|
بررسی موانع پژوهش از دیدگاه کارکنان دانشگاه علوم پزشکی شهیدصدوقی یزد در سال 1396 نویسندگان: احمدرضا متالهی1، محمدرضا وفائی نسب2، حسن جعفری 3، مسعود صفاری4 ، اصغر زارع 5، الهام روشنیان6 1.پزشک عمومی، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید صدوقی، یزد، ایران. 2.دانشیار طب فیزیکی و توانبخشی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید صدوقی ، یزد، ایران. 3.استادیار سیاست گذاری سلامت، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید صدوقی ، یزد ، ایران. 4 . نویسنده مسئول: کارشناس ارشد مدیریت دولتی، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید صدوقی ، یزد، ایران. تلفن تماس: 09132579839 Email: msaffari@ssu.ac.ir 5.کارشناس ارشد آمار زیستی، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید صدوقی ، یزد، ایران. 6.کارشناس ارشد اقتصاد سلامت، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید صدوقی ، یزد، ایران. |
|
روش بررسی: مطالعه از نوع توصیفی- تحلیلی و مقطعی بود و به روش سرشماری بر روی کارکنان معاونت توسعه مدیریت و منابع دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد انجام گرفت(86=n). ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه ای مشتمل بر دو بخش مشخصات دموگرافیکی و 40 سوال در حیطه های موانع فردی، سازمانی، فرهنگیاجتماعی و اقتصادی بود. روایی صوری و محتوایی پرسشنامه با نظر متخصصان و پایایی آن با روش آلفای کرونباخ تایید گردید(8/0 =α). داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS و آزمون های، T Test ANOVA مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
یافته ها: نتایج به دست آمده نشان داد که در کل رضایت از عوامل اقتصادی کمتر از حد متوسط (8/12 درصد) و رضایت از عوامل فرهنگی اجتماعی (57 درصد) بیشتر از حد متوسط و رضایت از عوامل سازمانی (9/21 درصد) و فردی (7/40 درصد) در حد متوسط بود. ارتباط معنی داری بین سابقه فعالیت پژوهشی با عوامل اقتصادی و جایگاه سازمانی با عوامل سازمانی و فردی وجود داشت(05/0=P).
نتیجه گیری: با توجه به نتایج دانشگاه باید برای ایجاد دلگرمی محققین از آنان قدردانی و تقدیر معنوی نماید و درصدد رفع موانع اقتصادی وتخصیص بیشتر منابع مالی برای تحقیق در حوزه های ستادی باشد و هم چنین فرصت دسترسی آسان به امکانات لازم برای انجام طرحتحقیقاتی، برگزاری دورههای آموزشی روش تحقیق در داخل سازمان متناسب با تخصصهای موجود اداری را برای کارکنان فراهم نماید و فرآیندهای ارائه طرح ها و پرداخت را مورد بازبینی قرار دهد.
