دوره 20، شماره 4 - ( مهر و آبان 1400 )
جلد 20 شماره 4 صفحات 62-52 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Ethics code: IR.SSU.SPH.REC.1398.126
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Janati E, Morowatisharifabad M A, Jafari nodoushan R, Zare sakhvidi M J, Jambarsang S. A Study of General Health among Older Adults in Ardakan and Its Relation with Traffic Noise Pollution at the Residence Summary. TB 2021; 20 (4) :52-62
URL: http://tbj.ssu.ac.ir/article-1-3139-fa.html
URL: http://tbj.ssu.ac.ir/article-1-3139-fa.html
جنتی احسان، مروتی شریف آباد محمدعلی، جعفری ندوشن رضا، زارع سخویدی محمدجواد، جام برسنگ سارا. بررسی وضعیت سلامت عمومی سالمندان شهر اردکان و ارتباط آن با آلودگی صوتی ترافیکی محل سکونت آن ها. طلوع بهداشت. 1400; 20 (4) :52-62
، e1369h@gmail.com
متن کامل [PDF 643 kb]
(373 دریافت)
| چکیده (HTML) (856 مشاهده)
متن کامل: (603 مشاهده)
بررسی وضعیت سلامت عمومی سالمندان شهر اردکان و ارتباط آن با آلودگی صوتی ترافیکی محل سکونت آن ها
مقدمه:پاسخ بدن به آلودگی صوتی بسیار شبیه حالتی است که بدن به استرس پاسخ می دهد، که این امر در طول زمان، می تواند سلامتی را مختل کند. در این راستا این مطالعه با هدف تعیین سلامت عمومی در سالمندان و ارتباط آن با آلودگی صوتی ترافیکی محل سکونت در شهر اردکان انجام شد.
روش بررسی:این مطالعه توصیفی– به صورت مقطعی در سال 1399 انجام شد. شرکت کنندگان 200 نفر از سالمندان شهر اردکان بودند و به روش نمونه گیری تصادفی وارد مطالعه شدند. اطلاعات از طریق صدا سنجی با دستگاه SVANTEK، پرسشنامه سلامت عمومی 28 (GHQ-28) جمع آوری شد. پس از تکمیل پرسشنامه ها و اندازه گیری ها ، اطلاعات جمع آوری شده وارد نرم افزار SPSS-19 گردید و برای تجزیه و تحلیل آن از آمار توصیفی و نیز از آمار تحلیلی شامل: آزمون های آماری کای اسکوار، رگرسیون و آنالیز واریانس استفاده شد.
یافته ها:میانگین کلی تراز معادل صدا برحسب دسی بل در کلیه ایستگاه های اندازه گیری در محدوده ی استاندارد بود. بین آزردگی صوتی و ابعاد "علائم اضطرابی و اختلال خواب" و "علائم افسردگی" سلامت عمومی، رابطه ی معنی داری وجود داشت ( 001/0P<).
سالمندان ، سلامت عمومی GHQ ، آلودگی صوتی ترافیکی ، آزردگی صوتی.
جدول 1: توزیع فراوانی سطوح ابعاد سلامت عمومی در سالمندان مورد بررسی
جدول 2: میانگین کلی تراز معادل صدا در مدت زمان 30 دقیقه در شبکه وزنی A برحسب دسی بل (Leg(30min) db A) اندازه گیری شده درب منزل سالمندان براساس نزدیک ترین خیابان اصلی
جدول 3: توزیع میانگین ( انحراف معیار ) آلودگی صوتی (برحسب db ) بر حسب سطوح ابعاد سلامت عمومی سالمندان مورد بررسی
جدول 4: توزیع میانگین(انحراف معیار) نمره ابعاد سلامت عمومی در سالمندان مورد بررسی بر حسب سطوح آزردگی صوتی در آن ها
بحث و نتیجه گیری
پژوهش حاضر با هدف تعیین سلامت عمومی در سالمندان و ارتباط آن با آلودگی صوتی ترافیکی محل سکونت سالمندان شهر اردکان انجام شد.
این مطالعه نشان داد سطح آلودگی صوتی ترافیکی در شهرستان اردکان در محدوده استاندارد قرار دارد. در مطالعه ای که ندافی و همکاران با عنوان آلودگی صوتی شهر زنجان در سال 1386 انجام دادند به این نتیجه رسیدند که شهر زنجان آلودگی صوتی بالایی در مناطق مسکونی – تجاری دارد و مقادیر آن بالاتر از محدوده ی استاندارد است(16). در مطالعه ی دیگری که احمد رضا یاری و همکاران در سال 1391 بر روی آلودگی صوتی ترافیکی شهر قم انجام دادند مشاهده کردند میزان آلودگی صوتی ترافیکی شهر قم بالاتر از حد استاندارد است(17). این موضوع می تواند بخاطر مکان صدا سنجی باشد به طوری که در مطالعه ای که در شهر زنجان انجام شد، صدا سنجی در مناطق مسکونی – تجاری انجام شد، در مطالعه ای که در قم انجام شد صدا سنجی در مناطق پرترافیک شهر قم انجام شد اما در مطالعه ی حاضر، از درب ورودی منزل افراد صدا سنجی انجام شد.
این مطالعه نشان داد که اکثر سالمندان از سلامت عمومی مطلوبی برخوردار نیستند ( اکثر سالمندان از خفیف تا شدید در سلامت عمومی شان مشکل دارند ) در مطالعه ای که زارعی و همکاران در شهر سبزوار با عنوان (بررسی وضعیت سلامت عمومی سالمندان شهر سبزوار و عوامل مرتبط با آن در سال 1395 ) انجام دادند مشاهده کردند درصد زیادی از سالمندان شهر سبزوار از سلامت عمومی مطلوبی برخوردار نیستند(18). که با نتایج مطالعه ی حاضر همخوانی داشت. بنابراین سالمندان نیاز به برنامه ی جدی جهت پیشگیری و درمان مشکلات ناشی از سلامت عمومی پایین دارند.
