دوره 21، شماره 2 - ( خرداد و تیر 1401 )
جلد 21 شماره 2 صفحات 84-73 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Research code: 9177
Ethics code: IR.SSU.SPH.REC.1400.078
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Askari R, Shamsi F. Prioritization and Evaluation of the Observance of Ethical Values of Nursing from the Perspective of Patients Admitted to the Selected Hospitals in Yazd City in 2021. TB 2022; 21 (2) :73-84
URL: http://tbj.ssu.ac.ir/article-1-3297-fa.html
URL: http://tbj.ssu.ac.ir/article-1-3297-fa.html
عسکری روح اله، شمسی فریماه، دهقانی اشکذری فاطمه. اولویت بندی و بررسی میزان رعایت ارزشهای اخلاقی پرستاری از دیدگاه بیماران بستری در بیمارستانهای منتخب شهر یزد در سال 1400. طلوع بهداشت. 1401; 21 (2) :73-84
دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید صدوقی، یزد، ایران. ، dehghanifateme9@gmail.com
متن کامل [PDF 652 kb]
(362 دریافت)
| چکیده (HTML) (634 مشاهده)
متن کامل: (869 مشاهده)
مقدمه: مراقبت های پرستاری به عنوان یک جزء اساسی از خدمات بهداشتی درمانی از اهمیت بسیاری برخوردار است و اخلاق در پرستاری عامل بسیار مهمی در مراقبت محسوب می شود. بنابراین مطالعه حاضربا هدف اولویت بندی و بررسی میزان رعایت ارزش های اخلاقی پرستاران از دیدگاه بیماران بستری در بیمارستان های منتخب شهر یزد در سال 1400 انجام شد.
روش بررسی: این مطالعه یک پژوهش توصیفی-مقطعی بود که در دو بیمارستان منتخب شهر یزد در سال 1400 انجام شد. داده ها با استفاده از پرسش نامه محقق ساخته گرداوری گردید .از نرم افزارspss20 به منظور تجزیه تحلیل داده ها استفاده شد. برای اولویت بندی ارزش ها پرسشنامه ای 12 سوالی با رویکرد تعیین نمره میانگین، طراحی شد. هر یک از موضوعات در مقیاس لیکرت از یک تا پنج نمره گذاری شد. توزیع نمرات رعایت اخلاق حرفه ای پرستاران به صورت ضعیف (کمتر از 15)، متوسط (15- 20) و خوب (بالاتر از 20) تقسیم بندی شد.
یافته ها: اولویت بندی ارزش های اخلاقی پرستاری از دیدگاه بیماران بترتیب "نوع دوستی و همدلی" ،"شفقت و مهربانی" و " پاسخ گویی و مسئولیت پذیری و وجدان " بیشترین میانگین را به خود اختصاص دادند.میزان رعایت "نوع دوستی و همدلی"(19/1 ±140 )،"شفقت و مهربانی"(01/2± 135 ) و " پاسخ گویی و مسئولیت پذیری و وجدان " (33/1±130) تعیین گردید.
نتیجه گیری : در صورتیکه ارزش های اخلاقی نوع دوستی و همدلی ، شفقت و مهربانی و پاسخ گویی و مسئولیت پذیری در برنامه اموزش مداوم پرستاری در نظر گرفته شود.
واژه های کلیدی :اولویت بندی، ارزش های اخلاقی پرستاری ، بیماران، یزد
جدول3 : میانگین نمرات ابعاد ارزش های اخلاقی پرستاری از دیدگاه بیماران بستری در بیمارستان شهید صدوقی
جدول 4 : میانگین نمرات ابعاد ارزش های اخلاقی پرستاری از دیدگاه بیماران بستری در بیمارستان های مورد مطالعه
جدول 5 : بررسی میزان رعایت ارزش های اخلاقی پرستاری با استفاده از دیدگاه بیماران بستری در مجموع بیمارستان های مورد مطالعه
روش بررسی: این مطالعه یک پژوهش توصیفی-مقطعی بود که در دو بیمارستان منتخب شهر یزد در سال 1400 انجام شد. داده ها با استفاده از پرسش نامه محقق ساخته گرداوری گردید .از نرم افزارspss20 به منظور تجزیه تحلیل داده ها استفاده شد. برای اولویت بندی ارزش ها پرسشنامه ای 12 سوالی با رویکرد تعیین نمره میانگین، طراحی شد. هر یک از موضوعات در مقیاس لیکرت از یک تا پنج نمره گذاری شد. توزیع نمرات رعایت اخلاق حرفه ای پرستاران به صورت ضعیف (کمتر از 15)، متوسط (15- 20) و خوب (بالاتر از 20) تقسیم بندی شد.
یافته ها: اولویت بندی ارزش های اخلاقی پرستاری از دیدگاه بیماران بترتیب "نوع دوستی و همدلی" ،"شفقت و مهربانی" و " پاسخ گویی و مسئولیت پذیری و وجدان " بیشترین میانگین را به خود اختصاص دادند.میزان رعایت "نوع دوستی و همدلی"(19/1 ±140 )،"شفقت و مهربانی"(01/2± 135 ) و " پاسخ گویی و مسئولیت پذیری و وجدان " (33/1±130) تعیین گردید.
نتیجه گیری : در صورتیکه ارزش های اخلاقی نوع دوستی و همدلی ، شفقت و مهربانی و پاسخ گویی و مسئولیت پذیری در برنامه اموزش مداوم پرستاری در نظر گرفته شود.
واژه های کلیدی :اولویت بندی، ارزش های اخلاقی پرستاری ، بیماران، یزد
مقدمه
اخلاق حرفه ای حوزه های تخصصی در دانش اخلاقی است که به تبیین و تحلیل مسئولیت ها و تکالیف اخلاقی کارکنان و سازمان ها در کار می پردازد و ناظر به اخلاق در محیط کار است. رعایت اخلاق حرفه ای جز ماهیت ذاتی حرفه ای پرستاری است و رسالت حرفه ای پرستاری ، ارائه ی خدمات مورد نیاز بهداشتی، خدماتی، درمانی و توان بخشی در بالاترین استاندارد برای تامین و حفظ و ارتقای سلامت جامعه است.اخلاق در همه ی مشاغل ضروری است، امااین عامل در حرفه ی پرستاری بیشتر ضرورت دارد، چرا که رفتار معنوی توام با مسئولیت پرستاران در مقابل بیماران در بهبود و بازگشت سلامتی انان نقشی موثر دارد؛لذا حرفه ی پرستاری بر پایه اخلاق استوار است(1).
جایگاه "خطای پرستاری" تا حدی مهم است که جانستون(Johnstone) و کانیتساکی(Kanitsaki) در پژوهشی با عنوان "اخلاق پرستاری و اهمیت عملی در تعریف، تمایز و افشای آن" نشان دادند پرستاران در سطح جهان مورد نیاز هستند و انتظار می‌رود خطاهای پرستاری را گزارش دهند. همان طور که در ادبیات بین المللی به وضوح نشان داده شده است، تحقق این الزام بدون خطر نیست (2). مراقبت و عملکرد پرستاری به عنوان یک پدیده پیچیده شناسایی و پیشنهاد شده است تا در فرایند مراقبت، اجزای اخلاقی، شناختی و عاطفی در نظر گرفته شوند. هم چنین تعهد و رعایت اصول اخلاقی در ارائه مراقبت به بیمار بر انجام مراقبت تقدم دارد و رعایت مراقبت اخلاقی جزء ضروری حرفه پرستاری می باشد (3).
