دوماهنامه علمی پژوهشی

از مهم ترین دغدغه های نظام های آموزشی پیشرفت تحصیلی و جلوگیری از افت تحصیلی دانشجویان می باشد(2،1). افت تحصیلی نقطه ی مقابل پیشرفت تحصیلی می باشد و به عنوان کاهش عملکرد تحصیلی از سطح مطلوب درسی به سطح نامطلوب تعریف  می شود(3). عوامل متعددی می تواند سبب اُفت تحصیلی و در نتیجه اتلاف منابع انسانی و غیرانسانی نظام آموزشی گردد(4). میتوان به نقش تعاملات بین دانشجویان و دانشگاه، فقدان محیط مثبت و حمایت، عوامل روانی در کنار عوامل آموزشی، خانوادگی، اقتصادی، سازمانی و اجتماعی اشاره داشت(4). در ارتباط با عوامل مؤثر بر پیشرفت تحصیلی می توان گفت که  ابعاد مختلف اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی را در بر می گیرند(5). باتوجه به این که توانایی یادگیری افراد متفاوت بوده و در شرایط یکسان، افراد متفاوت یاد می گیرند            می توان به به راهبردهای یادگیری و هدفهای ادراک شده کلاس به عنوان یکی از مهم ترین دلایل آن اشاره نمود(6).

سلامت روان را می توان به عنوان داشتن یک احساس درونی خوب، داشتن اعتماد به نفس و اطمینان از خود کارآمدی، احساس وجود و خودشکوفایی توانایی ها، اتکا به خود معنا کرد(7). سازمان بهداشت جهانی، سلامت روان را به عنوان حالت کامل آسایش روانی، جسمی و اجتماعی تعریف کرده است که صرف فقدان بیماری یا معلولیت نمی باشد(9 ، 8) ورود به دانشگاه مقطعی بسیار حساس در زندگی افراد می باشد که با توجه به شرایط آن سبب تغییرات عمده در زندگی و روابط اجتماعی افراد می شود و این امر به نوبه خود می تواند سلامت روانی افراد را تحت تاثیر خود قرار دهد(10). بهداشت روانی و اجتماعی از مهم ترین مسائل دانشجویان است و می تواند زمینه پیشرفت و یا افت تحصیلی را به دنبال داشته باشد(11،10). عوامل متعددی مانند ژنتیک، عوامل اجتماعی و فرهنگی             می تواند بر سلامت روان افراد تاثیرگذار باشد(12). نتایج تحقیقات حاکی از آن است که شیوع اختلالات روانی در دانشجویان علوم پزشکی در کشورهای توسعه یافته 20 تا 35 درصد و 31 تا 8/51 درصد در ایران می باشد(14،13).

باید توجه داشت دانشجویان به دلیل تحصیل در دانشگاه و قبول نقش جدید در جامعه، هم چنین افزایش انتظارات جامعه از آن ها از طرفی به دلیل دوری از خانواده و فشار های ناشی از مشکلات تحصیلی در معرض اختلالت روانشناختی هستند که این عوامل می تواند سبب افت تحصیلی، بزور تنش های رفتاری، عدم توانایی برقراری ارتباط و شکوفایی استعداد های آن ها باشد(16، 15). با توجه به جایگاه دانشجویان در سازندگی آینده هر جامعه تامین سلامت روانی آن ها از مهم ترین مسائل مدیریت اجتماعی می باشدبه همین جهت باید آماده سازی، تربیت و برنامه ریزی دستگاه های مدیریتی جهت حفظ و ارتقاء سلامت روانی دانشجویان در اولویت قرار گیرد(15). با توجه به مطالبی که بیان شد اهمیت پیشرفت تحصیلی دانشجویان در ایجاد هویت اجتماعی از طریق ابعاد مختلف وضعیت روانشناختی پررنگ تر شده و شناخت عوامل مرتبط با پیشرفت تحصیلی دانشجویان جهت تامین سلامت روان دانشجویان که قشر جوان و آینده ساز هر جامعه ای محسوب می شوند از مهمترین مسائل اجتماعی می باشد و به این منظور دستگاه های ذیربط لازم است که در انتخاب، آماده سازی و تعلیم و تربیت آن ها از شیوه ها، معیارها و برنامه هایی استفاده کنند که شرط حفظ و ارتقاء سلامت روانی آن ها در اولویت قرار گیرد، لذا این پژوهش با هدف بررسی ارتباط بین وضعیت                       روانی- اجتماعی و پیشرفت تحصیلی در بین دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی انجام شده است. تا بتوانیم در ارائه خدمات موثرتر به این قشر از دانشجویان گامهای موثری برداریم.

