دوره 18، شماره 6 - ( بهمن و اسفند 1398 )
جلد 18 شماره 6 صفحات 11-1 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Mazloomi mahmood abad S S, Rostampoor M, Nemayande S M, Ganeian M T. The Relationship between Satisfaction with Social Ecological Factors and Quality of Life in Malekan City in 2018. TB 2020; 18 (6) :1-11
URL: http://tbj.ssu.ac.ir/article-1-2776-fa.html
URL: http://tbj.ssu.ac.ir/article-1-2776-fa.html
مظلومی محمودآباد سیدسعید، رستم پور مهدی، نماینده سیده مهدیه، قانعیان محمد تقی. بررسی ارتباط رضایت از عوامل اکولوژیک اجتماعی باکیفیت زندگی مردم شهر ملکان درسال1397. طلوع بهداشت. 1398; 18 (6) :1-11
دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید صدوقی یزد، ایران. ، ehsan7061@yahoo.com
واژههای کلیدی: مولفه های اکولوژیک اجتماعی، کیفیت زندگی
متن کامل [PDF 513 kb]
(1274 دریافت)
| چکیده (HTML) (3100 مشاهده)
متن کامل: (587 مشاهده)
بررسی ارتباط رضایت از عوامل اکولوژیک اجتماعی باکیفیت زندگی مردم شهر ملکان درسال1397
نویسندگان :سیدسعیدمظلومی محمودآباد1، مهدی رستم پور2، مهدیه نماینده3، محمدتقی قانعیان4
1.استاد مرکز تحقیقات علوم اجتماعی موثر بر سلامت، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید صدوقی، یزد، ایران.
2.نویسنده مسئول:دانشجوی کارشناسی ارشداکولوژی انسانی،دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهیدصدوقی،یزد،ایران.تلفن تماس: 09149823801 Email:mehdirostampoor1@gmail.com 3.استادیارگروه اپیدمیولوژی و آمار حیاتی،دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهیدصدوقی،یزد،ایران.
4.استادگروه بهداشت محیط،دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید صدوقی، یزد،ایران.
چکیده
مقدمه:امروزه بحث کیفیت زندگی وعوامل ناثیر گذاربرآن، یکی از چالش های زندگی شهری است.شناخت عوامل تاثیر گذار برکیفیت زندگی و تلاش برای ارتقای این شاخص ها امری ضروری است.که دراین تحقیق سعی شده برنقش مولفه های اکولوژیک اجتماعی درکیفیت زندگی مردم شهر ملکان پرداخته شود .
روش بررسی: این پژوهش از نوع توصیفی-تحلیلی است.برای گردآوری اطلاعات از دو نوع پرسشنامه استفاده شده است. پرسشنامه 26سوالی کیفیت زندگی سازمان بهداشت جهانی(WHOQOL-BREF) و پرسشنامه مولفه های اکولوژیک اجتماعی که محقق ساخته است. روش نمونه گیری به صورت چند مرحله ای بود.مرحله اول خوشه ها سرشماری شده ومرحله بعد به صورت نمونه گیری طبقه ای نمونه گیری شد.تکمیل پرسشنامه ها سه ماه طول کشید و پس از تکمیل پرسشنامه ها ،داده ها در نرم افزار SPSS وارد شدند و تحلیل آماری بااستفاده ازآزمون آنالیز واریانس ورگرسیون انجام گردید.
یافته ها: نتایج نشان دادند که، که بین سن وجنس ومیزان دسترسی به مولفه های اکولوژیک اجتماعی رابطه ای وجود ندارد.ولی بامتغیرهای شغل وتحصیلات ارتباط داشتند؛ و از نظر آماری معنی دار بود(0001/0p=) . با استفاده از آزمون رگرسیون مشخص شد، بین رضایتمندی ازمولفه های اکولوژیک اجتماعی ودسترسی به این مولفه ها وابعاد کیفیت زندگی رابطه آماری معنی داری وجود دارد (0001/0p=). به طوری که هرچه افراد شرکت کننده درتحقیق ازدسترسی بیشتری به مولفه های اکولوژیک اجتماعی برخوردار بودند ، کیفیت زندگی بهتری داشتند.
نتیجه گیری:باتوجه به یافته ها می توان نتیجه گرفت که هرچه میزان دسترسی ورضایتمندی ازمولفه های اکولوژیک اجتماعی بیشتر شود، کیفیت زندگی مردم بهتر می شود. لذا می توان با بهبود مولفه های اکولوژیک اجتماعی برکیفیت زندگی مردم افزود.
واژههای کلیدی: مولفه های اکولوژیک اجتماعی، کیفیت زندگی
این مقاله برگرفته از پایان نامه دانشجویی دردانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد است.
شکل 1: مدل عوامل سهیم درکیفیت زندگی ازدیدگاه اکولوژی انسانی(کمپ و همکاران 2003)
جدول 1: توزیع فراوانی و درصد مشخصات جمعیتی جامعه مورد بررسی
جدول 2: تحلیل وضعیت کیفیت زندگی ورضایتمندی ودسترسی به مولفه های اکولوژیکی
جدول3: بررسی ارتباط دسترسی به مولفه های اکولوزیک اجتماعی باابعاد کیفیت زندگی
جدول 4: بررسی ارتباط نمره دسترسی ونمره رضایتمندی ازمولفه های اکولوژیک اجتماعی باکیفیت زندگی
بحث و نتیجه گیری
کیفیت زندگی مفهومی پیچیده و چند بعدی در رابطه با وضعیت اجتماع،در یک مقیاس جغرافیایی معین است که هم متکی به شاخص های محیطی وهم شاخص های اکولوژیک اجتماعی است.
بنابر این مفهوم کیفیت زندگی می تواند به عنوان ابزاری نیرومند جهت نظارت بر برنامه ریزی توسعه در جامعه استفاده شود و به برنامه ریزان جهت نظارت براجتماع، ارزیابی اثر بخشی و کارایی سیاست ها و برنامه های فعلی و تدوین برنامه ای جدید کمک کند، زیرا ابعاد مختلف اجتماعی ، اقتصادی، محیطی و سلامت جامعه را در بر میگیرد.
درسال 1994دردومین کنفرانس محیط وسلامت که درهلینسکی برگزار شد برای اولین باربه اهمیت سلامت شهری واولویت دادن به آن نسبت به سایرامور پرداخته شد(12). به طوری که توجه به موضوع سلامت برمحوربرنامه ریزی شهر سالم هدایت داده شده است (13).
درواقع یکی ازعوامل تاثیرگذاردرکیفیت زندگی مربوط به بافت شهروعناصری مانند خصوصیات محله ای ، وضع الگوی خیابان هاو... می باشد(14).
وضعیت شاخص های کیفیت زندگی و میزان رضایتمندی ودسترسی به مولفه های اکولوژیک اجتماعی شهری، خانوارهای شهرملکان درحد متوسطی است.
