BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
URL: http://tbj.ssu.ac.ir/article-1-3041-fa.html
نویسندگان :حسین فلاح زاده1 ، سحربلانیان 2، محمدعلی مروتی شریف آباد٣
1.استاد مرکز تحقیقات و پیشگیری بیماری های غیر واگیر، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید صدوقی، یزد، ایران.
2.نویسنده مسئول: کارشناس ارشد سلامت سالمندی، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید صدوقی، یزد، ایران. تلفن تماس :09162602978 E-mail:sahar.balanian@gmail.com
3 .استاد مرکزتحقیقات سلامت سالمندی، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید صدوقی، یزد ،ایران .
چکیده
مقدمه: یائسگی می تواند تاثیرات منفی، برکیفیت زندگی زنان یائسه بگذارد.ارزیابی کیفیت زندگی زنان شهریزد پس ازیائسگی وعوامل مرتبط با آن درسال1398هدف اصلی این پژوهش است.
روش بررسی: این مطالعه توصیفی مقطعی می باشد،درآن 250 نفراز زنان یائسه بالای50 سال شهریزد بررسی شدند.ازپرسشنامه کیفیت زندگی SF-36استاندارد استفاده گردید.میانگین نمره کیفیت زندگی زنان یائسه درحیطه های مختلف همچنین میانگین آن درابعاد مختلف محاسبه گردیدوآنالیز رگرسیون برای تاثیر متغیرها برروی حیطه های پرسشنامه و همچنین برروی میانگین سن یائسگی انجام گرفت.
یافته ها: بین کیفیت زندگی و متغیرهای آموزش ، BMI ، تعداد فرزندان در برخی ابعاد رابطه معنی داری وجود داشت ، اما دررابطه با شغل و سن یائسگی معنی دار نبود. متغیرهای تحصیلات ، اشتغال ، BMI با میانگین سن یائسگی رابطه مستقیم و معناداری داشتند ، اما بین تعداد کودکان با میانگین سن یائسگی رابطه معنی داری نداشت.
نتیجه گیری:نتایج این مطالعه نشان داد تحصیلات بر سلامت جسمی ، انجام بهتر عملکرد و نشاط بیشترو BMI بالاتر (طبیعی) بر توانایی عملکرد اجتماعی و سلامت جسمی بیشتر و کودکان بیشتر بر نشاط و بهبود نقش زنان یائسه اثرگذاربوده و کیفیت زندگی آنها را بهبود می بخشد.که این اطلاعات می تواند کمک زیادی به برنامه ریزان کشور درجهت اقداماتی برای بهبود کیفیت زندگی زنان پس از یائسگی داشته باشد.
واژه های کلیدی:کیفیت زندگی، یائسگی، زنان یائسه، یزد
این مقاله برگرفته از پایان نامه کارشناسی ارشد دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد می باشد.
مقدمه
یائسگی به توقف دائمی عملکردتخمدان وپایان دادن به پتانسیل تولیدمثل زنان می گویند،یائسگی قطعی توسط آزمایشFSH یا اندازه گیری PHواژن و یاگذشتن یک سال از زمان آخرین قاعدگی تعیین می شود(١).
یائسگی در زنان با رسیدن به سنین بالا به دنبال تغییرات فیزیولوژیک ناشی از فقدان فعالیت تخمدان هاوتغییرات هورمونی رخ داده و باعث بوجودآمدن علائم وعوارضی می شودکه می تواند همراه با مسن شدن بر زندگـی زنان تاثیـر بگـذارد(3،2).
شایع ترین و مشخــص ترین نشانـه یائسگی بصورت اختلالات دوره ای، بر افروختگی و تعریق ناگهانی به همراه لرز، تپش قلب، احساس اضطراب، احساس فشار در سر و سینه، احساس سوختن، تهوع، خفگی و عدم تمرکز توصیـف می شود(٤). مـطالعـات نشان داده است که گرگرفتگی برکار، فعالیت های اجتماعی، اوقات فراغت، خواب، خلق وخو، تمرکز،ارتباط با دیگران، فعالیت هـای جنسـی وکیفیت کلی زندگـی تاثیــر مــی گــذارد (٥).
کیفیت زندگی یک مفهوم ذهنی و انتزاعی است و به قضاوت ذهنی فرد از جنبه های زندگی یا کل وضعیت زندگی گفته می شود (٦) .کیفیت زندگی یک مفهوم چند بعدی است و در پنج بعد سلامت جسمانی، رفاه مادی، سلامت اجتماعی، رفاه عاطفی، وجنسی سنجیده می شود(٧).
مطالعات نشان داده است که متغیر های سن، وضعیت تاهل، میزان تحصیلات،تعداد فرزندان، فعالیت جنسی وعلائم یائسگی نقش مهمی در میزان کیفیت زندگی زنان دارد(٨).