روش بررسی

پژوهش حاضر مطالعه ای مقطعی از نوع توصیفی- تحلیلی               می باشد که در آن ارتباط وضعیت سلامت  روانی-اجتماعی با پیشرفت تحصیلی در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی مورد بررسی قرار گرفت. روش نمونه گیری به صورت روش نمونه گیری چند مرحله ای (طبقه ای و تصادفی سیستماتیک) بود. بدین صورت که در مرحله اول به صورت طبقه ای و بر اساس فراوانی دانشجویان هر رشته و سپس در مرحله بعدی بر اساس نمونه گیری تصادفی سیستماتیک نمونه ها انتخاب شدند. معیار ورود شامل دانشجویانی که حداقل یک ترم تحصیلی را گذرانده و مشغول به تحصیل در دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی باشند و معیار خروج این پژوهش شامل داشتن اختلالات اضطرابی براساس اظهار نظر دانشجو بود. ابزار مورد استفاده در این پژوهش از طریق پرسشنامه ای مشتمل بر شش بخـش شامل :  1- پرسـشنامه های اطلاعات دموگرافیک

 (شامل سن، جنس، رشته تحصیلی، مقطع تحصیلی ، وضعیت تاهـل و قومیـت) 2- سلامـت عـمومی 12 سـوالی ( General Health Questionnaire-12 :12GHQ-) 3-مقیاس عزت نفس روزنبرگ 4- مقیاس چند بعدی حمایت اجتماعی ادراک شده 5- مقیاس سلامت اجتماعی 6- مقیاس رضایت از زندگی جمع آوری شد. پرسشنامه سلامت عمومی 12 سوالی: این پرسشنامه دارای 12 گویه می باشد که یکی از ابزار های معتبراندازه گیری سلامت روان می باشد. مقیاس اندازه گیری برای هر عبارت به صورت لیکرت ( اصلاً، در حد معمول، بیش از حد معمول و خیلی بیشتر از حد معمول) از صفر تا 3            می باشدکه حداقل نمره قابل کسب 0 و حداکثر آن 36 است. ضریب آلفای کرونباخ در مطالعه عبادی و همکارانش برای ارزیابی پایایی این ابزار، 87/0 گزارش شده است(17) پرسشنامه مقیاس عزت نفس روزنبرگ: این مقیاس دارای 10 عبارت است که نگرش فرد به خودش را با استفاده از یک مقیاس لیکرت (کاملاّ موافق، موافق، مخالف و کاملاً مخالف) در مقابل هر عبارت اندازه می گیرد. دامنه نمرات از 10 تا40 متغیر است. پایایی با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ 78/ . گزارش شده است(18) مقیاس حمایت اجتماعی ادراک شده:.این مقیاس دارای 12عبارت می باشد که کفایت حمایت اجتماعی دریافت شده افراد را از سه منبع خانواده ،دوستان و افراد مهم زندگی می سنجد. درجه  موافقت افراد با استفاده از مقیاس لیکرت هفت درجه ای از کاملا موافق (نمره7) تا کاملا مخالف (نمره 1) اندازه گیری می شود. پایایی این مقیاس در مطالعات مشخص مورد تایید قرار گرفته است. پرور و  همکارانش، در سال 2008  پایایی درونی این ابزار در یک نمونه 788 نفری از جوانان دبیرستان با استفاده از آلفای کروانباخ90/0-86/0 برای خورده مقیاس های این ابزار و86/0برای کل ابزار گزارش داشته درضمن این تحقیق پایایی ساختاری این ابزار با استفاده از تحلیل عاملی بالای 07/0گزارش دادند(19) مقیاس سلامت اجتماعی: کییز، بر اساس مدل نظری خود از سلامت اجتماعی، این مقیاس را تهیه و برای بررسی ویژگی های روان سنجی مقیاس، آن را طی دو مطالعه بر روی دو نمونه 373 و 2887 نفری در آمریکا اجرا کرد. وی با استفاده از تحلیل عوامل تاییدی مدل 5 بعدی بکار رفته در پرسشنامه خود را از نظر تجربی مورد تایید قرار داد. این مقیاس حاوی 15 