در این مطالعه با اندازه گیری سروصدای ترافیکی درب منزل( از 1/34 دسی بل تا 8/44 دسی بل ) و اندازه گیری سطح سلامت عمومی سالمندان بعد اجتماعی آن، مشاهده شد که سطح سرصدای ترافیکی با سلامت عمومی بعد اجتماعی آن تفاوت معنی داری ندارد ، بنابراین سلامت عمومی بعد کارکرد اجتماعی ارتباطی با سطح آلودگی صوتی ندارد . در مطالعه ی دیگری که لیجسن و همکاران (2019) انجام دادند افراد در معرض سروصدای ترافیکی بالای 70 دسی بل در مقایسه با گروه مرجع که در معرض سروصدای ترافیکی 54 دسی بل قرار داشتند ارتباط مثبت معنا داری را در خلق و خوی افسرده مشاهده کردند(19). که با نتایج مطالعه حاضر همخوانی نداشت. بنابراین ممکن است پایین بودن تراکم ترافیکی شهر اردکان در این مطالعه باعث شده باشد تا نتایج این مطالعه با مطالعات دیگر همسو نباشد.
این مطالعه نشان داد افزایش سروصدای ترافیکی ارتباطی با سلامت عمومی بعد جسمانی ندارد، در حالی که مطالعه کالسچ و همکاران (2014) نشان داد در معرض آلودگی صوتی ترافیکی بودن ( با مقدار بیش از 45 دسی بل ) با سلامت عمومی بعد جسمانی (آترواسکلروز ) ارتباط معنا داری دارد(20). که مخالف با نتایج ما بود. در مطالعه دیگری که آقای ون کمپن و همکاران (2012) انجام دادند به این نتیجه رسیدند که سر و صدای ترافیک جاده ( بین 45 تا 75 دسی بل ) ارتباط معنا داری با سلامت عمومی بعد جسمانی ( که همراه با فشار خون مثبت بود ) دارد(21). که با نتایج ما همخوانی نداشت. این عدم همخوانی می تواند به دلیل تراز صوت پایین شهر اردکان باشد.
این مطالعه نشان داد که ارتباطی بین آلودگی صوتی ترافیکی ( از 1/34 دسی بل تا 8/44 دسی بل ) با سلامت عمومی بعد افسردگی وجود ندارد اما در مطالعه ای که اربان و همکاران (2016) انجام دادند مشاهده کردند که قرار گرفتن در معرض سر و صدای ترافیک جاده ای مسکونی خطر سلامت عمومی بعد افسردگی را افزایش می دهد(22).
نیز در مطالعه ای که خانم اویسی و همکاران در سال 1386 در یزد با عنوان (بررسی تاثیر آلودگی صوتی ناشی از ترافیک بر سلامت عمومی و روانی شهروندان یزد) انجام دادند مشاهده کردند افزایش میزان آلودگی صوتی با افزایش میزان افسردگی همراه بود( 5). که با نتایج مطالعه ی حاضر همخوانی نداشت. این عدم هم خوانی نتایج با مطالعات دیگر می تواند ناشی از این باشد که افراد در مطالعه ی حاضر در معرض مستقیم آلودگی صوتی نبودند و در زمان اندازه گیری آلودگی صوتی ترافیکی، در منزل حضور داشتند در حالی که در سایر مطالعات در زمان صدا سنجی، افراد در معرض مستقیم آلودگی صوتی ترافیکی بوده اند.
این مطالعه نشان داد که بین اضطراب ، خواب و افسردگی با آزردگی صوتی (noise annoyance) ارتباط معنی داری وجود دارد . هرچه اضطراب ، مشکلات خواب و یا افسردگی بیش تر می شود آزردگی صوتی نیز همراه با آن بیش تر می شود . مطالعه ی Beutel, و همکاران(2016) نیز هم راستا با مطالعه ی حاضر به این نتیجه رسیدند که افسردگی و اضطراب با آزردگی صوتی افزایش می یابند(23). در مطالعه ی دیگری که آقای جنسن و همکاران (2018) در دانمارک انجام دادند ، تحقیق آن ها بر اساس نمونه های تصادفی از افراد بزرگسال در دانمارک که در خانه های چند طبقه زندگی می کردند بود. اطلاعات مربوط به آزردگی صدای همسایه و ترافیک طی 2 هفته گذشته و سلامت روانی و استرس درک شده را به دست آوردند. نتایج حاصل از این مطالعه نشان می داد که بین آزردگی صوتی ( به علت وجود آلودگی صوتی همسایه ها و آلودگی صوتی ترافیکی ) و سلامت روانی ضعیف و سطح بالای استرس درک شده بین افرادی که در خانه های چند طبقه در دانمارک زندگی می کنند رابطه قوی ای وجود دارد(24). که هم راستا با نتایج مطالعه ی حاضر بود. بنابراین اقدامات درمانی و پیشگیرانه جهت کاهش اضطراب ، مشکلات خواب و افسردگی برای سالمندان باید انجام شود.
از محدودیت های این مطالعه این بود که امکان اندازه گیری صدا در داخل منازل وجود نداشت لذا پیشنهاد می گردد که در مطالعات بعدی این مهم مورد توجه قرار گیرد.
افراد با آزردگی صوتی بیش تر دارای اضطراب ، اختلال خواب و افسردگی بیش تر هستند و سطوح آلودگی صوتی در حد مجاز یا استاندارد می تواند باعث عدم مشاهده ارتباط معنی داری بین سطح آلودگی صوتی ترافیکی و ابعاد سلامت عمومی شود. کاهش اضطراب، افسردگی و اختلال خواب در سالمندان با مداخلات جهت کاهش آزردگی صوتی در آنان امکان پذیر است.
تضاد منافع
نویسندگان این مقاله اعلام می دارند که هیچ گونه تضاد منافعی وجود ندارد.
تشکر و قدردانی
در پایان از تمامی سالمندانی که در این تحقیق همکاری و شرکت کردند تشکر و قدردانی می کنیم.
مقدمه:پاسخ بدن به آلودگی صوتی بسیار شبیه حالتی است که بدن به استرس پاسخ می دهد، که این امر در طول زمان، می تواند سلامتی را مختل کند. در این راستا این مطالعه با هدف تعیین سلامت عمومی در سالمندان و ارتباط آن با آلودگی صوتی ترافیکی محل سکونت در شهر اردکان انجام شد.