رعایت ضوابط اخلاقی در کار پرستاری به بهبود خدمات پرستاری منجر می گردد و بهبود کیفیت کار پرستاران تاثیر بسزایی در ارتقای فرایند بهبودی بیماران دارد (2). آنگاه که عملکرد پرستار در راستای توجه و رفع همه جانبه نیازهای بیمار هدفمند شود، می توان گفت مراقبت اخلاقی صورت گرفته است (3).
به عقیده برخی محققان، اخلاق پرستاری بر انجام عملکرد صحیح و اجتناب از خطرات تمرکز دارد و پرستار در برابر ارزش های بیمار مسؤول است (4). بنر و همکاران در پژوهشی با عنوان تخصص در عمل پرستاری به این نتیجه رسیدند که پرستاری یک رشته پیچیده و متنوع است که نیاز به دقت، فداکاری، مراقبت و تخصص دارد. پزشکان باید ضمن داشتن مهارت، ابزارهایی برای توجه به تغییرات در پاسخ های بیماران، تشخیص روندها و درک آن ها و احترام متقابل داشته باشند (6 ، 5) . وجود راهنماهای اخلاقی می تواند کیفیت عملکرد پرستاران را در حرفه خود ارتقا دهد و موجب یکپارچگی عملکرد دانش بنیان مبتنی بر اخلاقیات، در شرایط مختلف گردد(7).
به همین منظور در کشور ما نیز به لحاظ اهمیت رعایت اصول اخلاق حرفه ای، در سال 1390 آئین نامه ارزش های اخلاق حرفه ای پرستاری توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به تصویب رسید و چارچوبی برای رعایت هرچه بهتر اصول اخلاق حرفه ای و همچنین ارزیابی عملکرد اخلاقی پرستاران فراهم شد(8).
یکی از مهم ترین ابعاد سنجش عملکرد کارکنان را میتوان
عامل میزان پایبندی آن ها به اصول و رفتار حرفه ای قلمداد نمود که می‌تواند تأثیر چشمگیری، هم از نظر ارتقای بهره وری کارکنان و هم در تغییر نگرش مشتریان نسبت به سازمان داشته باشد( (6 ، 5). هر حرفه و شغلی که به طور مستقیم با ارباب رجوع برخورد دارد، نیازمند اخلاق می‌باشد، هر چند اخلاق در همه مشاغل ضروری است، اما در حرفه پرستاری این عامل ضرورت بیشتری دارد، چراکه رفتار معنوی و توأم با مسؤولیت پرستاران با بیماران، نقش مؤثری در بهبود و باز گشت سلامتی آنان دارد، لذا حرفه پرستاری بر پایه اخلاق استوار است (7).
پرستاران بزرگترین گروه ارائه کننده خدمت در سیستم درمانی بوده و تأثیر به سزایی بر کیفیت مراقبت‌های بهداشتی- درمانی داشته و رعایت موازین اخلاقی عامل مؤثر برای بهتر شدن عملکرد پرستار در ارائه مراقبت با کیفیت خواهد بود(8). اما پیشرفت‌های حوزه دانش و فناوری در مراقبت‌های بهداشتی، چالش‌های عمده ای را پیش روی پرستاران قرار داده است. تمامی پرستاران، در فعالیت‌های کاری خود با چالش‌های اخلاقی مواجه شده و همگان بر این توافق هستند که برخورداری از حساسیت‌های اخلاقی یکی از ملزومات عملکرد پرستاران است (9). براتی و همکاران در پژوهشی که با عنوان اولویت بندی ارزشهای اخلاق پرستاری با استفاده از رویکرد تحلیل سلسله مراتبی انجام دادند، نشان دادند در اولویت بندی ارزش‌ها، مسؤولیت پذیری، حفظ حریم خصوصی بیماران و احترام به مددجو/ بیمار در اولویت اول تا سوم قرار دارند. همچنین در میزان رعایت ارزشهای اخلاق حرفه ای تفاوت معنی داری از دیدگاه بیماران و پرستاران وجود دارد (10).
بنابراین و باتوجه به اهمیت مطالب بیان شده، تعیین اولویت این ارزش های اخلاقی و میزان رعایت آن ها می تواند اطلاعات مفیدی را در اختیار مدیران جهت رعایت هرچه بهتر اصول اخلاق حرفه ای پرستاری و جلب بیشتر رضایت بیماران قرار دهد که این امر منجر به بهبود عملکرد بیمارستان و ارتقای کیفیت مراقبت های بهداشتی درمانی و در نهایت ارتقای بهره وری خدمات بهداشتی درمانی در بیمارستان و تسریع در روند بهبودی بیمار می گردد. مطالعه حاضر با هدف اولویت بندی ارزش های اخلاقی پرستاران و میزان رعایت آن ها از دیدگاه بیماران بستری در بیمارستان های منتخب شهر یزد در سال 1400 انجام شده است.
روش بررسی
مطالعه حاضر، مطالعه ای توصیفی-مقطعی بوده که در سال 1400 در دو بیمارستان منتخب شهر یزد(بیمارستان دولتی شهید صدوقی و بیمارستان تامین اجتماعی شهدای کارگر ) انجام شده است. جامعه مورد مطالعه در این تحقیق بیمارانی بوده اند که دارای حداقل 15 سال سن، حداقل یک روز بستری در بیمارستان در زمان مطالعه؛ نداشتن بیماری روانی و تمایل به شرکت در مطالعه بودند.
به لحاظ تنوع بیماران انتخابی از بخش های مختلف بستری در دو بیمارستان مورد مطالعه، از روش نمونه گیری طبقه ای تصادفی استفاده گردید. تعداد نمونه نیز با در نظر گرفتن سطح اطمینان 95 در صد، توان آزمون 80 درصد، انحراف معیار05/0 و در نظر گرفتن خطای01/0 در مطالعه انجام شده توسط براتی و همکاران(10)،100 بیمار تعیین گردید.
داده ها با استفاده از پرسش نامه محقق ساخته که برگرفته از ابعاد 10گانه ارزش های اخلاقی پرستاری مصوب وزارت بهداشت در سال 1390 می باشد، جمع آوری شده است.
پرسشنامه مذکور دارای دو بخش می باشد. بخش اول در برگیرنده اطلاعات جمعیت شناختی، از جمله سن، جنس، سابقه خدمت، سطح تحصیلات و بخش محل بستری بیماران و بخش دوم پرسشنامه نیز شامل 30 سئوال در 10 بعد ارزش های اخلاقی پرستاری(نوع دوستی و همدلی، احترام به مدد جو/ بیمار، احترام متقابل، احترام به استقلال مددجو/ بیمار، حفظ حریم خصوصی بیماران، شفقت و مهربانی، ارتقای آگاهی از مقررات حرفه ای، پایبندی به تعهدات حرفه ای، پاسخگویی، مسولیت پذیری و وجدان کاری، عدالت در خدمت رسانی، تعهد به صداقت و وفاداری) می باشد.