گویه است: 4 گویه مربوط به عامل انسجام اجتماعی، 4 گویه مربوط به پذیرش اجتماعی، 4 گویه عامل مشارکت اجتماعی، 4 گویه عامل شکوفایی اجتماعی و سرانجام 4 گویه مربوط به عامل انطباق اجتماعی است(20). در ایران، جوشن‌لو در سال 1385 در مطالعه ای با عنوان بررسی ساختار عاملی مقیاس سلامت جامع، روایی و اعتبار پرسشنامه سلامت جامع کییز مشتمل بر سلامت اجتماعی، سلامت روانی و سلامت عاطفی را با استفاده از تحلیل عاملی اکتشافی و تاییدی  استاندارد نمود و نشان داد که این مدل بهترین برازش از تبیین داده های حاضر است. در این مطالعه مقدار الفای کرونباخ برای این مقیاس 67/0 گزارش شده است(21). ضمن اینکه فارسی نژاد در سال 1384، پرسشنامه مذکور را هنجاریابی کرده و با استفاده از تحلیل عاملی در‌‌‌‌‌‎‌شرایط فرهنگی، اجتماعی جامعه ایران مورد استفاده قرار داد. این ابعاد شامل انسجام اجتماعی، پذیرش اجتماعی، مشارکت اجتماعی، شکوفایی اجتماعی و انطباق اجتماعی می باشد(22). مقیاس رضایت از زندگی: این مقیاس توسط دینر و همکارانش در سال 1985 تهیه شده و دارای پنج عبارت می باشد که مولفه شناختی بهزیستی فاعلی را اندازه گیری می کند و میزان رضایت فرد را نسبت به هر کدام عبارت ها به وسیله یک مقیاس لیکرت هفت درجه ای از کاملاً مخالف(نمره 1) تا کاملاً موافق (نمره 7) می سنجد. دامنه نمرات 35-7 متغیر است(23). دینر و همکارانش در سال 1985 ضریب همبستگی بازآزمایی نمره های این مقیاس در یک جمعیت 176 نفری از دانشجویان 82/0 و ضریب الفای کرونباخ را 87/0 گزارش نموده اند(23)  اسچیمک، اردها، کریشنن، اویشی، زوکوتر و آهاری در سال 2002 ضریب آلفای کرونباخ مقیاس رضایت از زندگی در یک مطالعه بین فرهنگی برای ملیت های آلمانی، ژاپنی، مکزیکی و چینی را به ترتیب 90/0، 82/0، 79/0، 76/0 و 61/0 گزارش نموده اند(24) به منظور جمع آوری داده ها پس از اخذ تاییدیه از معاونت پژوهشی داشنگاه علوم پزشکی خراسان شمالی، پژوهشگران به واحد های مورد پژوهش مراجعه کرده و پس از ارائه توضیحات لازم و جلب رضایت شرکت کنندگان اقدام به جمع آوری اطلاعات نمودند. برای حفظ اصل محرمانگی پرسشنامه ها بدون نام بوده و افراد با رضایت آگاهانه پرسشنامه را تکمیل کردند. تعداد 423 پرسشنامه وارد نرم افزار  SPSS نسخه20 شده و با استفاده از آماره های توصیفی (میانگین، فراوانی و درصد) و آزمون های تحلیلی شامل تی تست، آنالیز واریانس، آزمون همبستگی پیرسون تجزیه و تحلیل شدند. این طرح تحقیقاتی مصوب در مرکز تحقیقات راهبردی آموزش پزشکی، تهران(نصر) با کد 960123  و با کد اخلاق در پژوهش IR.NKUMS.REC.1400.039  می باشد.

یافته ها

در این مطالعه 423 نفر از دانشجویان، مورد بررسی قرار گرفتند که از میان آن ها 7/66 درصد از شرکت کنندگان (282 نفر) پسر و بقیه دختر بودند. میانگین و انحراف معیار سن دانشجویان 52/3 ± 65/21 سال بود. بیشترین تعداد دانشجویان (8/47%) در ترم تحصیلی سوم مشغول به تحصیل بودند. میانگین و انحراف معیار ساعات مطالعه دانشجویان 88/1± 24/2  بود. میانگین و انحراف معیار  ساعات استفاده از اینترنت دانشجویان 74/3 ± 73/4 بود.288دانشجو(1/68%) در خوابگاه،133دانشجو(4/31 %) همراه خانواده های خود و 2 دانشجو (5/0%) با دوستان خود زندگی می کردند.

