دوره 19، شماره 3 - ( مرداد و شهریور 1399 )
جلد 19 شماره 3 صفحات 53-43 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Mazloomymahmoodabad S S, Abedini R, Nayeb zadeh S, Nasimi M, Goddess M, nazari Z. The Ecological Factors associated with Non-Melanoma Skin Cancer in Patients referring to the Tumor Clinic of Razi Skin Hospital, Tehran in 2017 (a case-control study). TB 2020; 19 (3) :43-53
URL: http://tbj.ssu.ac.ir/article-1-2860-fa.html
URL: http://tbj.ssu.ac.ir/article-1-2860-fa.html
مظلومی سید سعید، عابدینی ربابه، نماینده سیده مهدیه، نسیمی مریم، خدایاریان مهسا، نظری زهرا. بررسی عوامل اکولوژیک مرتبط با سرطان پوست غیرملانوم در بیماران مراجعه کننده به درمانگاه تومور بیمارستان پوست رازی تهران در سال1396 ( مطالعه موردی- شاهدی). طلوع بهداشت. 1399; 19 (3) :43-53
دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید صدوقی، یزد، ایران. ، MAHSA.KHODAYARIAN6@YAHOO.COM
متن کامل [PDF 572 kb]
(690 دریافت)
| چکیده (HTML) (1657 مشاهده)
متن کامل: (1489 مشاهده)
بررسی عوامل اکولوژیک مرتبط با سرطان پوست غیرملانوم در بیماران مراجعه کننده به درمانگاه تومور بیمارستان پوست رازی تهران
نویسندگان :سیدسعید مظلومی 1، ربابه عابدینی2، سیده مهدیه نماینده3، مریم نسیمی2، مهسا خدایاریان5، زهرانظری6
1. استاد مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی موثر بر سلامت، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید صدوقی، یزد، ایران.
2. دانشیار گروه پوست مو ، دانشکده پزشکی ، دانشگاه علوم پزشکی تهران، تهران، ایران.
3. استادیار گروه آمار و اپیدمیولوژی، دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید صدوقی، یزد، ایران.
4 . استادیار گروه آموزش بهداشت ، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید صدوقی، یزد، ایرن.
5 . نویسنده مسئول: دانشجوی کارشناسی ارشد اکولوژی انسانی، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید صدوقی ، یزد، ایران. تلفن تماس: 09168509618 Emai:Z_nazari26@yahoo.com
مقدمه: با توجه به آمار بالای جهانی بروز سرطان پوست، اثر نامطلوب بر سلامتی و تحمیل هزینههای گزاف درمان بر مردم، در مطالعه حاضر به بررسی عوامل اکولوژیک مرتبط با سرطان های پوستی غیر ملانومی( NMSC) در بیماران مراجعه کننده به درمانگاه تومور بیمارستان پوست رازی تهران در سال 1396 پرداخته شده است.
روش بررسی: این مطالعه موردی -شاهدی به روش جمع آوری دادهها از طریق پرسشنامه محقق ساخته، از 300 نمونه مورد و 300 نمونه کنترل به روش نمونهگیری آسان، انجام گرفت. معیارهای ورود بیماران شامل ابتلا به NMSC که از طریق بیوپسی و آزمایش پاتولوژی با تایید پزشک می باشد، و دادهها با استفاده از آزمونهای آماری توصیفی و استنباطی نرم افزار spss مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
یافتهها: بین NMSC و نوع شغل، وضعیت اقتصادی-اجتماعی، مصرف الکل و دخانیات، عادات رفتاری پیشگیرانه، مصرف آب چاه، استفاده از شبکههای مجازی، سوختگی، سابقه خانوادگی، مصرف غذاهای چرب، متغیرهای سنی/جنسی و وزنی به لحاظ آماری ارتباط معنادار و با متغیرهای قد، نمایه توده بدنی و شهری یا روستایی بودن بیمار ارتباط معنادار وجود نداشت.
نتیجهگیری: باید برنامه‌های غربالگری جهت تشخیص زودرس این بیماری در مراحل اولیه آن، در مردان مسن، به‌ویژه آنان که به‌واسطه‌ی شغلشان در مواجهه زیاد با نور آفتاب قرار داشته‌اند، صورت گیرد .
جدول1: فراوانی اطلاعات دموگرافیک افراد شرکت‌کننده در مطالعه
جدول2: توزیع فراوانی جنسیت، محل سکونت، سطح تحصیلات وسرطان پوست غیر ملانوم در دو گروه
جدول3: توزیع فراوانی وضعیت شغل وسرطان پوست غیر ملانوم در دو گروه
ج
ججدول4: توزیع فراوانی عادات رفتاری پیشگیرانه وسرطان پوست غیر ملانوم در دو گروه
جدول 5: تعیین نسبت شانس در متغیر های معنی دار :سن، وضعیت اقتصادی اجتماعی، مصرف غذاهای پرچرب، سابقه ی سوختگی و عادات رفتاری پیشگیرانه
بحث و نتیجهگیری
مطالعه حاضر با توجه افزایش مداوم میزان شیوع سرطان پوست غیر ملانوم (NMSC) و اثرات نامطلوب آن بر سلامت و تحمیل هزینههای گزاف درمان بر مردم به منظور بررسی عوامل اکولوژیک مرتبط به سرطان غیر ملانوم پوست در بیماران درمانگاه تومور پوست بیمارستان رازی تهران به روش جمع آوری دادهها از طریق پرسشنامه محقق ساخته، از 300 نمونه مورد و 300 نمونه کنترل به روش نمونهگیری آسان انجام گرفت. نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد نسبت بیمارانی که به واسطه شغلشان در خارج از منزل فعالیت میکردند در گروه مورد بیشتر از بیمارانی بود که فعالیت داخل منزل داشتند. در این زمینه میتوان مطالعات محمدی و همکاران، مطالعه یزدان فر و قاسمی در همدان و مطالعه روحانی در رابطه میزان مواجهه با نور خورشید بواسطه شغل (مثل کار کارگران در فضای باز یا هر فعالیت بیرونی دیگری) را به نوعی با نتایج این مطالعه همراستا دانست. در تحلیل وضعیت اقتصادی/اجتماعی و ارتباط آن با سرطان غیر ملانوم نتایج نشان داد 3/67% از بیماران گروه مورد و 90% از بیماران گروه شاهد از وضعیت اقتصادی پایینی برخوردار بودند(6،7) . در مطالعه محمدی و همکاران با عنوان بررسی وضعیت اقتصادی مبتلایان به سرطان پوست استان یزد، مردان با سطح درآمد متوسط 5 تا 10 میلیون در ماه بالاترین میزان مبتلایان را نشان داد و زنان مبتلا دارای سطح درآمد ضعیف یعنی کمتر از 5 میلیون در ماه بودند. به احتمال زیاد این ارتباط را میتوان به دلیل کاهش سطح رفاه در افراد کم درآمد، تماس بیشتر با اشعه خورشید بواسطه کار غیر اداری و خارج از منزل مرتبط دانست (6).