برای اطمینان از اینکه پرسش نامه های طراحی شده واقعا متغیرهای اصلی مدل را اندازه گیری می کند، به تحلیل روایی آن پرداخته شد. اگرچه در زمینه تحقیق حاضر تحقیقی مشابه وجود داشت، اما محقق برای دست یابی به نتایج تحقیق اقدام به بومی سازی پرسش نامه نمود، بدین ترتیب که نظرات صاحب نظران دانشگاهی و کارشناسان اخذو اصلاحات لازم در پرسش نامه به عمل آمد.
روایی پرسش نامه تحقیق با گذراندن مراحل ذیل مورد تایید قرار گرفته است:
1.سوالات مطرح شده در پرسش نامه مشابه متغیرهای مورد نظر تحقیقات و محققان مطرح در این حوزه می‌باشد.
2.پرسش نامه مدنظر، مطابق با فرهنگ ایرانی و شرایط کاری این حوزه بومی سازی شده است.
در خصوص پایایی پرسشنامه نیز، ضریب آلفای کرونباخ برابر 991/0 محاسبه شد که نشانگر پایایی داده های آماری در سطح مطلوب بود.
تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار نسخهSPSS نسخه 20 انجام شد. و نتایج در قالب جداول آماری، آمار توصیفی از قبیل فراوانی، درصد، میانگین و انحراف معیار گزارش گردید.
شایان ذکر این که جهت تعیین اولویت بندی ارزش های اخلاقی پرستاری، پرسشنامه 30 سوالی(هر بعد با 3 سوال) در اختیار بیماران بستری منتخب قرار گرفت تا اهمیت هر مولفه را نسبت به سایر مولفه ها، در قالب طیف لیکرت(با نمره 5 -1) ارزیابی کنند. و نتایج در دامنه ی میانگین نمره 150-30 طبقه بندی شد، بطوریکه هر چقدر مجموع نمرات هر مولفه بیشتر باشد آن مولفه نسب به سایر مولفه ها دارای اولویت و اهمیت بالاتری می باشد. همچنین توزیع نمرات میزان رعایت ارزش های اخلاقی پرستاری نیز به صورت ضعیف (کمتر از 15)، متوسط (20- 15) و خوب (بالاتر از 20) تقسیم بندی شد.
شایان ذکر اینکه پژوهش حاضر داری تاییدیه اخلاق از کمیته اخلاق در پژوهش زیست پزشکی دانشکده بهداشت دانشـگـاه علـوم پزشکـی شهـیـد صـدوقـی یـزد با کـد اخـلاق
R.SSU.SPH.REC.1400.78 می باشد.
یافته ها
در بررسی مشخصات بیماران انتخابی مورد مطالعه در دو بیمارستان مذکور، یافته های جدول 1 نشان داد که اکثریت نمونه انتخابی را بیماران زن(27 نفر) و با سن بالای 50 سال (39 نفر) تشکیل داده اند. همچنین از نظر تحصیلات نیز اکثریت دارای تحصیلات زیر دیپلم(63 نفر) بوده اند.
با توجه به یافته های جدول 2،در بیمارستان شهدای کارگر، بعد نوع دوستی و همدلی با میانگین نمره16/2 ±145 در اولویت اول اصول اخلاقی پرستاران از دیدگاه بیماران می‌باشد. در اولویت دوم بعد تعهد به صداقت و وفاداری با میانگین نمره3/3±140و در اولویت سوم بعد شفقت و مهربانی با میانگین نمره 3/2±130 قرار دارد.
اخلاق حرفه ای حوزه های تخصصی در دانش اخلاقی است که به تبیین و تحلیل مسئولیت ها و تکالیف اخلاقی کارکنان و سازمان ها در کار می پردازد و ناظر به اخلاق در محیط کار است. رعایت اخلاق حرفه ای جز ماهیت ذاتی حرفه ای پرستاری است و رسالت حرفه ای پرستاری ، ارائه ی خدمات مورد نیاز بهداشتی، خدماتی، درمانی و توان بخشی در بالاترین استاندارد برای تامین و حفظ و ارتقای سلامت جامعه است.اخلاق در همه ی مشاغل ضروری است، امااین عامل در حرفه ی پرستاری بیشتر ضرورت دارد، چرا که رفتار معنوی توام با مسئولیت پرستاران در مقابل بیماران در بهبود و بازگشت سلامتی انان نقشی موثر دارد؛لذا حرفه ی پرستاری بر پایه اخلاق استوار است(1).
جایگاه "خطای پرستاری" تا حدی مهم است که جانستون(Johnstone) و کانیتساکی(Kanitsaki) در پژوهشی با عنوان "اخلاق پرستاری و اهمیت عملی در تعریف، تمایز و افشای آن" نشان دادند پرستاران در سطح جهان مورد نیاز هستند و انتظار می‌رود خطاهای پرستاری را گزارش دهند. همان طور که در ادبیات بین المللی به وضوح نشان داده شده است، تحقق این الزام بدون خطر نیست (2). مراقبت و عملکرد پرستاری به عنوان یک پدیده پیچیده شناسایی و پیشنهاد شده است تا در فرایند مراقبت، اجزای اخلاقی، شناختی و عاطفی در نظر گرفته شوند. هم چنین تعهد و رعایت اصول اخلاقی در ارائه مراقبت به بیمار بر انجام مراقبت تقدم دارد و رعایت مراقبت اخلاقی جزء ضروری حرفه پرستاری می باشد (3).
رعایت ضوابط اخلاقی در کار پرستاری به بهبود خدمات پرستاری منجر می گردد و بهبود کیفیت کار پرستاران تاثیر بسزایی در ارتقای فرایند بهبودی بیماران دارد (2). آنگاه که عملکرد پرستار در راستای توجه و رفع همه جانبه نیازهای بیمار هدفمند شود، می توان گفت مراقبت اخلاقی صورت گرفته است (3).
به عقیده برخی محققان، اخلاق پرستاری بر انجام عملکرد صحیح و اجتناب از خطرات تمرکز دارد و پرستار در برابر ارزش های بیمار مسؤول است (4). بنر و همکاران در پژوهشی با عنوان تخصص در عمل پرستاری به این نتیجه رسیدند که پرستاری یک رشته پیچیده و متنوع است که نیاز به دقت، فداکاری، مراقبت و تخصص دارد. پزشکان باید ضمن داشتن مهارت، ابزارهایی برای توجه به تغییرات در پاسخ های بیماران، تشخیص روندها و درک آن ها و احترام متقابل داشته باشند (6 ، 5) . وجود راهنماهای اخلاقی می تواند کیفیت عملکرد پرستاران را در حرفه خود ارتقا دهد و موجب یکپارچگی عملکرد دانش بنیان مبتنی بر اخلاقیات، در شرایط مختلف گردد(7).
به همین منظور در کشور ما نیز به لحاظ اهمیت رعایت اصول اخلاق حرفه ای، در سال 1390 آئین نامه ارزش های اخلاق حرفه ای پرستاری توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به تصویب رسید و چارچوبی برای رعایت هرچه بهتر اصول اخلاق حرفه ای و همچنین ارزیابی عملکرد اخلاقی پرستاران فراهم شد(8).