روش بررسی:این مطالعه توصیفی– به صورت مقطعی در سال 1399 انجام شد. شرکت کنندگان 200 نفر از سالمندان شهر اردکان بودند و به روش نمونه گیری تصادفی وارد مطالعه شدند. اطلاعات از طریق صدا سنجی با دستگاه SVANTEK، پرسشنامه سلامت عمومی 28 (GHQ-28) جمع آوری شد. پس از تکمیل پرسشنامه ها و اندازه گیری ها ، اطلاعات جمع آوری شده وارد نرم افزار SPSS-19 گردید و برای تجزیه و تحلیل آن از آمار توصیفی و نیز از آمار تحلیلی شامل: آزمون های آماری کای اسکوار، رگرسیون و آنالیز واریانس استفاده شد.
یافته ها:میانگین کلی تراز معادل صدا برحسب دسی بل در کلیه ایستگاه های اندازه گیری در محدوده ی استاندارد بود. بین آزردگی صوتی و ابعاد "علائم اضطرابی و اختلال خواب" و "علائم افسردگی" سلامت عمومی، رابطه ی معنی داری وجود داشت ( 001/0P<).
سالمندان ، سلامت عمومی GHQ ، آلودگی صوتی ترافیکی ، آزردگی صوتی.
مقدمه
سالمندی، فرایندی مرکب از تغییرات چالش برانگیز زیست شناختی ، روان شناختی و اجتماعی می باشد که به مرور زمان ایجاد شده و ناشی از بیماری یا صدمات عمده نیست و در نهایت منجر به افزایش احتمال مرگ و میر می گردد(1). مطالعات انجام شده در مناطق مختلف ایران حاکی از شیوع بالای مشکلات جسمی، روانی و فعالیت های روزمره در سالمندان است(2).
به موازات افزایش نسبت جمعیتی سالمندان، مشکلات سلامتی آنان اهمیت می یابد و برای بسیاری از سالمندان کاهش شبکه های اجتماعی، از دست دادن نزدیکان و بیماری های ذهنی و جسمی، حفظ سبک زندگی سالم را به چالشی بزرگ تبدیل کرده است. آمار های ارائه شده در مورد دلایل اصلی مرگ و میر بیانگر آن است که 53 درصد از علل مرگ ومیرها به سبک زندگی و رفتارهای غیر بهداشتی، 21 درصد به عوامل محیطی، 16 درصد به عوامل ارثی و 10 درصد به سیستم ارائه خدمات بهداشتی و درمانی مربوط است(3).
رشد بی رویه ی جمعیت توام با توسعه صنعتی و تکنولوژی کلان شهرها مشکلات عدیده ای را به ارمغان می آورد . آلودگی صوتی از مهم ترین معضلاتی ست که با فناوری و تکنولوژی صنعتی رابطه مستقیم داشته و همزمان با رشد و ارتقا تکنولوژی ابعاد گسترده ای یافته است(4). ﻣﻮاﺟﻬﻪ ﺑﺎ ﺻﺪای ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ ﻣﺠﺎز، از ﺗﻨﺪرﺳـﺘﻲ ﻣـﻲ ﻛﺎﻫﺪ و ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ ﺑﺮ ﻛﻠﻴﺔ ﻣﻮﺟﻮدات زﻧﺪه اﺛﺮ ﻣﻨﻔـﻲ دارد، ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑـﻪ ﻋﻨــﻮان ﻳﻜــﻲ از آﻟــﻮدﮔﻲ ﻫــﺎی زﻳــﺴﺖ ﻣﺤﻴﻄــﻲ ﺑــﻪ ﺷــﻤﺎر ﻣــﻲ رود(5). پاسخ بدن به آلودگی صوتی بسیار شبیه حالتی است که بدن به استرس پاسخ می دهد. این امر در طول زمان می تواند سلامتی را مختل کند. اثرات سوء آلودگی صوتی شامل از دست دادن شنوایی، اختلالات قلبی و عروقی، اختلالات خواب، و اختلال در بهبود زخم می باشد. اثرات روانی اجتماعی ناشی از آلودگی صوتی عبارت از سوءتفاهم و عدم برقراری ارتباط صحیح و موثر است(6). مطالعه ای که در اسپانیا بر روی 1926 نفر طی سالهای 2003 تا 2006 انجام شد نشان داد که آلودگی صوتی ترافیکی همراه با فشار خون بالا است (7). بررسی صدا در شهرهای گوناگون از سرتاسر جهان نشان داده است که صدای ترافیک معمولا بزرگ ترین سهم در تراز صدای ثبت شده داشته و مهمترین منبع آزاردهندگی است . مواجهه با سروصدای ترافیک ، هم در کشورهای توسعه یافته و هم در حال توسعه ، رو به افزایش است . بر طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی ، در روز ، حدود 40 درصد جمعیت کشورهای اتحادیه اروپا در معرض صدای ترافیک جاده ای با تراز فشار صوت معادل یا بیش تر از 55 دسی بل و 20 درصد از آن ها در معرض صدای بالاتر از 65 دسی بل می باشند . هم چنین در شب بیش تر از 30 درصد از شهروندان اتحادیه اروپا در مواجهه با تراز فشار صوت معادل یا بالاتر از 55 دسی بل، که خواب را مختل می کند بوده اند(8). خواب بی کیفیت باعث اختلال در احساسات، اندیشه و انگیزش، افزایش خطر سقوط ، افسردگی، دمانس و تشدید ایسکمی و انفارکتوس قلبی می گردد(9). در مطالعه ای که در نروژ بر روی 2665 نفر با هدف بررسی ارتباط بین مواجهه با آلودگی صوتی ترافیکی و مشکلات خواب انجام گرفت، مشاهده شد که افزایش آلودگی صوتی ترافیکی شبانه با کاهش مدت زمان خواب دختران همراه است اما برای پسران اینطور نبود(10). در مطالعه ای که در شهر امیدیه با هدف بررسی تاثیر آلودگی صوتی ناشی از ترافیک بر سلامت عمومی شهروندان امیدیه در سال 1394 انجام شد، مشخص شد که آلودگی صوتی ترافیکی بالاتر از حد استاندارد می باشد و تاثیرات قابل توجهی در ارتباط با سلامت عمومی شهروندان امیدیه داشته است(11).
