دوماهنامه علمی پژوهشی

 مقدمه

آسم یک بیماری تنفسی است که با حملات اسپاسم در برونش ها باعث تنفس سخت می گردد (1). این بیماری معمولا با پاسخ های آلرژیک و افزایش حساسیت در ارتباط است. این بیماری می تواند به صورت شدید خود را نشان دهد و در بیمارانی که علائم شدید دارند اختلالات خلقی شایع است (2).  در بیش‌تر پژوهش های اولیه، آسم به عنوان بیماریی با علل روانی معرفی شده است (3) و بیماران از تاب آوری یا انعطاف روانشناختی (resilience) کمتری برخوردار می باشند (4). تاب‌آوری به توانایی سازگاری موفقیت‌آمیز با شرایط تهدیدکننده اطلاق می شود (5). تاب‌آوری را سازگاری مثبت فرد در واکنش به شرایط ناگوار می‌دانند (6). تاب‌آوری، تنها پایداری در برابر آسیب‌ها یا شرایط تهدیدکننده نیست، بلکه شرکت فعال و سازنده فرد در محیط نیز می باشد (7). تاب‌آوری نوعی ترمیم خود با پی‌آمدهای مثبت هیجانی، عاطفی و شناختی است (8). از طرف دیگر افراد تاب آور در زمینه بهزیستی روانشناختی (psychological well-being) از وضعیت مناسب برخوردارند (9). 

ﺑﻬﺰیﺴﺘﯽ روان­ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﺗﻼش ﻓﺮد ﺑﺮای ﺗﺤﻘﻖ ﺗﻮاﻧﺎیﯽ­ﻫﺎی ﺑﺎﻟﻘﻮه­ی واﻗﻌﯽ ﺧﻮد است (10). بهزیستی روان‌شناختی یک مفهوم چندبعدی شامل پذیرش خود، روابط مثبت با دیگران، خودمختاری، تسلط بر محیط، زندگی هدفمند و رشد فردی است (11).از جانبی دیگر یکی از مهمترین نیازهای روانی انسان امید به زندگی (life expectancy) است (12). امید به زندگی به انسان انگیزه شادابی و نشاط می­دهد (13). 

امید به زندگی با فلسفه ی زندگی ارتباط دارد و از این رو در مکاتب مادّی و پوچ گرایی جایگاهی ندارد (14). توجه به قوانین هستی، ارتباط با خدا و خود، توجه به آفرینش انسان عواملی هستند که موجب تقویت امید به زندگی انسان خواهند شد (15).

امید حالت انگیزشی مثبتی است که مبتنی بر حس راه­یابی است و محصول تعامل فرد با محیط است (16)، و باعث می شود فرد با وجود موانعی که در مسیر زندگی خود دارد انگیزه خود را همواره حفظ کند (17).

درمان های آسم اکثرا به صورت دارویی می باشند اما در موج سوم اصلاح و تلفیق با رویکرد شناختی  رفتاری با اصول اساسی مسولیت‌ها و درک واقعیت استوار‌تر شده است و درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (acceptance and commitment therapy) می باشد (18)، که با تأکید بیشتر بر جنبه‌های شناختی به وجود آمدند و بر نقش باورها، طرح واره‌ها و نظام پردازش اطلاعات در ایجاد اختلالات روانی تاکید دارد (19). هدف اصلی درمان پذیرش و تعهد ایجاد انعطاف پذیری روانی است (20).

در رویکرد پذیرش و تعهد بر خلاف درمان‌شناختی رفتاری، محتوای افکار، احساسات و حس‌های بدنی بررسی نمی‌شوند (21)، بلکه شیوه‌هایی که افراد بدان وسیله به تجارب خویش می‌پردازند، مورد بررسی قرار می‌گیرد (22).

در همین راستا پژوهش محمودفخه، خادمی و تسبیح سازان (1398) دریافتند که درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر بهزیستی روان‌شناختی مؤثر است (23).فراهانی و حیدری (1397) نشان دادند که درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد باعث افزایش تاب آوری شده  است (24).

