دوره 20، شماره 1 - ( فروردین و اردیبهشت 1400 )
جلد 20 شماره 1 صفحات 11-1 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Mazloomymahmoodabad S S, ZareZadehMehrizi R, Khodayarian M, Fallazadeh H. Survey of Teachers' quality of Work Life in Mehriz in 2018. TB 2021; 20 (1) :1-11
URL: http://tbj.ssu.ac.ir/article-1-3024-fa.html
URL: http://tbj.ssu.ac.ir/article-1-3024-fa.html
مظلومی محمودآباد سیدسعید، زارع زاده مهریزی ریحانه، خدایاریان مهسا، فلاح زاده حسین. بررسی کیفیت زندگی شغلی معلمان شهرستان مهریز در سال 1397. طلوع بهداشت. 1400; 20 (1) :1-11
، reihanezarezade@yahoo.com
واژه‌های کلیدی: کیفیت زندگی شغلی، معلمان
متن کامل [PDF 641 kb]
(1177 دریافت)
| چکیده (HTML) (1433 مشاهده)
متن کامل: (1770 مشاهده)
بررسی کیفیت زندگی شغلی معلمان شهرستان مهریز در سال
مقدمه: کیفیت زندگی شغلی نقش مهمی در تامین رضایت مندی کارکنان و اثربخشی سازمان ها بر عهده دارد. معلمان به دلیل تاثیرات مستقیم آموزشی و تربیتی، در پرورش نسل های آتی جامعه نقشی بی بدیل یافته اند. با توجه به اهمیت موضوع این پژوهش بر آن شد تا کیفیت زندگی شغلی معلمان شهرستان مهریز را مورد بررسی قرار دهد.
روش بررسی: پژوهش حاضر، از نوع توصیفی-مقطعی است و از حیث هدف کاربردی است. جامعه آماری پژوهش حاضر 440 نفر است که با روش نمونه گیری خوشه ای 248 نفر بصورت تصادفی انتخاب شدند. ابزار جمع آوری داده های این پژوهش پرسشنامه کیفیت زندگی شغلی ایلگان و همکاران (2014) است. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی و آمار استنباطی و نرم افزار Spss استفاده شد.
یافته ها: یافته ها پژوهش حاضر نشان می دهد، کیفیت زندگی شغلی معلمان در سطح مطلوب است و تنها بعد دستمزد و مزایا است که در سطح نامطلوب قرار دارد.
بحث و نتیجه گیری: یافته های پژوهش بر این نکته تاکید می کند که دغدغه اصلی معلمان شهرستان مهریز در کیفیت زندگی شغلی مسئله دستمزد و مزایا است، بنابراین نباید انتظار داشت معلمی که از دریافت حقوق و دستمزد کنونی خود رضایت ندارد از خلاقیت، برنامه ریزی و کارایی آموزشی و تربیتی ایده الی برخوردار باشد. هر چند اجر کار معلمی فقط در قالب پاداش های مادی قرار نمی گیرد، ولی واقعیت این است که برای گذراندن زندگی در خور شأن و مقام معلم، حقوق مناسب یک ضرورت است.
واژه های کلیدی: کیفیت زندگی شغلی، معلمان
این مقاله مستخرج از پایان نامه کارشناسی ارشد دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد می باشد.
جدول1 :بررسی فراوانی مطلق و نسبی و میانگین نمره کیفیت زندگی شغلی و ابعاد آن
جدول 2 :توزیع فراوانی مطلق و نسبی سوالات پرسشنامه کیفیت زندگی شغلی معلمان شهرستان مهریز
جدول 3: بررسی میانگین نمره کل کیفیت زندگی شغلی بر حسب ویژگی های دموگرافیک
مقدمه: کیفیت زندگی شغلی نقش مهمی در تامین رضایت مندی کارکنان و اثربخشی سازمان ها بر عهده دارد. معلمان به دلیل تاثیرات مستقیم آموزشی و تربیتی، در پرورش نسل های آتی جامعه نقشی بی بدیل یافته اند. با توجه به اهمیت موضوع این پژوهش بر آن شد تا کیفیت زندگی شغلی معلمان شهرستان مهریز را مورد بررسی قرار دهد.
روش بررسی: پژوهش حاضر، از نوع توصیفی-مقطعی است و از حیث هدف کاربردی است. جامعه آماری پژوهش حاضر 440 نفر است که با روش نمونه گیری خوشه ای 248 نفر بصورت تصادفی انتخاب شدند. ابزار جمع آوری داده های این پژوهش پرسشنامه کیفیت زندگی شغلی ایلگان و همکاران (2014) است. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی و آمار استنباطی و نرم افزار Spss استفاده شد.
یافته ها: یافته ها پژوهش حاضر نشان می دهد، کیفیت زندگی شغلی معلمان در سطح مطلوب است و تنها بعد دستمزد و مزایا است که در سطح نامطلوب قرار دارد.
بحث و نتیجه گیری: یافته های پژوهش بر این نکته تاکید می کند که دغدغه اصلی معلمان شهرستان مهریز در کیفیت زندگی شغلی مسئله دستمزد و مزایا است، بنابراین نباید انتظار داشت معلمی که از دریافت حقوق و دستمزد کنونی خود رضایت ندارد از خلاقیت، برنامه ریزی و کارایی آموزشی و تربیتی ایده الی برخوردار باشد. هر چند اجر کار معلمی فقط در قالب پاداش های مادی قرار نمی گیرد، ولی واقعیت این است که برای گذراندن زندگی در خور شأن و مقام معلم، حقوق مناسب یک ضرورت است.
واژه های کلیدی: کیفیت زندگی شغلی، معلمان
این مقاله مستخرج از پایان نامه کارشناسی ارشد دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد می باشد.