مطالعات مختلف در ایران و سایر نقاط دنیا نیز بیشتر بیانگر
تأثیرمنفی یائسگی برکیفیت زندگی زنان یائسه است(٩). همین طور مطالعات نشان داده که یائسگی بیشتر برجنبه های فیزیکی، روانشناختی و جنسی زنان اثرگذار است (١٠).
رویکــرد نوین و خردمندانه به یائسگی باعث می شود تا برای بسیـاری از پیامدهای جسمی و روانـی آن چاره اندیشی شود (١١).
مقیاس کیفیت زندگی دارای پتانسیل مهمی برای اندازه گیری درمان و به عنوان یک ابزار پژوهشی است واندازه گیری ادراکات ازاحساسات رفاه و ترکیب آن ها را به یک طرح مراقبت از زن، برای بهبود سلامت او کمک می کند.
علی رغم اهمیت مسئله ،تحقیقات اپیدمیولوژی کمی،در مسائل کیفیت زندگی پس از یائسگی منتشر شده است،که قسمتی ازآن به خاطرکمبود مقیاس وابزارهای اندازه گیری است.
دربین ابزار های اندازه گیری،عملی ترین ابزاری که می توان آن را با روش های استاندارد علمی اعتبار سنجی کرد وبه شکل آسان در مطالعات بکار برد،پرسشنامه است.کیفیت زندگی زنان درسن یائسگی نیز درمطالعات مختلف با ابزار پرسشنامه سنجیده شده است .
پرسشنامه هایی ازجمله پرسشنامه کیفیت زندگی پس از یائسگی(یوتین،٢٠٠٢)، پرسشنامه شاخص کیفیت زندگی (بکر١٩٩٩)، پرسشنامه 36 سوالی کیفیت زندگی مرتبط باسلامتی(دانشگاه اکسفورد،١٩٩٢) ،پرسش نامه کیفیت زندگی یائسگی(مگیل،1992) وپرسشنامه های کیفیت زندگی کلی و عمومی فرد (سازمان جهانی بهداشت 1991) درحال حاضر برای ارزیابی کیفیت زندگی استفاده می شود .درایران برای ارزیابی کیفیت زندگی پس از یائسگی بیشتر از پرسشنامه Menqol استفاده شده است. که روایی و پایایی نسخه فارسی این پرسشنامه نیز توسط فلاح زاده (2010) انجام شده و وضعیت کیفیت زندگی زنان پس از یائسگی درشهر یزد در سال 93 با استفاده از پرسشنامهMenqol توسط ایشان سنجیده شده است.
این پرسشنامه نیز بیشتر بر روی حیطه های جسمی روانی تاکید دارد وحیطه های عاطفی و شغلی درآن مورد بررسی قرار نگرفته است(١2).
با توجه به اهمیت ذکرشده ازپیامدهای جسمی، روانی و اجتماعی که یائسگی برکیفیت زندگی زنان یائسه می گذارد، این مطالعه با هدف بررسی کیفیت زندگی زنان یائسه بالای ٥٠سال (میانگین سن یائسگی درشهریزد) شهر یزد درسال1398 انجام شد.
روش بررسی
پژوهش حاضر یک مطالعه توصیفی از نوع مقطعی بودکه درآن 250 نفر از زنان یائسه بالای 50 سال مراجعه کننده به مراکز بهداشتی درمانی شهر یزد،انتخاب شدند.این حجم از نمونه با استفاده ازمیانگین و قدرت 95% وسطح معنی داری 05/0 P< انتخاب گردید.
یائسگی زنان به این صورت تایید شدکه یا آزمایش پروژسترون آن ها 30 واحد بین المللی درهرمیلی متروبالاتربودو یک سال از آخرین قاعدگی آن ها گذشته بود.
همچنین زنان برای ورود به مطالعه علاوه بریائسگی قطعی وسن بالای 50سال باید ساکن شهریزد،دارای یائسگی طبیعی و بدون
هورمون درمانی جایگزینی طی6ماه گذشته،عدم مصرف داروها، فاقدمشکل روانی(آلزایمر،دمانس،اسکیزوفرنی)وعدم برداشتن رحم یا تخمدان ها بودند.
افراد واجد این شرایط به روش تصادفی انتخاب شدند، به این طریق که تعداد 10 مرکز بهداشت به طور تصادفی انتخاب ودر هر مرکز به طور تصادفی تعداد 23 زن یائسه واجد شرایط به مطالعه وارد شدند سپس،اطلاعاتی مانندآدرس وتلفن مربوط به زنان یائسه واجدشرایط،استخراج شد.
پرسشنامه ها توسط مصاحبه گران آموزش دیده پس ازبرقراری ارتباط بازنان یائسه واجدشرایط،وبیان هدف تحقیق وپاسخگویی به سوالات وابهامات آن هاوکسب رضایت آگاهانه، بیان نکاتی درباره شیوه پاسخگویی و محرمانه بودن پاسخ ها،تکمیل شد.
دراین مطالعه از پرسشنامه SF-36 استفاده شد.نسخه ی فارسی این پرسشنامه توسط جعفری وهمکاران روایی وپایایی شده است(13).