 Passmore (2018) دریافتند که آموزش مبتنی بر پذیرش و تعهد بر ارتقا سلامت و بهزیستی روانشناختی اثر دارد (25). Hughes و همکاران (26) نشان دادند که درمان پذیرش و تعهد با بهبود وضعیت روانشناختی و افزایش تاب آوری و انعطاف روانشناختی اثر دارد. از طرفی پژوهش ها نشان می‌دهد که بین 2 تا 4 درصد کل جمعیّت به آسم دچارند (27). افراد مبتلا به آسم زیر فشارهای روانی زیادی قرار دارند (28).

 نتایج اخیر نشان دهنده وجود رابطه میان نوع سیستم مغزی رفتاری با آسیب روانی و مشکلات همراه شامل نقش پردازش شناختی و بیماری جسمی مانند آسم می باشد (29).

این بیماری با توجه به شدت آن می تواند حتی جان افراد را به خظر بیندازد، بنابراین لزوم استفاده از درمان های متفاوت از جمله درمان های روانشناختی که در این بیماری بسیار نقش دارد ضروری است.

به طور کلی هدف اصلی این پژوهش ارزیابی اثر درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر تاب آوری، بهزیستی روانشناختی و امید به زندگی در بیماران آسماتیک با سلامت روان پایین می باشد.

روش بررسی

روش تحقیق حاضر از نوع شبه آزمایشی از نوع پیش آزمون و پس آزمون برای دو گروه آزمایش و کنترل  بود. جامعه آماری پژوهش حاضر را افراد مبتلا به بیماری آسم با سلامت روانی پایین (مطابق با نقطه برش پرسشنامه سلامت روان GHQ-28)

در درمانگاه ریه کلینیک ویژه  شهر ساری تشکیل دادند.

تعداد 30 نفر به صورت در دسترس با توجه به معیارهای ورود به پژوهش انتخاب شده و به صورت تصادفی به دو گروه آزمایش 15 نفره و کنترل 15 نفره منتصب شدند.

معیارهای ورود به مطالعه شامل: بیماران آسماتیک با نمره 23 به بالا در پرسشنامه سلامت (GHQ-28)، بازه سنی20 تا 60 سال که حداقل 2 سال از تشخیص آنها گذشته باشد، شدت بیماری آسم در سطح متوسط به تشخیص پزشک معالج مرکز درمانی، عدم همراهی اختلالات روانی و جسمانی که در شرکت در جلسات درمانی مداخله ایجاد نماید، عدم دریافت داروهای تاثیر گذار در فرایند همکاری در جلسات، موافقت افراد در خصوص شرکت در طرح پژوهش.

معیارهای خروج از پژوهش شامل: تکمیل ناقص پرسشنامه ها، عدم شرکت کردن 2 جلسه متوالی، تمایل به خروج از مطالعه در هر زمان.

در فرآیند اجرایی در ابتدا در گروه آزمایشی قبل از شروع مداخله توضیحاتی در خصوص هدف مطالعه و حفظ رازداری مطالب به آزمودنی ها داده شد و جلسات درمان پذیرش و تعهد در کلینیک درمانی تشکیل شد و محتوای جلسات پژوهش براساس بسته درمانی Hayes و همکاران (30) در 8 جلسه 60 دقیقه ای بر روی گروه آزمایش انجام شد( جدول 1). هیچ مداخله ای طی این مدت بر روی گروه کنترل صورت نگرفت. قبل از اجرای جلسات، پیش آزمون از هر دو گروه تهیه شد و در پایان جلسات از هر دو گروه پس آزمون گرفته شد.

جدول1: خلاصه جلسات درمانی مبتنی بر پذیرش وتعهد

در این پژوهش از پرسشنامه های تاب آوری، امید به زندگی، بهزیستی روانشناختی، و سلامت عمومی استفاده شد.