مقدمه
امروزه، کار تنها یک ابزار یا وسیله ای ساده برای امرار معاش نیست، بلکه فرایندی چند عاملی است که انسان به عنوان مرکز ثقل و محرک آن قرار گرفته است. پس از تکامل یافتن واژه کار، مفهوم کیفیت زندگی شغلی (Quality of work) نیز مطرح گردید که تمرکز آن بر فرد بوده و سعی در ارائه شرایط مناسب کاری برای فرد دارد، به نحوی که وی بتواند وظایف خود را با سلامتی و رضایت انجام و توسعه دهد (1). کیفیت زندگی، یک مفهوم چند بعدی است که این ابعاد را می توان در 5 گروه احتیاجات اولیه و اساسی برای یک زندگی خوب (امنیت خاطر، درآمد)، سلامت (حاصل تعامل، عوامل ژنتیک، اجتماعی، محیطی و پزشکی)، امنیت (دسترسی به محیطی ایمن)، روابط اجتماعی مناسب (احترام، همکاری و تعارض بین افراد و گروه ها)، آزادی و انتخاب (توانایی تجربه و برآوردن انتخاب های فردی) دسته بندی کرد (2). اصطلاح کیفیت زندگی شغلی اولین بار در کنفرانس بین المللی Arden در دانشگاه کلمبیا به کار برده شد (3). کیفیت زندگی شغلی، منحصر به رویه های روانی و فردی نمی شود، بلکه در سطح جهان تقاضاهای کلی به وسیله سازمان کارگری جهانی حمایت می شود. در مرکز سازمان کارگری جهانی دستورالعمل های اجتماعی خالق فرصت های شغلی بهتر و بیشتری هستند (4).
کول و همکاران معتقدند که کیفیت زندگی شغلی شامل جنبه های گسترده ای از محیط شغلی است که روی سلامتی و عملکرد کارگر تاثیر می گذارد (4). طبق مطالعه Lindaدر سال 2000 کلا پیامدهای کیفیت زندگی شغلی علاوه بر تامین منابع کارکنان، سازمان و جامعه نتایج متعددی در سه زمینه فردی (همدلی و هماهنگی بیشتر با یکدیگر، حفظ عزت نفس، کاهش نگرانی، اضطراب و خستگی)، سازمانی(کاهش غیبت و ترک خدمت، افزایش تولید، بهبود کیفیت محصول و در نهایت افزایش بهره وری و افزایش عملکرد) و نتایج اجتماعی( افزایش ارزش سرمایه های انسانی، مشارکت و همکاری در رفع مشکلات اجتماعی و افزایش رضایت از زندگی در جامعه) می باشد (5).
معلم باید مسائل و مشکلات مالی، خانوادگی، عاطفی و ....خود را کاملاً کنار گذاشته و با ظاهر و روحیه ای مناسب وارد کلاس درس شود. او نباید اجازه دهد این موارد ذره ای تاثیر منفی روی کیفیت کارش در کلاس بگذارد (6). بررسی های صورت گرفته نشان می دهد که مهمترین آسیب های نظام آموزش و پرورش، کم توجهی به قلمرو حرفه ای و بی توجهی به کیفیت زندگی شغلی معلمان است (7).
مدرسه یکی از مهمترین نهادهای سازمان یافته و رسمی اجتماعی است که باید با فراهم نمودن محیطی سالم، به جسم و روان کودکان جامعه امکان شکوفایی داده و آنان را نسبت به خود، خانواده و اجتماع مسئول سازد. سرمایه گذاری برای تامین سلامتی جمعیت میلیونی دانش آموزی که آینده سازان جامعه خواهند بود، کاملا منطقی به نظر می رسد، و اما پیش نیاز اصلی تحقق این هدف، تامین سلامت معلمان می باشد (8). معلم، سازنده نسل های آینده هر کشوری است. این شغل از مهم ترین و ارزشمندترین مشاغل در جهان به شمار می آید. کار معلمی فقط یک شغل نیست زیرا با روح، فکر و ذهن انسان ها در ارتباط است (9). معلمان به دلیل تاثیرات مستقیم آموزشی و تربیتی بر فرزندان خانواده ها، در پرورش نسل های آتی هر جامعه نقشی بی بدیل یافته اند. شغل معلمی در کنار اهمیتی که دارد، به عنوان یکی از استرس زاترین مشاغل نیز در دنیا شناخته می شود (10). بنابراین شناسایی عواملی که سبب بهبود کیفیت زندگی شغلی معلمان می شود، توسعه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و ارتقا سطح سلامت افراد جامعه را در پی خواهد داشت (11).
با توجه به توضیحات ارائه شده در مورد اهمیت بررسی کیفیت زندگی شغلی معلمان و تاثیرات آن بر فرد و جامعه این پژوهش بر آن شد تا با در نظر گرفتن شرایط متفاوت اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی هر شهر، کیفیت زندگی شغلی معلمان شهرستان مهریز را مورد بررسی قرار دهد.
روش بررسی
در این پژوهش برای نمونه گیری از جامعه آماری معلمان که 440 نفر است، با در نظر گرفتن سطح اطمینان 95 % و با توجه به مقاله مشابه قبلی که حداکثر انحراف معیار ابعاد پرسشنامه را 2 گزارش کرده است (8) و در نظر گرفتن خطای برآورد 25/0=d نسبت به میانگین ابعاد کیفیت زندگی، تعداد 248 نفر به عنوان نمونه نیاز است. روش نمونه گیری این پژوهش خوشه ای است و تعداد 10 مدرسه (5 مدرسه دخترانه و 5 مدرسه پسرانه) به صورت تصادفی انتخاب می گردد و در هر مدرسه کلیه معلمان وارد مطالعه می شوند.