یکی از مهم ترین ابعاد سنجش عملکرد کارکنان را میتوان
عامل میزان پایبندی آن ها به اصول و رفتار حرفه ای قلمداد نمود که می‌تواند تأثیر چشمگیری، هم از نظر ارتقای بهره وری کارکنان و هم در تغییر نگرش مشتریان نسبت به سازمان داشته باشد( (6 ، 5). هر حرفه و شغلی که به طور مستقیم با ارباب رجوع برخورد دارد، نیازمند اخلاق می‌باشد، هر چند اخلاق در همه مشاغل ضروری است، اما در حرفه پرستاری این عامل ضرورت بیشتری دارد، چراکه رفتار معنوی و توأم با مسؤولیت پرستاران با بیماران، نقش مؤثری در بهبود و باز گشت سلامتی آنان دارد، لذا حرفه پرستاری بر پایه اخلاق استوار است (7).
پرستاران بزرگترین گروه ارائه کننده خدمت در سیستم درمانی بوده و تأثیر به سزایی بر کیفیت مراقبت‌های بهداشتی- درمانی داشته و رعایت موازین اخلاقی عامل مؤثر برای بهتر شدن عملکرد پرستار در ارائه مراقبت با کیفیت خواهد بود(8). اما پیشرفت‌های حوزه دانش و فناوری در مراقبت‌های بهداشتی، چالش‌های عمده ای را پیش روی پرستاران قرار داده است. تمامی پرستاران، در فعالیت‌های کاری خود با چالش‌های اخلاقی مواجه شده و همگان بر این توافق هستند که برخورداری از حساسیت‌های اخلاقی یکی از ملزومات عملکرد پرستاران است (9). براتی و همکاران در پژوهشی که با عنوان اولویت بندی ارزشهای اخلاق پرستاری با استفاده از رویکرد تحلیل سلسله مراتبی انجام دادند، نشان دادند در اولویت بندی ارزش‌ها، مسؤولیت پذیری، حفظ حریم خصوصی بیماران و احترام به مددجو/ بیمار در اولویت اول تا سوم قرار دارند. همچنین در میزان رعایت ارزشهای اخلاق حرفه ای تفاوت معنی داری از دیدگاه بیماران و پرستاران وجود دارد (10).
بنابراین و باتوجه به اهمیت مطالب بیان شده، تعیین اولویت این ارزش های اخلاقی و میزان رعایت آن ها می تواند اطلاعات مفیدی را در اختیار مدیران جهت رعایت هرچه بهتر اصول اخلاق حرفه ای پرستاری و جلب بیشتر رضایت بیماران قرار دهد که این امر منجر به بهبود عملکرد بیمارستان و ارتقای کیفیت مراقبت های بهداشتی درمانی و در نهایت ارتقای بهره وری خدمات بهداشتی درمانی در بیمارستان و تسریع در روند بهبودی بیمار می گردد. مطالعه حاضر با هدف اولویت بندی ارزش های اخلاقی پرستاران و میزان رعایت آن ها از دیدگاه بیماران بستری در بیمارستان های منتخب شهر یزد در سال 1400 انجام شده است.
روش بررسی
مطالعه حاضر، مطالعه ای توصیفی-مقطعی بوده که در سال 1400 در دو بیمارستان منتخب شهر یزد(بیمارستان دولتی شهید صدوقی و بیمارستان تامین اجتماعی شهدای کارگر ) انجام شده است. جامعه مورد مطالعه در این تحقیق بیمارانی بوده اند که دارای حداقل 15 سال سن، حداقل یک روز بستری در بیمارستان در زمان مطالعه؛ نداشتن بیماری روانی و تمایل به شرکت در مطالعه بودند.
به لحاظ تنوع بیماران انتخابی از بخش های مختلف بستری در دو بیمارستان مورد مطالعه، از روش نمونه گیری طبقه ای تصادفی استفاده گردید. تعداد نمونه نیز با در نظر گرفتن سطح اطمینان 95 در صد، توان آزمون 80 درصد، انحراف معیار05/0 و در نظر گرفتن خطای01/0 در مطالعه انجام شده توسط براتی و همکاران(10)،100 بیمار تعیین گردید.
داده ها با استفاده از پرسش نامه محقق ساخته که برگرفته از ابعاد 10گانه ارزش های اخلاقی پرستاری مصوب وزارت بهداشت در سال 1390 می باشد، جمع آوری شده است.
پرسشنامه مذکور دارای دو بخش می باشد. بخش اول در برگیرنده اطلاعات جمعیت شناختی، از جمله سن، جنس، سابقه خدمت، سطح تحصیلات و بخش محل بستری بیماران و بخش دوم پرسشنامه نیز شامل 30 سئوال در 10 بعد ارزش های اخلاقی پرستاری(نوع دوستی و همدلی، احترام به مدد جو/ بیمار، احترام متقابل، احترام به استقلال مددجو/ بیمار، حفظ حریم خصوصی بیماران، شفقت و مهربانی، ارتقای آگاهی از مقررات حرفه ای، پایبندی به تعهدات حرفه ای، پاسخگویی، مسولیت پذیری و وجدان کاری، عدالت در خدمت رسانی، تعهد به صداقت و وفاداری) می باشد.
برای اطمینان از اینکه پرسش نامه های طراحی شده واقعا متغیرهای اصلی مدل را اندازه گیری می کند، به تحلیل روایی آن پرداخته شد. اگرچه در زمینه تحقیق حاضر تحقیقی مشابه وجود داشت، اما محقق برای دست یابی به نتایج تحقیق اقدام به بومی سازی پرسش نامه نمود، بدین ترتیب که نظرات صاحب نظران دانشگاهی و کارشناسان اخذو اصلاحات لازم در پرسش نامه به عمل آمد.
روایی پرسش نامه تحقیق با گذراندن مراحل ذیل مورد تایید قرار گرفته است:
1.سوالات مطرح شده در پرسش نامه مشابه متغیرهای مورد نظر تحقیقات و محققان مطرح در این حوزه می‌باشد.
2.پرسش نامه مدنظر، مطابق با فرهنگ ایرانی و شرایط کاری این حوزه بومی سازی شده است.
در خصوص پایایی پرسشنامه نیز، ضریب آلفای کرونباخ برابر 991/0 محاسبه شد که نشانگر پایایی داده های آماری در سطح مطلوب بود.
تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار نسخهSPSS نسخه 20 انجام شد. و نتایج در قالب جداول آماری، آمار توصیفی از قبیل فراوانی، درصد، میانگین و انحراف معیار گزارش گردید.
شایان ذکر این که جهت تعیین اولویت بندی ارزش های اخلاقی پرستاری، پرسشنامه 30 سوالی(هر بعد با 3 سوال) در اختیار بیماران بستری منتخب قرار گرفت تا اهمیت هر مولفه را نسبت به سایر مولفه ها، در قالب طیف لیکرت(با نمره 5 -1) ارزیابی کنند. و نتایج در دامنه ی میانگین نمره 150-30 طبقه بندی شد، بطوریکه هر چقدر مجموع نمرات هر مولفه بیشتر باشد آن مولفه نسب به سایر مولفه ها دارای اولویت و اهمیت بالاتری می باشد. همچنین توزیع نمرات میزان رعایت ارزش های اخلاقی پرستاری نیز به صورت ضعیف (کمتر از 15)، متوسط (20- 15) و خوب (بالاتر از 20) تقسیم بندی شد.