مقدمه
از آنجا که پژوهش علمی با ظهور مساله در ذهن محقق شروع میشود، هدف اصلی تحقیق علمی را باید معلوم کردن آن مجهول و به عبارتی حل مسئله و پاسخ یافتن برای آن دانست. سازمانها به دلیل تغییرات داخلی و محیطی که برای آن ها پیش میآید با مسائل و مشکلاتی روبرو می شوند که نیاز به بررسی علمی در قالب پژوهش دارند سازمانها برای حل مسائل موجود و بهره گیری از فرصتهای پنهان و آشکارای که وجود دارد نیاز به ایده ها، راهکارها و طرحهای جدید دارند. برآورده سازی این نیاز با ساز و کارهای پژوهشی امکانپذیر است پژوهش در سازمان می تواند برای شناخت بهتر شرایط، راه حل برای مسائل یا بهرهگیری از ظرفیتها، یا همه اینها انجام شود. از دیدگاه کرلینجر (1973) تحقیق عبارت است از بررسی و مطالعه منظم، کنترل شده و آزمایشی فرضیههای فردی درباره روابط احتمالی بین پدیدههای طبیعی با دیدی انتقادی. پژوهشهای کاربردی که برای آن از عناوینی مانند پژوهش خطمشی، پژوهش در عمل و پژوهش مفید استفاده میشود در پی درک مسائل اجتماعی است و می خواهد برای دست زدن به اقدام اصلاحی به خطمشیگذاران، رهنمودهای موثقی را ارائه دهد و هدف آن تامین دانش مورد نیازی است که بتواند فورا برای سیاستگذارانی که در پی حذف یا کاهش یک مساله اجتماعی هستند، مفید واقع شود(1). هدف غایی این پژوهشها بهبود درک نسبت به مساله فراروی سازمان و مدیریت و یافتن راهحلی برای مساله میباشد(2). سرشتی و همکاران در مطالعهای موانع انجام تحقیقات از دیدگاه اساتید وکارکنان دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد را مورد بررسی قرار دادند در این مطالعه توصیفی- تحلیلی مقطعی با استفاده از نظرات 480 نفر و به کمک ابزار پرسشنامه انجام شد، نتایج نشان داد که مهمترین موانع انجام پژوهش به ترتیب "عدم ایجاد انگیزه در پژوهشگران"، "کمبود وقت و مشغله زیاد"، "مقررات دستوپاگیر اداری" ، "عدم استفاده از نتایج تحقیق" و "ناتوانی ترجمه مقالات فارسی به زبانهای دیگر" بودند. کماثرترین موانع "بیعلاقگی به امر پژوهش"، "ناتوانی در استفاده از کامپیوتر" و "مفیدنبودن پژوهش برای بیمار" بودند(3).
بدری زاده و همکاران نیز موانع انجام پژوهش از دیدگاه اعضای هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی لرستان را مورد بررسی قرار دادند. ابزار گردآوری داده ها توسط پرسشنامهای چهار قسمتی بر اساس مقیاس لیکرت صورت گرفت.
بر اساس نتایج، در رابطه با موانع شخصی، در مجموع، کمبود وقت به دلیل تدریس زیاد (2/32 درصد) و مسؤلیتهای اجتماعی و اجرائی (4/21 درصد) بیشترین و عدم علاقه شخصی به امور پژوهش (7/60 درصد) و نداشتن تبحر کافی در نوشتن مقاله و تدوین پروپوزال (6/50 درصد) کمترین موانع شخصی بودند. در خصوص موانع سازمانی سختگیری در تصویب طرحهای مورد علاقه پژوهشگر و مقررات دست و پاگیر اداری با 2/49 درصد و پروسه طولانی تصویب طرحهای پژوهشی و کافی نبودن امتیازات پژوهشی جهت ارتقاء پژوهشگران با 1/39 درصد بیشترین مانع سازمانی و مشکلات مربوط به استخراج آماری نتایج و محدودیتهای اخلاقی در انجام پژوهش (9/34 درصد) و اجبار در استفاده پژوهشگر از یک روش و چارچوب خاص (9/27 درصد) کمترین موانع سازمانی گزارش گردید (4).
لذا مطالعه حاضر به بررسی موانع اجرای طرح های تحقیقاتی از دیدگاه کارکنان شاغل در حوزه معاونت توسعه مدیریت و منابع دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد در چهار حیطه موانع فردی، سازمانی، مالی و فرهنگی و اجتماعی پرداخته است.
روش بررسی
مطالعه از نوع توصیفی- تحلیلی و از نظر زمانی، مقطعی میباشد. جامعه آماری آن کارکنان شاغل در معاونت توسعه مدیریت و منابع دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد بوده که به روش سرشماری وارد مطالعه شدند. تعداد افراد مورد بررسی در این مطالعه برابر با 86 نفر بود.
ابزار گردآوری دادهها، پرسشنامه محقق ساخته مشتمل بر دو بخش اطلاعات دموگرافیکی (جنیست، وضعیت تاهل، سن، سابقه کاری، واحد سازمانی، پست سازمانی و سابقه فعالیت در مطالعات پژوهشی) و 30 گویه در چهار حیطه موانع سازمانی، موانع اقتصادی، موانع فرهنگی اجتماعی و موانع فردی میباشد و بر اساس طیف پنج درجه ای لیکرت (از خیلی مخالف تا خیلی موافق) تنظیم شده است. روایی صوری و محتوایی پرسشنامه توسط 10 نفر از متخصصین مربوطه (اعضای هیات علمی، معاونین توسعه مدیریت و منابع در دوره های مختلف دانشگاه و مدیران با سابقه) و پایایی ابزار با روش آلفای کرونباخ (8/0= α) مورد تایید قرار گرفت.