این پرسشنامه توسط & Connor  Davidson در سال 2003 با 25 سوال طراحی شد (7) و در طیف لیکرت از کاملاً نادرست= ۰ به ندرت= ۱ گاهی درست= ۲ اغلب درست= ۳ همیشه درست= ۴ نمره گذاری می شود و دارای یک نمره کل است. در این پرسش­نامه حداکثر نمره 100 و حداقل نمره صفر می­باشد و نمره­ی هرآزمودنی برابر مجموع  نمرات از هر یک از سوالات است. برای بدست آوردن امتیاز کلی پرسشنامه، مجموع امتیازات همه سوالات با هم جمع  می شود. این امتیاز دامنه ای از ۰ تا ۱۰۰ است. هر چه این امتیاز بالاتر باشد، بیانگر تاب آوری بیشتر فرد پاسخ دهنده  می باشد و برعکس. روایی همگرای این پرسش­نامه با استفاده از پرسش­نامه سرسختی کوباسا روی 30 نفر انجام شده و نتایج نشان داد که پرسش­نامه­ تاب­آوری با پرسش­نامه­ی سرسختی کوباسا 83/0 ارتباط دارد، ولی با استرس ادراک شده 76/0- رابطه دارد و نشان می­دهد که سطح بالای تاب­آوری با استرس تجربه شده­ پایین ارتباط دارد و همچنین پایایی آزمون – باز آزمون این پرسش­نامه 87/0 محاسبه شد (7). به طور کلی نتایج نشان از پایایی و روایی مطلوب پرسش­نامه­ تاب­آوری را نشان می­دهد. در ایران جوکار (31) روایی سازه و محتوا را تایید نمود و پایایی به روش ضریب آلفای کرونباخ را 93/0 بدست آورد.

پرسشنامه امید به زندگی توسط Snyder و همکاران در سال 1991  با 12 سوال طراحی شده است (32) و در 2 بعد «تفکر عاملی 2، 9، 10 و 12 و تفکر راهبردی 1، 4، 7 و 8»، در طیف 5 گزینه­ای لیکرت (خیلی کم، کم، متوسط، زیاد و خیلی زیاد) طراحی شده است که به ترتیب از 1 تا 5 نمره­گذاری می­شوند. همچنین در این پرسش­نامه سوال­های 1، 5، 7 و 11 به عنوان سوال­های انحرافی درنظر گرفته شد. برای بدست آوردن امتیاز کلی پرسشنامه، مجموع امتیازات تک تک سوالات با هم محاسبه می شوند. امتیازات بالاتر، نشان دهنده امید به زندگی بیشتر در فرد پاسخ دهنده خواهد بود و برعکس. ﺷﻮاﻫﺪ اوﻟﯿﻪ در ﻣﻮرد اﻋﺘﺒﺎر و ﭘﺎیﺎیﯽ ایﻦ آزﻣﻮن ﺗﻮﺳﻂ اشنایدر و ﻫﻤﮑﺎران ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﺪه اﺳﺖ. ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻋﺎﻣﻞ اﮐﺘﺸﺎﻓﯽ دو مولفه تفکر عاملی و تفکر راهبردی ﻣﻘﯿﺎس را ﺗﺄیﯿﺪ ﮐﺮده اﻧﺪ. آﻟﻔﺎی ﮐﺮوﻧﺒﺎخ پرسشنامه ﺑﯿﻦ 74/0 ﺗﺎ 84/0 و ﭘﺎیﺎیﯽ ﺑﺎزآزﻣﺎیﯽ آن در یﮏ دوره 10 ﻫﻔﺘﻪای 80/0 ﺑﻪدﺳﺖ آﻣﺪه اﺳﺖ. روایﯽ محتوا و سازه ایﻦ ﻣﻘﯿﺎس در ایﺮان در ﭘﮋوﻫﺶ ﻋﻼءاﻟﺪیﻨﯽ، ﮐﺠﺒﺎف و ﻣﻮﻟﻮی (33) ﺗﺄیﯿﺪ ﺷﺪه اﺳﺖ و پایایی به روش الفای کرونباخ برای دو عامل تفکر عاملی 73/0 و تفکر راهبردی 78/0 و برای کل را 81/0 گزارش نموده است.