پرسشنامه ی این مطالعه دارای ابعادعملکردفیزیکی،محدودیت عملکردفیزیکی، عاطفی، درد، نشاط، عملکرداجتماعی وسلامت عمومی می باشد.این پرسشنامه دارای 36 سوال است.
سوالات دارای گزینه های 1تا5 بودند،باتوجه به فرم سوالات نیازبه کدگذاری مجدد داشت.سپس سوالات هرحیطه باهم جمع شد.و جمع سوالات هرحیطه برتعداد سوالات تقسیم شد.
میانگین نمرات این مطالعه بین 12تا 76 قرارگرفت از آنجا که نمره76 نشان دهنده بالاتر بودن کیفیت زندگی بود، به عنوان مثال نمره کیفیت زندگی7/46 (زیر50)برای حیطه خستگی نشان می دهدکه بیمار در حال از دست دادن انرژی است و مقداری خستگی را تجربه می کند. داده ها از طریق نرم افزارspss نسخه 18 وبا سطح معنی داری 05/0P< مورد بررسی قرار گرفتند.
این مطالعه پس از بررسی در کمیته اخلاق دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد با اخذ کد IR.SSU.SPH.REC.1398.059 مورد تایید قرار گرفت.
یافته ها
میانگین سن زنان یائسه موردمطالعه١٩٨/٥ ± ٦٢سال،میانگین سن یائسگی درآن ها٥٧٩/٥ ± 58سال ومیانگین BMIدر آن ها 22١/٤± 28 بود.
اکثریت زنان مورد مطالعه بیسواد(78%) ،خانه دار(86%) ودارای حداقل ٢فرزند بودند. بررسی ها نشان دادکه ازمیان حیطه های کیفیت زندگی،حیطه های فیزیکی،عاطفی،نشاط،محدودیت نقش به دلیل سلامت جسمانی،محدودیت نقش به خاطرسلامت عاطفی،بامتغیر تحصیلات ارتباط معنی داری داشت.
متغیرهای سن،BMI باحیطه محدودیت نقش به دلیل سلامت جسمانی ارتباط معنی داری نشان داد. جدول 1میانگین نمره کیفیت زندگی متغیر هارا درهریک از حیطه های پرسشنامه SF-36، نشان می دهد.
پس از بررسی میانگین نمره کیفیت زندگی زنان یائسه در حیطه های مختلف پرسشنامه SF-36 برحسب تحصیلات، سن،سن یائسگی، BMI،شغل وتعداد فرزند، به منظور تعیین عوامل مؤثر بر کیفیت زندگی ازمدل رگرسیون خطی استفاده شد.
به طوری که بین حیطه های معنادار پرسشنامه SF-36 ومتغیرها به طور جداگانه آزمون رگرسیون خطی انجام شد.
آنالیز رگرسیون بررسی تاثیر متغیرهای، تحصیلات، BMI، سن، تعداد فرزند پروری را بر روی میانگین نمره کیفیت زندگی در حیطه های معنادار پرسشنامه SF-36 را نشان می دهد(جدول 2).
در مرحله ی بعدی میانگین سن یائسگی زنان مورد مطالعه برحسب تحصیلات،BMI ، شغل وتعداد فرزند محاسبه گردید
که میانگین سن یائسگی زنان مورد مطالعه برحسب تحصیلات،BMI وشغل معنی دار بود(جدول 3).
پس از بررسی میانگین سن یائسگی زنان مورد مطالعه برحسب تحصیلات،BMI،شغل وتعدادفرزند، به منظور تعیین عوامل مؤثر بر سن یائسگی از مدل رگرسیون خطی استفاده شد. به طوری که برای میانگین ها و متغیر های معنادار شده سن یائسگی به طور جداگانه آزمون رگرسیون خطی انجام شد.
آنالیزرگرسیون جهت بررسی تاثیرمتغیرهای، تحصیلات، و شغل را روی میانگین سن یائسگی زنان مورد مطالعه نشان می دهد( جدول 4).