برای تحلیل داده ها، از آماره های توصیفی فراوانی، درصد، میانگین و انحراف معیار و آزمون های آماری آنالیز واریانس و T-Test با استفاده از نرم فزار SPSS ویرایش 21 انجام شد.
لازم به ذکر است که این مطالعه به تایید کمیته اخلاق دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد رسیده است ((IR.SSU.REC.1396.107 و رضایت آگاهانه کلیه شرکت کنندگان نیز اخذ شده است.
یافتهها
از مجموع 86 شرکت کننده در طرح، اکثریت افراد مشارکت کننده مردان (8/62 درصد) و بقیه را زنان، تشکیل دادند اکثر شرکت کنندگان متاهل (4/88 درصد) بودند. میانگین سنی و انحراف معیار افراد شرکت کننده 9/6 + 08/37 و میانگین و انحراف معیار سابقه کار ایشان 48/7+ 18/13 میباشد.
کمترین سابقه کار یکسال و بیشترین سابقه کار 29 سال و بیشترین سهم شرکت کنندگان مربوط به مدیریت مالی و بودجه (30.3%) میباشد. تحصیلات 2/59 درصد لیسانس و پایینتر و 8/40 درصد فوق لیسانس و بالاتر میباشد. 5/85 درصد شرکتکنندگان کارشناس سازمانی و 5/14 درصد کارشناس مسئول یا مدیر می باشند 36 درصد از کارکنان سابقه فعالیت پژوهشی داشتهاند که 6/51 درصد بعنوان مجری و 4/48 درصد بعنوان همکار فعالیت داشته اند. 2/66 درصد از مشارکتکنندگان سابقه آموزشی در خصوص پژوهش را داشتهاند که 7/34 درصد در داخل سازمان و3/65 درصد در خارج از سازمان آموزشهای مرتبط با پژوهش را گذراندهاند (جدول1).
توزیع فراوانی موانع پژوهشی در حیطه عوامل سازمانی نشان میدهد که در کل رضایت از عوامل سازمانی در حد متوسط میباشد و 1/29 درصد رضایت خویش را از این عامل اعلام نمودهاند.
بیشترین سطح رضایت مربوط به مؤثر بودن انجام طرحهایتحقیقاتی در ارزیابی شغلی، مؤثر بودن وجود کمیتههای تحقیقاتی در مدیریتهای معاونت در معرفی و اجرای طرحتحقیقاتی و اهمیت دادن مدیر واحد درصورت انجام فعالیت پژوهشی متناسب با واحد میباشد.
کمترین سطح رضایت مربوط به سهولت در دسترسی به امکانات لازم برای انجام طرحتحقیقاتی توسط سازمان، برگزاری دورههای آموزشی روشتحقیق به صورت مقدماتی و پیشرفته برای واحد و آسان بودن مسیر تصویب و اجرای طرحتحقیقاتی میباشد.
توزیع فراوانی موانع پژوهشی در حیطه عوامل اقتصادی نشان میدهد که در کل رضایت از عوامل اقتصادی کمتر از حد متوسط میباشد و میانگین درتمامی سؤالات کمتر از حد متوسط میباشد و تنها 8/12 درصد افراد در مجموع از شرایط این عامل رضایت دارند.
توزیع فراوانی موانع پژوهشی در حیطه عوامل فرهنگی اجتماعی نشان میدهد که در کل رضایت از عوامل فرهنگی اجتماعی بیشتر از حد متوسط میباشد و در مجموع 57 درصد افراد از این عامل رضایت دارند.