این پرسشنامه توسط  Ryffو همکاران در سال 2002 سوال ساخته شد (34). این مقیاس 18 گویه دارد و نمره گذاری آن براساس طیف لیکرت شش درجه­ای از 1 (کاملاً مخالفم) تا 6 (کاملاً موافقم) می باشد؛ حداقل نمره قابل کسب در این مقیاس 18 و حداکثر نمره 108 می باشد و و دارای شش خرده مقیاس پذیرش خود، روابط مثبت با دیگران، خودمختاری، تسلط بر محیط، زندگی هدفمند و رشد فردی است، و یک نمره کل می باشد. در این مقیاس، سوالات 3، 4، 5، 9، 10، 13، 16، 17 به صورت معکوس نمره گذاری می شود و بقیه سوالات به صورت مستقیم نمره گذاری می شوند. نمره بالاتر  در این پرسشنامه نشان دهنده بهزیستی روان‌شناختی بیشتر فرد می باشد. ریف روایی سازه و همزمان ابزار را تایید و پایایی آن را در پژوهش‌های مختلف با روش آلفای کرونباخ برای خرده مقیاس استقلال 73/0، تسلط بر محیط 70/0، رشد شخصی 86/0، ارتباط مثبت با دیگران 79/0، هدفمندی در زندگی 84/0، پذیرش خود 87/0 و کل آن 89/0 گزارش نمود. هم چنین خانجانی و همکاران (11) روایی سازه و همزمان را تایید و پایایی آن را با روش آلفای کرونباخ برای استقلال 70/0، تسلط بر محیط 69/0، رشد شخصی 82/0، ارتباط مثبت با دیگران 77/0، هدفمندی در زندگی 79/0، پذیرش خود 88/0 و کل آن 89/0 گزارش کردند. در پژوهش حاضر پایایی به روش آلفای کرونباخ برای استقلال 66/0، تسلط بر محیط 65/0، رشد شخصی 79/0، ارتباط مثبت با دیگران 78/0، هدفمندی در زندگی 80/0، پذیرش خود 84/0 و کل آن 86/0 بدست آمد.

پرسشنامه سلامت عمومی توسط Goldberg و همکاران در سال 1972 ساخته شد (35). به صورت 4 گزینه‌ای است و پاسخ آزمودنی به هر سؤال در یک طیف چهار درجه‌ای «اصلاً، در حد معمول، به مراتب بیش‌تر از حد معمول، تقریباً بیش‌تر از حد معمول» مشخص می‌شوند. نمره بالاتر نشان دهنده وضعیت بدتر است و نقطه برش آن 23 است، این پرسشنامه از 4 زیر مقیاس علائم جسمانی، اضطراب، اختلال در کارکرد اجتماعی، افسردگی و یک نمره کلی سلامت تشکیل شده است. روایی سازه و محتوا توسط سازندگان تایید شد و پایایی به روش آلفای کرونباخ برابر با 92/0 بدست آمد در ایران نوربالا و همکاران (36) روایی سازه و محتوا را تایید و پایایی به روش آلفای کرونباخ را 90/0 بدست آوردند و در پژوهش حاضر پایایی کل 88/0 بدست آمد.

در این پژوهش برای تایید توزیع نرمال داده ها از آزمون های کشیدگی و چولگی، و شاپیرو ویلکز استفاده شد. پیش فرض ها با استفاده از آزمون همگنی باکس، آزمون لوین و شیب رگرسیون نیز بررسی شدند. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات بدست آمده از روش تحلیل کوواریانس چند متغیره با نرم افزار SPSS  نسخه 18 استفاده شد.