جدول 1: میانگین نمره کیفیت زندگی متغیرهادرهریک از حیطه های مختلف پرسشنامه SF-36
|
متغیر |
وضعیت |
میانگین درحیطه فیزیکی |
میانگین درحیطه محدودیت نقش به خاطرسلامت فیزیکی |
میانگین درحیطه محدودیت نقش به خاطرسلامت عاطفی |
میانگین درحیطه نشاط |
میانگین درحیطه عاطفی |
میانگین درحیطه عملکرد اجتماعی |
میانگین درحیطه درد |
میانگین در حیطه سلامت عمومی |
|||
|
تحصیل BMI سن سن یائسگی شغل تعداد فرزند |
بیسواد راهنمایی متوسطه دیپلم دانشگاه کلی P ٢٥-١٨ ٣٠-٢٥ ٣٠به بالا کلی P میانسال(٦٤-30) سالمندجوان(٧٥-٥٦) سالمندپیر(٨٥-٦٧) سالمند< ٨٥ کلی P 64 -35)) (65-75) (٨٥-75) کلی P خانه دار بازنشسته کلی P ١فرزند ٢فرزند ٣فرزند ٤فرزند 5 فرزند کلی P |
02/12 26/19 10/16 19/14 23/28 10/12 p=06/0 08/14 99/11 10/13 70/12 p=63/0 38/15 00/12 31/12 10/12 70/12 p=10/0 72/12 43/12 00/18 70/12 p=20/0 34/12 02/15 70/12 P=92/0 05/11 57/12 52/11 50/19 08/16 70/12 P=03/0 |
09/20 67/21 17/22 56/13 87/28 37/20 05/0p= 57/25 57/16 42/23 27/20 p=00/0 08/52 33/47 07/24 25/37 27/20 p=02/0 58/19 60/21 33/35 37/20 p=40/0 22/20 35/21 37/20 P=40/0 06/19 12/19 39/12 63/43 48/21 37/20 P=00/0 |
65/5 44/13 63/16 56/15 44/13 43/15 P=04/0 14/6 08/15 62/5 43/5 p=15/0 72/15 26/15 84/13 50/30 43/15 p=88/0 15/19 09/16 33/13 43/15 p=21/0 58/15 46/14 43/15 P=85/0 57/13 21/15 53/15 96/16 41/14 43/15 P=02/0 |
59/54 54/51 00/51 00/55 55/33 24/54 P=09/0 11/53 00/55 67/53 24/54 p=12/0 83/53 50/54 43/56 50/57 24/54 p=59/0 51/154 58/153 00/55 24/54 P=69/0 29/54 94/53 24/53 P=68/0 50/57 67/63 68/55 62/55 53/53 24/53 P=00/0 |
41/44 77/42 40/44 00/43 53/44 24/44 P=11/0 19/45 97/43 22/44 24/44 p=11/0 31/44 07/44 71/45 00/44 24/44 p=72/0 05/44 59/44 67/46 24/44 p=46/0 31/44 76/43 24/44 P=55/0 00/44 57/43 08/44 27/46 00/44 24/44 P=00/0 |
58/47 23/44 75/38 09/46 67/41 60/46 P=17/0 26/44 88/48 44/44 60/46 p=06/0 18/46 93/46 21/48 00/50 60/46 p=92/0 11/47 61/45 67/41 60/46 p=16/0 06/47 56/43 60/43 P=18/0 25/56 33/45 87/49 55/41 38/43 60/46 P=00/0 |
21/63 81/46 50/63 75/63 50/63 36/63 P=44/0 24/62 38/58 57/54 36/43 p=00/0 55/75 66/76 26/70 25/71 36/70 p=02/0 15/63 99/63 00/60 36/63 p=26/0 28/63 86/63 36/63 P=79/0 63/65 57/63 27/64 76/56 78/64 36/63 P=11/0 |
67/59 31/57 00/55 06/59 00/56 10/59 P=10/0 92/58 63/59 44/58 10/59 p=08/0 63/58 59/59 00/60 05/60 10/59 p=79/0 36/59 71/58 33/53 10/59 p=14/0 40/59 12/57 12/59 P=08/0 12/63 53/58 94/59 18/59 91/56 01/59 P=13/0 |
|
||
جدول 2: آنالیز رگرسیون رابطه متغیر های تعدادفرزند، تحصیلات،سن،BMI بر روی نمره کیفیت زندگی
|
حیطه ها متغیرهای وابسته)) |
متغیرهای مستقل |
ضریب B غیراستاندارد |
ضریب B استاندارد |
P |
|
فیزیکی محدودیت نقش به خاطرسلامت فیزیکی عاطفی عملکرداجتمایی نشاط درد اجتمایی محدودیت نقش به خاطرسلامت عاطفی |
تعداد فرزند BMI تحصیلات تعدادفرزند سن تحصیلات تعدادفرزند سن سن تحصیلات BMI BMI تحصیلات |
007/0 00/0 005/0 012/0 001/0- 003/0 041/0 009/0 018/0 13/0 013/0- 002/0 007/0 |
147/0* 043/0** 088/0** 194/0** 040/0-** 46/0** 128/0* 120/0* 099/0* 067/0** 182/0-* 043/0** 047/0** |
02/0 01/0 01/0 01/0 00/0 00/0 05/0 02/0 02/0 04/0 01/0 02/0 02/0 |
*p<05/0 **p<01/0 R2=526/0 Adjusted R2=426/0