بیشترین سطح رضایت مربوط به علاقمندی به انجام پژوهش به صورت کارگروهی و انجام طرحهای تحقیقاتی متناسب با فعالیت کاری میباشد. کمترین سطح رضایت مربوط به قدردانی و تقدیرمعنوی در صورت انجام طرحتحقیقاتی میباشد.
توزیع فراوانی موانع پژوهشی در حیطه عوامل فردی نشان میدهد که در کل رضایت از عوامل فردی در حد متوسط میباشد و در مجموع 7/40درصد افراد از این عامل رضایت دارند. بیشترین سطح رضایت مربوط به مهارت کافی برای استفاده از کامپیوتر و اینترنت در انجام طرحهای تحقیقاتی و توانایی در فعالیت های پژوهشی میباشد.
کمترین سطح رضایت مربوط به زمان کافی برای انجام طرحتحقیقاتی در سازمان میباشد.
هم چنین میانگین سطح رضایت در عوامل مختلف مرتبط با موانع پژوهش بر حسب جایگاه سازمانی طی جدول 2 نشان داده شده است.
نتایج به دست آمده تفاوت معنی دار در عوامل سازمانی و عوامل فردی بر حسب جایگاه سازمانی را نشان میدهد بطوریکه سطح رضایت کارشناسان مسئول و مدیران از سطح رضایت کارشناسان در این عوامل بالاتر است.
ولیکن سطح رضایت در عوامل فرهنگی اجتماعی و عوامل اقتصادی در دو گروه کارشناسان و کارشناسان مسئول تفاوت معنیدار را نشان نمیدهد.
میانگین سطح رضایت در عوامل مختلف مرتبط با موانع پژوهش بر حسب داشتن سابقه فعالیت پژوهشی طی جدول 3 نشان داده شده است.
نتایج تفاوت معنی دار در عوامل اقتصادی را نشان میدهد. بهطوری که افرادی که سابقه پژوهشی به عنوان همکاری پژوهشی داشته اند سطح رضایت کمتری را اعلام نمودند. در سایر عوامل تفاوت معنی دار بر حسب سابقه پژوهشی مشاهده نگردید.
مطابق جدول 4 با توجه به ضریب همبستگی پیرسون ارتباط خطی مستقیم و معنی دار از نظر آماری در بین عوامل مرتبط با موانع پژوهش مشاهده گردید.
عوامل |
بسیار مخالف |
مخالف |
نظری ندارم |
موافق |
بسیار موافق |
.... میانه |
........... میانگین |
انحراف معیار |
درصد |
درصد |
درصد |
درصد |
درصد |
||||
سازمانی |
2/1 |
6/18 |
2/51 |
6/25 |
5/3 |
3 |
07/3 |
59/0 |
اقتصادی |
14 |
9/20 |
3/52 |
8/5 |
7 |
3 |
72/2 |
87/0 |
فرهنگی اجتماعی |
0 |
1/8 |
9/34 |
50 |
7 |
43/3 |
39/3 |
55/0 |
فردی |
5/3 |
14 |
9/41 |
6/32 |
1/8 |
16/3 |
24/3 |
73/0 |
جدول 2: مقایسه سطح رضایت در عوامل مختلف مرتبط با موانع پژوهش بر حسب جایگاه سازمانی
موانع پژوهشی جایگاه سازمانی |
فراوانی |
میانگین |
انحراف معیار |
سطح معنا داری |
|
سازمانی |
کارشناس |
65 |
9945/2 |
60797/0 |
037/0 |
کارشناس مسئول و بالاتر |
11 |
4156/3 |
61596/0 |
||
کل |
76 |
0555/3 |
62309/0 |
||
اقتصادی |
کارشناس |
65 |
6359/2 |
88530/0 |
405/0 |
کارشناس مسئول و بالاتر |
11 |
8788/2 |
92223/0 |
||
کل |
76 |
6711/2 |
88860/0 |
||
فرهنگی اجتماعی |
کارشناس |
65 |
3582/3 |
58800/0 |
384/0 |
کارشناس مسئول و بالاتر |
11 |
5195/3 |
37943/0 |
||
کل |
76 |
3816/3 |
56340/0 |
||
فردی |
کارشناس |
65 |
2103/3 |
75477/0 |
043/0 |
