاری بخش های مهم و حساس از مدیریت پسماند به شرکت ها و نهادهای خصوصی توصیه می شود.
تضاد منافع
نویسندگان این مقاله اعلام می دارند که هیچ گونه تضاد منافعی وجود ندارد.
تشکر و قدر دانی
بدینوسیله از کلیه کسانی که ما را در انجام این تحقیق یاری کردند تشکر و قدر دانی می نماییم.
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