جدول 3 : میانگین سن یائسگی زنان مورد مطالعه برحسب تحصیلات،BMI ،شغل و تعدادفرزند
|
متغیر |
وضعیت |
سن یائسگی |
P |
|
تحصیلات BMI شغل تعداد فرزند |
بیسواد راهنمایی متوسطه دیپلم دانشگاه کلی 25-18 ٣٠-٢٥ 30به بالا کلی خانه دار بازنشسته کلی ١فرزند ٢فرزند ٣فرزند ٤فرزند 5 فرزند کلی |
67/5 ± 25/52 01/2 ± 23/51 66/5 ± 90/51 49/7 53±/54 89/5 34±/ 55 29/5 ± 21/55 01/9 ± 27/54 13/5 ± 28/54 71/4 ± 28/56 26 /6 ± 58/56 51/5 ± 27/52 13/7 ± 28/54 71/5 ± 28/54 89/5 ± 34/53 67/1 ± 63/52 05/6 ± 11/54 20 /5 ± 90/55 36/7 58±/53 28/4 ± 23/53 |
02/0 02/0 01/0 65/0 |
جدول 4: آنالیز رگرسیون جهت بررسی ارتباط متغیر های تحصیلات،شغل،BMI بر روی سن یائسگی
|
متغیر |
ضریب B غیراستاندارد |
ضریب B استاندارد |
فاصله اطمینان |
|
بالا پایین |
|||
|
تحصیلات شغل BMI |
441/0 201/0 797/1 |
084/0* 138/0* 208/0* |
025/1 202/0- 277/2 124/0 854/2 739/0 |
*p<05/0 **p<01/0 R2=526/0 Adjusted R2=426/0
بحث و نتیجه گیری
این مطالعه با هدف بررسی کیفیت زندگی زنان یائسه بالای ٥٠سال (میانگین سن یائسگی در شهر یزد ) شهر یزد انجام شد.
دراین مطالعه میانگین سن زنان یائسه مورد مطالعه ١٩٨/٥ ± ٦٢ سال، میانگین سن یائسگی درآن ها 41٩/4 ± 54 سال و میانگین BMIدر آن ها 22١/٤± 28 بود. نتایج دیگر مطالعات در یزد نشان می دهدمیانگین سن یائسگی در یزد 55 سال است (12).مطالعات نشان داده است که عوامل اجتماعی و فردی دربه تعویق افتادن سن یائسگی تاثیر گذار است (14).
در مطالعه ی برات در سال 2013میانگین سن یائسگی در شهر بابل 55/1 ± 57/48 سال بود. میانگین نمره کیفیت زندگی در حوزه های روانی - اجتماعی و جسمی به ترتیب 52/6 ± 07/23 و 99/7 38/55 بود. بین ابعاد روانی - اجتماعی و جسمی کیفیت زندگی با سن،سطح تحصیلات و سطح اقتصادی رابطه معنی داری وجود داشت.همچنین بین ابعاد روانی - اجتماعی و جسمی و وضعیت تأهل و بین بعد روانشناختی و استعمال دخانیات توسط افراد و اعضای خانواده رابطه معنی داری وجود داشت (15).
میانگین نمره کیفیت زندگی زنان یائسه موردمطالعه،در حیطه های مختلف با پرسشنامه SF-36بررسی گردید.که مشخص شد، بیشترین نمره میانگین معنا دارکیفیت زندگی زنان یائسه مربوط به حیطه درد با متغیر سن(05/٥±66/76 )وکمترین نمره میانگین معنادار کیفیت زندگی زنان یائسه مربوط به حیطه محدودیت نقش به خاطر سلامت فیزیکی(95/20 ± 02/12) با متغیر تحصیلات می باشد.
این نشان می دهد که زنان یائسه در این مطالعه درحیطه محدودیت نقش به خاطر سلامت فیزیکی از کیفیت پایین و درحیطه درد از کیفیت بالایی برخوردارند.
در مطالعه دیگری که توسط شبیری و همکاران(٢٠١٦) درخصوص بررسی کیفیت زندگی زنان یائسه انجام شد،از پرسشنامه Menqol استفاده شد، نتایج نشان داد بالاترین میانگین نمره کیفیت زندگی مربوط به حیطه فیزیکـی با ٩٥/١± ١٢/٣٩ و پایین ترین نمره مربوط به حیطه جنسی با ٦٦/٥± ٠٢/١١ بود. البته در این مطالعه نمرات بالاتر QOL بدتر بود،یعنی زنان یائسه مطالعه شبیری وهمکاران ازکیفیت زندگی بسیارپایین درحیطه ی فیزیکی وکیفیت زندگی بسیاربالایی در حیطه جنسی برخورداربودندکه البته این نتایج تاحدودی مشابه مطالعه ما است ولی این نتایج می تواند با توجه به فرهنگ وسبک زندگی زنان یائسه درمناطق مختلف متفاوت باشد(16).
درمطالعه ی ما،میانگین نمره کیفیت زندگی زنان یائسه درحیطه های، فیزیکی،عاطفی، نشاط، محدودیت نقش به دلیل سلامت جسمانی،محدودیت نقش به خاطر سلامت عاطفی، با متغیر تحصیلات ارتباط معنی داری داشت .