کارشناس مسئول و بالاتر |
11 |
6970/3 |
48773/0 |
||
کل |
76 |
2807/3 |
73998/0 |
جدول 3 : مقایسه سطح رضایت در عوامل مختلف مرتبط با موانع پژوهش بر حسب سابقه فعالیت پژوهشی
موانع پژوهشی سابقه پژوهشی |
فراوانی |
میانگین |
انحراف معیار |
سطح معنا داری |
|
سازمانی |
بلی : به عنوان مجری |
16 |
2902/3 |
66877/0 |
089/0 |
بلی : به عنوان همکار |
15 |
8190/2 |
58334/0 |
||
خیر |
55 |
0857/3 |
56585/0 |
||
مجموع |
86 |
0772/3 |
59894/0 |
||
اقتصادی |
بلی : به عنوان مجری |
16 |
5417/2 |
12793/1 |
014/0 |
بلی : به عنوان همکار |
15 |
2222/2 |
55872/0 |
||
خیر |
55 |
9152/2 |
80691/0 |
||
مجموع |
86 |
7248/2 |
87401/0 |
||
فرهنگی اجتماعی |
بلی : به عنوان مجری |
16 |
5268/3 |
62536/0 |
315/0 |
بلی : به عنوان همکار |
15 |
2286/3 |
39604/0 |
||
خیر |
55 |
4078/3 |
55765/0 |
||
مجموع |
86 |
3987/3 |
54832/0 |
||
فردی |
بلی : به عنوان مجری |
16 |
4167/3 |
77698/0 |
583/0 |
بلی : به عنوان همکار |
15 |
1667/3 |
71270/0 |
||
خیر |
55 |
2212/3 |
73497/0 |
||
مجموع |
86 |
2481/3 |
73509/ 0 |
||
|
جدول4 : ارتباط بین میزان رضایت در عوامل مرتبط با موانع پژوهش
موانع پژوهشی |
سازمانی |
اقتصادی |
فرهنگی اجتماعی |
فردی |
|
سازمانی |
ضریب همبستگی |
1 |
594/0** |
617/0** |
625/0** |
p |
- |
کمتر از 001/0 |
کمتر از 001/0 |
کمتر از 001/0 |
|
اقتصادی |
ضریب همبستگی |
594/0** |
1 |
463/0** |
360/0** |
p |
کمتر از 001/0 |
- |
کمتر از 001/0 |
001/0 |
|
فرهنگی اجتماعی |
ضریب همبستگی |
617/0** |
463/0** |
1 |
516/0** |
p |
کمتر از 001/0 |
کمتر از 001/0 |
- |
کمتر از 001/0 |
|
فردی |
ضریب همبستگی |
625/0** |
360/0** |
516/0** |
1 |
p |
کمتر از 001/0 |
001/0 |
کمتر از 001/0 |
- |
|
|
Pearson Correlation
** Correlation is significant at the 0.01 level (2-tailed).
بحث و نتیجه گیری
نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد 36 درصد از کارکنان سابقه فعالیت پژوهشی داشته اند که 6/51 درصد بعنوان مجری و4/48 درصد بعنوان همکار فعالیت داشته اند.
در طرح صفری 4/22 درصد از مشارکت کنندگان دارای فعالیت پژوهشی بودند. (5) و در مطالعات طاهری (6) ، مظلومی (7) و نیک روز (8) به ترتیب تنها 69، 40 و 34 درصد دانشجویان و در طرح سرشتی (3) 50 درصد از اساتید و کارکنان سابقه انجام فعالیت های پژوهشی را داشته اند از طرفی غفار زاده (9) و علمداری (10) گزارش کردند بیش از 80 درصد از اعضای هیات علمی دانشگاه ها سابقه کار تحقیقاتی را داشته اند.در مطالعه حاضر 2/66 درصد از مشارکتکنندگان در مطالعه سابقه آموزش در خصوص پژوهش را داشتهاند که 7/34 درصد در داخل سازمان و 3/65 درصد در خارج از سازمان آموزش های مرتبط با پژوهش را گذراندهاند. مطالعهی جوادیان (11) و طاهری (6) نشان داد تنها 47 درصد دانشجویان سابقه ی شرکت در کلاس های روش تحقیق را داشتهاند.