میانگین و انحراف معیار معدل تحصیلی دانشجویان                    9/13± 82/45 بود میانگین و انحراف معیار وضعیت سلامت روان دانشجویان 08/6 46±/23 بود(جدول 1).

آزمون ضریب همبستگی پیرسون نشان داد بین معدل    دانشجویان و سلامت روان، رضایت زندگی، حمایت اجتماعی              عزت نفس و سلامت اجتماعی رابطه معنی دار آماری وجود نداشت(05/0P>).

 ولی بین سلامت روان با رضایت زندگی(001/0P< 46/0r=)،

حمایت اجتماعی(001/0P< 39/0r=)،  عزت نفس(001/0P< 55/0r=) و سلامت اجتماعی(001/0P<  46/0r=) رابطه معنی دار آماری وجود دارد و این همبستگی به صورت مثبت و در حد خوب بود.

آزمون تی مستقل نشان داد نمره سلامت روان  با متغیرهایی هم چون جنسیت دانشجویان، وضعیت تاهل، مقطع تحصیلی و وضعیت سکونت تفاوت معنی دارآماری نداشت(05/0P> )(جدول 2). هم چنین آزمون آنالیز واریانس یک طرفه               نشـان داد بیـن سـلامت روان دانشـجویان با قـومیـت هـای                 متفاوت (098/0P=)، رشته های تحصیلی (858/0P=) وضعیت اشتغال(33/0P=) و ترم تحصیلی(734/0P=) تفاوت معنی دار آماری نداشت.

جدول1: میانگین و انحراف معیار معدل تحصیلی و نمره کسب شده از هر یک از ابعاد مورد بررسی

جدول2: رابطه بین سلامت روانی، رضایت زندگی، حمایت اجتماعی، عزت نفس، سلامت اجتماعی با متغیر های دموگرافیک دانشجویان مورد مطالعه

نتایج حاصل از آزمون تی مستقل نشان داد که میزان رضایت از زندگی دانشجویان دختر و پسر تفاوت معنی دار آماری داشت(027/0P=) به طوری که رضایت از زندگی دختران بیشتر از پسران بود.

میزان رضایت از زندگی دانشجویان مجرد و متاهل تفاوت معنی دار آماری داشت(001/0P<) به طوری که رضایت از زندگی مجردها کمتر از متاهل ها بود. آزمون تی مستقل نشان داد میزان رضایت از زندگی دانشجویان مقطع کارشناسی و دکترای حرفه ای تفاوت معنی دار آماری داشت(042/0 =P) به طوری که رضایت از زندگی مقطع کارشناسی کمتر از دکتری حرفه ای بود(جدول 2).

آزمون آنالیز واریانس یک طرفه نشان داد بین رضایت از زندگی دانشجویان رشته های تحصیلی مختلف تفاوت معنی داری وجود داشت(005/0 P=) آزمون تعقیبی توکی نشان داد که رضایت از زندگی دانشجویان رشته پزشکی یه طور معنی داری از رضایت زندگی دانشجویان دندان پزشکی، هوشبری و بهداشت حرفه ای بیشتر است(05/0 >P). اما آزمون آنالیز واریانس یک طرفه نشان داد بین رضایت از زندگی دانشجویان با قومیت های متفاوت(44/0P=) و ترم تحصیلی(21/0P=) تفاوت معنی دار آماری نداشت. آزمون تی مستقل نشان داد رضایت از زندگی دانشجویان ساکن خوابگاه و ساکن خانه شخصی با خانواده تفاوت معنی دار آماری نداشت(05/0P> ).