بدست آوردن میزان آلودگی صوتی ترافیکی و شیوع مواجهه با آن در بین سالمندان شهر اردکان برای برنامه ریزی های آینده در تخصیص منابع لازم برای رفع آنها ضروری است چراکه تا کنون چنین مطالعه ای نه تنها در استان یزد بلکه در ایران، بسیار اندک انجام شده است. بنابراین این مطالعه با هدف تعیین وضعیت سلامت عمومی سالمندان شهر اردکان و ارتباط بین آلودگی صوتی ترافیکی محل سکونت آن ها انجام شد.
روش بررسی
این مطالعه توصیفی مقطعی بر روی سالمندان 60 سال و بالاتر در شهرستان اردکان در سال 1399 انجام شد. با در نظر گرفتن خطای نوع اول 05/0 و توان 80 درصد و با درنظر گرفتن مقدار حداقلی همبستگی 2/0 بین نمره سلامت عمومی و آلودگی صوتی، حجم نمونه مورد نیاز 200 نفر محاسبه شد. نمونه گیری به صورت دو مرحله ای انجام شد. در مرحله اول شهر اردکان به 5 منطقه تقسیم و از هر منطقه یک مرکز بهداشتی انتخاب شد و سپس با توجه به تعداد سالمندان تحت پوشش هر مرکز، شرکت کنندگان به صورت نمونه گیری تصادفی وارد مطالعه شدند.
معیار های ورود به مطالعه شامل توانایی تکلم ، داشتن سواد خواندن و نوشتن ، قادر به برقراری ارتباط با پرسشگر و توانایی شنیدن و عدم مصرف داروهای موثر بر وضعیت شناختی بود.
اطلاعات از طریق پرسشنامه و هم چنین انجام صدا سنجی جمع آوری شد. دستگاه صدا سنج مورد استفاده مدل SVANTEK ، کلاس i با دقتdb 7/± بود و به صورت روزانه کالیبراسیون می شد . اندازه گیری صدا در شرایط خشک و باد کم بود به منظور حذف اثر جریان هوا بر روی میکروفن صدا سنج، از محافظ اسفنجی استفاده شد(12 ).
سطح آلودگی صوتی مطابق با دستورالعمل اتحادیه اروپا 2002/49 / EC برای در معرض دیدترین قسمت منزل (به سمت جاده یا کوچه) مدل شد(13). اندازه گیری صدا روزانه در سه نوبت صبح (7:30 الی 9:30) ، ظهر (12:30 الی 14:30) و شب (19:00 الی 21:00 ) مطابق روش اعلام شده از سوی EPA ( United States Environmental Protection Agency) انجام شد(14). تمامی صداها در ارتفاع گوش انسان اندازه گیری شد. برای اندازه گیری مواجهه، اندازه گیری ها در ارتفاع 2/1 تا 5/1 متری از سطح زمین انجام شد. ﻃﺒـﻖ اﺳﺘﺎﻧﺪارد WHO ﺑﺮای اندازه گیری در خیابان بهترین منطقه برای قرار گیری دستگاه، پیاده رویی است که 5/3 متر از دیوار و 5/ متر از جدول خیابان فاصله داشت(5). در این مطالعه، سطح صدای معادل روزانه در شبکه وزنیA به صورت زیر اندازه گیری شد:
leg(30min) db A : تراز معادل در مدت زمان 30 دقیقه اندازه گیری در شبکه وزنی A ( بر اساس حساسیت گوش انسان ) بوده و واحد آن دسی بل می باشد(14).پرسشنامه شامل 19 سوال اطلاعات دموگرافیک ، پرسشنامه سلامت عمومی (GHQ) گلدبرگ و هیلر (1979) با 28 سوال در 4 ابعاد: 1-علائم جسمانی(سوالات 1 الی 7)، علائم اضطرابی و اختلال خواب(سوالات 8 الی 14)، کارکرد اجتماعی(سوالات15 الی 21)، علائم افسردگی(سوالات 22 الی 28) (15) و پرسشنامه آزردگی صوتی به دلیل آلودگی صوتی ترافیکی ("اذیت صوتی") با یک مقیاس 5 نقطه ای که توسط ICBEN (کمیسیون بین المللی تأثیرات بیولوژیکی آلودگی صوتی) توصیه شده است، بود، در پرسشنامه آزردگی صوتی به دلیل آلودگی صوتی ترافیکی از شرکت کنندگان پرسیده شد :به طور کلی چقدر هنگامی که در خانه هستید از آلودگی صوتی احساس ناراحتی یا اذیت شدن می کنید؟ " پاسخ ها با مقیاس لیکرت به صورت "اصلاً" ، "تا حدودی" ، "متوسط" ، "به شدت" و "بسیار شدید" بود.داده ها با استفاده از شاخص های توصیفی مناسب مانند میانگین و انحراف معیار توصیف شدند. همچنین از آزمون آنالیز واریانس برای مقایسه میانگین آلودگی صوتی (برحسب db) در سطوح مختلف سلامت عمومی سالمندان و نیز برای بررسی میانگین نمره سطوح سلامت عمومی سالمندان در سطوح آزردگی صوتی آن ها استفاده شد.
به منظور رعایت اصول اخلاق در پژوهش ، انجام مطالعه پس از کسب تاییدیه از کمیته اخلاق دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد با کد ( IR.SSU.SPH.REC.1398.126 ) صورت گرفت. به افراد شرکت کننده توضیحات لازم در رابطه با مطالعه و محرمانه بودن اطلاعات داده شد و رضایت نامه کتبی اخذ شد.
یافته ها
در این پژوهش 5/69 درصد شرکت کنندگان زن، میانگین سنی سالمندان مورد مطالعه 3/4±6/69 سال بود . بیش ترین رده سنی افـراد شـرکت کننده در این پژوهـش بیـن 60 تا 69 سال ( 5/66 درصد) بودند.
سالمندان در ابعاد علائم جسمانی(87 درصد) و کارکرد اجتماعی ( 5/77 درصد)، سلامت عمومی بهتری داشتند و در ابعاد علائم اضطرابی، اختلال خـواب (67 درصد) و افسـردگی ( 5/67 درصد) بیشترین مشکل را داشتند(جدول 1).