بررسی متغیرهای سنی /جنسیی نشان داد نسبت ابتلای مردان به سرطان پوست 7/1 برابر بیشتر از زنان است که در همین راستا مطالعات مبارک آبادی و همکارانش در مورد همه گیر شناسی سرطان پوست در استان مرکزی(8)، کاووسی (9)، قاسم زاده (10) و میرزائی (11) روابط همسوئی را با مطالعه ما در مورد ابتلای بیشتر مردان نسبت به زنان نشان دادند که این ممکن است به علت سبک لباس پوشیدن مردان نسبت به زنان و نسبت بیشتر اشتغال مردان در محیط بیرون باشد. هم چنین با افزایش سن بیماران (51-63 سالگی) خطر ابتلا به سرطان پوست افزایش مییابد. مصرف دخانیات تأثیر معناداری در افزایش خطر ابتلای به سرطان پوست را در این مطالعه نشان دادند در حالیکه در مطالعه دیگری بر روی بیماران مرد مبتلا به سرطان پوست غیر ملانوما در استرالیا بین خطر ابتلا به سرطان پوست و مصرف الکل و سیگار ارتباط معناداری وجود نداشت (12).
مصرف آب چاه نیز با افزایش خطر ابتلای به سرطان پوست ارتباط معناداری نشان داد که این ممکن است به دلیل میزان بالای آرسینک در آب چاه باشد که خطر ابتلا به سرطان پوست را افزایش میدهد.
در همین راستا نیز مطالعه عطائی و همکارانش (13) و مطالعه آرامی (14) در رابطه با اثر آرسنیک در ایجاد ضایعات و سرطان های پوستی با نتایج این مطالعه همخوانی داشتند. استفاده بیشتر از شبکههای مجازی و افزایش خطر ابتلا به سرطان پوست نیز معنادار بود که در همین راستا پژوهشی که بر روی موش‌های آزمایشگاهی در آمریکا بر اساس برنامه ملی سم‌شناسی (NTP) طی سال‌های 2009 تا 2011 انجام‌شد، نشان داد امواج تلفن همراه عامل سرطان در موش‌ها بوده است. در این مطالعه، کل بدن موش‌ها را طی 2 سال و 9 ساعت شبانه‌روز در معرض امواج رادیویی قراردادند و در نهایت به این نتیجه رسیدند که امواج با ایجاد سرطان ارتباط مستقیم دارد (15) البته این نتیجه نمیتواند خیلی دقیق باشد اما پیشگیری میتواند در کاهش خطر ابتلا به سرطان بسیار مفید باشد. بررسی متغیر مصرف غذای چرب نیز نشان داد 144 نفر از بیماران گروه مورد مصرف چربی بیشتری دارند در حالیکه در گروه شاهد مصرف چربی کمتر از گروه مورد بود. هر چند مطالعات کوهورت طولانی مدت هیچ گونه ارتباطی بین رژیم غذایی کم چرب و سرطان پوست غیر ملانوم نشان ندادند اما اقدامات مداخلهای نشان داده اند که رژیم غذایی کم چرب باعث کاهش خطر ابتلا به سرطان پوست در یک کارآزمایی بالینی کوچک شد. با این حال در یک مطالعه بر روی بررسی الگوی غذایی کم چرب بر میزان کاهش خطر ابتلا به NMSC تأثیر مثبتی مشاهده نشد (16). آفتاب سوختگی، سابقه خانوادگی و پرتو درمانی نیز به همین گونه با افزایش خطر ابتلا به سرطان پوست معنادار بودند در همین راستا به ترتیب مطالعات اشرف و همکاران (17) در رابطه با آفتاب سوختگی، افضلی و همکاران (18) و محمودی (19) در رابطه با سابقه خانوادگی و مطالعه ون لومیک در رابطه با دریافت اشعه برای درمان بیماری به نوعی با نتایج این مطالعه همسوئی داشتند. با این حال بررسی نتایج این مطالعه بین قد، نمایه توده بدنی و شهری /روستایی بودن بیماران و افزایش خطر ابتلا به سرطان پوست ارتباط معناداری را نشان نداد.
با توجه به اینکه افزایش مداوم میزان شیوع سرطان پوست غیر ملانوم (NMSC) در چند دهه اخیر باعث شده که این بیماری به یک موضوع مهم سلامت عمومی در سطح جهانی تبدیل شود. مطالعه حاضر به بررسی گستردهتری از عوامل اکولوژیک مرتبط با سرطان غیر ملانوم در بیماران مراجعه کننده به درمانگاه تومور بیمارستان پوست رازی تهران در سال 1396 پرداخته است تا با شناسایی الگوهای پیدایش بیماری بتوان تدابیری مناسبتری جهت تعدیل آن اندیشید.
نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که بین متغیرهای بیشتری از جمله سن، جنس، سطح تحصیلات، آفتاب سوختگی، سابقه خانودگی، پرتو درمانی، وضعیت اقتصادی/ اجتماعی، استفاده از شبکههای مجازی، مصرف آب چاه، مصرف غذاهای چرب و مصرف الکل و سیگار و افزایش خطر ابتلا به سرطان پوست غیر ملانوم ارتباط معنادار مثبتی وجود دارد.