آزمون تی مستقل نشان داد میزان حمایت اجتماعی درک شده دانشجویان دختر و پسر تفاوت معنی دار آماری داشت(025/0P=) به طوریکه حمایت اجتماعی درک شده دختران کمتر از پسران بود. آزمون تی مستقل نشان داد میزان حمایت اجتماعی درک شده دانشجویان مجرد و متاهل تفاوت معنی دار آماری داشت (024/0P=) به طوریکه حمایت اجتماعی درک شده مجردها کمتر از متاهل ها بود. اما میزان حمایت اجتماعی درک شده دانشجویان مقطع کارشناسی و دکترای حرفه ای تفاوت معنی دار آماری نداشت (637/0= P). هم چنین مشخص شد نمره حمایت اجتماعی درک شده دانشجویان شاغل و غیر شاغل تفاوت معنی دار آماری داشت(040/0P= ) به طوریکه دانشجویان غیر شاغل حمایت اجتماعی درک شده بیشتری داشتند(جدول 2).

آزمون آنالیز واریانس یک طرفه نشان داد بین حمایت اجتماعی درک شده دانشجویان رشته های تحصیلی مختلف تفاوت معنی داری وجود داشت ( 01/0 P=) آزمون تعقیبی توکی نشان داد که حمایت اجتماعی درک شده دانشجویان رشته پزشکی یه طور معنی داری از حمایت اجتماعی درک شده دانشجویان هوشبری بیشتر است(05/0 >P).

درحالی که بین حمایت اجتماعی درک شده دانشجویان ترم های تحصیلی و قومیت های مختلف متفاوت مورد مطالعه تفاوت معنی دار آماری نداشت.

آزمون تی مستقل نشان داد عزت نفس دانشجویان ساکن خوابگاه و ساکن خانه شخصی با خانواده تفاوت معنی دار آماری داشت  ( 047/0P=) به طوریکه عزت نفس دانشجویانی که در خوابگاه زندگی می کنند بیشتر از دانشجویانی است که با خانواده زندگی می کنند.  در حالی که میزان عزت نفس  با جنسیت دانشجویان، وضعیت تاهل تفاوت، مقطع تحصیلی، قومیت های متفاوت، وضعیت اشتغال، رشته تحصیلی  معنی دار آماری نداشت(05/0P>) (جدول 2).

آزمون آنالیز واریانس یک طرفه نشان داد بین عزت نفس دانشجویان ترم های تحصیلی متفاوت مورد مطالعه تفاوت معنی دار آماری نداشت( 718/0P=).

آزمون تی مستـقل نشان داد سـلامت اجتـماعی با جـنسیت دانشجویان، وضعیت تاهل، قومیت های مختلف، وضعیت اشتغال و مقطع تحصیلی دانشجویان مورد مطالعه تفاوت معنی دار آماری نداشت(05/0P> ). آزمون آنالیز واریانس یک طرفه نشـان داد بین سـلامت اجتـماعی دانشـجویان با رشتـه های تحـصیلی (P= 0/447) و ترم تحـصیلی (629/0P=)  مختلف تفاوت معنی داری وجود نداشت.

بحث و نتیجه گیری

مطالعه حاضر جهت بررسی ارتباط بین وضعیت روانی- اجتماعی و پیشرفت تحصیلی در بین دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی انجام شد. نتایج حاصل از مطالعه نشان داد که سلامت روان دانشجویان با متغیر های دموگرافیک آن ها(معدل، جنسیت دانشجویان، وضعیت تاهل، مقطع تحصیلی و وضعیت سکونت، قومیت های متفاوت، رشته های تحصیلی  وضعیت اشتغال، ترم تحصیلی) ارتباط معنا داری ندارد. که همسو با نتایج صمیمی و همکاران می باشد(25).

در حالی که رفعتی و همکاران  در مطالعه خود با عنوان سلامت روان و عوامل مرتبط با آن در دانشجویان پرستاری دانشگاه علوم پزشکی جیرفت وجود ارتباط معنی دار بین سلامت روان و محل سکونت، تأهل، شغل، معدل ترم تحصیلی اشاره نموده است(26) دلیل این ناهمسویی و تناقض در یافته ها را می توان در تفاوت های فرهنگی و اجتماعی جستجو کرد. هم چنین مشخص شد که بین رضایت زندگی و جنسیت ارتباط معنی داری وجود دارد که همسو با نتایج بخشی پور و همکاران می باشد(27) درحالی که قلی زاده و همکاران  به عدم وجود ارتباط معنی دار آن اشاره نموده اند(28).