سالمندی، فرایندی مرکب از تغییرات چالش برانگیز زیست شناختی ، روان شناختی و اجتماعی می باشد که به مرور زمان ایجاد شده و ناشی از بیماری یا صدمات عمده نیست و در نهایت منجر به افزایش احتمال مرگ و میر می گردد(1). مطالعات انجام شده در مناطق مختلف ایران حاکی از شیوع بالای مشکلات جسمی، روانی و فعالیت های روزمره در سالمندان است(2).
به موازات افزایش نسبت جمعیتی سالمندان، مشکلات سلامتی آنان اهمیت می یابد و برای بسیاری از سالمندان کاهش شبکه های اجتماعی، از دست دادن نزدیکان و بیماری های ذهنی و جسمی، حفظ سبک زندگی سالم را به چالشی بزرگ تبدیل کرده است. آمار های ارائه شده در مورد دلایل اصلی مرگ و میر بیانگر آن است که 53 درصد از علل مرگ ومیرها به سبک زندگی و رفتارهای غیر بهداشتی، 21 درصد به عوامل محیطی، 16 درصد به عوامل ارثی و 10 درصد به سیستم ارائه خدمات بهداشتی و درمانی مربوط است(3).
رشد بی رویه ی جمعیت توام با توسعه صنعتی و تکنولوژی کلان شهرها مشکلات عدیده ای را به ارمغان می آورد . آلودگی صوتی از مهم ترین معضلاتی ست که با فناوری و تکنولوژی صنعتی رابطه مستقیم داشته و همزمان با رشد و ارتقا تکنولوژی ابعاد گسترده ای یافته است(4). ﻣﻮاﺟﻬﻪ ﺑﺎ ﺻﺪای ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ ﻣﺠﺎز، از ﺗﻨﺪرﺳـﺘﻲ ﻣـﻲ ﻛﺎﻫﺪ و ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ ﺑﺮ ﻛﻠﻴﺔ ﻣﻮﺟﻮدات زﻧﺪه اﺛﺮ ﻣﻨﻔـﻲ دارد، ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑـﻪ ﻋﻨــﻮان ﻳﻜــﻲ از آﻟــﻮدﮔﻲ ﻫــﺎی زﻳــﺴﺖ ﻣﺤﻴﻄــﻲ ﺑــﻪ ﺷــﻤﺎر ﻣــﻲ رود(5). پاسخ بدن به آلودگی صوتی بسیار شبیه حالتی است که بدن به استرس پاسخ می دهد. این امر در طول زمان می تواند سلامتی را مختل کند. اثرات سوء آلودگی صوتی شامل از دست دادن شنوایی، اختلالات قلبی و عروقی، اختلالات خواب، و اختلال در بهبود زخم می باشد. اثرات روانی اجتماعی ناشی از آلودگی صوتی عبارت از سوءتفاهم و عدم برقراری ارتباط صحیح و موثر است(6). مطالعه ای که در اسپانیا بر روی 1926 نفر طی سالهای 2003 تا 2006 انجام شد نشان داد که آلودگی صوتی ترافیکی همراه با فشار خون بالا است (7). بررسی صدا در شهرهای گوناگون از سرتاسر جهان نشان داده است که صدای ترافیک معمولا بزرگ ترین سهم در تراز صدای ثبت شده داشته و مهمترین منبع آزاردهندگی است . مواجهه با سروصدای ترافیک ، هم در کشورهای توسعه یافته و هم در حال توسعه ، رو به افزایش است . بر طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی ، در روز ، حدود 40 درصد جمعیت کشورهای اتحادیه اروپا در معرض صدای ترافیک جاده ای با تراز فشار صوت معادل یا بیش تر از 55 دسی بل و 20 درصد از آن ها در معرض صدای بالاتر از 65 دسی بل می باشند . هم چنین در شب بیش تر از 30 درصد از شهروندان اتحادیه اروپا در مواجهه با تراز فشار صوت معادل یا بالاتر از 55 دسی بل، که خواب را مختل می کند بوده اند(8). خواب بی کیفیت باعث اختلال در احساسات، اندیشه و انگیزش، افزایش خطر سقوط ، افسردگی، دمانس و تشدید ایسکمی و انفارکتوس قلبی می گردد(9). در مطالعه ای که در نروژ بر روی 2665 نفر با هدف بررسی ارتباط بین مواجهه با آلودگی صوتی ترافیکی و مشکلات خواب انجام گرفت، مشاهده شد که افزایش آلودگی صوتی ترافیکی شبانه با کاهش مدت زمان خواب دختران همراه است اما برای پسران اینطور نبود(10). در مطالعه ای که در شهر امیدیه با هدف بررسی تاثیر آلودگی صوتی ناشی از ترافیک بر سلامت عمومی شهروندان امیدیه در سال 1394 انجام شد، مشخص شد که آلودگی صوتی ترافیکی بالاتر از حد استاندارد می باشد و تاثیرات قابل توجهی در ارتباط با سلامت عمومی شهروندان امیدیه داشته است(11).
بدست آوردن میزان آلودگی صوتی ترافیکی و شیوع مواجهه با آن در بین سالمندان شهر اردکان برای برنامه ریزی های آینده در تخصیص منابع لازم برای رفع آنها ضروری است چراکه تا کنون چنین مطالعه ای نه تنها در استان یزد بلکه در ایران، بسیار اندک انجام شده است. بنابراین این مطالعه با هدف تعیین وضعیت سلامت عمومی سالمندان شهر اردکان و ارتباط بین آلودگی صوتی ترافیکی محل سکونت آن ها انجام شد.
روش بررسی
این مطالعه توصیفی مقطعی بر روی سالمندان 60 سال و بالاتر در شهرستان اردکان در سال 1399 انجام شد. با در نظر گرفتن خطای نوع اول 05/0 و توان 80 درصد و با درنظر گرفتن مقدار حداقلی همبستگی 2/0 بین نمره سلامت عمومی و آلودگی صوتی، حجم نمونه مورد نیاز 200 نفر محاسبه شد. نمونه گیری به صورت دو مرحله ای انجام شد. در مرحله اول شهر اردکان به 5 منطقه تقسیم و از هر منطقه یک مرکز بهداشتی انتخاب شد و سپس با توجه به تعداد سالمندان تحت پوشش هر مرکز، شرکت کنندگان به صورت نمونه گیری تصادفی وارد مطالعه شدند.