به همین دلیل برنامه ریزی و مدیریت مشارکت دولت و مردم در جهت ارتقای کیفیت زندگی وبهبود دسترسی به مولفه های اکولوژیک اجتماعی امری ضروری است.یافته ها نشان می دهد، میزان دسترسی وبه دنبال آن رضایتمندی از مولفه های اکولوژیک اجتماعی تاثیر مستقیم و قوی برکیفیت زندگی مردم می گذارد. درمطالعه ای که درشهرستان گوهدشت انجام گرفته مشخص شد که فاکتورهای محیط شهری وکیفیت خدمات شهری ، باکیفیت زندگی مردم شهرکوهدشت همبستگی داشت.
مطالعات قبلی دراین خصوص درشهر ملکان وجود ندارد واین پژوهش رابطه معنی داری رابین دسترسی به مولفه های اکولوژیک اجتماعی وکیفیت زندگی مردم شهر ملکان را بیان می کند.می توان گفت بابهبود مولفه های اکولوژیک اجتماعی، کیفیت زندگی مردم بهبود می یابد. این درسایه بهبود میزان دسترسی به خدمات عمومی ، اصلاح وبهبود بافت شهر واهمیت دادن به بهداشت محیط زندگی و...امکان پزیر است .
یافته هانشان می دهد که میزان تحصیلات ، تاثیر زیادی دربهبود کیفیت زندگی مردم می گذارد، بنابراین توجه به آموزش وارتقای تحصیلی مردم ، همواره باید مد نظر قرار گیرد .همچنین نقش شغل درارتقای شاخص کیفیت زندگی، بارز ومشهود است ،بنابرین ایجاد زیر ساخت های شغلی وبه دنبال آن کارآفرینی وتوجه به فارغ التحصیلات باید به عنوان یک اولویت درسیاست های شهرستان مدنظر قرار گیرد.
یافته ها نشان دادند که ابعاد کیفیت زندگی با دسترسی ورضایتمندی مولفه های اکولوژیک اجتماعی همبستگی دارند. واین همبستگی دربعد جسمی ، بعد روانی وبعد روابط اجتماعی به طور متوسط وبابعد محیطی به صورت قوی می باشد .
ازطرفی طبق یافته ها، مشخص شد بین دسترسی به مولفه های اکولوزیک اجتماعی ومیزان کیفیت زندگی ارتباط قوی ومعنی داری وجود دارد . مشخص شد که مردم شهر ملکان ازکیفیت زندگی متوسطی برخوردارند واین درحالی است که دسترسی مردم به مولفه های اکولوژیک اجتماعی هم درحد متوسط می باشد .بنابرین نتیجه گیری می شود که هرچه شاخص های مولفه های اکولوژیکی اجتماعی ارتقاء یابد به صورت مستقیم درارتقای وبهبود کیفیت زندگی مردم اثر می گذارد .بنابراین توسعه زیرساخت ها وارتقای دسترسی به این مولفه ها باید دربرنامه ریزی های استانی وشهرستانی لحاظ شده وبهبود یابد .
تضاد منافع
نویسندگان این مقاله اعلام می دارند که هیچ گونه تضاد منافعی وجود ندارد.
تقدیر وتشکر
بدینوسیله ازکلیه پرسنل مرکز بهداشت شهرستان ملکان که مارادرانجام این مطالعه یاری نمودند، کمال تشکر بعمل می آید .
نویسندگان :سیدسعیدمظلومی محمودآباد1، مهدی رستم پور2، مهدیه نماینده3، محمدتقی قانعیان4
1.استاد مرکز تحقیقات علوم اجتماعی موثر بر سلامت، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید صدوقی، یزد، ایران.
2.نویسنده مسئول:دانشجوی کارشناسی ارشداکولوژی انسانی،دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهیدصدوقی،یزد،ایران.تلفن تماس: 09149823801 Email:mehdirostampoor1@gmail.com 3.استادیارگروه اپیدمیولوژی و آمار حیاتی،دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهیدصدوقی،یزد،ایران.
4.استادگروه بهداشت محیط،دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید صدوقی، یزد،ایران.
چکیده
مقدمه:امروزه بحث کیفیت زندگی وعوامل ناثیر گذاربرآن، یکی از چالش های زندگی شهری است.شناخت عوامل تاثیر گذار برکیفیت زندگی و تلاش برای ارتقای این شاخص ها امری ضروری است.که دراین تحقیق سعی شده برنقش مولفه های اکولوژیک اجتماعی درکیفیت زندگی مردم شهر ملکان پرداخته شود .
روش بررسی: این پژوهش از نوع توصیفی-تحلیلی است.برای گردآوری اطلاعات از دو نوع پرسشنامه استفاده شده است. پرسشنامه 26سوالی کیفیت زندگی سازمان بهداشت جهانی(WHOQOL-BREF) و پرسشنامه مولفه های اکولوژیک اجتماعی که محقق ساخته است. روش نمونه گیری به صورت چند مرحله ای بود.مرحله اول خوشه ها سرشماری شده ومرحله بعد به صورت نمونه گیری طبقه ای نمونه گیری شد.تکمیل پرسشنامه ها سه ماه طول کشید و پس از تکمیل پرسشنامه ها ،داده ها در نرم افزار SPSS وارد شدند و تحلیل آماری بااستفاده ازآزمون آنالیز واریانس ورگرسیون انجام گردید.
یافته ها: نتایج نشان دادند که، که بین سن وجنس ومیزان دسترسی به مولفه های اکولوژیک اجتماعی رابطه ای وجود ندارد.ولی بامتغیرهای شغل وتحصیلات ارتباط داشتند؛ و از نظر آماری معنی دار بود(0001/0p=) . با استفاده از آزمون رگرسیون مشخص شد، بین رضایتمندی ازمولفه های اکولوژیک اجتماعی ودسترسی به این مولفه ها وابعاد کیفیت زندگی رابطه آماری معنی داری وجود دارد (0001/0p=). به طوری که هرچه افراد شرکت کننده درتحقیق ازدسترسی بیشتری به مولفه های اکولوژیک اجتماعی برخوردار بودند ، کیفیت زندگی بهتری داشتند.
نتیجه گیری:باتوجه به یافته ها می توان نتیجه گرفت که هرچه میزان دسترسی ورضایتمندی ازمولفه های اکولوژیک اجتماعی بیشتر شود، کیفیت زندگی مردم بهتر می شود. لذا می توان با بهبود مولفه های اکولوژیک اجتماعی برکیفیت زندگی مردم افزود.
واژههای کلیدی: مولفه های اکولوژیک اجتماعی، کیفیت زندگی
این مقاله برگرفته از پایان نامه دانشجویی دردانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد است.