بنابراین عدم مصرف غذاهای چرب و استفاده از رفتارهای پیشگیرانه، محدود کردن فعالیت های بیرون از منزل با توقف کامل این فعالیت ها یا دوری از مواجهه با نور طول ساعات بین 10 قبل از ظهر تا 4 بعد از ظهر پیشنهاد می شود.لذا باید برنامه‌های غربالگری جهت تشخیص زودرس این بیماری در مراحل اولیه آن، در مردان مسن، به ویژه آنان که به‌واسطه‌ی شغلشان در مواجهه زیاد با نور آفتاب قرار داشته‌اند، صورت گیرد .
تضاد منافع
نویسندگان این مقاله اعلام می دارند هیچ گونه تضاد منافعی ندارد.
تشکر و قدردانی
بدینوسیله از اساتید عزیز و گرانقدر و پرسنل بیمارستان رازی و فارابی و تمامی دوستانی که مرا در تدوین این مقاله یاری نمودند نهایت تشکر و قدردانی را دارم.
نویسندگان :سیدسعید مظلومی 1، ربابه عابدینی2، سیده مهدیه نماینده3، مریم نسیمی2، مهسا خدایاریان5، زهرانظری6
1. استاد مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی موثر بر سلامت، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید صدوقی، یزد، ایران.
2. دانشیار گروه پوست مو ، دانشکده پزشکی ، دانشگاه علوم پزشکی تهران، تهران، ایران.
3. استادیار گروه آمار و اپیدمیولوژی، دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید صدوقی، یزد، ایران.
4 . استادیار گروه آموزش بهداشت ، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید صدوقی، یزد، ایرن.
5 . نویسنده مسئول: دانشجوی کارشناسی ارشد اکولوژی انسانی، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید صدوقی ، یزد، ایران. تلفن تماس: 09168509618 Emai:Z_nazari26@yahoo.com
مقدمه: با توجه به آمار بالای جهانی بروز سرطان پوست، اثر نامطلوب بر سلامتی و تحمیل هزینههای گزاف درمان بر مردم، در مطالعه حاضر به بررسی عوامل اکولوژیک مرتبط با سرطان های پوستی غیر ملانومی( NMSC) در بیماران مراجعه کننده به درمانگاه تومور بیمارستان پوست رازی تهران در سال 1396 پرداخته شده است.
روش بررسی: این مطالعه موردی -شاهدی به روش جمع آوری دادهها از طریق پرسشنامه محقق ساخته، از 300 نمونه مورد و 300 نمونه کنترل به روش نمونهگیری آسان، انجام گرفت. معیارهای ورود بیماران شامل ابتلا به NMSC که از طریق بیوپسی و آزمایش پاتولوژی با تایید پزشک می باشد، و دادهها با استفاده از آزمونهای آماری توصیفی و استنباطی نرم افزار spss مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
یافتهها: بین NMSC و نوع شغل، وضعیت اقتصادی-اجتماعی، مصرف الکل و دخانیات، عادات رفتاری پیشگیرانه، مصرف آب چاه، استفاده از شبکههای مجازی، سوختگی، سابقه خانوادگی، مصرف غذاهای چرب، متغیرهای سنی/جنسی و وزنی به لحاظ آماری ارتباط معنادار و با متغیرهای قد، نمایه توده بدنی و شهری یا روستایی بودن بیمار ارتباط معنادار وجود نداشت.
نتیجهگیری: باید برنامه‌های غربالگری جهت تشخیص زودرس این بیماری در مراحل اولیه آن، در مردان مسن، به‌ویژه آنان که به‌واسطه‌ی شغلشان در مواجهه زیاد با نور آفتاب قرار داشته‌اند، صورت گیرد .
مقدمه
افزایش مداوم میزان شیوع سرطان پوست غیر ملانوم (NMSC)شامل SCC،BCC(Skin Cancer Diagnosis) و ملانوم (MM) در چند دهه اخیر باعث شده که این بیماری به یک موضوع مهم سلامت عمومی در سطح دنیا و بخصوص در جمعیت سفید پوست تبدیل شود (1).
آمار سازمان جهانی بهداشت (WHO) نشان میدهد که هر ساله بین 2 تا 3 میلیون مورد سرطان پوست غیر ملانوم و 13200 مورد سرطان پوست ملانوما در سطح جهان اتفاق میافتد (1).
شیوع ملانومای پوستی با وجود تلاشهای گسترده برای توسعه رفتارهای حفاظتکننده در برابر اشعه UV نور خورشید در میان جمعیتهای در معرض خطر هم چنان در حال افزایش است (2).
با این وجود شیوع سرطان غیر ملانومای پوستی بخصوص در افراد سفید پوست شایعتر از ملانوما بوده اما مرگ و میر ناشی از آن کمتر از ملانوما میباشد به طوری که مطالعات نشان میدهد 75% از میزان کل سرطانها در استرالیا را سرطان پوست غیر ملانوما در بر میگیرد که عامل اصلی خارجی آن را به مواجهه با اشعه UVR نور خورشید مرتبط میدانند(3).
به هر حال، بنا بر آنچه مسلم است امروزه تنها اشعه نور خورشید نمیتواند عامل اصلی بروز این بیماری باشد بلکه مطالعات زیادی تأثیرگذاری متغیرهای مختلف محیطی و مواد شیمیایی و حتی رژیم غذایی افراد را در ایجاد سرطان پوست تأیید میکنند. از این جمله مطالعهای که بر اساس دادههای RCT به بررسی اپیدمیولوژیک رژیم غذایی و ملانومای پوستی پرداخته است نشان داد مصرف کافئین میتواند اثرات محافظتی مثبتی در برابر ابتلا به ملانوما داشته باشد در حالی که مصرف مرکبات یا الکل ممکن نقش مضری را ایفا کند (2).