معیار های ورود به مطالعه شامل توانایی تکلم ، داشتن سواد خواندن و نوشتن ، قادر به برقراری ارتباط با پرسشگر و توانایی شنیدن و عدم مصرف داروهای موثر بر وضعیت شناختی بود.
اطلاعات از طریق پرسشنامه و هم چنین انجام صدا سنجی جمع آوری شد. دستگاه صدا سنج مورد استفاده مدل SVANTEK ، کلاس i با دقتdb 7/± بود و به صورت روزانه کالیبراسیون می شد . اندازه گیری صدا در شرایط خشک و باد کم بود به منظور حذف اثر جریان هوا بر روی میکروفن صدا سنج، از محافظ اسفنجی استفاده شد(12 ).
سطح آلودگی صوتی مطابق با دستورالعمل اتحادیه اروپا 2002/49 / EC برای در معرض دیدترین قسمت منزل (به سمت جاده یا کوچه) مدل شد(13). اندازه گیری صدا روزانه در سه نوبت صبح (7:30 الی 9:30) ، ظهر (12:30 الی 14:30) و شب (19:00 الی 21:00 ) مطابق روش اعلام شده از سوی EPA ( United States Environmental Protection Agency) انجام شد(14). تمامی صداها در ارتفاع گوش انسان اندازه گیری شد. برای اندازه گیری مواجهه، اندازه گیری ها در ارتفاع 2/1 تا 5/1 متری از سطح زمین انجام شد. ﻃﺒـﻖ اﺳﺘﺎﻧﺪارد WHO ﺑﺮای اندازه گیری در خیابان بهترین منطقه برای قرار گیری دستگاه، پیاده رویی است که 5/3 متر از دیوار و 5/ متر از جدول خیابان فاصله داشت(5). در این مطالعه، سطح صدای معادل روزانه در شبکه وزنیA به صورت زیر اندازه گیری شد:
leg(30min) db A : تراز معادل در مدت زمان 30 دقیقه اندازه گیری در شبکه وزنی A ( بر اساس حساسیت گوش انسان ) بوده و واحد آن دسی بل می باشد(14).پرسشنامه شامل 19 سوال اطلاعات دموگرافیک ، پرسشنامه سلامت عمومی (GHQ) گلدبرگ و هیلر (1979) با 28 سوال در 4 ابعاد: 1-علائم جسمانی(سوالات 1 الی 7)، علائم اضطرابی و اختلال خواب(سوالات 8 الی 14)، کارکرد اجتماعی(سوالات15 الی 21)، علائم افسردگی(سوالات 22 الی 28) (15) و پرسشنامه آزردگی صوتی به دلیل آلودگی صوتی ترافیکی ("اذیت صوتی") با یک مقیاس 5 نقطه ای که توسط ICBEN (کمیسیون بین المللی تأثیرات بیولوژیکی آلودگی صوتی) توصیه شده است، بود، در پرسشنامه آزردگی صوتی به دلیل آلودگی صوتی ترافیکی از شرکت کنندگان پرسیده شد :به طور کلی چقدر هنگامی که در خانه هستید از آلودگی صوتی احساس ناراحتی یا اذیت شدن می کنید؟ " پاسخ ها با مقیاس لیکرت به صورت "اصلاً" ، "تا حدودی" ، "متوسط" ، "به شدت" و "بسیار شدید" بود.داده ها با استفاده از شاخص های توصیفی مناسب مانند میانگین و انحراف معیار توصیف شدند. همچنین از آزمون آنالیز واریانس برای مقایسه میانگین آلودگی صوتی (برحسب db) در سطوح مختلف سلامت عمومی سالمندان و نیز برای بررسی میانگین نمره سطوح سلامت عمومی سالمندان در سطوح آزردگی صوتی آن ها استفاده شد.
به منظور رعایت اصول اخلاق در پژوهش ، انجام مطالعه پس از کسب تاییدیه از کمیته اخلاق دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد با کد ( IR.SSU.SPH.REC.1398.126 ) صورت گرفت. به افراد شرکت کننده توضیحات لازم در رابطه با مطالعه و محرمانه بودن اطلاعات داده شد و رضایت نامه کتبی اخذ شد.
یافته ها
در این پژوهش 5/69 درصد شرکت کنندگان زن، میانگین سنی سالمندان مورد مطالعه 3/4±6/69 سال بود . بیش ترین رده سنی افـراد شـرکت کننده در این پژوهـش بیـن 60 تا 69 سال ( 5/66 درصد) بودند.
سالمندان در ابعاد علائم جسمانی(87 درصد) و کارکرد اجتماعی ( 5/77 درصد)، سلامت عمومی بهتری داشتند و در ابعاد علائم اضطرابی، اختلال خـواب (67 درصد) و افسـردگی ( 5/67 درصد) بیشترین مشکل را داشتند(جدول 1).