مقدمه
کیفیت زندگی بر اساس برداشت و درک فرد از وضعیت زندگی خود در ارتباط با عوامل فرهنگی، اهداف، عقاید و باورهای او تعیین می شود. کیفیت زندگی، تحت تأثیر فاکتورهایی است که به زندگی ارزش داده و به ایجاد تجارب مثبت کمک می کند و برای افراد مختلف، معانی متفاوتی دارد . در طول بیست سال گذشته محققان بسیاری با توجه به روابط بین علوم اجتماعی و برنامه ریزی محیطی، سنجههای عینی محیطی و پاسخهای ذهنی مردم به آن ها (سنجه های ذهنی) را برای سنجش کیفیت محیطی پیشنهادکردهاند(1) .
در پرتو نفوذ مفهوم کیفیت زندگی رویکردی جدید در شهرسازی شکل گرفته که معتقد است برنامه ریزی شهری باید به نیازهای روانی، محیطی، اجتماعی و اقتصادی مانند رضایت، شادمانی، امنیت، مسکن با کیفیت بالا، دسترسی به خدمات، امیدهای اشتغال، هویت اجتماعی، حس مکان علاوه بر اهداف کالبدی ـ کارکردی توجه داشته باشد(2). فضای شهری، مکانی است که مناسبات چهره به چهره و ... در آنجا برگزار می شود، بنابراین می توان در کل نتیجه گرفت که حیات مدنی یا مدنیت حاصل مشارکت و روابط انسانی ـ اجتماعی مردم است که نماد سازنده آن فضاهای شهری است(3). هم چنین سازمان بهداشت جهانی نیز علاوه بر متغیرهای سن و جنس و وراثت، سبک زندگی، ساختار اجتماعی محلی، محیط کار و سکونت فرد و وضعیت عمومی (اقتصادی ـ اجتماعی ـ فرهنگی) و محیطی را در تعیین وضعیت سلامت افراد موثر دانسته است(4) .
متاسفانه توجه به مسائلی چون هویت و هویتمندی شهروندان و فضاهای شهری، حس مکانی، تعاملات اجتماعی و همبستگی و انسجام در فضای شهری، احساس امنیت عمومی و اجتماعی ... و زمینه هایی که می توان آن ها را ایجاد یا بهبود بخشید، به جرات می توان گفت در بخش عمده ای از برنامه ریزی های شهری کشور نادیده گرفته می شود(5).
کیفیت زندگی بر اساس برداشت و درک فرد از وضعیت زندگی خود در ارتباط با عوامل فرهنگی، اهداف، عقاید و باورهای او تعیین می شود. کیفیت زندگی، تحت تأثیر فاکتورهایی است که به زندگی ارزش داده و به ایجاد تجارب مثبت کمک می کند و برای افراد مختلف، معانی متفاوتی دارد . در طول بیست سال گذشته محققان بسیاری با توجه به روابط بین علوم اجتماعی و برنامه ریزی محیطی، سنجههای عینی محیطی و پاسخهای ذهنی مردم به آن ها (سنجه های ذهنی) را برای سنجش کیفیت محیطی پیشنهادکردهاند(1) .
در پرتو نفوذ مفهوم کیفیت زندگی رویکردی جدید در شهرسازی شکل گرفته که معتقد است برنامه ریزی شهری باید به نیازهای روانی، محیطی، اجتماعی و اقتصادی مانند رضایت، شادمانی، امنیت، مسکن با کیفیت بالا، دسترسی به خدمات، امیدهای اشتغال، هویت اجتماعی، حس مکان علاوه بر اهداف کالبدی ـ کارکردی توجه داشته باشد(2). فضای شهری، مکانی است که مناسبات چهره به چهره و ... در آنجا برگزار می شود، بنابراین می توان در کل نتیجه گرفت که حیات مدنی یا مدنیت حاصل مشارکت و روابط انسانی ـ اجتماعی مردم است که نماد سازنده آن فضاهای شهری است(3). هم چنین سازمان بهداشت جهانی نیز علاوه بر متغیرهای سن و جنس و وراثت، سبک زندگی، ساختار اجتماعی محلی، محیط کار و سکونت فرد و وضعیت عمومی (اقتصادی ـ اجتماعی ـ فرهنگی) و محیطی را در تعیین وضعیت سلامت افراد موثر دانسته است(4) .
متاسفانه توجه به مسائلی چون هویت و هویتمندی شهروندان و فضاهای شهری، حس مکانی، تعاملات اجتماعی و همبستگی و انسجام در فضای شهری، احساس امنیت عمومی و اجتماعی ... و زمینه هایی که می توان آن ها را ایجاد یا بهبود بخشید، به جرات می توان گفت در بخش عمده ای از برنامه ریزی های شهری کشور نادیده گرفته می شود(5).
شکل 1: مدل عوامل سهیم درکیفیت زندگی ازدیدگاه اکولوژی انسانی(کمپ و همکاران 2003)
باتوجه به مدل عوامل سهیم درکیفیت زندگی ازدیدگاه اکولوژی انسانی می توان مشاهده کرد که رضایتمندی ازدسترسی به مولفه های اکولوزیکی ومحیط زندگی ازعوامل سهیم درکیفیت زندگی می باشد.در بررسی مولفه های اکولوژیک اجتماعی هم رضایتمندی وهم محیط زندگی وتاثیر آنها درکیفیت زندگی مردم مورد ارزیابی قرار می گیرد.
توزیع نابرابر و نامتعادل منابع و امکانات، عامل تشنج و نابسامانی در گستره و سازمان فضایی شهر میباشد. که موجب محروم ماندن برخی شهروندان از امکانات و زیرساخت های شهری و پیامدهای منفی آن ها می باشداین الگوی توزیع نامناسب، جدایی گزینی های اکولوژیک و شکاف روزافزون و دو قطبی شدن مناطق و گروه های اجتماعی را در شهر سبب شده و دستیابی به مقدمات توسعه پایدار شهری را امکان ناپذیرمی سازد(7).همچنین داس در سال 2008 ، در پژوهشی با عنوان "کیفیت زندگی شهری"، بر پارامترهای رشد هوشمند شهری تاکید دارد و بیان می دارد که ارتقاء دسترسی به نیازهای روزمره در سطح محلات، منجر به ارتقاءابعادکیفیت زندگی شهری می گردد(8).درمطالعه دیگر قانع وهمکاران دریافتند مولفه های کالبد شهری بیشترین تاثیررا درکاهش کیفیت زندگی مردم رادارد(9).ارتقای کیفیت محیط تاثیرعمده ای بررضایتمندی شهروندان ودرنتیجه سلامتی آنها داردوسلامتی ورفاه مردم یک شهرشاخص مهمی برای نشان دادن میزان موفقیت درسیاست های توسعه پایدار آن شهر است (10).