این مطالعه در کمیته اخلاق دانشگاه آزاد اسلامی بندرگز با شناسه اخلاق IR.MAZUMS.RCE.1398.1243  در رشته روانشناسی عمومی مورد تایید قرار گرفته است.

یافته­ها

در ابتدا پیش فرض های آماری با استفاده از آزمون های کشیدگی و چولگی، جعبه ای، شاپیرو ویلکز بررسی شد و نرمالی داده ها تایید گردید و  سپس از روش تحلیل کوواریانس چند متغیره برای تجزیه تحلیل داده ها استفاده شد.

اطلاعات جمعیت شناختی گروه نمونه در شاخص های متفاوت جمعیت شناختی در دو گروه آزمایش و کنترل نشان داده               می شود.

در وضعیت شغلی در گروه ازمایش 12 نفر  شغل ازاد و 3 نفر خانه دار، و در گروه کنترل 7 نفر  شغل ازاد و  8  نفر خانه دار بودند.

در وضعیت تحصیلی در گروه آزمایش 4 نفر زیر دیپلم، 9 نفر دیپلم، و 2 نفر لیسانس و بالاتر، و در گروه کنترل 5 نفر زیر دیپلم، 6 نفر دیپلم، و 4 نفر لیسانس و بالاتر بودند (جدول 2).

شاخص های توصیفی همچون میانگین و انحراف استاندارد متغیر تاب آوری و خرده مقیاس های امید به زندگی و بهزیستی روان‌شناختی در گروه آزمایش و کنترل در پیش آزمون و پس آزمون را نشان می دهد. در بررسی پیش فرض ها آزمون همگنی باکس، آزمون لوین و شیب رگرسیون تایید شد، بنابراین پیش فرض استفاده از آزمون تحلیل کوواریانس چند متغیره رعایت شده است (جدول 3).

جدول2: مشخصات جمعیت شناختی نمونه های دو گروه

جدول 3: شاخص های توصیفی متغیرها در گروه آزمایش و کنترل

جدول4: نتایج حاصل از تحلیل واریانس چند متغیره بر روی تاب آوری، بهزیستی روانشناختی و امید به زندگی در بیماران آسماتیک

نتایج این آزمون حاکی از آن است که در مجموع بین خرده مقیاس استقلال (012/0P=، 504/7F=)، تسلط بر محیط (004/0P=، 255/10F=)، رشـد شخصـی (000/0P=، 122/18F=)، ارتباط مثبت با دیگران (000/0P=، 047/18F=)، هدفمندی در زندگی (005/0P=، 664/9F=)، پذیرش خود  (043/0P=، 628/4F=)، بهزیستی روان‌شناختی  (000/0P=، 780/73F=)، تفکر عاملی (000/0P=، 170/17F=)، تفکر راهبردی (001/0P=، 607/12F=)، امید به زندگی (000/0P=، 279/43F=) و تاب آوری  (001/0P=، 942/9F=)، در دو گروه آزمایش و کنترل در پیش آزمون و پس آزمون تفاوت معناداری وجود دارد. که به طور کلی حکایت از اثر درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر تاب آوری، بهزیستی روانشناختی و امید به زندگی در بیماران آسماتیک دارد (جدول 4).