ابزار مورد استفاده پرسشنامه استاندارد است. در مطالعه نجفی و همکاران پایایی و روایی این پرسشنامه به اثبات رسیده است. این پرسشنامه دارای دو قسمت است، قسمت اول مربوط به
مشخصات فردی از قبیل تحصیلات، سن، جنس، سابقه خدمت، مقطع تحصیلی می باشد و قسمت دوم که دارای 24 گویه و 5 مولفه است که با طیف لیکرت 5 درجه ای (1= هرگز، 2= کم، 3= تاحدودی، 4= زیاد، 5= خیلی زیاد) ارزش گذاری شده است. پرسش های (4-1) برای مولفه فرصت در کار، پرسش های (8-5) برای مولفه دستمزد عادلانه و مزایا، پرسش های (12-9) برای مولفه محیط کاری سالم، پرسش های (16-13) برای مولفه روابط با همکاران و پرسش های (24-17) برای مولفه حمایت سازمانی و توسعه حرفه ای در نظر گرفته شده است. این پرسشنامه دارای 7 گویه منفی (پرسش های 11، 7، 6، 4، 3، 2، 1) است که کدگذاری منفی برای این گویه ها لحاظ شد. پایایی این پرسشنامه را ایلگان و همکاران (2014) به میزان 70% و مانجو (2014) به میزان 92% برآورد کرده اند (9).
داده های حاصل از تکمیل و جمع آوری پرسشنامه با استفاده از آزمون های آماری توصیفی و تحلیلی مناسب و توسط نرم افزار SPSS نسخه 19 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. این مطالعه بخشی از نتایج حاصل از پایاننامه کارشناسی ارشد بوده که در کمیته اخلاق دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد با کد IR.SSU.SPH.REC.1397.157 مورد تأیید قرار گرفت.
یافته ها
در پژوهش حاضر 7/57 درصد از پاسخگویان زنان بودند. 2/47 درصد دارای سن 31 تا 40 سال، 7/61 درصد دارای مدرک تحصیلی لیسانس، 6/30 درصد از پاسخگویان دارای سابقه خدمت 1 تا 5 سال، 5/37 درصد دارای درآمد بین 2 تا 3 میلیون تومان و 4/69 درصد در مقطع دبستان هستند.نتایج جدول 1 نشان می دهد که، 54 درصد از کیفیت زندگی شغلی معلمان در بعد محیط کاری و 5/60 درصد در بعد روابط با همکاران و مقبولیت در وضعیت مطلوب؛ 1/60 درصد در بعد فرصت در کار و 9/58 درصد در بعد حمایت اداری و توسعه حرفه ای و 2/49 درصد در بعد دستمزد و مزایا در وضعیت متوسط برآورد شد.
امروزه، کار تنها یک ابزار یا وسیله ای ساده برای امرار معاش نیست، بلکه فرایندی چند عاملی است که انسان به عنوان مرکز ثقل و محرک آن قرار گرفته است. پس از تکامل یافتن واژه کار، مفهوم کیفیت زندگی شغلی (Quality of work) نیز مطرح گردید که تمرکز آن بر فرد بوده و سعی در ارائه شرایط مناسب کاری برای فرد دارد، به نحوی که وی بتواند وظایف خود را با سلامتی و رضایت انجام و توسعه دهد (1). کیفیت زندگی، یک مفهوم چند بعدی است که این ابعاد را می توان در 5 گروه احتیاجات اولیه و اساسی برای یک زندگی خوب (امنیت خاطر، درآمد)، سلامت (حاصل تعامل، عوامل ژنتیک، اجتماعی، محیطی و پزشکی)، امنیت (دسترسی به محیطی ایمن)، روابط اجتماعی مناسب (احترام، همکاری و تعارض بین افراد و گروه ها)، آزادی و انتخاب (توانایی تجربه و برآوردن انتخاب های فردی) دسته بندی کرد (2). اصطلاح کیفیت زندگی شغلی اولین بار در کنفرانس بین المللی Arden در دانشگاه کلمبیا به کار برده شد (3). کیفیت زندگی شغلی، منحصر به رویه های روانی و فردی نمی شود، بلکه در سطح جهان تقاضاهای کلی به وسیله سازمان کارگری جهانی حمایت می شود. در مرکز سازمان کارگری جهانی دستورالعمل های اجتماعی خالق فرصت های شغلی بهتر و بیشتری هستند (4).
کول و همکاران معتقدند که کیفیت زندگی شغلی شامل جنبه های گسترده ای از محیط شغلی است که روی سلامتی و عملکرد کارگر تاثیر می گذارد (4). طبق مطالعه Lindaدر سال 2000 کلا پیامدهای کیفیت زندگی شغلی علاوه بر تامین منابع کارکنان، سازمان و جامعه نتایج متعددی در سه زمینه فردی (همدلی و هماهنگی بیشتر با یکدیگر، حفظ عزت نفس، کاهش نگرانی، اضطراب و خستگی)، سازمانی(کاهش غیبت و ترک خدمت، افزایش تولید، بهبود کیفیت محصول و در نهایت افزایش بهره وری و افزایش عملکرد) و نتایج اجتماعی( افزایش ارزش سرمایه های انسانی، مشارکت و همکاری در رفع مشکلات اجتماعی و افزایش رضایت از زندگی در جامعه) می باشد (5).
معلم باید مسائل و مشکلات مالی، خانوادگی، عاطفی و ....خود را کاملاً کنار گذاشته و با ظاهر و روحیه ای مناسب وارد کلاس درس شود. او نباید اجازه دهد این موارد ذره ای تاثیر منفی روی کیفیت کارش در کلاس بگذارد (6). بررسی های صورت گرفته نشان می دهد که مهمترین آسیب های نظام آموزش و پرورش، کم توجهی به قلمرو حرفه ای و بی توجهی به کیفیت زندگی شغلی معلمان است (7).