هدف نهایی مادراین مطالعه برسی تاثیر مولفه های اکولوژیک اجتماعی مانند، دسترسی به مراکز زیرساختی، دسترسی به مساجد ومراکز بهداشت ودرمان، وضعیت بهداشت محله، کیفیت آب و... برکیفیت زندگی ومتعاقب آن بدین منظوراست که، مردم توان بهره مندی ازکیفیت زندگی مطلوب را داشته باشند به طوری که این زندگی علاوه برهدف داشتن لذت بخش تر هم شود و از طرفی این یافته ها کمکی درجهت بهبود این مولفه ها ودرنتیجه بهبود کیفیت زندگی مردم شود.
روش بررسی
شهر ملکان واقع دراستان آذربایجان شرقی،دارای 8467 خانوار وجمعیت کل 27431 نفر می باشد که ازاین تعداد13923 نفررا مرد و 13508 نفررا زن شامل می شود.این شهر جزء یکی از شهرهای پرجمعیت اسنان می باشد (11). شهر ملکان دارای چهار منطقه شهری می باشد و در هرمنطقه یک مرکز سلامت شهری مستقر است.حجم نمونه بااستفاده ازانحراف معیار کیفیت زندگی که برابر38 و خطای نوع اول 06/0مساوی 155نفر محاسبه شدو با احتساب 20درصد احتمال امتناع از پاسخ دهی نمونه 180=n محاسبه شد.
درشهرملکان چهارمرکز بهداشتی درچهارمنطقه شهری وجود دارد که تقریبا تعداد خانوارهای آن ها نزدیک به هم است . درابتدا خانوارهای هر مرکز شماره گذاری شدند وپس از انتخاب اولین شماره، خانوارهای بعدی بافاصله 24خانوار انتخاب شدند .به طوری که ازهر مرکز 45خانوار انتخاب گردید .اعضای هرخانواربررسی شدند وازدوگروه زیر 40 سال وبالای 40سال نمونه ها انتخاب شدند .سپس طبق جدول زمان بندی ازنمونه ها دعوت به عمل آمده وپرسشنامه ها تکمیل شدند .یک پرسشنامه، محقق ساخته در خصوص عوامل اکولوژیک اجتماعی می باشد که دارای17 سوال 5 مؤلفه ای می باشد وهرسوال دارای 5حالت جوابدهی می باشد.
برای به دست آوردن نمره خام ،نمرات برای هر حالت جوابدهی مشخص می شود به این صورت که برای جواب خیلی زیاد نمره 5، زیادنمره4، متوسط نمره 3، کم نمره 2 و برای جواب خیلی کم نمره 1منظور می شود.
با توجه به تعداد سوالات که 17سوال می باشد دامنه نمرات از17الی85 می باشد وتفاضل نمرات 68 می شود که ازطریق فرمول نمره استاندارد به دست می آید.روایی پرسشنامه توسط 5 استاد صاحب نظر مورد تایید قرار گرفت.
پایایی آن پس از تکمیل 30 پرسشنامه توسط نمونه جامعه مورد مطالعه وسپس با آلفای کرونباخ 769/0پایایی پرسشنامه مورد تایید قرار گرفت.پرسشنامه دیگر در خصوص کیفیت زندگی است که در این مطالعه از پرسشنامه 6 مؤلفه ای کیفیت زندگی سازمان جهانی بهداشت فرم کوتاه 26سوالی استفاده شد. این پرسشنامه دارای 4 حیطه سلامت جسمانی ، روانی ، محیطی و اجتماعی را با 24 سوال پوشش می دهد (هر یک از حیطه ها به ترتیب دارای 8 و 6 و 3سوال می باشد) و علاوه بر این 2 سوال دیگر نیز دارد که به هیچ یک از حیطه ها تعلق نداشته و وضعیت سلامت و کیفیت زندگی را به شکل کلی مورد ارزیابی قرار می دهد.
براساس توصیه سازمان بهداشت جهانی در صورت از دست رفتن نمره یک آیتم در هردامنه ، از میانگین نمرات آیتم های دیگر همان دامنه به عنوان جایگزین نمره آیتم از دست رفته استفاده شد. و پس از محاسبه نمره خام میانگین بااستفاده ازتکنیک sum در نرم افزارspss هرحیطه جداگانه محاسبه شد. از جنبه ملاحظات اخلاقی شرکت در مطالعه اختیاری و با کسب رضایت ازافراد پرسش نامه ها تکمیل شدند. روایی وپایایی پرسشنامه قبلا انجام گرفته ومورد تایید قرار گرفته است.
البته دراین میان تعدادی ازنمونه ها درزمان ویزیت پایه که توسط کارکنان آن مرکز دعوت می شدند مورد پرسشگری قرار می گرفتند وتعدادی هم امتناع می کردند که دراین صورت ازخانوار قبل یابعد نمونه دیگری انتخاب می شدند. دونوع پرسشنامه مورد استفاده قرار گرفت.پس از تکمیل پرسشنامه ها ،داده ها در نرم افزار SPSS وارد شدند و سپس تحلیل آماری به صورت زیر انجام شد:
* برای مقایسه میانگین نمره مولفه های اکولوژیک اجتماعی و کیفیت زند گی با متغیرهای دموگرافیک (جنس وسن ) ازآزمون آنالیز واریانس استفاده شد.در این آزمون ازسطح معنی داری وانحراف معیار ودربعضی موارد ازحدود اطمینان هم به کاربرده شد.
* برای مقایسه میانگین نمره مولفه های اکولوژیک اجتماعی و کیفیت زند گی با متغیرهای دموگرافیک (شغل، میزان تحصیلات) ازآزمون آنالیز واریانس وANOVA استفاده شد.
* برای بررسی ارتباط رضایتمندی ودسترسی به مولفه های اکولوژیک اجتماعی باکیفیت زندگی، از آزمون آماری همبستگی استفاده شده است. ارتباط آن ها ازطریق ضریب همبستگی پیرسون وسطح معنی داری بررسی شد.
یافته ها
در بررسی نتایج برخصوصیات جمعیتی و ارتباط دسترسی به مولفه های اکولوژیک اجتماعی با ابعاد کیفیت زندگی توجه شده است.
و در این میان تاثیر میزان تحصیلات، سن و جنس درکیفیت زندگی شرکت کنندگان مورد بررسی قرار گرفته است.سازمانهای بین‌المللی مانند سازمان جهانی بهداشت ((WHO، سـازمان ملـل((UN، و برنامـه توسعـه سـازمـان ملل(UNDP)،هر یک سنجش های مورد نظر خود را در رابطه با کیفیت زندگی ارائه دادهاند. اما تا به حال علوم رایج موفق به طراحی یک رویکرد ترکیبی که بتواند ابعاد متعدد شاخصهای فیزیکی، فضایی و اجتماعی را بیان کند، نشده اند(6).