نتایج تحقیق در موانع پژوهشی در حیطه عوامل سازمانی نشان میدهد که در کل رضایت از عوامل سازمانی در حد متوسط میباشد و بیشترین سطح رضایت مربوط به مؤثر بودن انجام طرحهایتحقیقاتی در ارزیابی شغلی، مؤثر بودن وجود کمیتههای تحقیقاتی در مدیریتهای معاونت در معرفی و اجرای طرحتحقیقاتی و اهمیت دادن مدیر واحد درصورت انجام فعالیت پژوهشی متناسب با واحد میباشد.
از کمترین سطوح رضایت مربوط به سهولت در دسترسی به امکانات لازم برای انجام طرحتحقیقاتی توسط سازمان میباشد که با مطالعات حسینی شاوون (12) ، جنیفر (13) ، غفارزاده (9) و علمداری (10) همسو است.
از دیگر عوامل سازمانی که کمترین سطح رضایت را داشتند عدم برگزاری دوره های آموزشی روشتحقیق به صورت مقدماتی و پیشرفته برای واحد و آسان نبودن مسیر تصویب و اجرای طرحتحقیقاتی میباشد.
مطالعه صفری نشان داد که مهمترین موانع دانشجویان در حیطه سازمانی، عدم دسترسی به منابع کسب اطلاعات و کمبود امکانات و تجهیزات در انجام پژوهش میباشد و 9/75 درصد از افراد کارگاه آموزشی روش تحقیق را نگذراندهاند و حدود 85 درصد از افراد دارای پروپزال ارسالی به مراکز پژوهشی دانشگاه جهت تصویب، این فرآیند را طولانی عنوان کردهاند (5). تحقیقات نیکروز نشان داد در دسترس نبودن و ضعیف بودن نیروهای مشاوره ای، کمبود امکانات و تجهیزات و عدم ایجاد انگیزه از طرف مسئولین و اساتید بیشترین موارد موانع موجود در حیطه موانع سازمانی را تشکیل میدهند(8). یافتههای بدست آمده از مطالعه طاهری بیانگر آن است که بیشترین موانع از نظر دانشجویان موانع سازمانی بوده است که یکی از این موانع را طولانی بودن مراحل تصویب طرح های پژوهشی بیان می نماید (6). مطالعه مظلومی هم یکی از موانع سازمانی را طولانی بودن مراحل تصویب طرح های پژوهشی عنوان می کند (14).
توزیع فراوانی موانع پژوهشی در حیطه عوامل اقتصادی نشان میدهد که در کل رضایت از عوامل اقتصادی کمتر از حد متوسط میباشد و میانگین درتمامی سؤالات کمتر از حد متوسط میباشد و تنها 8/12 درصد افراد در مجموع از شرایط این عامل رضایت دارند. مطالعه حسینی شاوون نشان داد که موانع اقتصادی بیش از سطح متوسط در انجام پژوهش توسط اعضای هیات علمی موثر بوده و بیشترین موانع اقتصادی موثر مربوط به ضعف در قدردانی مادی قابل توجه از اعضای هیات علمی با 67/84 درصد است (12).
وحدتی در مطالعه خود بر اساتید دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد نشان داد موانع مالی با 5/67 درصد چهارمین مانع پژوهشهای آموزشی محاسبه شده است (15). صفدری و همکاران گزارش کردند در رابطه با موانع مالی، پایین بودن میزان درآمد حاصل از فعالیت های تحقیقاتی، نسبت به درآمدهای خارج از دانشگاه با میانگین نمره 71/4 بیشترین تاثیر و بودجه ناکافی در دانشگاه برای کارهای علمیتحقیقاتی با میانگین نمره 28/3 کمترین تاثیر را دارند(16). مطالعه طاهری که درآمد را جزو عوامل سازمانی مورد بررسی قرارداده است یکی از موانع سازمانی را عدم درآمد کافی از محل پژوهش نسبت به سایر فعالیتها میداند(6).