این نا همسویی می تواند ناشی از تفاوت در جامعه آماری باشد. در تایید وجود ارتباط معنی دار بین رضایت زندگی و وضعیت تاهل دانشجویان براساس نتایج مطالعه، می توان به مطالعه بخشی پور و همکاران  اشاره نمود(27). براساس نتایج رضایت زندگی با رشته تحصیلی دانشجویان رابطه معنی دار دارد در توجیه این یافته با رجوع به معنای رضایت زندگی که ارزیابی فرد از جنبه های مختلف زندگی را نشان میدهد می توان چنین استنباط کرد، فردی کـه از زنـدگی خـو د رضـایت بیشتری دارد احساس می کند در حیطه های مختلف زندگی، اعم از حرفه ای، تحصیلی، خانوادگی و روابط بین فردی، به خوبی عمل می کند لیونگ و همکاران معتقدند افرادی که از رضایتمندی بیشتری برخوردارند، دارای احساس کفایت تحصیلی بیشتری هستند و این دو بر هم تاثیر گذارند(29).

براساس نتایج مشخص شد در بعد حمایت اجتماعی جنسیت، وضعیت تاهل و وضعیت شغلی رابطه معنی دار وجود داشت. که این نتیجه همسو با مطالعه بخشی پور و همکاران با عنوان بررسی رابطه میان رضایت از زندگی و حمایت اجتماعی با سلامت روان در دانشجویان می باشد(27). در توجیه وجود رابطه معنی دار بین رشته تحصیلی و حمایت اجتماعی می توان گفت با توجه به آگاهی دانشجویان از آینده شغلی رشته تحصیلی خود سبب احساس خودکارآمدی بیشتری در اشتغال به کار پس از تحصیل شده که به تبع آن مورد حمایت خانواده و اجتماع و تشویق آن ها جهت ادامه تحصیل می گردد.

در مطالعه حاضر وضعیت اشتغال با میزان درک حمایت اجتماعی رابطه معنی دارد داشت به طوری که افراد شاغل حمایت اجتماعی پایین تری را دریافت نموده اند این امر می تواند ناشی از تنش های شغلی آنان باشد. نویدیان و همکاران، بین شدت تنش های شغلی تجربه شده افراد و وضعیت سلامت عمومی بخصوص( وضعیت روانی) رابطه معنی داری را گزارش کردند(30). هم چنین براساس نتایج مشخص شد سلامت اجتماعی با جنسیت دانشجویان، وضعیت تاهل، قومیت های مختلف، وضعیت اشتغال و مقطع تحصیلی دانشجویان مورد مطالعه تفاوت معنی دار آماری نداشت که این نتایج همسو با مطالعه رضا دوست و همکاران می باشد(31). در تایید یافته وجود ارتباط معنی دار بین عزت نفس و وضعیت سکونت دانشجویان از آنجایی که عزت نفس می تواند متاثر از چگونگی ارتباط و محاوره ی فرد با دیگران باشد و در اثر نیاز به دیدگاه مثبت بوجود می آید لذا این یافته می تواند ناشی از آن باشد دانشجویان خوابگاهی به علت گسترده بودن روابط بین فردیشان در محل خوابگاه و هم چنین بار ارزشی که از طرف دیگران به دانشجویان انتقال یافته است دارای عزت نفس بالاتری نسبت به افرادی که همراه خانواده زندگی می کردند گزارش کرده اند که این یافته همسو با نتایج مطالعه عسگری و همکاران می باشد(32).  ارتباط معنی دار آماری بین سلامت روان با رضایت زندگی، حمایت اجتماعی عزت نفس و سلامت اجتماعی وجود داشت و این همبستگی یه صورت مثیت و در حد خوب بود اما  بین بین معدل دانشجویان و سلامت روان، رضایت زندگی، حمایت اجتماعی عزت نفس و سلامت اجتماعی رابطه معنی دار آماری وجود نداشت. حسینی نسب و همکارانش پژوهشی با هدف بررسی و مقایسه عزت نفس و پیشرفت تحصیلی دانشجویان علوم پایه و علوم انسانی مراکز تربیت معلم انجام داده اند. نتایج شان حاکی از ان بود که بین عزت نفس و پیشرفت تحصیلی دانشجویان مراکز تربیت معلم رابطه معناداری وجود دارد. بدین معنا که حداقل با 99 درصد اطمینان می توان قضاوت کرد که بین نمره عزت نفس و نمره پیشرفت تحصیلی دانشجویان مراکز تربیت معلم یک رابطه واقعی و معتبر وجود دارد. هر چه نمره عزت نفس دانشجویان بالاتر است انتظار می رود که پیشرفت تحصیلی آنان نیز بیشتر باشد. هم چنین همسو با نتایج مطالعه میان عزت نفس دانشجویان دختر و پسر مراکز تربیت معلم تفاوت معناداری پیدا نشد، در حالی که بین پیشرفت تحصیلی دانشجویان دختر و پسر مراکز تربیت معلم تفاوت، معنی دار است، بدین معنی که پیشرفت تحصیلی دانشجویان دختر از دانشجویان پسر بیشتر است. هم چنین بین عزت نفس و پیشرفت تحصیلی دانشجویان علوم پایه و علوم انسانی تفاوت معنی داری مشاهده نشد(33) رفعتی و همکارانش در مطالعه ای با هدف بررسی وضعیت سلامت روانی دانشجویان پرستاری پیوسته دانشکده پرستاری حضرت فاطمه (س) شیراز و تاثیر آن بر پیشرفت تحصیلی انجام داده اند. نتایج نشان داد که از نظر سلامت روانی 8/25 درصد واحدها دارای سلامت روانی خوب، 3/49 درصد متوسط و 8/24درصد وضعیت سلامت روانی نامناسبی داشته اند. همچنین گزینه های احساس بی ارزشی و فکر خودکشی به صورت مجزا تجزیه و تحلیلی شدند که نتایج نشان داد 9/45 درصد افراد احساس بی ارزشی می کرده و 4/13 درصد آن ها طی یک ماه گذشته به خودکشی فکر کرده اند. همچنین تفاوت معدل پایان ترم گروهی که سلامت روانی خوبی داشته اند در مقایسه با گروهی که وضعیت روانی آنان نامناسب ارزیابی شده است، معنی دار بوده است(11) حسینی  و همکارانش در سال 1386 تحقیقی با هدف تعیین همبستگی عزت نفس و پیشرفت تحصیلی دانشجویان دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی تهران انجام داد اند.