همان طور که در جدول 1 مشاهده می شود بیشترین درصد مربوط به گروه سنی زیر40 سال می باشد که درکل3/63درصدجمعیت نمونه راتشکیل می دهند . در این بین 3/53درصدرا مردان و7/46 درصد را زنان تشکیل می دهند. بیشترین پاسخ گویان متاهل بودند که درکل حدود 9/63درصد شرکت کنندگان را تشکیل می دادند و حدود 6/35 درصد از
شرکت کنندگان مجرد بودند. بیشترین درصد پاسخ گویان لیسانس (2/32درصد) ودر بین مشاغل هم شغل آزاد (6/30 درصد ) بیشترین درصد رابه خود اختصاص داده اند.
درجدول 2 مشاهده می شود که میانگین نمره کیفیت زندگی شرکت کنندگان 81 می باشد و با توجه به تعداد سوالات پرسشنامه کیفیت زندگی که 26سوال می باشد؛ بالاترین نمره قابل اکتساب در هر پرسشنامه 130 می باشد. میانگین مولفه های اکولوژیک اجتماعی شرکت کنندگان 82/45 می باشد که با توجه به تعداد سوالات پرشنامه که 17سوال است و بالاترین نمره قابل اکتساب درهر پرسشنامه 85 می باشد .
یافته ها نشان می دهد که در جنس مرد تعداد شرکت کنندگان 96 و میانگین نمره کیفیت زندگی 58/81 و انحراف معیار 18ودرجنس زن تعداد شرکت کنندگان 84، میانگین 33/80 و انحراف معیار برابر612/0شده است.با توجه به مقدارسطح معنی داری 612/0 می توان بیان کرد که بین جنسیت و نمره کیفیت زندگی ارتباطی وجود ندارد.
ودر سن بالای 40سال و زیر 40سال انحراف معیار به ترتیب 44/14و33/19و سطح معنی داری برابر 008/0نشان می دهد که بین سن شرکت کنندگان ونمره کیفیت زندگی ارتباط آماری معنی دار وجودندارد.
باافزایش سطح تحصیلات نمره کیفیت زندگی افزایش می یابد. به طوری که نمره کیفیت زندگی درافراد فوق لیسانس وبالا، بیشترین (62/88) ودرافراد بی سواد، کمترین (17/75) می باشد وباتوجه به اینکه مقدار سطح معنی داری (515/0) می توان بیان کرد که بین سطح سواد شرکت کنندگان وکیفیت زندگی آنها ارتباط آماری معنی داری وجود دارد(0001/0=p).
همچنین مشاهده می شود نمره کیفیت زندگی درافراد با شغل دارای درآمد نسبت به محصل، بیکاروخانه داربیشتر می شود واز نظر آماری هم معنی دار می باشد (030/0P=)یعنی افراد شاغل ودارای درامد کیفیت زندگی بهتری دارند.
بیشترین میانگین کیفیت زندگی در متغیر دموگرافیک شغل در بین کارمندان(70/84) وکمترین آن دربین بی کار مشاهده می شود(68/70).باتوجه به یافته های جدول3 ضریب همبستگی بین نمره رضایت ازعوامل اکولوژیک وحیطه سلامت جسمی برابر591/0شده وبا سطح معنی داری 0001/0نشان دهنده وجود رابطه مستقیم و معنی داربودن این ارتباط می باشد.
بدین معنی که با افزایش نمره عوامل اکولوژیکی اجتماعی، سلامت جسمی افزایش می یابد.
توزیع نابرابر و نامتعادل منابع و امکانات، عامل تشنج و نابسامانی در گستره و سازمان فضایی شهر میباشد. که موجب محروم ماندن برخی شهروندان از امکانات و زیرساخت های شهری و پیامدهای منفی آن ها می باشداین الگوی توزیع نامناسب، جدایی گزینی های اکولوژیک و شکاف روزافزون و دو قطبی شدن مناطق و گروه های اجتماعی را در شهر سبب شده و دستیابی به مقدمات توسعه پایدار شهری را امکان ناپذیرمی سازد(7).همچنین داس در سال 2008 ، در پژوهشی با عنوان "کیفیت زندگی شهری"، بر پارامترهای رشد هوشمند شهری تاکید دارد و بیان می دارد که ارتقاء دسترسی به نیازهای روزمره در سطح محلات، منجر به ارتقاءابعادکیفیت زندگی شهری می گردد(8).درمطالعه دیگر قانع وهمکاران دریافتند مولفه های کالبد شهری بیشترین تاثیررا درکاهش کیفیت زندگی مردم رادارد(9).ارتقای کیفیت محیط تاثیرعمده ای بررضایتمندی شهروندان ودرنتیجه سلامتی آنها داردوسلامتی ورفاه مردم یک شهرشاخص مهمی برای نشان دادن میزان موفقیت درسیاست های توسعه پایدار آن شهر است (10).
هدف نهایی مادراین مطالعه برسی تاثیر مولفه های اکولوژیک اجتماعی مانند، دسترسی به مراکز زیرساختی، دسترسی به مساجد ومراکز بهداشت ودرمان، وضعیت بهداشت محله، کیفیت آب و... برکیفیت زندگی ومتعاقب آن بدین منظوراست که، مردم توان بهره مندی ازکیفیت زندگی مطلوب را داشته باشند به طوری که این زندگی علاوه برهدف داشتن لذت بخش تر هم شود و از طرفی این یافته ها کمکی درجهت بهبود این مولفه ها ودرنتیجه بهبود کیفیت زندگی مردم شود.
روش بررسی
شهر ملکان واقع دراستان آذربایجان شرقی،دارای 8467 خانوار وجمعیت کل 27431 نفر می باشد که ازاین تعداد13923 نفررا مرد و 13508 نفررا زن شامل می شود.این شهر جزء یکی از شهرهای پرجمعیت اسنان می باشد (11). شهر ملکان دارای چهار منطقه شهری می باشد و در هرمنطقه یک مرکز سلامت شهری مستقر است.حجم نمونه بااستفاده ازانحراف معیار کیفیت زندگی که برابر38 و خطای نوع اول 06/0مساوی 155نفر محاسبه شدو با احتساب 20درصد احتمال امتناع از پاسخ دهی نمونه 180=n محاسبه شد.
درشهرملکان چهارمرکز بهداشتی درچهارمنطقه شهری وجود دارد که تقریبا تعداد خانوارهای آن ها نزدیک به هم است . درابتدا خانوارهای هر مرکز شماره گذاری شدند وپس از انتخاب اولین شماره، خانوارهای بعدی بافاصله 24خانوار انتخاب شدند .به طوری که ازهر مرکز 45خانوار انتخاب گردید .اعضای هرخانواربررسی شدند وازدوگروه زیر 40 سال وبالای 40سال نمونه ها انتخاب شدند .سپس طبق جدول زمان بندی ازنمونه ها دعوت به عمل آمده وپرسشنامه ها تکمیل شدند .یک پرسشنامه، محقق ساخته در خصوص عوامل اکولوژیک اجتماعی می باشد که دارای17 سوال 5 مؤلفه ای می باشد وهرسوال دارای 5حالت جوابدهی می باشد.