شایان ذکر اینکه پژوهش حاضر داری تاییدیه اخلاق از کمیته اخلاق در پژوهش زیست پزشکی دانشکده بهداشت دانشـگـاه علـوم پزشکـی شهـیـد صـدوقـی یـزد با کـد اخـلاق
R.SSU.SPH.REC.1400.78 می باشد.
یافته ها
در بررسی مشخصات بیماران انتخابی مورد مطالعه در دو بیمارستان مذکور، یافته های جدول 1 نشان داد که اکثریت نمونه انتخابی را بیماران زن(27 نفر) و با سن بالای 50 سال (39 نفر) تشکیل داده اند. همچنین از نظر تحصیلات نیز اکثریت دارای تحصیلات زیر دیپلم(63 نفر) بوده اند.
با توجه به یافته های جدول 2،در بیمارستان شهدای کارگر، بعد نوع دوستی و همدلی با میانگین نمره16/2 ±145 در اولویت اول اصول اخلاقی پرستاران از دیدگاه بیماران می‌باشد. در اولویت دوم بعد تعهد به صداقت و وفاداری با میانگین نمره3/3±140و در اولویت سوم بعد شفقت و مهربانی با میانگین نمره 3/2±130 قرار دارد.
جدول1: فراوانی متغیر های جمعیت شناختی مورد بررسی
جدول2: میانگین نمرات ابعاد ارزش های اخلاقی پرستاری از دیدگاه بیماران بستری در بیمارستان شهدای کارگر
| متغیر | تعداد | |
| جنس | مرد | 23 |
| زن | 27 | |
| سن | 29-20 | 12 |
| 39-30 | 21 | |
| 49-40 | 28 | |
| 50 سال به بالا | 39 | |
| تحصیلات | زیر دیپلم | 63 |
| دیپلم و فوق دیپلم | 23 | |
| کارشناسی | 10 | |
| کارشناسی ارشد و بالابر | 4 |
جدول2: میانگین نمرات ابعاد ارزش های اخلاقی پرستاری از دیدگاه بیماران بستری در بیمارستان شهدای کارگر
| ردیف | ابعاد ارزش های اخلاقی | میانگین نمره | اولویت بندی (بر اساس بالاترین میانگین نمره) |
| 1 | نوع دوستی و همدلی | 16/2 ±145 | (1) |
| 2 | تعهد به صداقت و وفاداری | 3/3± 140 | (2) |
| 3 | شفقت و مهربانی | 3/2±130 | (3) |
| 4 | پاسخ گویی و مسئولیت پذیری و وجدان کاری | 12/1± 125 | (4) |
| 5 | احترام متقابل | 43/0±120 | (5) |
| 6 | ارتقای اگاهی از مقررات حرفه ای | 8/1± 100 | (6) |
| 7 | عدالت در خدمت رسانی | 5/1± 95 | (7) |
| 8 | احترام به استقلال مددجو/بیمار | 32/1± 80 | (8) |
| 9 | حفظ حریم خصوصی بیماران | 76/2± 85 | (9) |
| 10 | پایبندی به تعهدات حرفه ای | 99/3± 80 | (10) |
با توجه به یافته های جدول 3،در بیمارستان شهید صدوقی، بعد نوع شفقت و مهربانی با میانگین نمره 19/3 ±130 در اولویت اول اصول اخلاقی پرستاران از دیدگاه بیماران قرار دارد. در الویت دوم بعد نوع دوستی و همدلی با میانگین نمره4/0± 125و در اولویت سوم بعد مسئولیت پذیری و وجدان کاری با میانگین نمره 3/6±120 قرار دارد.
با توجه به یافته های جدول 4، در مجموع بیمارستان های مورد مطالعه، بعد نوع دوستی و همدلی با میانگین نمره19/1± 140 در اولویت اول اصول اخلاقی پرستاران از دیدگاه بیماران قرار دارد. در اولویت دوم بعد شفقت و مهربانی با میانگین نمره01/2± 135 و در اولویت سوم بعد پاسخگویی و مسئولیت پذیری و وجدان کاری با میانگین نمره 33/1±130 قرار دارد.
با توجه به یافته های جدول 5 ، بیماران میزان رعایت ابعاد ارزش های اخلاقی را در هر دو بیمارستان در سطح خوب ارزیابی کرده اند. و در مجموع نیز 56% از بیماران اعتقاد داشتند که رعایت ابعاد ارزش های اخلاقی در سطح خوب بوده است.
با توجه به یافته های جدول 4، در مجموع بیمارستان های مورد مطالعه، بعد نوع دوستی و همدلی با میانگین نمره19/1± 140 در اولویت اول اصول اخلاقی پرستاران از دیدگاه بیماران قرار دارد. در اولویت دوم بعد شفقت و مهربانی با میانگین نمره01/2± 135 و در اولویت سوم بعد پاسخگویی و مسئولیت پذیری و وجدان کاری با میانگین نمره 33/1±130 قرار دارد.
با توجه به یافته های جدول 5 ، بیماران میزان رعایت ابعاد ارزش های اخلاقی را در هر دو بیمارستان در سطح خوب ارزیابی کرده اند. و در مجموع نیز 56% از بیماران اعتقاد داشتند که رعایت ابعاد ارزش های اخلاقی در سطح خوب بوده است.