هم چنین مطالعه موردی-شاهدی دیگری در همین زمینه در استرالیا بر روی بیماران مرد مبتلا به سرطان پوست غیر ملانوما نشان داد بین خطر ابتلا به سرطان پوست و مصرف بالای ماهی، سبزیجات، لوبیا، عدس یا نخود فرنگی، هویج، چغندر و کدو تنبل و مواد غذایی حاوی ویتامین C رابطه معکوس معناداری وجود دارد اما مصرف الکل و سیگار ارتباط معناداری با خطر ابتلا به سرطان پوست غیر ملانوما ندارد (4).
مطالعه موردی شاهدی دیگری با استفاده از روشهای توصیفی به مقایسه الگوی فاکتور خطر بین کارگران و کار کردن در محیط بیرون بواسطه نوع شغلشان پرداخت و نشان داد کارگرانی که در فضای باز کار میکنند رفتارهای مخاطرهآمیز بیشتری (مواجهه بیشتر با اشعه ماوراء بنفش، کمترین میزان استفاده از کرم ضد آفتاب و پایین بودن سواد بهداشتی) با عوامل خطرناک پوستی مشابه دارند که این امر منجر به آسیب بیشتر و افزایش خطر ابتلا به بیماریهای قلبی-عروقی، BCC و SCC Skin Cancer Diagnosis)) میشود (5).
بنابراین ما برآن شدیم تا طیف گستردهتری از متغیرها و عوامل اکولوژیک مستعد کننده سرطان پوست غیر ملانومی را مورد بررسی قرار داده و با شناسایی الگوهای پیدایش بیماری بتوانیم تدابیری جهت تعدیل آن اندیشیده و زمینه اقدامات و مداخلات کنترلی و پیشگیرانه بهتری را برای سایر پژوهشگران و مسئولان فراهم سازیم. از اینرو در مطالعه حاضر به بررسی عوامل اکولوژیک مرتبط با سرطان غیر ملانوم در بیماران مراجعه کننده به درمانگاه تومور بیمارستان پوست رازی تهران در سال 1396 پرداخته شده است.
روش بررسی
در این مطالعه موردی شاهدی که بر روی بیماران درمانگاه تومور پوست رازی تهران انجام گرفت، 600 بیمار به روش نموهگیری آسان از دو بیمارستان پوست رازی و چشم فارابی بصورت تصادفی در دو گروه مورد و شاهد جای گرفتند. روش گرد آوری دادهها در این پژوهش پرسشنامه محقق ساخته ای بود که پایایی و روایی آن مورد تأیید قرار گرفته (برای تعیین پایایی پرسشنامه یک مطالعه مقدماتی بر روی 30 نفر از بیماران انجام شد و ضریب آلفای کرومباخ 8/. بدست آمد) و مشتمل بر 21 سؤال که شامل اطلاعات مورد نیاز در رابطه با سن، جنس،قد، وزن، BMI، سطح تحصیلات، سابقه خانوادگی بیماری، سابقه ی رادیوتراپی، سابقه سوختگی، نوع شغل، استفاده از شبکههای اجتماعی مجازی، وضعیت اقتصادی و اجتماعی، شهری یاروستایی، عادات رفتاری پیشگیرانه، نوع منبع آب مصرفی، مصرف الکل و سیگار و مصرف غذاهای چرب بود. برای پاسخدهی به سؤالات پرسشنامه از طیف لیکرت استفاده گردید که به ترتیب شامل گزینههای خیلی زیاد، زیاد، کم، اصلا و تمایلی به پاسخ ندارم بود. در ضمن معیار های ورود به مطالعه برای گروه مورد مبتلا بودن به سرطان پوست غیر ملانوم و برای شاهد دارا بودن سلامت پوستی یا مبرا بودن از هر گونه بیماری پوستی بود. هم چنین افرادی که تمایل به تکمیل پرسشنامه نداشتند و یا دچار مشکل پوستی بودند از مطالعه خارج شدند. پس از تکمیل پرسشنامه توسط بیماران اطلاعات جمع آوری شده با استفاده از نرم افزار آماری22spss مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. از آزمون کای اسکوئر و تی تست مستقل برای مقایسه متغیرها در دوگروه مورد و شاهد استفاده شد. بیماران براساس شغل به دو گروه محیط بسته و محیط باز، بر اساس محل سکونت به دو حمعیت شهری و روستایی و براساس سطح تحصیلات به زیردیپلم، دیپلم و فوق دیپلم و لیسانس و فوقلیسانس تقسیم شدند. به منظور بررسی توزیع فراوانی سرطان غیر ملانوم پوست BCC) وSCC) و وضعیت اقتصادی و اجتماعی براساس معیار معرفی شده توسط لست(last)(20) از متغیرهای سطح تحصیلات و شغل و بعد خانوار استفاده شد. بدین ترتیب که برای سطح تحصیلات از ابتدایی و کمتر صفر امتیاز، راهنمایی و دبیرستان یک امتیاز و دیپلم کامل متوسطه و بالاتر 2 امتیاز در نظر گرفته شد"برای شغل موارد مستخدم و یا کارگر ساده ،کشاورز، دامدار و بیکار صفر امتیاز، برای موارد کارمندان دولت، کارمند بخش خصوصی و کار فرمای بخش خصوصی و باز نشسته 5 امتیاز در نظر گرفته شد. برای بعد خانوار بیش از 8 نفر ساکن در یک منزل مسکونی صفر امتیاز ،8-6 نفر یک امتیاز و5-2 نفر 2 امتیاز در نظر گرفته شد.در مجموع امتیاز 3 و پایینتر به عنوان وضعیت اقتصادی اجتماعی پایین، امتیاز 7-4 به عنوان وضعیت اقتصادی اجتماعی متوسط، و امتیاز 11-8 به عنوان وضعیت اقتصادی اجتماعی بالا لحاظ گردید. قابل ذکر است که درابتدای مطالعه، هدف مطالعه برای تمامی افرادانتخاب شده توضیح داده شده و رضایت آگاهانه برای شرکت در مطالعه کسب گردید. ضمن آنکه به بیماران اطمینان داده شد که اطلاعات آنان کاملا محرمانه خواهد ماند و همچنین به آنان اطمینان داده شدکه هر زمان که تمایل داشتند میتوانند آزادانه از مطالعه خارج شوند. این پژوهش در کمیته اخلاق دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد با کد اخلاق IR.SSU.SPH.REQ.1397.142 مورد تایید قرار گرفت.