برای به دست آوردن نمره خام ،نمرات برای هر حالت جوابدهی مشخص می شود به این صورت که برای جواب خیلی زیاد نمره 5، زیادنمره4، متوسط نمره 3، کم نمره 2 و برای جواب خیلی کم نمره 1منظور می شود.
با توجه به تعداد سوالات که 17سوال می باشد دامنه نمرات از17الی85 می باشد وتفاضل نمرات 68 می شود که ازطریق فرمول نمره استاندارد به دست می آید.روایی پرسشنامه توسط 5 استاد صاحب نظر مورد تایید قرار گرفت.
پایایی آن پس از تکمیل 30 پرسشنامه توسط نمونه جامعه مورد مطالعه وسپس با آلفای کرونباخ 769/0پایایی پرسشنامه مورد تایید قرار گرفت.پرسشنامه دیگر در خصوص کیفیت زندگی است که در این مطالعه از پرسشنامه 6 مؤلفه ای کیفیت زندگی سازمان جهانی بهداشت فرم کوتاه 26سوالی استفاده شد. این پرسشنامه دارای 4 حیطه سلامت جسمانی ، روانی ، محیطی و اجتماعی را با 24 سوال پوشش می دهد (هر یک از حیطه ها به ترتیب دارای 8 و 6 و 3سوال می باشد) و علاوه بر این 2 سوال دیگر نیز دارد که به هیچ یک از حیطه ها تعلق نداشته و وضعیت سلامت و کیفیت زندگی را به شکل کلی مورد ارزیابی قرار می دهد.
براساس توصیه سازمان بهداشت جهانی در صورت از دست رفتن نمره یک آیتم در هردامنه ، از میانگین نمرات آیتم های دیگر همان دامنه به عنوان جایگزین نمره آیتم از دست رفته استفاده شد. و پس از محاسبه نمره خام میانگین بااستفاده ازتکنیک sum در نرم افزارspss هرحیطه جداگانه محاسبه شد. از جنبه ملاحظات اخلاقی شرکت در مطالعه اختیاری و با کسب رضایت ازافراد پرسش نامه ها تکمیل شدند. روایی وپایایی پرسشنامه قبلا انجام گرفته ومورد تایید قرار گرفته است.
البته دراین میان تعدادی ازنمونه ها درزمان ویزیت پایه که توسط کارکنان آن مرکز دعوت می شدند مورد پرسشگری قرار می گرفتند وتعدادی هم امتناع می کردند که دراین صورت ازخانوار قبل یابعد نمونه دیگری انتخاب می شدند. دونوع پرسشنامه مورد استفاده قرار گرفت.پس از تکمیل پرسشنامه ها ،داده ها در نرم افزار SPSS وارد شدند و سپس تحلیل آماری به صورت زیر انجام شد:
* برای مقایسه میانگین نمره مولفه های اکولوژیک اجتماعی و کیفیت زند گی با متغیرهای دموگرافیک (جنس وسن ) ازآزمون آنالیز واریانس استفاده شد.در این آزمون ازسطح معنی داری وانحراف معیار ودربعضی موارد ازحدود اطمینان هم به کاربرده شد.
* برای مقایسه میانگین نمره مولفه های اکولوژیک اجتماعی و کیفیت زند گی با متغیرهای دموگرافیک (شغل، میزان تحصیلات) ازآزمون آنالیز واریانس وANOVA استفاده شد.
* برای بررسی ارتباط رضایتمندی ودسترسی به مولفه های اکولوژیک اجتماعی باکیفیت زندگی، از آزمون آماری همبستگی استفاده شده است. ارتباط آن ها ازطریق ضریب همبستگی پیرسون وسطح معنی داری بررسی شد.
یافته ها
در بررسی نتایج برخصوصیات جمعیتی و ارتباط دسترسی به مولفه های اکولوژیک اجتماعی با ابعاد کیفیت زندگی توجه شده است.
و در این میان تاثیر میزان تحصیلات، سن و جنس درکیفیت زندگی شرکت کنندگان مورد بررسی قرار گرفته است.سازمانهای بین‌المللی مانند سازمان جهانی بهداشت ((WHO، سـازمان ملـل((UN، و برنامـه توسعـه سـازمـان ملل(UNDP)،هر یک سنجش های مورد نظر خود را در رابطه با کیفیت زندگی ارائه دادهاند. اما تا به حال علوم رایج موفق به طراحی یک رویکرد ترکیبی که بتواند ابعاد متعدد شاخصهای فیزیکی، فضایی و اجتماعی را بیان کند، نشده اند(6).
همان طور که در جدول 1 مشاهده می شود بیشترین درصد مربوط به گروه سنی زیر40 سال می باشد که درکل3/63درصدجمعیت نمونه راتشکیل می دهند . در این بین 3/53درصدرا مردان و7/46 درصد را زنان تشکیل می دهند. بیشترین پاسخ گویان متاهل بودند که درکل حدود 9/63درصد شرکت کنندگان را تشکیل می دادند و حدود 6/35 درصد از
شرکت کنندگان مجرد بودند. بیشترین درصد پاسخ گویان لیسانس (2/32درصد) ودر بین مشاغل هم شغل آزاد (6/30 درصد ) بیشترین درصد رابه خود اختصاص داده اند.
درجدول 2 مشاهده می شود که میانگین نمره کیفیت زندگی شرکت کنندگان 81 می باشد و با توجه به تعداد سوالات پرسشنامه کیفیت زندگی که 26سوال می باشد؛ بالاترین نمره قابل اکتساب در هر پرسشنامه 130 می باشد. میانگین مولفه های اکولوژیک اجتماعی شرکت کنندگان 82/45 می باشد که با توجه به تعداد سوالات پرشنامه که 17سوال است و بالاترین نمره قابل اکتساب درهر پرسشنامه 85 می باشد .
یافته ها نشان می دهد که در جنس مرد تعداد شرکت کنندگان 96 و میانگین نمره کیفیت زندگی 58/81 و انحراف معیار 18ودرجنس زن تعداد شرکت کنندگان 84، میانگین 33/80 و انحراف معیار برابر612/0شده است.با توجه به مقدارسطح معنی داری 612/0 می توان بیان کرد که بین جنسیت و نمره کیفیت زندگی ارتباطی وجود ندارد.
ودر سن بالای 40سال و زیر 40سال انحراف معیار به ترتیب 44/14و33/19و سطح معنی داری برابر 008/0نشان می دهد که بین سن شرکت کنندگان ونمره کیفیت زندگی ارتباط آماری معنی دار وجودندارد.