این مطلب به این معناست که تحصیلات می تواند ازنظر جسمی،عاطفی،روحیه ی شادی ونشاط وعملکردزنان یائسه چه ازنظر جسمی وچه ازنظر عاطفی در نقش ها و وظایف شان تاثیرگذار باشد.متغیر های سن وBMIباحیطه محدودیت نقش به دلیل سلامت جسمانی ارتباط معنی داری نشان داد.که نشان می دهد سن و وزن درعملکردزنان یائسه به نقش هایشان از نظر جسمانی اثرگذار است.
دالی و همکارانش (٢٠٠٧)نیز در پژوهشی گزارش دادندکه زنان چاق نسبت به زنان با وزن طبیعی علائم وازوموتور و سوماتیک قابل توجهی دارند(17).یک مطالعه مروری نیز نشان داده است که چاقی با ضعف مربوط به سلامت درزنان یائسه همراه است(18).
دراین مطالعه بین متغیرهای سن یائسگی و شغل بانمره کیفیت زندگی درتمام ابعاد ارتباط معناداری مشاهده نشد.اما تعداد فرزند با کیفیت زندگی در بیشتر ابعاد به خصوص در حیطه های عاطفی، نشاط وعملکرد اجتماعی معنادار بود (00/0p=).
دقیقا مشابه همین نتیجه درمطالعه شبیری و همکاران (2016) درخصوص ارتباط بین ابعادکیفیت زندگی زنان یائسه وسن،سطح تحصیلات،وضعیت مالی،تعداد فرزندان،اشتغال و شاخص توده بدنیBMI)) بدست آمده است.ولی مدت یائسگی دراین مطالعه باکیفیت زندگی زنان یائسه معنادار نبود(16).
اما مطالعه کیلان وهمکاران (٢٠١١)گزارش دادندکه مدت یائسگی با نمرات بالاتر در حیطه روانی وجسمی همراه است و به نظر می رسد سطح پایین کیفیت زندگی بیش از چهار سال پس از مدت یائسگی به دلیل عوامل مختلفی از قبیل نژاد ، سن و فرهنگ باشد (19).
در مطالعه ی آی ال حاج درسال 2020 با عنوان علائم یائسگی،سطح فعالیت بدنی وکیفیت زندگی زنان ساکن درمنطقه مدیترانه نشان داد وضعیت یائسگی،سطح تحصیلات،شلوغی وشاخص توده بدنی،وضعیت تأهل،استعمال دخانیات و مصرف الکل از عواملی بودند که به طور معنی داری با فراوانی و شدت علائم مربوط به یائسگی ارتباط داشتند.هم چنین این مطالعه نشان داد فعالیت بدنی ممکن است نقشی محافظتی درکاهش علائم یائسگی داشته باشدوازاین روکیفیت زندگی زنان رادراواسط زندگی بهبود بخشد(20).
دراین مطالعه به منظورتعیین عوامل مؤثر برکیفیت زندگی از مدل رگرسیون خطی استفاده شدکه نشان داده شد که بین میانگین نمره کیفیت زندگی زنان یائسه درحیطه های فیزیکی،محدودیت نقش به خاطرسلامت فیزیکی،محدودیت نقش به خاطر سلامت عاطفی وحیطه نشاط با متغیرتحصیلات ارتباط مستقیم ومعنی داری وجود داشت.به عبارت دیگر هرچه تحصیلات زنان یائسه بالاتر بود میانگین نمره کیفیت زندگی دراین حیطه ها در زنان یائسه بیشتر بوده و از کیفیت زندگی بالاتری برخوردار بودند.که با نتایج مطالعه محمدپور (21) و همکاران و مطالعه ی علی اصغرپور(22) و همکاران هم خوانی دارد.
در واقع سطح تحصیلات بالاتر باعث افزایش مشارکت های اقتصادی،اجتماعی و سیاسی در سالمندان و به دنبال آن افزایش میزان کیفیت زندگی می گردد.تحصیلات از جمله شاخص های مهم و تأثیرگذار بر کیفیت زندگی است که به طورمستقیم وغیر مستقیم از طریق طبقه اجتماعی ودرآمد بر کیفیت زندگی مؤثر است(23).افراد کم سواد،کمتر با روش های حل مشکل آشنایی دارند، از طرفی در اکثرمواقع وضعیت اقتصادی افراد کم سواد، نامناسب است این مسائل موجب می شود تا این افراد بیشتر در معرض استرس بوده و کیفیت زندگی پایین تری داشته باشند(24).
درمطالعه لاروی در سال 2020 با عنوان علامت گذاری و کیفیت زندگی بین دو جمعیت زنان دارای شرایط اقلیمی تفاوت در نشانه های اقلیمی را در بین جمعیت ها، تأثیر سطح تحصیلات ودانش درمورد یائسگی را به عنوان پیش بینی کننده های کیفیت زندگی بهتر در زنان دارای شرایط اقلیمی تأیید کرد (25).