جدول3 : میانگین نمرات ابعاد ارزش های اخلاقی پرستاری از دیدگاه بیماران بستری در بیمارستان شهید صدوقی
| ردیف | ابعاد ارزش های اخلاقی | میانگین نمره | اولویت بندی (بر اساس بالاترین میانگین نمره) |
| 1 | شفقت و مهربانی | 19/3 ±130 | (1) |
| 2 | نوع دوستی و همدلی | 4/0± 125 | (2) |
| 3 | پاسخ گویی و مسئولیت پذیری و وجدان کاری |
3/6±120 | (3) |
| 4 | ارتقای اگاهی از مقررات حرفه ای | 75/1± 115 | (4) |
| 5 | عدالت در خدمت رسانی | 62/2±110 | (5) |
| 6 | تعهد به صداقت و وفاداری | 4/1± 100 | (6) |
| 7 | احترام متقابل | 2/1± 90 | (7) |
| 8 | حفظ حریم خصوصی بیماران | 78/0± 85 | (8) |
| 9 | پایبندی به تعهدات حرفه ای | 12/2± 80 | (9) |
| 10 | احترام به استقلال مددجو/بیمار | 8/0± 75 | (10) |
جدول 4 : میانگین نمرات ابعاد ارزش های اخلاقی پرستاری از دیدگاه بیماران بستری در بیمارستان های مورد مطالعه
| ردیف | ابعاد ارزش های اخلاقی | میانگین نمره | اولویت بندی (بر اساس بالاترین میانگین نمره) |
| 1 | نوع دوستی و همدلی | 19/1 ±140 | (1) |
| 2 | شفقت و مهربانی | 01/2± 135 | (2) |
| 3 | پاسخ گویی و مسئولیت پذیری و وجدان کاری | 33/1±130 | (3) |
| 4 | تعهد به صداقت و وفاداری | 57/1± 120 | (4) |
| 5 | عدالت در خدمت رسانی | 11/2±115 | (5) |
| 6 | ارتقای اگاهی از مقررات حرفه ای | 43/1± 100 | (6) |
| 7 | احترام متقابل | 13/2± 95 | (7) |
| 8 | پایبندی به تعهدات حرفه ای | 16/1± 85 | (8) |
| 9 | حفظ حریم خصوصی بیماران | 56/0± 75 | (9) |
| 10 | احترام به استقلال مددجو/بیمار | 96/1± 70 | (10) |
جدول 5 : بررسی میزان رعایت ارزش های اخلاقی پرستاری با استفاده از دیدگاه بیماران بستری در مجموع بیمارستان های مورد مطالعه
| بیمارستان | میانگین نمره ابعاد ارزش های اخلاقی | فراوانی | درصد |
شهدای کارگر |
ضعیف (کمتر از 15) | 5 | 10٪ |
| متوسط (20-15) | 20 | 40٪ | |
| خوب (بالاتر از 20) | 25 | 50٪ | |
شهید صدوقی |
ضعیف (کمتر از 15) | 1 | 2 ٪ |
| متوسط (20-15) | 18 | 36٪ | |
| خوب (بالاتر از 20) | 31 | 62٪ | |
کل |
ضعیف (کمتر از 15) | 6 | 6٪ |
| متوسط (20-15) | 38 | 38٪ | |
| خوب (بالاتر از 20) | 56 | 56٪ |
بحث و نتیجه گیری
مطالعه حاضر با هدف اولویت بندی و بررسی میزان رعایت ارزش های اخلاقی حرفه پرستاری از دیدگاه بیماران بستری در بخش های مختلف بیمارستان های منتخب شهر یزد درسال 1400 انجام شد. این مطالعه بر مبنای حوزه فعالیت بیماران صورت گرفت و سعی شد تا اولویت های ارزش های اخلاقی مورد بررسی قرار گیرد.
از نظر متخصصان اگر چه تمام ارزش های اخلاقی تقریبا با هم همپوشانی دارند و نمی توان صد در صد آن ها را رتبه بندی کرد، اما نتایج به دست آمده از نتایج مطالعه فوق نشان داد که اولویت بندی ارزش های اخلاقی از دیدگاه بیماران به ترتیب زیر می باشد: نوع دوستی و همدلی، شفقت و مهربانی، پاسخ گویی و مسئولیت پذیری و وجدان کاری، تعهد به صداقت و وفاداری، عدالت در خدمت رسانی، ارتقای اگاهی از مقررات حرفه ای، احترام متقابل، پایبندی به تعهدات حرفه ای، حفظ حریم خصوصی بیماران و احترام به استقلال مددجو/ بیمار.
مؤلفه نوع دوستی و همدلی اولویت اول از دیدگاه بیماران را داشت که در آئین نامه مصوب وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، رتبه دوم را دارد. بیماران حضور همدلانه پرستار و پزشک را بر بالین خود همراه با توجه به بیمار، حرف زدن و شنیدن حرف هایشان را از حقوق اولیه خود می دانند (11). همدلی به پرستار اجازه می دهد که تعامل خود را کنترل نماید و با اطمینان عمل نماید این کار می تواند موجب جلب اعتماد بیمار گردد.
از دیدگاه بیماران مؤلفه شفقت و مهربانی، اولویت دوم را دارد که در آئین نامه مصوب وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، رتبه دوازدهم را داشت. یک پرستار باید با همکاران خود (تیم درمان)، خانواده بیمار و سایر افراد جامعه در جهت سلامت و رفاه افراد تحت مراقبت خود همکاری نماید. هر زمان بهترین استانداردهای مراقبت را ارائه نماید، مهربان و صادق باشد، با دوستی و حفظ امانت و مطابق با قوانین کشور کار کند(12).
ارزش پاسخ گویی و مسؤولیت پذیری و وجدان کاری از دیدگاه بیماران، در اولویت سوم قرار دارد که در آئین نامه مصوب وزارت بهداشت، درمان وآموزش پزشکی رتبه چهارم را دارد پرستار طبق اصول اخلاق حرفه ای در برابر اقدامات خود پاسخگو می باشد و باید در صورت خطا در مداخلات پرستاری صادقانه به بیمار توضیح دهد. لذا در این پژوهش و مطالعه دهقانی و کرمانشاهی، اکثر بیماران عملکرد پرستاران را در میزان رعایت بعد مسؤولیت پذیری مطلوب اعلام نمودند(12).در این مطالعه نیزاز نظر بیماران نیز عملکرد پرستاران در میزان رعایت بعد مسؤولیت پذیری مطلوب اعلام شد.
ارزش اخلاقی عدالت در خدمت رسانی از دیدگاه بیماران ، اولویت پنجم را داشت که در آئین نامه مصوب وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، نیز رتبه پنجم را دارد. پرستار باید مراقبت پرستاری را صرف نظر از نژاد، ملیت، مذهب، فرهنگ، جنس، سن، وضعیت اقتصادی- اجتماعی، مسائل سیاسی، بیماری جسمی یا روحی- روانی یا هر عامل دیگری ارائه دهد و در جهت حذف بی عدالتی و نابرابری در جامعه بکوشد. در مطالعه حاضر بیماران معتقد بودند که در طی ارائه مراقبت‌ها، عدالت در خدمت رسانی به طور مطلوب رعایت می‌گردد. هم چنین مطالعه پارساپور و همکاران نشان دادند که ارائه خدمات تشخیصی و درمانی بدون تبعیض، از دیدگاه بیماران مطلوب می‌باشد(14).
مؤلفه احترام متقابل با سایر ارائه دهندگان مراقبت سلامت و برقراری ارتباط مناسب با آنان ،اولویت هفتم را از دیدگاه بیماران داشت که در آئین نامه مصوب وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، اولویت نهم را دارد. در کدهای اخلاق پرستاری هنگ کنگ اصول ارزشی که مورد تاکید قرار گرفته اند، عبارت از احترام به جان و حیات انسان ها و بهبود کیفیت زندگی، احترام به حقوق فردی و شان و کرامت انسانی، توجه به نیازهای جامعه و کار و تلاش همراه با مشارکت در جهت ایجاد جامعه ای سالم، کوشش و جدیت در حد اعلا و تضمین کیفیت مراقبت است(15).
پایبندی به تعهدات حرفه ای ، اولویت هشتم از دیدگاه بیماران گزارش شد که در آئین نامه مصوب وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، رتبه سوم را دارد. مولفه اول در حیطه پایبندی به تعهدات حرفه ای حضور به موقع پرستار بر بالین بیمار، اقدام به موقع و پیگیری و تلاش در جهت برآورده شدن نیازها و درخواست‌های ارباب رجوع و هم چنین کیفیت ارائه مراقبت بوده و باید دقت، صحت و مهارت در ارائه خدمات را در نظر داشت. نتایج در این تحقیق و مطالعه نیشابوری و همکاران در خصوص کیفیت مراقبت و رعایت این ارزش یکسان می‌باشد(16). ارتقای صلاحیت علمی و عملی به طور مداوم، در اولویت اول مشخص شد یک پرستار حرفه ای باید دانش و توانمندی‌های خود را به روز نگه دارد و در جهت عملکرد مبتنی بر شواهد کوشش کند.