توزیع فراوانی موانع پژوهشی در حیطه عوامل فرهنگی اجتماعی نشان میدهد که در کل رضایت از عوامل فرهنگی اجتماعی بیشتر از حد متوسط میباشد و نتایج تحقیق درخصوص کارگروهی نشان داد که نمره رضایت این شاخص بیش از متوسط میباشد. نتایج تحقیق نقی زاده باقی نشان داد که در بررسی درون حیطه ها به ترتیب مهمترین مشکلات و موانع پژوهشی از نظر اعضای هیات علمی شامل مقوله های ضعف کار گروهی در دانشگاه، حجم زیاد کار و انتظارات مختلف دانشگاه از اعضای هیات علمی و عدم وجود فضای مناسب تحقیقاتی در دانشگاه میباشد(17). نتایج مطالعه فرمانبر نشان داد که عوامل سازمانی اداری از دیدگاه اعضای هیئت علمی مهمترین موانع تحقیق به شمار میرود اکثریت اعضای هیات علمی با مرتبه استادیاری معتقد بودند که مسئولین و مدیران به نتایج تحقیقات کاربردی توجه نمی کنند و اکثریت اعضای هیات علمی با مرتبه مربی معتقد بود که انگیزه قوی و مناسبی برای امر پژوهش وجود ندارد(18).
نتایج مطالعات حسینی شاوون نشان داد بیشترین موانع اجتماعی فرهنگی موثر بر فعالیتهای پژوهشی اعضای هیات علمی مربوط به کمبود تبلیغات مناسب برای توسعه فرهنگ پژوهش با 94 درصد و کم بها دادن به فعالیتهای پژوهشی با 88 درصد بوده است(12). مطالعه صفدری نشان داد عدم به کارگیری نتایج حاصل از پژوهشها در جامعه مهم ترین عامل بازدارنده مدیریتی سازمانی میباشد(16). نتایج تحقیق نشان داد در صورت انجام طرحتحقیقاتی مناسب جامعه به نتایج آن اعتماد مینماید که این موضوع با نتایج طرح تحقیقاتی حسینی شاوون مطابق نمیباشد(15).
توزیع فراوانی موانع پژوهشی در حیطه عوامل فردی نشان میدهد که در کل رضایت از عوامل فردی در حد متوسط میباشد و در مجموع 7/40 درصد افراد از این عامل رضایت دارند. مطالعه طاهری نشان داد چهار مانع عدم آشنایی کافی با اصول و روش های آماری، ناتوانی در آنالیز داده ها، ناتوانی در تفسیر داده و کمبود وقت و مشغله زیاد به ترتیب از مهم ترین موانع شخصی بر اساس امتیاز دانشجویان می باشند(6).
صفدری نشان داد که نبود فراغت خاطر روحی و روانی به علت وجود تنش ها و مشکلات خارج از دانشگاه بیشترین تاثیر و بی علاقگی نسبت به امر پژوهش، کمترین تاثیر را دارند و یکی از موانع علمی را عدم تسلط کافی به روش های تحقیق می داند(16). مطالعه هامس درخصوص موانع تحقیق در رادیولوژی نشان داد که مهمترین عوامل گزارششده محدود کننده تحقیق، محدودیت زمانی میباشد(19).
مطالعه مظلومی بر روی دانشجویان نشان داد که عدم آشنایی کافی با اصول و روش های آماری، ناتوانی در تفسیر داده ها، ناتوانی در آنالیز داده ها، عدم توانایی در جستجوی پایگاه های اطلاعاتی و اینترنت و ناتوانی در تدوین پروپزال بیشترین امتیاز را کسب کردند(14).
بیشترین سطح رضایت مربوط به مهارت کافی برای استفاده از کامپیوتر و اینترنت در انجام طرحهای تحقیقاتی و توانایی در فعالیت های پژوهشی میباشد. کمترین سطح رضایت مربوط به زمان کافی برای انجام طرحتحقیقاتی در سازمان میباشد. درمطالعه سرشتی، عدم ایجاد انگیزه در پژوهشگران، کمبود وقت و مشغله زیاد و مقررات دست و پاگیر اداری از مهمترین موانع انجام تحقیق بوده است(3).