یافته ها
در این بررسی 600 بیمار در دوگروه 300 نفری مورد بررسی قرار گرفتند.جدول 1و2 اطلاعات زمینهای بیماران در دو گروه را نشان می دهد. میانگین سنی گروه مورد مطالعه 63 سال بوده و میانگین قد 171، ،وزن 73 و نمایه توده بدنی 25 است.
بیشترین جنسیت مربوط به جنس مرد (189 )63 % بود و 7/83% (251) محل سکونتشان شهر بوده و7/64%( 194) سواد زیر دیپلم داشتند.
شغل 7/67 درصد گروه مورد در بیرون از منزل و 3/32 درصد در داخل منزل بود. این درحالی‌که است که 7/44 درصد گروه کنترل در بیرون از منزل و 3/55 درصد آن‌ها در داخل منزل شغل داشتند. نتایج بیانگر این است که فراوانی‌ها در دو گروه مورد و شاهد ازنظر آماری معنی‌دار است ( 05 /0>P).
بین عادات رفتاری پیشگیرانه و سرطان غیر ملانوم پوست ارتباط ی معنی داری وجود دارد(05/0>P ).
سن در بروز سرطان غیر ملانوم پوست معنی دار بوده است. افراد با وضعیت اقتصادی اجتماعی متوسط ، ده برابر بیشتر مبتلا به بیماری شدند وآنهایی که عادات رفتاری پیشگیرانه را بطور کامل رعایت کرده بودند نسبت به کساییکه رعایت نکرده بودند هشت برابر کمتر دچار بیماری شده بودندوافرادی که غذای چرب زیاد مصرف کرده بودند سه برابر بیشتر مبتلا به سرطان پوست شدندو هم چنین افرادی که بیشتر دچار سوختگی شده بودند بیشتر دچار سرطان پوست غیر ملانوم شدند.
افزایش مداوم میزان شیوع سرطان پوست غیر ملانوم (NMSC)شامل SCC،BCC(Skin Cancer Diagnosis) و ملانوم (MM) در چند دهه اخیر باعث شده که این بیماری به یک موضوع مهم سلامت عمومی در سطح دنیا و بخصوص در جمعیت سفید پوست تبدیل شود (1).
آمار سازمان جهانی بهداشت (WHO) نشان میدهد که هر ساله بین 2 تا 3 میلیون مورد سرطان پوست غیر ملانوم و 13200 مورد سرطان پوست ملانوما در سطح جهان اتفاق میافتد (1).
شیوع ملانومای پوستی با وجود تلاشهای گسترده برای توسعه رفتارهای حفاظتکننده در برابر اشعه UV نور خورشید در میان جمعیتهای در معرض خطر هم چنان در حال افزایش است (2).
با این وجود شیوع سرطان غیر ملانومای پوستی بخصوص در افراد سفید پوست شایعتر از ملانوما بوده اما مرگ و میر ناشی از آن کمتر از ملانوما میباشد به طوری که مطالعات نشان میدهد 75% از میزان کل سرطانها در استرالیا را سرطان پوست غیر ملانوما در بر میگیرد که عامل اصلی خارجی آن را به مواجهه با اشعه UVR نور خورشید مرتبط میدانند(3).
به هر حال، بنا بر آنچه مسلم است امروزه تنها اشعه نور خورشید نمیتواند عامل اصلی بروز این بیماری باشد بلکه مطالعات زیادی تأثیرگذاری متغیرهای مختلف محیطی و مواد شیمیایی و حتی رژیم غذایی افراد را در ایجاد سرطان پوست تأیید میکنند. از این جمله مطالعهای که بر اساس دادههای RCT به بررسی اپیدمیولوژیک رژیم غذایی و ملانومای پوستی پرداخته است نشان داد مصرف کافئین میتواند اثرات محافظتی مثبتی در برابر ابتلا به ملانوما داشته باشد در حالی که مصرف مرکبات یا الکل ممکن نقش مضری را ایفا کند (2).
هم چنین مطالعه موردی-شاهدی دیگری در همین زمینه در استرالیا بر روی بیماران مرد مبتلا به سرطان پوست غیر ملانوما نشان داد بین خطر ابتلا به سرطان پوست و مصرف بالای ماهی، سبزیجات، لوبیا، عدس یا نخود فرنگی، هویج، چغندر و کدو تنبل و مواد غذایی حاوی ویتامین C رابطه معکوس معناداری وجود دارد اما مصرف الکل و سیگار ارتباط معناداری با خطر ابتلا به سرطان پوست غیر ملانوما ندارد (4).
مطالعه موردی شاهدی دیگری با استفاده از روشهای توصیفی به مقایسه الگوی فاکتور خطر بین کارگران و کار کردن در محیط بیرون بواسطه نوع شغلشان پرداخت و نشان داد کارگرانی که در فضای باز کار میکنند رفتارهای مخاطرهآمیز بیشتری (مواجهه بیشتر با اشعه ماوراء بنفش، کمترین میزان استفاده از کرم ضد آفتاب و پایین بودن سواد بهداشتی) با عوامل خطرناک پوستی مشابه دارند که این امر منجر به آسیب بیشتر و افزایش خطر ابتلا به بیماریهای قلبی-عروقی، BCC و SCC Skin Cancer Diagnosis)) میشود (5).
بنابراین ما برآن شدیم تا طیف گستردهتری از متغیرها و عوامل اکولوژیک مستعد کننده سرطان پوست غیر ملانومی را مورد بررسی قرار داده و با شناسایی الگوهای پیدایش بیماری بتوانیم تدابیری جهت تعدیل آن اندیشیده و زمینه اقدامات و مداخلات کنترلی و پیشگیرانه بهتری را برای سایر پژوهشگران و مسئولان فراهم سازیم. از اینرو در مطالعه حاضر به بررسی عوامل اکولوژیک مرتبط با سرطان غیر ملانوم در بیماران مراجعه کننده به درمانگاه تومور بیمارستان پوست رازی تهران در سال 1396 پرداخته شده است.