جدول 1: توزیع فراوانی سطوح ابعاد سلامت عمومی در سالمندان مورد بررسی
| ابعاد سلامت عمومی | کمترین | خفیف | متوسط | شدید | جمع کل |
| تعداد (درصد) | تعداد (درصد) | تعداد (درصد) | تعداد (درصد) | تعداد (درصد) | |
| علائم جسمانی | 174(87) | 22(11) | 4(2) | 0(0) | 200(100) |
| علائم اضطرابی و اختلال خواب | 66(33) | 54(27) | 40(20) | 40(20) | 200(100) |
| علائم کارکرد اجتماعی | 155(5/77) | 42(21) | 3(5/1) | 0(0) | 200(100) |
| علائم افسردگی | 65(5/32) | 56(28) | 38(19) | 41(5/20) | 200(100) |
میانگین کلی تراز معادل صدا در مدت زمان 30 دقیقه در شبکه وزنی A برحسب دسی بل (Leg(30min) db A) اندازه گیری شده درب منزل سالمندان در کلیه ایستگاه های اندازه گیری صدا کمتر از میزان استاندارد آن در ایران ( برای مناطق مسکونی در روز db 55 و در شب db45) بود که در نتیجه در محدوده استاندارد قرار داشت. بیش ترین میزان آلودگی صوتی ترافیکی درب منزل، مربوط به خیابان امام در زمان صبح (db 1/40 ) و
کمترین میزان مربوط به خیابان خاتمی در زمان شب با db 9/32 بود( جدول 2 ).بین آلودگی صوتی ترافیکی درب منزل سالمندان با کلیه ابعاد سلامت عمومی ارتباط معنی داری مشاهده نشد( جدول 3).بین آزردگی صوتی و سلامت عمومی در ابعاد علائم جسمانی و کارکرد اجتماعی رابطه ی معنی داری وجود نداشت اما بین آزردگی صوتی ابعاد علائم اضطرابی و اختلال خواب و علائم افسردگی رابطه ی معنی داری وجود داشت(جدول4 ).
کمترین میزان مربوط به خیابان خاتمی در زمان شب با db 9/32 بود( جدول 2 ).بین آلودگی صوتی ترافیکی درب منزل سالمندان با کلیه ابعاد سلامت عمومی ارتباط معنی داری مشاهده نشد( جدول 3).بین آزردگی صوتی و سلامت عمومی در ابعاد علائم جسمانی و کارکرد اجتماعی رابطه ی معنی داری وجود نداشت اما بین آزردگی صوتی ابعاد علائم اضطرابی و اختلال خواب و علائم افسردگی رابطه ی معنی داری وجود داشت(جدول4 ).
جدول 2: میانگین کلی تراز معادل صدا در مدت زمان 30 دقیقه در شبکه وزنی A برحسب دسی بل (Leg(30min) db A) اندازه گیری شده درب منزل سالمندان براساس نزدیک ترین خیابان اصلی
| نزدیک ترین خیابان اصلی | صبح ( 7:30الی9:30) |
ظهر (12:30الی14:30) |
شب (19:00الی21:00) |
| امام | 1/40 | 3/39 | 9/37 |
| صدراباد | 9/39 | 5/39 | 37 |
| بهشتی | 6/38 | 8/37 | 9/34 |
| 7 تیر | 2/37 | 9/36 | 1/35 |
| باهنر | 4/38 | 1/38 | 9/36 |
| خاتمی | 9/36 | 8/35 | 9/32 |
جدول 3: توزیع میانگین ( انحراف معیار ) آلودگی صوتی (برحسب db ) بر حسب سطوح ابعاد سلامت عمومی سالمندان مورد بررسی
| ابعاد سلامت عمومی | کمترین | خفیف | متوسط | شدید | p |
| علائم جسمانی | (46/2)4/37 | (75/2)6/37 | (58/0)4/37 | موردی نبود | 936/0 |
| علائم اضطرابی و اختلال خواب | (79/1)5/36 | (48/1)6/36 | (15/1)7/36 | (99/2)5/40 | 083/0 |
| علائم کارکرد اجتماعی | (51/2)3/37 | (34/2)6/37 | (42/2)4/37 | موردی نبود | 849/0 |
| علائم افسردگی | (79/1)6/36 | (07/1)8/36 | (16/1)7/36 | (08/3)2/40 | 076/0 |
| ابعاد سلامت عمومی | سطوح آزردگی صوتی |
|||||
| اصلا | تاحدودی | متوسط | شدید | بسیار شدید | p | |
| علائم جسمانی | (18/0)3 | (2/1)6/3 | (44/0)8/3 | (66/0)1/3 | موردی نبود | 485/0 |
| علائم اضطرابی و اختلال خواب | (33/0)7/2 | (8/1)9 | (9/1)4/14 | (1/2)9/17 | موردی نبود | 000/0 |
| علائم کارکرد اجتماعی | (38/0)9/3 | (23/0)2/3 | (9/0)4 | (23/0)3/4 | موردی نبود | 350/0 |
| علائم افسردگی | (46/0)6/3 | (1/1)9 | (4/1)14 | (4/2)8/17 | موردی نبود | 000/0 |
بحث و نتیجه گیری
پژوهش حاضر با هدف تعیین سلامت عمومی در سالمندان و ارتباط آن با آلودگی صوتی ترافیکی محل سکونت سالمندان شهر اردکان انجام شد.
این مطالعه نشان داد سطح آلودگی صوتی ترافیکی در شهرستان اردکان در محدوده استاندارد قرار دارد. در مطالعه ای که ندافی و همکاران با عنوان آلودگی صوتی شهر زنجان در سال 1386 انجام دادند به این نتیجه رسیدند که شهر زنجان آلودگی صوتی بالایی در مناطق مسکونی – تجاری دارد و مقادیر آن بالاتر از محدوده ی استاندارد است(16). در مطالعه ی دیگری که احمد رضا یاری و همکاران در سال 1391 بر روی آلودگی صوتی ترافیکی شهر قم انجام دادند مشاهده کردند میزان آلودگی صوتی ترافیکی شهر قم بالاتر از حد استاندارد است(17). این موضوع می تواند بخاطر مکان صدا سنجی باشد به طوری که در مطالعه ای که در شهر زنجان انجام شد، صدا سنجی در مناطق مسکونی – تجاری انجام شد، در مطالعه ای که در قم انجام شد صدا سنجی در مناطق پرترافیک شهر قم انجام شد اما در مطالعه ی حاضر، از درب ورودی منزل افراد صدا سنجی انجام شد.
این مطالعه نشان داد که اکثر سالمندان از سلامت عمومی مطلوبی برخوردار نیستند ( اکثر سالمندان از خفیف تا شدید در سلامت عمومی شان مشکل دارند ) در مطالعه ای که زارعی و همکاران در شهر سبزوار با عنوان (بررسی وضعیت سلامت عمومی سالمندان شهر سبزوار و عوامل مرتبط با آن در سال 1395 ) انجام دادند مشاهده کردند درصد زیادی از سالمندان شهر سبزوار از سلامت عمومی مطلوبی برخوردار نیستند(18). که با نتایج مطالعه ی حاضر همخوانی داشت. بنابراین سالمندان نیاز به برنامه ی جدی جهت پیشگیری و درمان مشکلات ناشی از سلامت عمومی پایین دارند.