در پژوهش حسینی شاوون، موانع فردی در بین مجموعه موانع مورد بررسی، کمترین تاثیر را بر انجام فعالیت های تحقیقاتی طبق نظر اعضای هیئت علمی دانشگاه دارد(12).
تعیین مشاور بمنظورهدایت و راهنمایی کارکنان در ارائه طرح های تحقیقاتی متناسب با حوزه تخصصی به ازای ارائه طرح و همچنین ارائه آموزش های کاربردی تر و بومی شده بوسیله اساتید پژوهشی در حوزه های تخصصی مالی و اداری برای کارکنان با توجه به اینکه بیش از نیمی از مشارکت کنندگان، آموزش های روش تحقیق را در خارج سازمان گذرانده اند میتواند فرآیند ارائه تحقیق را بهبود بخشد درضمن پیشنهاد میگردد مجوز ایجاد زیر کمیتههای تحقیقاتی در واحدهای تخصصی معاونت، توسط شورای پژوهشی دانشگاه صادر گردد و مشوق های لازم برای مدیران و کارکنان ستاد علاوه بر مشوقهای کنونی در نظر گرفته شود.
درضمن فرآیند تصویب و اجرای طرح تحقیقاتی میبایست توسط واحدهای ذینفع بازبینی گردد و هم چنین تهیه راهنمای گام به گام هر مرحله از فرآیند میتواند در ارائه طرح ها مفید باشد و با توجه به درآمد ناکافی طرحهای تحقیقاتی و امکان وجود فعالیتهای جایگزینی برای کارکنان، پیشنهاد میگردد که معاونت تحقیقات و فناوری با هماهنگی معاونت توسعه مدیریت و منابع دانشگاه ملاکهای پرداخت به طرح های تحقیقاتی برای کارکنان را مورد بازبینی قرار دهد.
وجود مشغلههای زندگی در مردان و افراد متاهل نیاز به ارائه پاداشهای قوی تر برای انگیزش در ارائه طرحهای تحقیقاتی دارند. جوان بودن کارکنان حوزه معاونت پتانسیل خوبی را برای تغییر فراهم مینماید که نیاز به فرهنگ سازی و آموزش دارد. با توجه به نتایج طرح تقدیر معنوی کارکنان تهیه شده توسط معاونت تحقیقات و فناوری نتوانسته رضایت کارکنان را فراهم نماید که می بایست مورد بازبینی قرار گیرد.
درخصوص عوامل فردی، با توجه به نظر کارکنان حوزه معاونت درخصوص کمبود زمان کافی برای ارائه طرح های تحقیقاتی پیشنهاد میگردد طرح تحقیقاتی برای شناسایی دلایل اتلاف وقت کارکنان در حوزه معاونت تهیه و اجرا گردد.
درخصوص رضایت بیشتر مدیران پایه از عوامل سازمانی و فردی نیاز به بررسی دیدگاه کارکنان حوزه معاونت درخصوص این عوامل و ایجاد دید مثبت تر وجود دارد با توجه به اینکه افرادی که در طرح های پژوهشی همکاری دارند از مزایای کمتری برخوردارند و کار بیشتری توسط آنان انجام میشود و امتیازهای طرح های تحقیقاتی برای مدیران بیشتر مثمر ثمر میباشد باید برای کارشناسان همکاری کننده مزایای ویژهتری توسط شورای پژوهشی دانشگاه لحاظ گردد.
تضاد منافع
نویسندگان اعلام می دارند که هیچ گونه تضاد منافعی در این مقاله وجود ندارد.
تشکر و قدر دانی
نویسندگان از اساتید و مدیران دانشگاه که با نظرات خود در اجرای این مطالعه ما را یاری نمودند و تمامی کارشناسان معاونت توسعه و مدیریت منابع دانشگاه که در تکمیل پرسش نامهها کمال حوصله ودقت را به کار بسته اند تا حاصل کار مفید واقع شود صمیمانه تشکر می کنند.
بازنشر اطلاعات | |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |