دوماهنامه علمی پژوهشی

مقدمه: روشنایی خوب، باعث بالا رفتن بازده کار و همچنین اثرات مفید بر حالات فیزیولوژیک عمومی افراد دارد. رابطه معنی‌داری بین روشنایی کم و فراوانی بالای حوادث ناشی از کار وجود دارد. با توجه به اهمیت روشنایی و نظر به اینکه کارگاه‌های بافندگی به دلیل کار دقیق و حساس و عدم نظارت ارگان‌های مربوطه به روشنایی بالایی نیاز دارند، این مطالعه با هدف ارزیابی روشنایی در کارگاه‌های بافندگی شهر یزد در دو فصل بهار و پاییز و بهبود روشنایی در کارگاه‌های با شرایط روشنایی ضعیف صورت گرفت.

روش‌بررسی: این پژوهش، در10 کارگاه خانگی بافندگی شهر یزد انجام شد. اندازه‌گیری‌ها در خردادماه به دلیل وجود حداکثر روشنایی طبیعی و آبان‌ماه در روزهای ابری سال صورت پذیرفت. بنابر‌این در هر دو فصل سال روشنایی کلی، طبیعی و مصنوعی مورد بررسی قرار گرفت. بدین صورت که به منظور اندازه‌گیری نور طبیعی تمام منابع روشنایی مصنوعی(لامپ)خاموش گردید و پس از اندازه‌گیری، با روشن نمودن مجدد لامپ‌ها، میزان روشنایی کلی (طبیعی و مصنوعی) اندازه‌گیری شد. به منظور اندازه‌گیری روشنایی عمومی از الگوی ارایه شده توسط Illuminating Engineering society و ایستگاه سطوح کار استفاده گردید. با توجه به اینکه اپراتور اکثر ساعات کاری را در قسمت چله و جلوی دستگاه سومت سپری میکرد اندازه‌گیری‌های موضعی در این دو قسمت صورت گرفت. در پایان کارگاه‌های با روشنایی کمتر از حد استاندارد شناسایی و مداخلاتی جهت بهبود شرایط موجود انجام گرفت و مجددا روشنایی این کارگاه‌ها اندازه‌گیری شد.   

یافته‌ها: حداقل و حداکثر میانگین شدت روشنایی کلی در فصل بهار به ترتیب مربوط به کارگاه‌های شماره 4 و 6 با مقادیر 67/278 و 53/452 لوکس می‌باشد.کارگاه‌های شماره 5 و 2 با مقادیر 47/184 و 43/218 لوکس به ترتیب دارای حداقل و حداکثر مقدار نور روز در فصل بهارمی‌باشند. کمترین و بیشترین میانگین شدت روشنایی کلی در فصل پاییز به ترتیب مربوط به کارگاه‌های 2 و 6 با مقادیر 13/230 و 57/400 لوکس و همچنین حداقل و حداکثر میانگین شدت روشنایی طبیعی به ترتیب مربوط به کارگاه‌های 6 و 3 با مقادیر 37/151 و 77/183 لوکس می‌باشد. با انجام طراحی مجدد و یک سری مداخلات نظیر: تعویض لامپ‌ها، تمیز کردن سطوح و لامپ‌ها روشنایی کارگاه شماره 4،2 به میزان حد استاندارد رسید.

نتیجه‌گیری: اکثر کارگاه‌های بافندگی مورد مطالعه دارای روشنایی مطلوبی بوده که البته با تدابیری همچون چیدمان صحیح و نظافت و گردگیری دوره‌ای لامپ‌ها، تعویض مرتب چراغ‌های سوخته و استفاده از لامپ فلورسنت می‌توان شرایط روشنایی محیط را بهبود بخشید.