مدرسه یکی از مهمترین نهادهای سازمان یافته و رسمی اجتماعی است که باید با فراهم نمودن محیطی سالم، به جسم و روان کودکان جامعه امکان شکوفایی داده و آنان را نسبت به خود، خانواده و اجتماع مسئول سازد. سرمایه گذاری برای تامین سلامتی جمعیت میلیونی دانش آموزی که آینده سازان جامعه خواهند بود، کاملا منطقی به نظر می رسد، و اما پیش نیاز اصلی تحقق این هدف، تامین سلامت معلمان می باشد (8). معلم، سازنده نسل های آینده هر کشوری است. این شغل از مهم ترین و ارزشمندترین مشاغل در جهان به شمار می آید. کار معلمی فقط یک شغل نیست زیرا با روح، فکر و ذهن انسان ها در ارتباط است (9). معلمان به دلیل تاثیرات مستقیم آموزشی و تربیتی بر فرزندان خانواده ها، در پرورش نسل های آتی هر جامعه نقشی بی بدیل یافته اند. شغل معلمی در کنار اهمیتی که دارد، به عنوان یکی از استرس زاترین مشاغل نیز در دنیا شناخته می شود (10). بنابراین شناسایی عواملی که سبب بهبود کیفیت زندگی شغلی معلمان می شود، توسعه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و ارتقا سطح سلامت افراد جامعه را در پی خواهد داشت (11).
با توجه به توضیحات ارائه شده در مورد اهمیت بررسی کیفیت زندگی شغلی معلمان و تاثیرات آن بر فرد و جامعه این پژوهش بر آن شد تا با در نظر گرفتن شرایط متفاوت اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی هر شهر، کیفیت زندگی شغلی معلمان شهرستان مهریز را مورد بررسی قرار دهد.
روش بررسی
در این پژوهش برای نمونه گیری از جامعه آماری معلمان که 440 نفر است، با در نظر گرفتن سطح اطمینان 95 % و با توجه به مقاله مشابه قبلی که حداکثر انحراف معیار ابعاد پرسشنامه را 2 گزارش کرده است (8) و در نظر گرفتن خطای برآورد 25/0=d نسبت به میانگین ابعاد کیفیت زندگی، تعداد 248 نفر به عنوان نمونه نیاز است. روش نمونه گیری این پژوهش خوشه ای است و تعداد 10 مدرسه (5 مدرسه دخترانه و 5 مدرسه پسرانه) به صورت تصادفی انتخاب می گردد و در هر مدرسه کلیه معلمان وارد مطالعه می شوند.
ابزار مورد استفاده پرسشنامه استاندارد است. در مطالعه نجفی و همکاران پایایی و روایی این پرسشنامه به اثبات رسیده است. این پرسشنامه دارای دو قسمت است، قسمت اول مربوط به
مشخصات فردی از قبیل تحصیلات، سن، جنس، سابقه خدمت، مقطع تحصیلی می باشد و قسمت دوم که دارای 24 گویه و 5 مولفه است که با طیف لیکرت 5 درجه ای (1= هرگز، 2= کم، 3= تاحدودی، 4= زیاد، 5= خیلی زیاد) ارزش گذاری شده است. پرسش های (4-1) برای مولفه فرصت در کار، پرسش های (8-5) برای مولفه دستمزد عادلانه و مزایا، پرسش های (12-9) برای مولفه محیط کاری سالم، پرسش های (16-13) برای مولفه روابط با همکاران و پرسش های (24-17) برای مولفه حمایت سازمانی و توسعه حرفه ای در نظر گرفته شده است. این پرسشنامه دارای 7 گویه منفی (پرسش های 11، 7، 6، 4، 3، 2، 1) است که کدگذاری منفی برای این گویه ها لحاظ شد. پایایی این پرسشنامه را ایلگان و همکاران (2014) به میزان 70% و مانجو (2014) به میزان 92% برآورد کرده اند (9).
داده های حاصل از تکمیل و جمع آوری پرسشنامه با استفاده از آزمون های آماری توصیفی و تحلیلی مناسب و توسط نرم افزار SPSS نسخه 19 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. این مطالعه بخشی از نتایج حاصل از پایاننامه کارشناسی ارشد بوده که در کمیته اخلاق دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد با کد IR.SSU.SPH.REC.1397.157 مورد تأیید قرار گرفت.
یافته ها
در پژوهش حاضر 7/57 درصد از پاسخگویان زنان بودند. 2/47 درصد دارای سن 31 تا 40 سال، 7/61 درصد دارای مدرک تحصیلی لیسانس، 6/30 درصد از پاسخگویان دارای سابقه خدمت 1 تا 5 سال، 5/37 درصد دارای درآمد بین 2 تا 3 میلیون تومان و 4/69 درصد در مقطع دبستان هستند.نتایج جدول 1 نشان می دهد که، 54 درصد از کیفیت زندگی شغلی معلمان در بعد محیط کاری و 5/60 درصد در بعد روابط با همکاران و مقبولیت در وضعیت مطلوب؛ 1/60 درصد در بعد فرصت در کار و 9/58 درصد در بعد حمایت اداری و توسعه حرفه ای و 2/49 درصد در بعد دستمزد و مزایا در وضعیت متوسط برآورد شد.