روش بررسی
در این مطالعه موردی شاهدی که بر روی بیماران درمانگاه تومور پوست رازی تهران انجام گرفت، 600 بیمار به روش نموهگیری آسان از دو بیمارستان پوست رازی و چشم فارابی بصورت تصادفی در دو گروه مورد و شاهد جای گرفتند. روش گرد آوری دادهها در این پژوهش پرسشنامه محقق ساخته ای بود که پایایی و روایی آن مورد تأیید قرار گرفته (برای تعیین پایایی پرسشنامه یک مطالعه مقدماتی بر روی 30 نفر از بیماران انجام شد و ضریب آلفای کرومباخ 8/. بدست آمد) و مشتمل بر 21 سؤال که شامل اطلاعات مورد نیاز در رابطه با سن، جنس،قد، وزن، BMI، سطح تحصیلات، سابقه خانوادگی بیماری، سابقه ی رادیوتراپی، سابقه سوختگی، نوع شغل، استفاده از شبکههای اجتماعی مجازی، وضعیت اقتصادی و اجتماعی، شهری یاروستایی، عادات رفتاری پیشگیرانه، نوع منبع آب مصرفی، مصرف الکل و سیگار و مصرف غذاهای چرب بود. برای پاسخدهی به سؤالات پرسشنامه از طیف لیکرت استفاده گردید که به ترتیب شامل گزینههای خیلی زیاد، زیاد، کم، اصلا و تمایلی به پاسخ ندارم بود. در ضمن معیار های ورود به مطالعه برای گروه مورد مبتلا بودن به سرطان پوست غیر ملانوم و برای شاهد دارا بودن سلامت پوستی یا مبرا بودن از هر گونه بیماری پوستی بود. هم چنین افرادی که تمایل به تکمیل پرسشنامه نداشتند و یا دچار مشکل پوستی بودند از مطالعه خارج شدند. پس از تکمیل پرسشنامه توسط بیماران اطلاعات جمع آوری شده با استفاده از نرم افزار آماری22spss مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. از آزمون کای اسکوئر و تی تست مستقل برای مقایسه متغیرها در دوگروه مورد و شاهد استفاده شد. بیماران براساس شغل به دو گروه محیط بسته و محیط باز، بر اساس محل سکونت به دو حمعیت شهری و روستایی و براساس سطح تحصیلات به زیردیپلم، دیپلم و فوق دیپلم و لیسانس و فوقلیسانس تقسیم شدند. به منظور بررسی توزیع فراوانی سرطان غیر ملانوم پوست BCC) وSCC) و وضعیت اقتصادی و اجتماعی براساس معیار معرفی شده توسط لست(last)(20) از متغیرهای سطح تحصیلات و شغل و بعد خانوار استفاده شد. بدین ترتیب که برای سطح تحصیلات از ابتدایی و کمتر صفر امتیاز، راهنمایی و دبیرستان یک امتیاز و دیپلم کامل متوسطه و بالاتر 2 امتیاز در نظر گرفته شد"برای شغل موارد مستخدم و یا کارگر ساده ،کشاورز، دامدار و بیکار صفر امتیاز، برای موارد کارمندان دولت، کارمند بخش خصوصی و کار فرمای بخش خصوصی و باز نشسته 5 امتیاز در نظر گرفته شد. برای بعد خانوار بیش از 8 نفر ساکن در یک منزل مسکونی صفر امتیاز ،8-6 نفر یک امتیاز و5-2 نفر 2 امتیاز در نظر گرفته شد.در مجموع امتیاز 3 و پایینتر به عنوان وضعیت اقتصادی اجتماعی پایین، امتیاز 7-4 به عنوان وضعیت اقتصادی اجتماعی متوسط، و امتیاز 11-8 به عنوان وضعیت اقتصادی اجتماعی بالا لحاظ گردید. قابل ذکر است که درابتدای مطالعه، هدف مطالعه برای تمامی افرادانتخاب شده توضیح داده شده و رضایت آگاهانه برای شرکت در مطالعه کسب گردید. ضمن آنکه به بیماران اطمینان داده شد که اطلاعات آنان کاملا محرمانه خواهد ماند و همچنین به آنان اطمینان داده شدکه هر زمان که تمایل داشتند میتوانند آزادانه از مطالعه خارج شوند. این پژوهش در کمیته اخلاق دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد با کد اخلاق IR.SSU.SPH.REQ.1397.142 مورد تایید قرار گرفت.
یافته ها
در این بررسی 600 بیمار در دوگروه 300 نفری مورد بررسی قرار گرفتند.جدول 1و2 اطلاعات زمینهای بیماران در دو گروه را نشان می دهد. میانگین سنی گروه مورد مطالعه 63 سال بوده و میانگین قد 171، ،وزن 73 و نمایه توده بدنی 25 است.
بیشترین جنسیت مربوط به جنس مرد (189 )63 % بود و 7/83% (251) محل سکونتشان شهر بوده و7/64%( 194) سواد زیر دیپلم داشتند.
شغل 7/67 درصد گروه مورد در بیرون از منزل و 3/32 درصد در داخل منزل بود. این درحالی‌که است که 7/44 درصد گروه کنترل در بیرون از منزل و 3/55 درصد آن‌ها در داخل منزل شغل داشتند. نتایج بیانگر این است که فراوانی‌ها در دو گروه مورد و شاهد ازنظر آماری معنی‌دار است ( 05 /0>P).
بین عادات رفتاری پیشگیرانه و سرطان غیر ملانوم پوست ارتباط ی معنی داری وجود دارد(05/0>P ).
سن در بروز سرطان غیر ملانوم پوست معنی دار بوده است. افراد با وضعیت اقتصادی اجتماعی متوسط ، ده برابر بیشتر مبتلا به بیماری شدند وآنهایی که عادات رفتاری پیشگیرانه را بطور کامل رعایت کرده بودند نسبت به کساییکه رعایت نکرده بودند هشت برابر کمتر دچار بیماری شده بودندوافرادی که غذای چرب زیاد مصرف کرده بودند سه برابر بیشتر مبتلا به سرطان پوست شدندو هم چنین افرادی که بیشتر دچار سوختگی شده بودند بیشتر دچار سرطان پوست غیر ملانوم شدند.