بحث و نتیجه‌گیری

هدف این پژوهش بررسی اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر تاب آوری، بهزیستی روانشناختی و امید به زندگی در بیماران آسماتیک با سلامت روان پایین بود و با توجه به نتایج تحلیل انجام شده، درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر تاب آوری، بهزیستی روانشناختی و امید به زندگی در بیماران آسماتیک اثر داشته و موجب افزایش این متغیرها شده است. در همین راستا پژوهشها نشان دادند که درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد باعث افزایش تاب آوری (24)، بهبود وضعیت روانشناختی و افزایش تاب آوری و انعطاف روانشناختی (26)، ارتقا سلامت و بهزیستی روانشناختی (25)، و افزایش بهزیستی روان‌شناختی مؤثر است (23). در تبیین اﻳﻦ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻣﻲ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﺑﮑﺎرﮔﯿﺮی رویﮑﺮد ﭘﺬیﺮش و ﺗﻌﻬﺪ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺳﺎزوﮐﺎری ﻧﻬﻔﺘﻪ در آن ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﺬیﺮش، اﻓﺰایﺶ آﮔﺎﻫﯽ، ﺣﺴﺎﺳﯿﺖزدایﯽ، ﺣﻀﻮر در ﻟﺤﻈﻪ، ﻣﺸﺎﻫﺪهﮔﺮی ﺑﺪون ﻗﻀﺎوت، رویﺎرویﯽ و رﻫﺎﺳﺎزی در ﺗﻠﻔﯿﻖ ﺑﺎ ﻓﻨﻮن رﻓﺘﺎردرﻣﺎﻧﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﺳﻨﺘﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺿﻤﻦ ﮐﺎﻫﺶ ﻋﻼﺋﻢ رواﻧﯽ، اﺛﺮﺑﺨﺸﯽ را اﻓﺰایﺶ داده و ﻣﻮﺟﺐ اﻓﺰایﺶ ﺗﺎب آوری، بهزیستی روانشناختی و حتی امید به زندگی ﻣﯽﮔﺮدد(21). درﻣﺎﻧﮕﺮان ﺑﻪ ﺟﺎی ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺑﺮ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺷﮑﻞ ﻣﺤﺘﻮی، ﺑﻪ ﻣﺮاﺟﻊ در ﭘﺬیﺮش و داﺷﺘﻦ ﺗﻤﺎیﻞ ﺑﻪ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻧﻤﻮدن اﻓﮑﺎر و اﺣﺴﺎﺳﺎت ﮐﻤﮏ ﻧﻤﻮده و ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻨﻮن ذﻫﻦآﮔﺎﻫﯽ ﺑﺮ اﺻﻼح ﺗﻮﺟﻪ و آﮔﺎﻫﯽ ﻣﺮاﺟﻌﯿﻦ ﺗﺄﮐﯿﺪ ﻣﯽورزﻧﺪ (22). ایﻦ رویﮑﺮد، یﮏ درﻣﺎن شناختی- رﻓﺘﺎری اﺳﺖ ﮐﻪ از ﻣﻬﺎرتﻫﺎی ذﻫﻦآﮔﺎﻫﯽ، ﭘﺬیﺮش و ﮔﺴﻠﺶ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﺑﺮای اﻓﺰایﺶ اﻧﻌﻄﺎفﭘﺬیﺮی روانﺷﻨﺎﺧﺘﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﺪ (10). در ایﻦ درﻣﺎن ﻫﺪف از ﺗﺎﮐﯿﺪ ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺮ ﺗﻤﺎیﻞ اﻓﺮاد ﺑﻪ ﺗﺠﺮﺑﻪﻫﺎی دروﻧﯽ ایﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ آنﻫﺎ ﮐﻤﮏ ﺷﻮد ﺗﺎ اﻓﮑﺎر آزاردﻫﻨﺪهﺷﺎن را ﻓﻘﻂ ﺑﻪﻋﻨﻮان یﮏ ﻓﮑﺮ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﮐﻨﻨﺪ و از ﻣﺎﻫﯿﺖ ﻧﺎﮐﺎراﻣﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻓﻌﻠﯽﺷﺎن آﮔﺎه ﺷﻮﻧﺪ و ﺑﻪﺟﺎی ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ آن، ﺑﻪ اﻧﺠﺎم آنﭼﻪ در زﻧﺪﮔﯽ ﺑﺮایشان ﻣﻬﻢ و در راﺳﺘﺎی ارزشﻫﺎیشان اﺳﺖ، ﺑﭙﺮدازﻧﺪ (25). درﻣﺎن ﭘﺬیﺮش و ﺗﻌﻬﺪ از اﻓﺰایﺶ ﺗﻮاﻧﺎیﯽ ﻣﺮاﺟﻌﺎن ﺑﺮای ایﺠﺎد ارﺗﺒﺎط ﺑﺎﺗﺠﺮﺑﻪﺷﺎن در زﻣﺎن ﺣﺎل و ﺑﺮ اﺳﺎس آﻧﭽﻪ در آن ﻟﺤﻈﻪ ﺑﺮای آنﻫﺎ اﻣﮑﺎنﭘﺬیﺮ اﺳﺖ، ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽﺷﻮد. در ایﻦ درﻣﺎن ﺗﻤﺮیﻦﻫﺎی ﺗﻌﻬﺪ رﻓﺘﺎری ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﻓﻨﻮن ﮔﺴﻠﺶ و ﭘﺬیﺮش و ﻧﯿﺰ ﺑﺤﺚﻫﺎی ﻣﻔﺼﻞ ﭘﯿﺮاﻣﻮن ارزشﻫﺎ و اﻫﺪاف ﻓﺮد و ﻟﺰوم ﺗﺼﺮیﺢ ارزشﻫﺎ، ﻫﻤﮕﯽ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﻓﺰایﺶ ﻣﯿﺰان ﺗﺎب آوری، بهزیستی روانشناختی و امید به زندگی و ابعاد آن شامل تفکر عاملی و تفکر راهبردی در بیماران آسماتیک ﺷﺪ. همچنین افزایش در خرده مقیاس های بهزیستی روانشناختی شامل استقلال، تسلط بر محیط،  رشد شخصی، ارتباط مثبت با دیگران ، هدفمندی در زندگی و پذیرش خود نیز واضحا دیده شد. در ایﻨﺠﺎ ﺑﺎ ﺟﺎیﮕﺰیﻦ ﮐﺮدن ﺧﻮد ﺑﻪ ﻋﻨﻮان زﻣﯿﻨﻪ، بیماران آسماتیک ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ رویﺪادﻫﺎی دروﻧﯽ ﻧﺎﺧﻮﺷﺎیﻨﺪ را در زﻣﺎن ﺣﺎل ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﯽ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﮐﻨﻨﺪ و ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺟﺪا ﮐﺮدن ﺧﻮد از واﮐﻨﺶﻫﺎ، ﺧﺎﻃﺮات و اﻓﮑﺎر ﻧﺎﺧﻮﺷﺎیﻨﺪ ﺷﺪﻧﺪ. در واﻗﻊ ﺑﻪ آنﻫﺎ آﻣﻮزش داده ﺷﺪ ﮐﻪ در درﻣﺎن ﭘﺬیﺮش و ﺗﻌﻬﺪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻓﺮایﻨﺪﻫﺎی ﻣﺮﮐﺰی ﺑﺎزداری ﻓﮑﺮ را رﻫﺎ ﮐﻨﻨﺪ، از اﻓﮑﺎر آزاردﻫﻨﺪه رﻫﺎیﯽ یﺎﺑﻨﺪ؛ ﺑﻪ ﺟﺎی ﺧﻮد ﻣﻔﻬﻮمﺳﺎزی ﺷﺪه، ﺧﻮد ﻣﺸﺎﻫﺪهﮔﺮ را ﺗﻘﻮیﺖ ﻧﻤﺎیﻨﺪ، رویﺪادﻫﺎی دروﻧﯽ را ﺑﻪ ﺟﺎی ﮐﻨﺘﺮل ﺑﭙﺬیﺮﻧﺪ، ارزشﻫﺎیﺸﺎن را ﺗﺼﺮیﺢ ﮐﻨﻨﺪ و ﺑﻪ آنﻫﺎ ﺑﭙﺮدازﻧﺪ. ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ، در ایﻦ درﻣﺎن اﻓﺮاد یﺎد ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ ﮐﻪ اﺣﺴﺎﺳﺎﺗﺸﺎن را ﺑﭙﺬیﺮﻧﺪ ﺗﺎ ایﻨﮑﻪ از آنﻫﺎ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ و ﺑﻪ اﻓﮑﺎر و ﻓﺮایﻨﺪ ﺗﻔﮑﺮﺷﺎن ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪی ذﻫﻦ آﮔﺎﻫﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﭘﺮداﺧﺘﻪ و آنﻫﺎ را در ﺟﻬﺖ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎی ﻫﺪف ﻣﺤﻮر ﭘﯿﻮﻧﺪ دﻫﻨﺪ (30). درﻣﺎن ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﭘﺬیﺮش و ﺗﻌﻬﺪ و ﻓﻨﻮن آن، ﻣﺸﺎﻫﺪه و ﺗﻮﺻﯿﻒ ﺑﺪون ﻗﻀﺎوت ﺗﺠﺎرب در زﻣﺎن ﺣﺎل را ﺗﺸﻮیﻖ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ، ﭼﯿﺰی ﮐﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان یﮏ ﻓﺮایﻨﺪ داﻧﺴﺘﻦ از آن یﺎد ﻣﯽ ﺷﻮد (26). ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻼﺻﻪ، درﻣﺎن ﭘﺬیﺮش و ﺗﻌﻬﺪ ﺗﻼش ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ اﻓﺮاد یﺎد دﻫﺪ ﮐﻪ اﻓﮑﺎر و اﺣﺴﺎﺳﺎﺗﺸﺎن را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﮐﻨﻨﺪ؛ ﺑﻪ ﺟﺎی ایﻨﮑﻪ ﺗﻼش ﮐﻨﻨﺪآنﻫﺎ را ﻣﺘﻮﻗﻒ ﺳﺎزﻧﺪ، و از اﻓﺮاد ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ در ﺟﻬﺖ اﻫﺪاف و ارزشﻫﺎیﺸﺎن ﮐﺎر ﮐﻨﻨﺪ و اﻓﮑﺎر و اﺣﺴﺎﺳﺎت ﺧﻮد را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﮐﻨﻨﺪ. البته بایستی در نظر داشت که این پژوهش با محدودیت­های تحقیق روبرو بوده است از جمله محدود شدن پژوهش به بیماران آسماتیک با سلامت روان پایین در درمانگاه ریه کلینیک ویژه شهر ساری و محدود بودن به بازه ی سنی 20 تا 60 ساله و محدودیت به زمان اجرای پژوهش در پاییز 1398.  همچنین با توجه به فرایند درمان افراد توسط مراکز امکان دریافت مراحل پیگیری طولانی تر میسر نبود.

این پژوهش نشان داد که درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر تاب آوری، بهزیستی روانشناختی و امید به زندگی در بیماران آسماتیک اثر دارد. همچنین این درمان باعث بهبود ابعاد امید به زندگی شامل تفکر عاملی و تفکر راهبردی و خرده مقیاس های استقلال، تسلط بر محیط،  رشد شخصی، ارتباط مثبت با دیگران ، هدفمندی در زندگی و پذیرش خود نیز شده است. بنابراین روانشناسان، روانپزشکان و سایر درمانگران در مراکز درمانی می­توانند از این درمان برای کاهش شدت علایم و افزایش بهزیستی روانشناختی، تاب آوری و امید به زندگی بیماران استفاده کنند و با آموزش تکنیک های بسیار کارآمد این روش درمانی مانند کنترل هیجانی و شناختی می توان سبب پاسخ های موثر این افراد در شرایط پرفشار گردد.

تضاد منافع

این پژوهش هیچ گونه تعارض منافعی با هیچ سازمانی در ابعاد متفاوت نداشته است.

تشکر و قدردانی

نویسندگان از تمامی بیماران شرکت کننده در پژوهش بابت همکاری در این پژوهش و  همچنین کلنیک ویژه ساری تشکر می نمایند.