باافزایش سطح تحصیلات نمره کیفیت زندگی افزایش می یابد. به طوری که نمره کیفیت زندگی درافراد فوق لیسانس وبالا، بیشترین (62/88) ودرافراد بی سواد، کمترین (17/75) می باشد وباتوجه به اینکه مقدار سطح معنی داری (515/0) می توان بیان کرد که بین سطح سواد شرکت کنندگان وکیفیت زندگی آنها ارتباط آماری معنی داری وجود دارد(0001/0=p).
همچنین مشاهده می شود نمره کیفیت زندگی درافراد با شغل دارای درآمد نسبت به محصل، بیکاروخانه داربیشتر می شود واز نظر آماری هم معنی دار می باشد (030/0P=)یعنی افراد شاغل ودارای درامد کیفیت زندگی بهتری دارند.
بیشترین میانگین کیفیت زندگی در متغیر دموگرافیک شغل در بین کارمندان(70/84) وکمترین آن دربین بی کار مشاهده می شود(68/70).باتوجه به یافته های جدول3 ضریب همبستگی بین نمره رضایت ازعوامل اکولوژیک وحیطه سلامت جسمی برابر591/0شده وبا سطح معنی داری 0001/0نشان دهنده وجود رابطه مستقیم و معنی داربودن این ارتباط می باشد.
بدین معنی که با افزایش نمره عوامل اکولوژیکی اجتماعی، سلامت جسمی افزایش می یابد.
| درصد | فراوانی | سن |
| 3/63 | 114 | زیر40سال |
| 7/36 | 66 | بالای 40سال |
| 100 | 180 | کل |
| جنسیت | ||
| 3/53 | 96 | مرد |
| 7/46 | 84 | زن |
| 100 | 180 | کل |
| وضعیت تاهل | ||
| 9/63 | 115 | متاهل |
| 1/36 | 65 | مجرد |
| 100 | 180 | کل |
جدول 2: تحلیل وضعیت کیفیت زندگی ورضایتمندی ودسترسی به مولفه های اکولوژیکی
| میانگین ± انحراف معیار | کمترین نمره کسب شده | بیشترین نمره کسب شده | |
| 81 | 40 | 115 | کیفیت زندگی |
| 82/45 | 17 | 73 | مولفه های اکولوژیکی |
جدول3: بررسی ارتباط دسترسی به مولفه های اکولوزیک اجتماعی باابعاد کیفیت زندگی
| کیفیت زندگی | ||||||||||
| بعد سلامت روانی | بعد سلامت روان | بعد سلامت اجتماعی | بعد سلامت جسمی | |||||||
مولفه های اکولوژیک اجتماعی |
ضریب همبستگی | سطح معنیداری | ضریب همبستگی | سطح معنیداری | ضریب همبستگی | سطح معنیداری | ضریب همبستگی | سطح معنیداری | ||
591 /0 |
0001/0 |
599/0 |
0001/0 |
533/0 |
0001/0 |
768/0 |
0001/0 |
|||
ضریب همبستگی پیرسون بین نمره رضایت ازعوامل اکولوژیک وحیطه سلامت روانی برابر599/0شده و با سطح معنی داری 0001/0نشان دهنده وجود رابطه مستقیم و معنی داربودن این ارتباط می باشد. بدین معنی که با افزایش نمره عوامل اکولوژیکی اجتماعی، سلامت روانی مردم بهترمی شود.
ضریب همبستگی پیرسون بین نمره رضایت ازعوامل اکولوژیک و حیطه سلامت اجتماعی برابر533/0شده و با سطح معنی داری 0001/0نشان دهنده وجودرابطه مستقیم و معنی داربودن این ارتباط می باشد. بدین معنی که با افزایش نمره عوامل اکولوژیکی اجتماعی، سلامت اجتماعی افزایش می یابد و ضریب همبستگی پیرسون بین نمره رضایت ازعوامل اکولوژیک وحیطه سلامت محیط برابر768/0شده و با سطح معنی داری 0001/0نشان دهنده وجودرابطه مستقیم قوی و معنی داربودن این ارتباط می باشد. بدین معنی که با افزایش نمره عوامل اکولوژیکی اجتماعی ، سلامت اجتماعی افزایش می یابد.باتوجه به یافته های همبستگی می توان بیان کرد که بین دسترسی و رضایتمندی ازمولفه های اکولوژیک اجتماعی باکیفیت زندگی ارتباط وجود دارد و این همبستگی در دسترسی متوسط ودررضایتمندی بالا می باشد، یعنی با افزایش میزان دسترسی و رضایتمندی ازمولفه های اکولوژیک اجتماعی، نمره کیفیت زندگی بهترمی شود.
طبق یافته های جدول 4، باتوجه به اینکه تعداد سوالهای پرسشنامه مولفه های اکولوژیک اجتماعی 17می باشد، ازاین تعداد 5سوال به دسترسی وتعداد 12سوال به رضایتمندی از مولفه های اکولوژیک اجتماعی اختصاص می یابد که با استفاده ازآنالیزآماری همبستگی ، مقدار سطح معنی داری بین دسترسی ورضایتمندی به مولفه های اکولوژیک اجتماعی وکیفیت زندگی در هر دو مورد 0001 /0و مقدار ضریب همبستگی پیرسون دردسترسی ورضایتمندی به مولفه های اکولوژیک اجتماعی وکیفیت زندگی به ترتیب 582/0 و734/0به دست آمده است. لذا می توان بیان کرد که، بین دسترسی و رضایتمندی ازمولفه های اکولوژیک اجتماعی با کیفیت زندگی ارتباط وجود دارد و این همبستگی در دسترسی متوسط ودررضایتمندی بالا می باشد، یعنی با افزایش میزان دسترسی و رضایتمندی از مولفه های اکولوژیک اجتماعی، نمره کیفیت زندگی بهترمی شود.
ضریب همبستگی پیرسون بین نمره رضایت ازعوامل اکولوژیک و حیطه سلامت اجتماعی برابر533/0شده و با سطح معنی داری 0001/0نشان دهنده وجودرابطه مستقیم و معنی داربودن این ارتباط می باشد. بدین معنی که با افزایش نمره عوامل اکولوژیکی اجتماعی، سلامت اجتماعی افزایش می یابد و ضریب همبستگی پیرسون بین نمره رضایت ازعوامل اکولوژیک وحیطه سلامت محیط برابر768/0شده و با سطح معنی داری 0001/0نشان دهنده وجودرابطه مستقیم قوی و معنی داربودن این ارتباط می باشد. بدین معنی که با افزایش نمره عوامل اکولوژیکی اجتماعی ، سلامت اجتماعی افزایش می یابد.باتوجه به یافته های همبستگی می توان بیان کرد که بین دسترسی و رضایتمندی ازمولفه های اکولوژیک اجتماعی باکیفیت زندگی ارتباط وجود دارد و این همبستگی در دسترسی متوسط ودررضایتمندی بالا می باشد، یعنی با افزایش میزان دسترسی و رضایتمندی ازمولفه های اکولوژیک اجتماعی، نمره کیفیت زندگی بهترمی شود.