نتایج مطالعه حاضرنشان دادکه بین میانگین نمره کیفیت زندگی زنان یائسه در حیطه های محدودیت نقش به خاطرسلامت فیزیکی،حیطه ی عملکرد اجتماعی و حیطه درد با متغیر BMI ارتباط مستقیم و معنا داری وجود داشت وهرچه BMI زنان یائسه بالاتر بود میانگین نمره کیفیت زندگی دراین حیطه ها درزنان یائسه بیشتر بوده واز کیفیت زندگی بالاتری برخوردار بودند. نزدیک نیمی از زنان این مطالعه دارای BMI 25تا 30 بودند.از آن جا که مقدار BMI نرمال برای سنین سالمندی 9/21-21 است(26) اکثریت زنان مطالعه دارایBMI نرمال بودند.اما در مطالعه مروری که در خصوص کیفیت زندگی در زنان یائسه چاق توسط GL Jones انجام شده است پس از جستجوی هشت بانک اطلاعاتی الکترونیکی،تنها نه مقاله معنادار به نظر رسیدونشان داده شده دراکثر مطالعات،زنان چاق (BMI>30) دارای کیفیت زندگی ضعیفی هستند(27).
دراین مطالعه بین میانگین نمره کیفیت زندگی زنان یائسه درحیطه محدودیت نقش به خاطر سلامت فیزیکی وحیطه درد با متغیرسن ارتباط معکوس ومعنا داری وجود داشت. در مطالعه ی hellstrom و همکاران (28) و محمدپورو همکاران (21) نیز بین میانگین نمره کیفیت زندگی و سن ارتباط معکوس و معناداری مشاهده شد به طوری که با افزایش سن میانگین کیفیت زندگی کاهش یافت. ولی در مطالعهbani-issa وهمکاران (29) بین متغیر سن و کیفیت زندگی ارتباط معناداری مشاهده نشد.
درمطالعه ی ابراهیم که درسال 2019با عنوان تأثیر علائم یائسگی بر کیفیت زندگی در زنان مصری یائسه انجام شد.کمردرد شایع ترین شکایت در بین شرکت کنندگان درمطالعه بود (86٪). دامنه جنسی بیشترین تأثیر را بر کیفیت زندگی و پس ازآن دامنه های فیزیکی،روانشناختی وحرکات حرکتی وازوموتور را تحمیل کرد.علائم جسمی شایع ترین علائم دراین مطالعه بود.به طور کلی،زنان مسن،زنان خانه دار،کارگران دستی،زنانی که از لحاظ جسمی فعالیت کمتری داشتند وآن ها که از نظر سطح اقتصادی - اجتماعی پایین بودند کیفیت زندگی ضعیفی داشتند(30).
در این مطالعه بین میانگین نمره کیفیت زندگی زنان یائسه درحیطه ی فیزیکی با متغیر تعداد فرزند ارتباط معناداری مشاهده نشدولی بین میانگین نمره کیفیت زندگی زنان یائسه در حیطه های محدودیت نقش به خاطر سلامتی،حیطه اجتماعی،حیطه عاطفی وحیطه نشاط ارتباط مستقیم ومعناداری مشاهده شد.
یعنی هرچه تعداد فرزندان بیشتر،میانگین نمره کیفیت زندگی زنان یائسه در حیطه های ذکر شده بیشتر بود.در مطالعه کوشیارو همکاران نیز زنان یائسه ای که متاهل بوده وترکیب زندگی با فرزندان را داشتنداز نمره کیفیت زندگی بالاتری برخوردار بودند(31).
همچنین در این مطالعه میانگین سن یائسگی دربین متغیرهای تحصیلات،شاغل بودن ، BMI و تعداد فرزندان محاسبه شدکه دربین آن ها متغیر های تحصیلات،شاغل بودن وBMI با میانگین سن یائسگی ارتباط معنا داری نشان داد.ولی تعدادفرزندان با میانگین سن یائسگی ارتباط نداشت.
با آزمون رگرسیون خطی تاثیرمتغیرهای تحصیلات،شاغل بودن وBMI بر روی میانگین سن یائسگی در زنان یائسه شهر یزد سنجیده شدکه ارزیابی ها نشان داد تحصیلات،شاغل بودن و BMI با سن یائسگی ارتباط مستقیم ومعناداری داشت وهرچه افراد تحصیل کرده،بودند،سن یائسگی در آن ها بالاتر بود.در افراد بازنشسته وکسانی که قبلا کارمند بوده اند. نیز میانگین سن یائسگی بالاتر از افراد خانه دار بود و همچنین در افراد با BMIبالاتر نیز میانگین سن یائسگی بالاتربود.مطالعات مختلفی در خصوص سن یائسگی وعوامل مرتبط با آن انجام شده است که درآن ها نتایج کاملا متفاوتی بدست آمده است که احتمالا عوامل مداخله گر دیگری وجود دارندکه علاوه برمتغیرهای های تحصیلات،شاغل بودن وBMI بر روی سن یائسگی دخیل است و یا عوامل تاثیرگذاردرجوامع و فرهنگ های مختلف به گونه ای متفاوت عمل می کند.