جدول1 :بررسی فراوانی مطلق و نسبی و میانگین نمره کیفیت زندگی شغلی و ابعاد آن
| بعد کیفیت زندگی شغلی | مطلوب | متوسط | نامطلوب | میانگین و انحراف معیار | |||
| تعداد | درصد | تعداد | درصد | تعداد | درصد | ||
| محیط کاری سالم | 134 | 54 | 68 | 4/27 | 41 | 5/16 | 0/5  21/41 |
| فرصت در کار | 80 | 3/32 | 149 | 1/60 | 19 | 7/7 | 1/3 15/14 |
| دستمزد عادلانه و مزایا | 12 | 8/4 | 122 | 2/49 | 114 | 46 | 07/3 82/9 |
| روابط با همکاران و مقبولیت | 150 | 5/60 | 50 | 2/20 | 10 | 4 | 97/2 98/15 |
| حمایت اداری و توسعه حرفه ای | 48 | 4/19 | 146 | 9/58 | 16 | 5/6 | 41/4 62/26 |
| کیفیت زندگی شغلی کل |
86 | 7/34 | 124 | 50 | 35 | 1/14 | 20/2 27/74 |
جدول 2 :توزیع فراوانی مطلق و نسبی سوالات پرسشنامه کیفیت زندگی شغلی معلمان شهرستان مهریز
| هرگز | کم | تا حدودی | زیاد | خیلی زیاد |
سوالات |
| 16 (5/6) | 35 (1/14) |
115 (4/46) |
59(8/23) | 23 (3/9) | برای دنبال کردن تغییرات و به روز شدن در شغلم، فرصت کافی ندارم |
| 6 (4/2) | 25 (1/10) |
70 (2/28) |
73 (4/29) |
74 (8/29) |
در مدرسه ام از امتیاز تصمیم گیری، برخوردار نیستم. |
| 34(7/13) |
54 (8/21) |
56 (6/22) |
40 (1/16) |
64 (8/25) |
معتقدم که از توانایی هایم در کار نمی توانم استفاده کنم. |
| 6 (4/2) |
18 (3/7) |
47 (0/19) |
57 (23) |
120(4/48) |
در مدرسه ام برای دفاع از حق خود، آزادی کامل ندارم. |
| 111 (8/44) | 68 (4/27) |
60 (2/42) |
5 (2) |
4 (6/1) |
حقوقی که از مدرسه ام می گیرم برای کارهای پژوهشی در زمینه کاری ام (نوشتن مقاله،کتاب و ...)کفایت می کند. |
| 43 (3/17) |
50 (2/20) |
53 (4/21) |
46 (5/18) |
56 (6/22) |
حقوقی که دریافت می کنم بر بهره وری ام تاثیر منفی می گذارد. |
| 81 (7/32) |
35 (1/14) |
95 (3/38) |
26 (5/10) |
11 (4/14) |
حقوق دریافتی ام برای انجام کارهایم کفایت نمی کند. |
| 78 (5/31) |
45 (1/18) |
77 (31) |
30 (1/12) |
18 (3/7) |
در مدرسه ام از دستمزد عادلانه برخوردارم. |
| 0/0 | 12 (8/4) |
21 (5/8) |
61 (6/24) |
154 (1/62) |
مدرسه ای که در آن کار می کنم، محیط کاری سالمی دارد. |
| 6 (4/2) |
25 (1/10) |
20 (1/8) |
77 (31) |
82 (1/33) |
مدرسه ام، محیط مناسبی برای فعالیت های آموزشی و یادگیری دارد. |
| 25 (1/10) |
23 (3/9) |
31 (5/12) |
45 (1/18) |
86 (7/34) |
در مدرسه ام، تعداد کلاس ها برای تدریس کافی نیست. |
| 5 (2) |
14 (6/5) |
63 (4/25) |
46 (5/18) |
82 (1/33) |
مدرسه ام، شرایط کاری رضایت بخشی دارد. |
| 6 (4/2) |
39 (7/15) |
56 (6/22) |
109 (44) |
210 (7/84) |
از اینکه عضوی از این مدرسه هستم، احساس خرسندی دارم. |
| 10 (4) |
20 (1/8) |
56 (6/22) |
87 (1/35) |
37 (9/14) |
می توانم بین کار و مدرسه، تعادلی مناسب برقرار کنم. |
| 0/0 | 10 (4) |
20 (1/8) |
52 (21) |
128 (7/84) |
در مدرسه ام، روابط حسنه با همکارانم دارم. |
| 11 (4/4) |
17 (9/6) |
52 (21) |
71 (6/28) |
59 (8/23) | در روابط کارکنان مدرسه، حس اعتماد وجود دارد. |
| 30 (1/12) | 22 (9/8) |
76 (6/30) |
60 (2/42) |
22 (9/8) |
از مشارکت در فعالیت های توسعه حرفه ای مانند پانل، کنفرانس، جلسات باز و ... تشویق و تقدیر می شود. |
| 17 (9/6) |
21 (5/8) |
75 (2/30) |
97 (1/39) |
210 (7/84) |
با بالا دستانم، رفتاری عادلانه و برابر دارم. |
| 86 (7/34) |
67 (27) |
33 (3/13) |
24 (7/9) |
0/0 | برای افراد ایجاد کننده شغل، وام های ویژه ارایه می شود مانند (فارغ التحصیلی یا آموزش ضمن خدمت و ....). |
| 0/0 | 6 (4/2) |
30 (1/12) |
45 (1/18) |
129 (52) |
مدیران مدرسه با معلمان همکاری می کنند. |
| 17 (9/6) |
44(7/7) |
79 (9/31) |
49 (8/19) |
21 (5/8) |
برای انجام دادن مناسب کارهایم، فرصت کافی دارم. |
| 8 (2/3) |
67 (4/27) |
75 (2/30) |
43 (3/17) |
16 (5/6) |
برای توسعه مهارتهایم در کار، مساعدت های لازم را دریافت می کنم. |
| 0/0 | 16 (5/6) |
72 (29) |
84 (9/33) |
38 (3/15) |
از مدیرانم، کمک و مساعدت های مربوط به کارم را دریافت می کنم. |
| 0/0 | 21 (5/8) |
114 (46) |
65 (2/26) |
10 (4) |
برای توسعه حرفه ای در کارم از فرصت لازم برخوردارم. |
با توجه به اطلاعات جدول 2، 1/62 درصد از پاسخگویان به وجود محیط کاری سالم، 7/84 درصد به احساس خرسندی از روابط با همکاران، 7/84 درصد به رفتار عادلانه و برابر (حمایت سازمانی) و 52 درصد به همکاری مدیر با معلمان (حمایت سازمانی)، 4/46 درصد به داشتن تا حدودی فرصت کاری برای به روز شدن (فرصت در کار)، 4/48 درصد به آزادی کامل در کار (فرصت در کار)، 8/44 درصد به اینکه هرگز حقوقشان کفایت کارهای پژوهشی را نمی کند و 3/38 درصد حقوقشان تا حدودی کفایت زندگیشان را می کند، اشاره کردند.
چنین استنباط می گردد که جنسیت معلمان با کیفیت زندگی آنان با استفاده از آزمون t ارتباط معناداری آماری دارد. آزمون F انجام شده نشان می دهد بین متغیرهای تحصیلات، سابقه خدمت، مقطع تحصیلی و درآمد معلمان نیز با کیفیت زندگی شغلی آنان ارتباط معنادار آماری مشاهده می شود؛ ولی سن معلمان با کیفیت زندگی شغلی آنان ارتباط معناداری نداشته است(جدول 3).
چنین استنباط می گردد که جنسیت معلمان با کیفیت زندگی آنان با استفاده از آزمون t ارتباط معناداری آماری دارد. آزمون F انجام شده نشان می دهد بین متغیرهای تحصیلات، سابقه خدمت، مقطع تحصیلی و درآمد معلمان نیز با کیفیت زندگی شغلی آنان ارتباط معنادار آماری مشاهده می شود؛ ولی سن معلمان با کیفیت زندگی شغلی آنان ارتباط معناداری نداشته است(جدول 3).
جدول 3: بررسی میانگین نمره کل کیفیت زندگی شغلی بر حسب ویژگی های دموگرافیک
| ویژگی های فردی | کیفیت زندگی شغلی |
| جنس |
99/1- t= 048/0 p= |
| سن | 67/0 F= 57/0 p= |
| تحصیلات | 56/8 F= 000/0 p= |
| سابقه خدمت | 25/6 F= 000/0 p= |
| مقطع تحصیلی | 95/23 F= 000/0 p= |
| درآمد | 67/2 F= 048/0 p= |
بحث و نتیجه گیری
هدف از پژوهش حاضر، بررسی کیفیت زندگی شغلی معلمان مدارس شهرستان مهریز می باشد. در خصوص وضعیت کیفیت زندگی شغلی این معلمان، یافته ها پژوهش حکایت از مطلوب بودن سطح کیفیت زندگی شغلی معلمان و ابعاد کیفیت زندگی شغلی آنان به جز بعد دستمزد عادلانه و مزایا دارد. در واقع کیفیت زندگی شغلی معلمان، به طور معناداری بالاتر از میانگین برآورد گردید (جدول 1)، که با توجه به اهمیت شغل معلمی، جای بسی خوشحالی است، چرا که طبق یافته های پژوهشی
ایشک و همکاران، 2018، چادها و کردتمینی، 2018 و شهسواری، 2015، بالا بودن کیفیت زندگی شغلی، منجر به بالا رفتن کیفیت عملکرد شاغل و نیز بازدهی سازمان می گردد (14- 12). یافته های پژوهش حاضر با برخی از پژوهش های همخوانی دارد، که به آن می پردازیم، در یافته های کمال زاده و سلیمی (2019)، کیفیت زندگی شغلی معلمان بالاتر از 05/0 و در سطح معنا داری بود؛ بر اساس یافته های کریم زاده شیرازی و همکاران (2008)، میانگین کلی کیفیت زندگی شغلی معلمان برابر با 69/68 بوده و در سطح بالاتر از میانگین قرار داشت (16، 15).
از این رو، می توان این امیدواری را داشت که مطلوب بودن سطح کیفیت زندگی شغلی معلمان، علاوه بر رضایتمندی معلمان از شغل خود و ایجاد انگیزه ماندگاری در این شغل، و جذابیت برای جذب افراد با تحصیلات بالا به شغلی شریف معلمی، در نهایت موجب کیفیت تعلیم و تربیت دانش آموزان و کیفیت زندگی آموزشی و تربیتی آنان گردد.
تنها بعد حقوق و دستمزد است که در سطح نامطلوب قرار دارد (جدول 1)، و با توجه به جدول (2) 8/44 درصد از پاسخگویان اظهار داشته اند که حقوقی که دریافت می کنند برای کارهای پژوهشی در زمینه کاریشان (نوشتن مقاله و کتاب و....) کفایت نمی کند و 3/38 درصد از معلمان اظهار داشته اند که حقوقی که دریافت می کنند برای زندگیشان کفایت نمی کند، بنابراین نباید انتظار داشت معلمی که از دریافت حقوق و دستمزد کنونی خود رضایت ندارد از خلاقیت، برنامه ریزی و کارایی آموزشی و تربیتی ایده الی برخوردار باشد. هر چند اجر کار معلمی فقط در قالب پاداش های مادی قرار نمی گیرد، ولی واقعیت این است که برای گذراندن زندگی در خور شأن و مقام معلم، حقوق مناسب یک ضرورت است. ندرلو (2013)، نیز در یافته هایش 47 درصد معلمان ابراز کرده اند که از حقوق و مزایای خود رضایت ندارند، که با پژوهش حاضر همخوانی دارد (17).
یکی از عومل مهم و تاثیرگذار بر کیفیت عملکرد افراد در هر سازمان، روابط اجتماعی موجود بین همکاران در یک سازمان است و در این پژوهش بر روابط خوب بین معلمان شهرستان مهریز اظهار شده است که می تواند مزایایی از جمله؛ اشتراک گذاشتن بهتر دانش، ایجاد روابط مبتنی بر اعتماد و ایجاد روح همکاری در سازمان، کاهش نرخ جابجایی معلمان در مدارس، کمک به آموزش، ابقاء دانش سازمانی، کاهش تغییرات نیروی کار، افزایش درک سازمانی را به همراه داشته باشد. البته قابل ذکر است که باید روابط خوب بین معلم ها را تقویت کرده و از این نقطه قوت در جهت انتقال تجارت کاری مثبت بین معلمان و کارهای گروهی که کشور ما در این زمینه به توجه بیشتری نیاز دارد استفاده کند. یافته های پژوهشی ایشک و همکاران، 2018 و شهسواری، 2015، در بعد روابط با همکاران و مقبولیت با پژوهش حاضر همخوانی داشته است (14، 12).
در مورد مطلوب بودن میانگین بعد حمایت اداری و توسعه حرفه ای می توان چنین بیان کرد که؛ از انتظارات کارکنان در هر سازمانی، توجه و حمایت آنان توسط سازمان است، بنابراین زمانی که معلمان احساس کنند که از حمایت سازمانی برخوردارند آنان نیز به نحوی در صدد جبران بر می آیند که این می تواند از طریق درگیری بیشتر آنان در کار، حضور در کلاس ها با روحیه و توانی بیشتر، مطالعه و بکارگیری روش های نوین تربیتی و آموزشی، استفاده بهینه از تمام امکانات و وسایل مدارس برای یادگیری هر چه بیشتر دانش آموزان، انتقال تجارب مفید آموزشی و تربیتی به همکاران، همیاری و همکاری بین معلمان و صرف تلاش و کوشش بیشتر برای انجام کار نمود پیدا کند. یافته های پژوهش حاضر با یافته های Chinomona and Sandada (2014)، Amin2013، و Peterson (2015) همخوانی دارد (20- 18).
با توجه به جدول (2) 4/46 درصد از پاسخگویان اظهار کرده اند که تا حدودی برای دنبال کردن تغییرات و به روز شدن در شغلشان، فرصت کافی دارند. بنابراین می توان بیان کرد وضعیت مطلوب فرصت در کار برای رویارویی با چالش هایی از جمله تنوع کاری و فرسایش شغلی راه حل موثری است و بر اعتماد به نفس معلمان و بهره وری آنان نیز می افزاید.
با توجه به جدول (2) 1/62 درصد از پاسخگویان اظهار کرده اند که مدرسه ای که در آن کار می کنند، محیط کاری خیلی سالمی دارد، به عبارتی نشان دهنده این می باشد که محیط مدرسه ای که معلمان در آن مشغول به تدریس هستند از نظر ایمن بودن و شرایط فیزیکی (گرمایش، سرمایش، فضای کلاس، نور کافی و ...) و همچنین ساعات کاری منطقی در شرایط مناسبی قرار دارد. بر کسی پوشیده نیست از جمله فاکتورهایی که بر عملکرد کاری افراد تاثیر گذار است وجود محیط کاری سالم است و معلمان با توجه به نقش برجسته ای که در آماده کردن دانش آموزان برای ورود به جامعه و ساختن آینده ای روشن دارند، رضایت آنها از محیط کاری سالم را می توان به فال نیک گرفت و ابراز خرسندی کرد. می توان چنین بیان کرد که، یافته های پژوهش حاضر با یافته های Solomon (2015) و نجفی و همکاران، (2018) همخوانی داشت.
تشکر و قدردانی
نویسندگان بر خود لازم می بینند که از زحمات ریاست آموزش و پرورش، معاونان و بویژه معلمان مورد مطالعه در شهرستان مهریز که با سعه صدر با ما همکاری نمودند تقدیر و تشکر نمایند.
تضاد منافع
نویسندگان مقاله تعهد می نمایند هیچگونه تضاد منافعی وجود ندارد.
هدف از پژوهش حاضر، بررسی کیفیت زندگی شغلی معلمان مدارس شهرستان مهریز می باشد. در خصوص وضعیت کیفیت زندگی شغلی این معلمان، یافته ها پژوهش حکایت از مطلوب بودن سطح کیفیت زندگی شغلی معلمان و ابعاد کیفیت زندگی شغلی آنان به جز بعد دستمزد عادلانه و مزایا دارد. در واقع کیفیت زندگی شغلی معلمان، به طور معناداری بالاتر از میانگین برآورد گردید (جدول 1)، که با توجه به اهمیت شغل معلمی، جای بسی خوشحالی است، چرا که طبق یافته های پژوهشی
ایشک و همکاران، 2018، چادها و کردتمینی، 2018 و شهسواری، 2015، بالا بودن کیفیت زندگی شغلی، منجر به بالا رفتن کیفیت عملکرد شاغل و نیز بازدهی سازمان می گردد (14- 12). یافته های پژوهش حاضر با برخی از پژوهش های همخوانی دارد، که به آن می پردازیم، در یافته های کمال زاده و سلیمی (2019)، کیفیت زندگی شغلی معلمان بالاتر از 05/0 و در سطح معنا داری بود؛ بر اساس یافته های کریم زاده شیرازی و همکاران (2008)، میانگین کلی کیفیت زندگی شغلی معلمان برابر با 69/68 بوده و در سطح بالاتر از میانگین قرار داشت (16، 15).