ضریب همبستگی پیرسون رابطه معنی داری را بین عزت نفس و وضعیت تحصیلی دانشجویان توان بخشی نشان داد (36/0=r) ولی پیشرفت تحصیلی با رشته و ترم تحصیلی و جنسیت و وضعیت تاهل و محل زندگی ارتباط نداشت (1) خیر و همکارانش مطالعه ای با هدف بررسی رابطه مهارت های مقابله با استرس و پیشرفت تحصیلی دانشجویان با توجه به برخی از عوامل جمعیت شناختی مانند جنسیت، وضعیت تأهل و محل اقامت (خوابگاه یا غیر خوابگاه) انجام داده اند.

نتایج، حاکی از آن بود که مهارت ارزیابی موقعیت تأثیری مثبت بر پیشرفت تحصیلی دانشجویان دارد. به علاوه پیشرفت          تحصیلی دانشجویانی که در خوابگاه های دانشجویی زندگی    می کنند،کمتر از سایر دانشجویان است. زنان نسبت به مردان و دانشجویان مجرد نسبت به دانشجویان متأهل، از پیشرفت تحصیلی بالاتری برخوردار بودند(7). با توجه به نتایج مطالعه  می توان چنین بیان کرد که به طور کلی  ابعاد مختلف وضعیت روانشناختی و اجتماعی مانند عزت نفس، اعتماد به نفس، حمایت اجتماعی، سلامت اجتماعی و رضایت از زندگی با وضعیت تحصیل دانشجویان می تواند تاثیر گذار باشد و این ارتباط معمولاً متقابل است یعنی شاخص های اجتماعی و روانی بر وضعیت تحصیلی تاثیر می گذارند و وضعیت تحصیلی نیز در ارتقاء یا تنزل سلامت روانی و اجتماعی موثر می باشد.

تضاد منافع

این مطالعه فاقد تضاد منافع می باشد.

تشکر و قدردانی

 بدین وسیله مراتب سپاس خود را از مرکز تحقیقات راهبردی آموزش پزشکی، تهران(نصر) به عنوان حامی مالی، معاونت محترم تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی و همچنین اساتید، دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی اعلام می داریم.