جدول1: فراوانی اطلاعات دموگرافیک افراد شرکت‌کننده در مطالعه
| P |
انحراف معیار |
میانگین |
گروه |
متغیر |
| 05/0> p | 2232/15 | 4767/63 | مورد | سن |
| 8809/12 | 3933/51 | شاهد | ||
| 065/0 > p | 525/80 | 837/171 | مورد | قد |
| 249/10 | 086/164 | شاهد | ||
| 04/0 > p |
563/14 | 623/73 266/71 |
مورد شاهد |
وزن |
| 515/13 | ||||
| 088/5 697/5 |
998/25 548/26 |
مورد شاهد |
توده بدنی |
جدول2: توزیع فراوانی جنسیت، محل سکونت، سطح تحصیلات وسرطان پوست غیر ملانوم در دو گروه
| متغیر | مورد | شاهد | |||
| فراوانی(درصد) | فراوانی(درصد) | ||||
| جنسیت |
زن | 111(37) | 178(3/59) | ||
| مرد | 189(63) | 122(7/40) | |||
| محل سکونت | شهر | 251(7/83) | 262(3/87) | ||
| روستا | 45(15) | 38(7/12) | |||
| تحصیلات |
زیر دیپلم | 194(7/64) | 218(7/26) | ||
| دیپلم و فوق دیپلم | 74(7/24) | 63(21) | |||
| لیسانس و فوق | 32(7/10) | 19(2/6) | |||
| P | کای اسکوئر | گروه | طبقات | متغیر | |
| شاهد | مورد | ||||
| 05/0>P |
83/33 |
134 7/44% |
203 7/67% |
خارج ازمنزل |
شغل |
| 166 3/55% |
96 32% |
داخل منزل | |||
| 300 | 300 | جمع کل | |||
ج
ججدول4: توزیع فراوانی عادات رفتاری پیشگیرانه وسرطان پوست غیر ملانوم در دو گروه
| P |
شاهد | مورد | گروه |
| فراوانی )درصد) | فراوانی )درصد) | رفتار پیشگیرانه | |
| 040/. | 118 (3/39 ) |
73 (3/24) |
1- استفاده از کرم ضد آفتاب |
| 007/ | 130 3/43 |
38 7/12 |
2-استفاده از عینک ضد آفتاب |
| 001/. | 103 3/34 |
46 3/15 |
3-استفاده از کلاه آفتاب‌گیر یا لبه‌دار |
| 007/ | 109 3/36 |
60 0/20 |
4-استفاده از پیراهن آستین‌کوتاه |
| 046/. | 67 3/22 |
40 3/13 |
5-استفاده از دستکش |
| 00/. | 46 3/15 |
42 0/14 |
6-استفاده از نقاب آفتاب‌گیر |
| 001/. | 121 3/40 |
50 7/16 |
7-استفاده از لباس محافظت‌کننده |
| 300 | 300 | جمع کل |
| متغیر ها | نسبت شانس OR | فاصله اطمینان 95% | P | |
| سن | 961/0 | 9781/0-944/0 | 001/0> | |
| وضعیت اقتصادی و اجتماعی | متوسط | 9/10 | 933/30-295/3 | 001/0> |
| مصرف غذای چرب |
زیاد | 965 /3 | 636/10-478/1 | 006/0> |
| کم | 928/2 | 611/6-297/1 | 01/0> | |
| آفتاب سوختگی |
خیلی زیاد | 768/36 | 337/623-169/2 | 13/0> |
| زیاد | 847/41 | 559/375-663/4 | 001> | |
| کم | 331/40 | 348/360-514/4 | 001> | |
| اصلا | 527/18 | 038/177-939/1 | 011/0> | |
| عادات رفتاری پیشگیرانه | کامل | 312/8 | 551/25-704/2 | 001> |
| تا حدودی | 348/3 | 369/5-083/2 | 001> | |
بحث و نتیجهگیری
مطالعه حاضر با توجه افزایش مداوم میزان شیوع سرطان پوست غیر ملانوم (NMSC) و اثرات نامطلوب آن بر سلامت و تحمیل هزینههای گزاف درمان بر مردم به منظور بررسی عوامل اکولوژیک مرتبط به سرطان غیر ملانوم پوست در بیماران درمانگاه تومور پوست بیمارستان رازی تهران به روش جمع آوری دادهها از طریق پرسشنامه محقق ساخته، از 300 نمونه مورد و 300 نمونه کنترل به روش نمونهگیری آسان انجام گرفت. نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد نسبت بیمارانی که به واسطه شغلشان در خارج از منزل فعالیت میکردند در گروه مورد بیشتر از بیمارانی بود که فعالیت داخل منزل داشتند. در این زمینه میتوان مطالعات محمدی و همکاران، مطالعه یزدان فر و قاسمی در همدان و مطالعه روحانی در رابطه میزان مواجهه با نور خورشید بواسطه شغل (مثل کار کارگران در فضای باز یا هر فعالیت بیرونی دیگری) را به نوعی با نتایج این مطالعه همراستا دانست. در تحلیل وضعیت اقتصادی/اجتماعی و ارتباط آن با سرطان غیر ملانوم نتایج نشان داد 3/67% از بیماران گروه مورد و 90% از بیماران گروه شاهد از وضعیت اقتصادی پایینی برخوردار بودند(6،7) . در مطالعه محمدی و همکاران با عنوان بررسی وضعیت اقتصادی مبتلایان به سرطان پوست استان یزد، مردان با سطح درآمد متوسط 5 تا 10 میلیون در ماه بالاترین میزان مبتلایان را نشان داد و زنان مبتلا دارای سطح درآمد ضعیف یعنی کمتر از 5 میلیون در ماه بودند. به احتمال زیاد این ارتباط را میتوان به دلیل کاهش سطح رفاه در افراد کم درآمد، تماس بیشتر با اشعه خورشید بواسطه کار غیر اداری و خارج از منزل مرتبط دانست (6).