از این رو، می توان این امیدواری را داشت که مطلوب بودن سطح کیفیت زندگی شغلی معلمان، علاوه بر رضایتمندی معلمان از شغل خود و ایجاد انگیزه ماندگاری در این شغل، و جذابیت برای جذب افراد با تحصیلات بالا به شغلی شریف معلمی، در نهایت موجب کیفیت تعلیم و تربیت دانش آموزان و کیفیت زندگی آموزشی و تربیتی آنان گردد.
تنها بعد حقوق و دستمزد است که در سطح نامطلوب قرار دارد (جدول 1)، و با توجه به جدول (2) 8/44 درصد از پاسخگویان اظهار داشته اند که حقوقی که دریافت می کنند برای کارهای پژوهشی در زمینه کاریشان (نوشتن مقاله و کتاب و....) کفایت نمی کند و 3/38 درصد از معلمان اظهار داشته اند که حقوقی که دریافت می کنند برای زندگیشان کفایت نمی کند، بنابراین نباید انتظار داشت معلمی که از دریافت حقوق و دستمزد کنونی خود رضایت ندارد از خلاقیت، برنامه ریزی و کارایی آموزشی و تربیتی ایده الی برخوردار باشد. هر چند اجر کار معلمی فقط در قالب پاداش های مادی قرار نمی گیرد، ولی واقعیت این است که برای گذراندن زندگی در خور شأن و مقام معلم، حقوق مناسب یک ضرورت است. ندرلو (2013)، نیز در یافته هایش 47 درصد معلمان ابراز کرده اند که از حقوق و مزایای خود رضایت ندارند، که با پژوهش حاضر همخوانی دارد (17).
یکی از عومل مهم و تاثیرگذار بر کیفیت عملکرد افراد در هر سازمان، روابط اجتماعی موجود بین همکاران در یک سازمان است و در این پژوهش بر روابط خوب بین معلمان شهرستان مهریز اظهار شده است که می تواند مزایایی از جمله؛ اشتراک گذاشتن بهتر دانش، ایجاد روابط مبتنی بر اعتماد و ایجاد روح همکاری در سازمان، کاهش نرخ جابجایی معلمان در مدارس، کمک به آموزش، ابقاء دانش سازمانی، کاهش تغییرات نیروی کار، افزایش درک سازمانی را به همراه داشته باشد. البته قابل ذکر است که باید روابط خوب بین معلم ها را تقویت کرده و از این نقطه قوت در جهت انتقال تجارت کاری مثبت بین معلمان و کارهای گروهی که کشور ما در این زمینه به توجه بیشتری نیاز دارد استفاده کند. یافته های پژوهشی ایشک و همکاران، 2018 و شهسواری، 2015، در بعد روابط با همکاران و مقبولیت با پژوهش حاضر همخوانی داشته است (14، 12).
در مورد مطلوب بودن میانگین بعد حمایت اداری و توسعه حرفه ای می توان چنین بیان کرد که؛ از انتظارات کارکنان در هر سازمانی، توجه و حمایت آنان توسط سازمان است، بنابراین زمانی که معلمان احساس کنند که از حمایت سازمانی برخوردارند آنان نیز به نحوی در صدد جبران بر می آیند که این می تواند از طریق درگیری بیشتر آنان در کار، حضور در کلاس ها با روحیه و توانی بیشتر، مطالعه و بکارگیری روش های نوین تربیتی و آموزشی، استفاده بهینه از تمام امکانات و وسایل مدارس برای یادگیری هر چه بیشتر دانش آموزان، انتقال تجارب مفید آموزشی و تربیتی به همکاران، همیاری و همکاری بین معلمان و صرف تلاش و کوشش بیشتر برای انجام کار نمود پیدا کند. یافته های پژوهش حاضر با یافته های Chinomona and Sandada (2014)، Amin2013، و Peterson (2015) همخوانی دارد (20- 18).
با توجه به جدول (2) 4/46 درصد از پاسخگویان اظهار کرده اند که تا حدودی برای دنبال کردن تغییرات و به روز شدن در شغلشان، فرصت کافی دارند. بنابراین می توان بیان کرد وضعیت مطلوب فرصت در کار برای رویارویی با چالش هایی از جمله تنوع کاری و فرسایش شغلی راه حل موثری است و بر اعتماد به نفس معلمان و بهره وری آنان نیز می افزاید.
با توجه به جدول (2) 1/62 درصد از پاسخگویان اظهار کرده اند که مدرسه ای که در آن کار می کنند، محیط کاری خیلی سالمی دارد، به عبارتی نشان دهنده این می باشد که محیط مدرسه ای که معلمان در آن مشغول به تدریس هستند از نظر ایمن بودن و شرایط فیزیکی (گرمایش، سرمایش، فضای کلاس، نور کافی و ...) و همچنین ساعات کاری منطقی در شرایط مناسبی قرار دارد. بر کسی پوشیده نیست از جمله فاکتورهایی که بر عملکرد کاری افراد تاثیر گذار است وجود محیط کاری سالم است و معلمان با توجه به نقش برجسته ای که در آماده کردن دانش آموزان برای ورود به جامعه و ساختن آینده ای روشن دارند، رضایت آنها از محیط کاری سالم را می توان به فال نیک گرفت و ابراز خرسندی کرد. می توان چنین بیان کرد که، یافته های پژوهش حاضر با یافته های Solomon (2015) و نجفی و همکاران، (2018) همخوانی داشت.
تشکر و قدردانی
نویسندگان بر خود لازم می بینند که از زحمات ریاست آموزش و پرورش، معاونان و بویژه معلمان مورد مطالعه در شهرستان مهریز که با سعه صدر با ما همکاری نمودند تقدیر و تشکر نمایند.
تضاد منافع
نویسندگان مقاله تعهد می نمایند هیچگونه تضاد منافعی وجود ندارد.
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