حفظ حریم خصوصی بیماران و تعهد به رازداری و امانت داری، از دیدگاه بیماران در اولویت نهم قرار گرفت که در این آئین نامه مصوب وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، رتبه هفتم را دارد.در همه کشورها بر حق محرمانگی اطلاعات بیمار تاکید شده است. همچنین داشتن حق خلوت یکی از نیازهای اساسی انسان است و ستون اصلی مراقبت‌های درمانی محسوب می‌شود و باید آموزش‌های کاربردی برای کادر درمانی در این زمینه ارائه شود تا بتوان با توجه به اصل اصالت انسان از به فراموشی سپردن حق مسلم بیماران برای حفظ حریم آنان جلوگیری نمود (17). در این مطالعه و تحقیق قهرمانیان نیز یافته‌ها نشان داد که پرستاران بیش از بیماران معتقدند که خلوت بیماران در طی ارائه مراقبت‌های پرستاری رعایت می‌گردد (18).
شایان ذکر است که از نظر متخصصان، تمام ارزشهای اخلاقی تقریبا با هم همپوشانی دارند و نمی توان صددرصد میان آن ها رتبه بندی کرد. به طور کلی پرستاران مسؤولیت دارند هنگام اجرای مداخلات پرستاری و تصمیم گیری‌های بالینی، بر مبنای ارزشهای حرفه ای عمل نمایند و مسؤولیت‌های اخلاقی را همانند مسؤولیت‌های حقوقی و حرفه ای در نظر بگیرند. وجود راهنماهای اخلاقی می‌تواند کیفیت عملکرد پرستاران را در حرفه خود ارتقا دهد و موجب یکپارچگی عملکرد دانش بنیان مبنی بر اخلاقیات آن ها در شرایط مختلف گردد.
علی رغم اینکه پژوهش های مذکور در زمان ها و مکان های مختلف و با ابزاری متفاوت صورت گرفته موضوع اولویت بندی ارزش های اخلاقی پرستاری به عنوان یکی از مهمترین اولویت های آموزشی مطرح گردیده که لزوم برگزاری جلسات
آموزشی بیشتر در این زمینه را نمایان می سازد. از آن جایی که فرایند اگاهی و توسعه اخلاق حرفه ای ، فرایندی یک روزه نیست که بتوان مانند یک تکنولوژی جدید به سرعت آن را وارد سازمان کرد، بلکه فرایندی مداوم و زمان بر است، بنابراین برای اینکه بیمارستان های در جهت توسعه اخلاق حرکت کنند ، باید گام به گام مسیر را طی کنند.
البته برای ارایه پیشنهادات باید محدودیت های مطالعه نیز مدنظر قرار گیرد. از جمله محدودیت های این مطالعه می توان به تغییرپذیری نتایج مطالعه در زمان ها و مکان های مختلف و هم چنین نوع برداشت و ادراک بیماران در پاسخ دادن به سئوالات اشاره کرد.اما در نهایت در صورتی که اولویت های اخلاقی مورد مطالعه به پرستاران به نحو صحیح آموزش داده شود میتوان از ایجاد بسیاری از خطاها پیشگیری نمود. همچنین ضروری است برنامه ریزان و مجریان در طراحی برنامه های آموزش مداوم، دایره فعالیت پرستاران شاغل در بخش های مختلف را مورد توجه قرار دهند. لذا ارزیابی موانع و ارائه راهکارهایی در جهت عملیاتی شدن هرچه سریع تر اصول اخلاق حرفه ای و اجرای برنامه های متناوب آموزشی برای ارائه دهندگان خدمات به بیماران در زمینه اخلاق حرفه ای و حقوق بیمار جهت رفع نقاط ضعف توصیه می گردد.
تضاد منافع
نویسندگان مقاله اعلام می کنند که هیچگونه تضاد منافعی وجود ندارد.
تشکر و قدر دانی
این مطالعه حاصل پروژه دانشجویی بوده و لازم است از کلیه همکارانی که در این پژوهش ما را یاری نمودند، به ویژه مدیریت محترم بیمارستان های شهید صدوقی و شهدای کارگر، صمیمانه تقدیر و تشکر گردد.
مطالعه حاضر با هدف اولویت بندی و بررسی میزان رعایت ارزش های اخلاقی حرفه پرستاری از دیدگاه بیماران بستری در بخش های مختلف بیمارستان های منتخب شهر یزد درسال 1400 انجام شد. این مطالعه بر مبنای حوزه فعالیت بیماران صورت گرفت و سعی شد تا اولویت های ارزش های اخلاقی مورد بررسی قرار گیرد.
از نظر متخصصان اگر چه تمام ارزش های اخلاقی تقریبا با هم همپوشانی دارند و نمی توان صد در صد آن ها را رتبه بندی کرد، اما نتایج به دست آمده از نتایج مطالعه فوق نشان داد که اولویت بندی ارزش های اخلاقی از دیدگاه بیماران به ترتیب زیر می باشد: نوع دوستی و همدلی، شفقت و مهربانی، پاسخ گویی و مسئولیت پذیری و وجدان کاری، تعهد به صداقت و وفاداری، عدالت در خدمت رسانی، ارتقای اگاهی از مقررات حرفه ای، احترام متقابل، پایبندی به تعهدات حرفه ای، حفظ حریم خصوصی بیماران و احترام به استقلال مددجو/ بیمار.
مؤلفه نوع دوستی و همدلی اولویت اول از دیدگاه بیماران را داشت که در آئین نامه مصوب وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، رتبه دوم را دارد. بیماران حضور همدلانه پرستار و پزشک را بر بالین خود همراه با توجه به بیمار، حرف زدن و شنیدن حرف هایشان را از حقوق اولیه خود می دانند (11). همدلی به پرستار اجازه می دهد که تعامل خود را کنترل نماید و با اطمینان عمل نماید این کار می تواند موجب جلب اعتماد بیمار گردد.
از دیدگاه بیماران مؤلفه شفقت و مهربانی، اولویت دوم را دارد که در آئین نامه مصوب وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، رتبه دوازدهم را داشت. یک پرستار باید با همکاران خود (تیم درمان)، خانواده بیمار و سایر افراد جامعه در جهت سلامت و رفاه افراد تحت مراقبت خود همکاری نماید. هر زمان بهترین استانداردهای مراقبت را ارائه نماید، مهربان و صادق باشد، با دوستی و حفظ امانت و مطابق با قوانین کشور کار کند(12).
ارزش پاسخ گویی و مسؤولیت پذیری و وجدان کاری از دیدگاه بیماران، در اولویت سوم قرار دارد که در آئین نامه مصوب وزارت بهداشت، درمان وآموزش پزشکی رتبه چهارم را دارد پرستار طبق اصول اخلاق حرفه ای در برابر اقدامات خود پاسخگو می باشد و باید در صورت خطا در مداخلات پرستاری صادقانه به بیمار توضیح دهد. لذا در این پژوهش و مطالعه دهقانی و کرمانشاهی، اکثر بیماران عملکرد پرستاران را در میزان رعایت بعد مسؤولیت پذیری مطلوب اعلام نمودند(12).در این مطالعه نیزاز نظر بیماران نیز عملکرد پرستاران در میزان رعایت بعد مسؤولیت پذیری مطلوب اعلام شد.
ارزش اخلاقی عدالت در خدمت رسانی از دیدگاه بیماران ، اولویت پنجم را داشت که در آئین نامه مصوب وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، نیز رتبه پنجم را دارد. پرستار باید مراقبت پرستاری را صرف نظر از نژاد، ملیت، مذهب، فرهنگ، جنس، سن، وضعیت اقتصادی- اجتماعی، مسائل سیاسی، بیماری جسمی یا روحی- روانی یا هر عامل دیگری ارائه دهد و در جهت حذف بی عدالتی و نابرابری در جامعه بکوشد. در مطالعه حاضر بیماران معتقد بودند که در طی ارائه مراقبت‌ها، عدالت در خدمت رسانی به طور مطلوب رعایت می‌گردد. هم چنین مطالعه پارساپور و همکاران نشان دادند که ارائه خدمات تشخیصی و درمانی بدون تبعیض، از دیدگاه بیماران مطلوب می‌باشد(14).
مؤلفه احترام متقابل با سایر ارائه دهندگان مراقبت سلامت و برقراری ارتباط مناسب با آنان ،اولویت هفتم را از دیدگاه بیماران داشت که در آئین نامه مصوب وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، اولویت نهم را دارد. در کدهای اخلاق پرستاری هنگ کنگ اصول ارزشی که مورد تاکید قرار گرفته اند، عبارت از احترام به جان و حیات انسان ها و بهبود کیفیت زندگی، احترام به حقوق فردی و شان و کرامت انسانی، توجه به نیازهای جامعه و کار و تلاش همراه با مشارکت در جهت ایجاد جامعه ای سالم، کوشش و جدیت در حد اعلا و تضمین کیفیت مراقبت است(15).
پایبندی به تعهدات حرفه ای ، اولویت هشتم از دیدگاه بیماران گزارش شد که در آئین نامه مصوب وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، رتبه سوم را دارد. مولفه اول در حیطه پایبندی به تعهدات حرفه ای حضور به موقع پرستار بر بالین بیمار، اقدام به موقع و پیگیری و تلاش در جهت برآورده شدن نیازها و درخواست‌های ارباب رجوع و هم چنین کیفیت ارائه مراقبت بوده و باید دقت، صحت و مهارت در ارائه خدمات را در نظر داشت. نتایج در این تحقیق و مطالعه نیشابوری و همکاران در خصوص کیفیت مراقبت و رعایت این ارزش یکسان می‌باشد(16). ارتقای صلاحیت علمی و عملی به طور مداوم، در اولویت اول مشخص شد یک پرستار حرفه ای باید دانش و توانمندی‌های خود را به روز نگه دارد و در جهت عملکرد مبتنی بر شواهد کوشش کند.
حفظ حریم خصوصی بیماران و تعهد به رازداری و امانت داری، از دیدگاه بیماران در اولویت نهم قرار گرفت که در این آئین نامه مصوب وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، رتبه هفتم را دارد.در همه کشورها بر حق محرمانگی اطلاعات بیمار تاکید شده است. همچنین داشتن حق خلوت یکی از نیازهای اساسی انسان است و ستون اصلی مراقبت‌های درمانی محسوب می‌شود و باید آموزش‌های کاربردی برای کادر درمانی در این زمینه ارائه شود تا بتوان با توجه به اصل اصالت انسان از به فراموشی سپردن حق مسلم بیماران برای حفظ حریم آنان جلوگیری نمود (17). در این مطالعه و تحقیق قهرمانیان نیز یافته‌ها نشان داد که پرستاران بیش از بیماران معتقدند که خلوت بیماران در طی ارائه مراقبت‌های پرستاری رعایت می‌گردد (18).
شایان ذکر است که از نظر متخصصان، تمام ارزشهای اخلاقی تقریبا با هم همپوشانی دارند و نمی توان صددرصد میان آن ها رتبه بندی کرد. به طور کلی پرستاران مسؤولیت دارند هنگام اجرای مداخلات پرستاری و تصمیم گیری‌های بالینی، بر مبنای ارزشهای حرفه ای عمل نمایند و مسؤولیت‌های اخلاقی را همانند مسؤولیت‌های حقوقی و حرفه ای در نظر بگیرند. وجود راهنماهای اخلاقی می‌تواند کیفیت عملکرد پرستاران را در حرفه خود ارتقا دهد و موجب یکپارچگی عملکرد دانش بنیان مبنی بر اخلاقیات آن ها در شرایط مختلف گردد.
علی رغم اینکه پژوهش های مذکور در زمان ها و مکان های مختلف و با ابزاری متفاوت صورت گرفته موضوع اولویت بندی ارزش های اخلاقی پرستاری به عنوان یکی از مهمترین اولویت های آموزشی مطرح گردیده که لزوم برگزاری جلسات
آموزشی بیشتر در این زمینه را نمایان می سازد. از آن جایی که فرایند اگاهی و توسعه اخلاق حرفه ای ، فرایندی یک روزه نیست که بتوان مانند یک تکنولوژی جدید به سرعت آن را وارد سازمان کرد، بلکه فرایندی مداوم و زمان بر است، بنابراین برای اینکه بیمارستان های در جهت توسعه اخلاق حرکت کنند ، باید گام به گام مسیر را طی کنند.
البته برای ارایه پیشنهادات باید محدودیت های مطالعه نیز مدنظر قرار گیرد. از جمله محدودیت های این مطالعه می توان به تغییرپذیری نتایج مطالعه در زمان ها و مکان های مختلف و هم چنین نوع برداشت و ادراک بیماران در پاسخ دادن به سئوالات اشاره کرد.اما در نهایت در صورتی که اولویت های اخلاقی مورد مطالعه به پرستاران به نحو صحیح آموزش داده شود میتوان از ایجاد بسیاری از خطاها پیشگیری نمود. همچنین ضروری است برنامه ریزان و مجریان در طراحی برنامه های آموزش مداوم، دایره فعالیت پرستاران شاغل در بخش های مختلف را مورد توجه قرار دهند. لذا ارزیابی موانع و ارائه راهکارهایی در جهت عملیاتی شدن هرچه سریع تر اصول اخلاق حرفه ای و اجرای برنامه های متناوب آموزشی برای ارائه دهندگان خدمات به بیماران در زمینه اخلاق حرفه ای و حقوق بیمار جهت رفع نقاط ضعف توصیه می گردد.
تضاد منافع
نویسندگان مقاله اعلام می کنند که هیچگونه تضاد منافعی وجود ندارد.
تشکر و قدر دانی
این مطالعه حاصل پروژه دانشجویی بوده و لازم است از کلیه همکارانی که در این پژوهش ما را یاری نمودند، به ویژه مدیریت محترم بیمارستان های شهید صدوقی و شهدای کارگر، صمیمانه تقدیر و تشکر گردد.
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