طبق یافته های جدول 4، باتوجه به اینکه تعداد سوالهای پرسشنامه مولفه های اکولوژیک اجتماعی 17می باشد، ازاین تعداد 5سوال به دسترسی وتعداد 12سوال به رضایتمندی از مولفه های اکولوژیک اجتماعی اختصاص می یابد که با استفاده ازآنالیزآماری همبستگی ، مقدار سطح معنی داری بین دسترسی ورضایتمندی به مولفه های اکولوژیک اجتماعی وکیفیت زندگی در هر دو مورد 0001 /0و مقدار ضریب همبستگی پیرسون دردسترسی ورضایتمندی به مولفه های اکولوژیک اجتماعی وکیفیت زندگی به ترتیب 582/0 و734/0به دست آمده است. لذا می توان بیان کرد که، بین دسترسی و رضایتمندی ازمولفه های اکولوژیک اجتماعی با کیفیت زندگی ارتباط وجود دارد و این همبستگی در دسترسی متوسط ودررضایتمندی بالا می باشد، یعنی با افزایش میزان دسترسی و رضایتمندی از مولفه های اکولوژیک اجتماعی، نمره کیفیت زندگی بهترمی شود.
جدول 4: بررسی ارتباط نمره دسترسی ونمره رضایتمندی ازمولفه های اکولوژیک اجتماعی باکیفیت زندگی
| کیفیت زندگی | ||
| سطح معنی داری |
ضریب همبستگی پیرسون |
|
| دسترسی به مولفه های اکولوژیک اجتماعی | 0001/0 | 582/0 |
| رضایتمندی ازمولفه های اکولوژیک اجتماعی | 0001/0 | 734/0 |
کیفیت زندگی مفهومی پیچیده و چند بعدی در رابطه با وضعیت اجتماع،در یک مقیاس جغرافیایی معین است که هم متکی به شاخص های محیطی وهم شاخص های اکولوژیک اجتماعی است.
بنابر این مفهوم کیفیت زندگی می تواند به عنوان ابزاری نیرومند جهت نظارت بر برنامه ریزی توسعه در جامعه استفاده شود و به برنامه ریزان جهت نظارت براجتماع، ارزیابی اثر بخشی و کارایی سیاست ها و برنامه های فعلی و تدوین برنامه ای جدید کمک کند، زیرا ابعاد مختلف اجتماعی ، اقتصادی، محیطی و سلامت جامعه را در بر میگیرد.
درسال 1994دردومین کنفرانس محیط وسلامت که درهلینسکی برگزار شد برای اولین باربه اهمیت سلامت شهری واولویت دادن به آن نسبت به سایرامور پرداخته شد(12). به طوری که توجه به موضوع سلامت برمحوربرنامه ریزی شهر سالم هدایت داده شده است (13).
درواقع یکی ازعوامل تاثیرگذاردرکیفیت زندگی مربوط به بافت شهروعناصری مانند خصوصیات محله ای ، وضع الگوی خیابان هاو... می باشد(14).
وضعیت شاخص های کیفیت زندگی و میزان رضایتمندی ودسترسی به مولفه های اکولوژیک اجتماعی شهری، خانوارهای شهرملکان درحد متوسطی است.
به همین دلیل برنامه ریزی و مدیریت مشارکت دولت و مردم در جهت ارتقای کیفیت زندگی وبهبود دسترسی به مولفه های اکولوژیک اجتماعی امری ضروری است.یافته ها نشان می دهد، میزان دسترسی وبه دنبال آن رضایتمندی از مولفه های اکولوژیک اجتماعی تاثیر مستقیم و قوی برکیفیت زندگی مردم می گذارد. درمطالعه ای که درشهرستان گوهدشت انجام گرفته مشخص شد که فاکتورهای محیط شهری وکیفیت خدمات شهری ، باکیفیت زندگی مردم شهرکوهدشت همبستگی داشت.
مطالعات قبلی دراین خصوص درشهر ملکان وجود ندارد واین پژوهش رابطه معنی داری رابین دسترسی به مولفه های اکولوژیک اجتماعی وکیفیت زندگی مردم شهر ملکان را بیان می کند.می توان گفت بابهبود مولفه های اکولوژیک اجتماعی، کیفیت زندگی مردم بهبود می یابد. این درسایه بهبود میزان دسترسی به خدمات عمومی ، اصلاح وبهبود بافت شهر واهمیت دادن به بهداشت محیط زندگی و...امکان پزیر است .
یافته هانشان می دهد که میزان تحصیلات ، تاثیر زیادی دربهبود کیفیت زندگی مردم می گذارد، بنابراین توجه به آموزش وارتقای تحصیلی مردم ، همواره باید مد نظر قرار گیرد .همچنین نقش شغل درارتقای شاخص کیفیت زندگی، بارز ومشهود است ،بنابرین ایجاد زیر ساخت های شغلی وبه دنبال آن کارآفرینی وتوجه به فارغ التحصیلات باید به عنوان یک اولویت درسیاست های شهرستان مدنظر قرار گیرد.
یافته ها نشان دادند که ابعاد کیفیت زندگی با دسترسی ورضایتمندی مولفه های اکولوژیک اجتماعی همبستگی دارند. واین همبستگی دربعد جسمی ، بعد روانی وبعد روابط اجتماعی به طور متوسط وبابعد محیطی به صورت قوی می باشد .
ازطرفی طبق یافته ها، مشخص شد بین دسترسی به مولفه های اکولوزیک اجتماعی ومیزان کیفیت زندگی ارتباط قوی ومعنی داری وجود دارد . مشخص شد که مردم شهر ملکان ازکیفیت زندگی متوسطی برخوردارند واین درحالی است که دسترسی مردم به مولفه های اکولوژیک اجتماعی هم درحد متوسط می باشد .بنابرین نتیجه گیری می شود که هرچه شاخص های مولفه های اکولوژیکی اجتماعی ارتقاء یابد به صورت مستقیم درارتقای وبهبود کیفیت زندگی مردم اثر می گذارد .بنابراین توسعه زیرساخت ها وارتقای دسترسی به این مولفه ها باید دربرنامه ریزی های استانی وشهرستانی لحاظ شده وبهبود یابد .
تضاد منافع
نویسندگان این مقاله اعلام می دارند که هیچ گونه تضاد منافعی وجود ندارد.
تقدیر وتشکر
بدینوسیله ازکلیه پرسنل مرکز بهداشت شهرستان ملکان که مارادرانجام این مطالعه یاری نمودند، کمال تشکر بعمل می آید .
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