بررسی متغیرهای سنی /جنسیی نشان داد نسبت ابتلای مردان به سرطان پوست 7/1 برابر بیشتر از زنان است که در همین راستا مطالعات مبارک آبادی و همکارانش در مورد همه گیر شناسی سرطان پوست در استان مرکزی(8)، کاووسی (9)، قاسم زاده (10) و میرزائی (11) روابط همسوئی را با مطالعه ما در مورد ابتلای بیشتر مردان نسبت به زنان نشان دادند که این ممکن است به علت سبک لباس پوشیدن مردان نسبت به زنان و نسبت بیشتر اشتغال مردان در محیط بیرون باشد. هم چنین با افزایش سن بیماران (51-63 سالگی) خطر ابتلا به سرطان پوست افزایش مییابد. مصرف دخانیات تأثیر معناداری در افزایش خطر ابتلای به سرطان پوست را در این مطالعه نشان دادند در حالیکه در مطالعه دیگری بر روی بیماران مرد مبتلا به سرطان پوست غیر ملانوما در استرالیا بین خطر ابتلا به سرطان پوست و مصرف الکل و سیگار ارتباط معناداری وجود نداشت (12).
مصرف آب چاه نیز با افزایش خطر ابتلای به سرطان پوست ارتباط معناداری نشان داد که این ممکن است به دلیل میزان بالای آرسینک در آب چاه باشد که خطر ابتلا به سرطان پوست را افزایش میدهد.
در همین راستا نیز مطالعه عطائی و همکارانش (13) و مطالعه آرامی (14) در رابطه با اثر آرسنیک در ایجاد ضایعات و سرطان های پوستی با نتایج این مطالعه همخوانی داشتند. استفاده بیشتر از شبکههای مجازی و افزایش خطر ابتلا به سرطان پوست نیز معنادار بود که در همین راستا پژوهشی که بر روی موش‌های آزمایشگاهی در آمریکا بر اساس برنامه ملی سم‌شناسی (NTP) طی سال‌های 2009 تا 2011 انجام‌شد، نشان داد امواج تلفن همراه عامل سرطان در موش‌ها بوده است. در این مطالعه، کل بدن موش‌ها را طی 2 سال و 9 ساعت شبانه‌روز در معرض امواج رادیویی قراردادند و در نهایت به این نتیجه رسیدند که امواج با ایجاد سرطان ارتباط مستقیم دارد (15) البته این نتیجه نمیتواند خیلی دقیق باشد اما پیشگیری میتواند در کاهش خطر ابتلا به سرطان بسیار مفید باشد. بررسی متغیر مصرف غذای چرب نیز نشان داد 144 نفر از بیماران گروه مورد مصرف چربی بیشتری دارند در حالیکه در گروه شاهد مصرف چربی کمتر از گروه مورد بود. هر چند مطالعات کوهورت طولانی مدت هیچ گونه ارتباطی بین رژیم غذایی کم چرب و سرطان پوست غیر ملانوم نشان ندادند اما اقدامات مداخلهای نشان داده اند که رژیم غذایی کم چرب باعث کاهش خطر ابتلا به سرطان پوست در یک کارآزمایی بالینی کوچک شد. با این حال در یک مطالعه بر روی بررسی الگوی غذایی کم چرب بر میزان کاهش خطر ابتلا به NMSC تأثیر مثبتی مشاهده نشد (16). آفتاب سوختگی، سابقه خانوادگی و پرتو درمانی نیز به همین گونه با افزایش خطر ابتلا به سرطان پوست معنادار بودند در همین راستا به ترتیب مطالعات اشرف و همکاران (17) در رابطه با آفتاب سوختگی، افضلی و همکاران (18) و محمودی (19) در رابطه با سابقه خانوادگی و مطالعه ون لومیک در رابطه با دریافت اشعه برای درمان بیماری به نوعی با نتایج این مطالعه همسوئی داشتند. با این حال بررسی نتایج این مطالعه بین قد، نمایه توده بدنی و شهری /روستایی بودن بیماران و افزایش خطر ابتلا به سرطان پوست ارتباط معناداری را نشان نداد.
با توجه به اینکه افزایش مداوم میزان شیوع سرطان پوست غیر ملانوم (NMSC) در چند دهه اخیر باعث شده که این بیماری به یک موضوع مهم سلامت عمومی در سطح جهانی تبدیل شود. مطالعه حاضر به بررسی گستردهتری از عوامل اکولوژیک مرتبط با سرطان غیر ملانوم در بیماران مراجعه کننده به درمانگاه تومور بیمارستان پوست رازی تهران در سال 1396 پرداخته است تا با شناسایی الگوهای پیدایش بیماری بتوان تدابیری مناسبتری جهت تعدیل آن اندیشید.
نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که بین متغیرهای بیشتری از جمله سن، جنس، سطح تحصیلات، آفتاب سوختگی، سابقه خانودگی، پرتو درمانی، وضعیت اقتصادی/ اجتماعی، استفاده از شبکههای مجازی، مصرف آب چاه، مصرف غذاهای چرب و مصرف الکل و سیگار و افزایش خطر ابتلا به سرطان پوست غیر ملانوم ارتباط معنادار مثبتی وجود دارد.
بنابراین عدم مصرف غذاهای چرب و استفاده از رفتارهای پیشگیرانه، محدود کردن فعالیت های بیرون از منزل با توقف کامل این فعالیت ها یا دوری از مواجهه با نور طول ساعات بین 10 قبل از ظهر تا 4 بعد از ظهر پیشنهاد می شود.لذا باید برنامه‌های غربالگری جهت تشخیص زودرس این بیماری در مراحل اولیه آن، در مردان مسن، به ویژه آنان که به‌واسطه‌ی شغلشان در مواجهه زیاد با نور آفتاب قرار داشته‌اند، صورت گیرد .
تضاد منافع
نویسندگان این مقاله اعلام می دارند هیچ گونه تضاد منافعی ندارد.
تشکر و قدردانی
بدینوسیله از اساتید عزیز و گرانقدر و پرسنل بیمارستان رازی و فارابی و تمامی دوستانی که مرا در تدوین این مقاله یاری نمودند نهایت تشکر و قدردانی را دارم.
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