تورجرسون،استنفورد،وننورد،لوتووجهانفردرمطالعاتشان عنوان کردند تحصیلات همانند مطالعه ما باعث تاخیردر سن یائسگی شده، اما در مطالعه اسماعیلی تحصیلات باعث بروزیائسگی زودرس گردیده است. چون تعدادفرزندان عامل معنی داری درسن یائسگی بوده، علت یائسگی زودرس در افراد تحصیل کرده را احتمالادر تعداد فرزندان کمتر درافراد تحصیل کرده دانسته است.
برای بررسی کیفیت زندگی (QOL)در مطالعه اسمیل در سال 2020زنان اماراتی یائسه در سنین 64-40 سال و تعیین رابطه آن با ویژگی های جامعه-جمعیتی آن ها،یک مطالعه مقطعی مبتنی بر جامعه برروی 70 زن اماراتی با استفاده از نمونه گیری تصادفی خوشه ای طبقه ای چند مرحله ای انجام شد.
از شرکت کنندگان با استفاده از یک پرسشنامه ساختاری متشکل از متغیرهای جامعه-جمعیتی،خصوصیات تولید مثل و پرسشنامه کیفیت زندگی خاص یائسگی ((MENQOL، حضوری مصاحبه شد شایع ترین علامت در میان شرکت کنندگان درمطالعه "درد در عضلات" بود. شرکت کنندگان دارای سطح متوسطی از علائم آزار دهنده بودند. علاوه بر این ، علائم وازوموتور 61٪ گزارش شده است،در حالی که علائم جنسی فقط توسط یک سوم شرکت کنندگان گزارش شده است.
تفاوت معناداری بین وضعیت یائسگی در هیچ یک از چهار حوزه پرسشنامهMENQOL وجود نداشت.
علاوه بر این، تفاوت معنی داری بین میانگین نمرات چهار حوزهMENQOL و همه پیش بینی کننده ها وجود نداشت. این مطالعه اهمیت آموزش زنان در مورد یائسگی را برجسته می کند(38).
در مطالعه نظرپور درسال 2020 با عنوان عوامل مرتبط با کیفیت زندگی در زنان یائسه که در ایران زندگی می کنند،انجام شدکه ابزارهای جمع آوری اطلاعات(WHOQOL-BREF ) بود. در این مطالعه نسبت دورکمربه باسن، تحصیلات و سطح درآمد همسران با روش رگرسیون خطی با کیفیت زندگی همبستگی نشان داده شدوعنوان کرد،عوامل فردی و اجتماعی برکیفیت زندگی پس ازیائسگی تأثیر می گذارد (39).
مطالعه پارتیسیااورتیز و همکاران که در پرتوریکو انجام شد،یائسگی در افراد شاغل و بازنشسته، همانند مطالعه ی ما دیرتر اتفاق افتاد(40).اما درمطالعه توسلی بین شغل و سن یائسگی ارتباط معنا داری مشاهده نشد(41).
در مطالعه ی آکاهوشی که درخصوص تاثیرBMI برسن منوپوز انجام شد، همانند مطالعه ی ما نشان داد در افراد با BMI بالاتر سن منوپوز به طور معنا داری بالاتر است و BMI با منوپوز ارتباط مستقیم و معنا داری داشت(42) .
به طورکلی نتایج این مطالعه در خصوص یائسگی زنان یزدی نشان داد تحصیلات بالاتر باعث تاثیر بر سلامت جسمی و ایفای بهتر نقش و نشاط بیشتر در زنان یائسه می شود وکیفیت زندگی آن ها را ارتقا می دهد.
BMI بالاتر (درمحدوده نرمال)توانایی عملکرد اجتماعی بیشتر و سلامت جسمی بیشتری به زنان می بخشد.
هرچه سن بالاتر درد جسمی بیشتر و سلامت جسمی را بیشتر از سایر ابعاد تحت تاثیر قرار می دهد.
فرزند بیشتر باعث نشاط بیشتر و بهبود ایفای نقش زنان یائسه
درحوزه ی نقش های اجتماعی و عاطفی می شود.
زنان با تحصیلات بالاتر، شاغل بودن و BMI بالاتر در(محدوده ی نرمال) یائسگی را در سنین بالاتر تجربه می کنند.
که این اطلاعات می تواندکمک زیادی به برنامه ریزان کشور در جهت اقداماتی برای بهبود کیفیت زندگی زنان پس از یائسگی داشته باشد.
تضاد منافع
نویسندگان این مقاله اعلام می دارند که در این مقاله هیچ گونه تضاد منافعی وجود ندارد.
تشکر و قدردانی
از همکاری مراکزبهداشت و تمامی کسانی که نگارندگان مقاله را در اجرای این مطالعه یاری نمودند،کمال تشکر و قدردانی به عمل می آوریم.
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