در این مطالعه با اندازه گیری سروصدای ترافیکی درب منزل( از 1/34 دسی بل تا 8/44 دسی بل ) و اندازه گیری سطح سلامت عمومی سالمندان بعد اجتماعی آن، مشاهده شد که سطح سرصدای ترافیکی با سلامت عمومی بعد اجتماعی آن تفاوت معنی داری ندارد ، بنابراین سلامت عمومی بعد کارکرد اجتماعی ارتباطی با سطح آلودگی صوتی ندارد . در مطالعه ی دیگری که لیجسن و همکاران (2019) انجام دادند افراد در معرض سروصدای ترافیکی بالای 70 دسی بل در مقایسه با گروه مرجع که در معرض سروصدای ترافیکی 54 دسی بل قرار داشتند ارتباط مثبت معنا داری را در خلق و خوی افسرده مشاهده کردند(19). که با نتایج مطالعه حاضر همخوانی نداشت. بنابراین ممکن است پایین بودن تراکم ترافیکی شهر اردکان در این مطالعه باعث شده باشد تا نتایج این مطالعه با مطالعات دیگر همسو نباشد.
این مطالعه نشان داد افزایش سروصدای ترافیکی ارتباطی با سلامت عمومی بعد جسمانی ندارد، در حالی که مطالعه کالسچ و همکاران (2014) نشان داد در معرض آلودگی صوتی ترافیکی بودن ( با مقدار بیش از 45 دسی بل ) با سلامت عمومی بعد جسمانی (آترواسکلروز ) ارتباط معنا داری دارد(20). که مخالف با نتایج ما بود. در مطالعه دیگری که آقای ون کمپن و همکاران (2012) انجام دادند به این نتیجه رسیدند که سر و صدای ترافیک جاده ( بین 45 تا 75 دسی بل ) ارتباط معنا داری با سلامت عمومی بعد جسمانی ( که همراه با فشار خون مثبت بود ) دارد(21). که با نتایج ما همخوانی نداشت. این عدم همخوانی می تواند به دلیل تراز صوت پایین شهر اردکان باشد.
این مطالعه نشان داد که ارتباطی بین آلودگی صوتی ترافیکی ( از 1/34 دسی بل تا 8/44 دسی بل ) با سلامت عمومی بعد افسردگی وجود ندارد اما در مطالعه ای که اربان و همکاران (2016) انجام دادند مشاهده کردند که قرار گرفتن در معرض سر و صدای ترافیک جاده ای مسکونی خطر سلامت عمومی بعد افسردگی را افزایش می دهد(22).
نیز در مطالعه ای که خانم اویسی و همکاران در سال 1386 در یزد با عنوان (بررسی تاثیر آلودگی صوتی ناشی از ترافیک بر سلامت عمومی و روانی شهروندان یزد) انجام دادند مشاهده کردند افزایش میزان آلودگی صوتی با افزایش میزان افسردگی همراه بود( 5). که با نتایج مطالعه ی حاضر همخوانی نداشت. این عدم هم خوانی نتایج با مطالعات دیگر می تواند ناشی از این باشد که افراد در مطالعه ی حاضر در معرض مستقیم آلودگی صوتی نبودند و در زمان اندازه گیری آلودگی صوتی ترافیکی، در منزل حضور داشتند در حالی که در سایر مطالعات در زمان صدا سنجی، افراد در معرض مستقیم آلودگی صوتی ترافیکی بوده اند.
این مطالعه نشان داد که بین اضطراب ، خواب و افسردگی با آزردگی صوتی (noise annoyance) ارتباط معنی داری وجود دارد . هرچه اضطراب ، مشکلات خواب و یا افسردگی بیش تر می شود آزردگی صوتی نیز همراه با آن بیش تر می شود . مطالعه ی Beutel, و همکاران(2016) نیز هم راستا با مطالعه ی حاضر به این نتیجه رسیدند که افسردگی و اضطراب با آزردگی صوتی افزایش می یابند(23). در مطالعه ی دیگری که آقای جنسن و همکاران (2018) در دانمارک انجام دادند ، تحقیق آن ها بر اساس نمونه های تصادفی از افراد بزرگسال در دانمارک که در خانه های چند طبقه زندگی می کردند بود. اطلاعات مربوط به آزردگی صدای همسایه و ترافیک طی 2 هفته گذشته و سلامت روانی و استرس درک شده را به دست آوردند. نتایج حاصل از این مطالعه نشان می داد که بین آزردگی صوتی ( به علت وجود آلودگی صوتی همسایه ها و آلودگی صوتی ترافیکی ) و سلامت روانی ضعیف و سطح بالای استرس درک شده بین افرادی که در خانه های چند طبقه در دانمارک زندگی می کنند رابطه قوی ای وجود دارد(24). که هم راستا با نتایج مطالعه ی حاضر بود. بنابراین اقدامات درمانی و پیشگیرانه جهت کاهش اضطراب ، مشکلات خواب و افسردگی برای سالمندان باید انجام شود.
از محدودیت های این مطالعه این بود که امکان اندازه گیری صدا در داخل منازل وجود نداشت لذا پیشنهاد می گردد که در مطالعات بعدی این مهم مورد توجه قرار گیرد.
افراد با آزردگی صوتی بیش تر دارای اضطراب ، اختلال خواب و افسردگی بیش تر هستند و سطوح آلودگی صوتی در حد مجاز یا استاندارد می تواند باعث عدم مشاهده ارتباط معنی داری بین سطح آلودگی صوتی ترافیکی و ابعاد سلامت عمومی شود. کاهش اضطراب، افسردگی و اختلال خواب در سالمندان با مداخلات جهت کاهش آزردگی صوتی در آنان امکان پذیر است.
تضاد منافع
نویسندگان این مقاله اعلام می دارند که هیچ گونه تضاد منافعی وجود ندارد.
تشکر و قدردانی
در پایان از تمامی سالمندانی که در این تحقیق همکاری و شرکت کردند تشکر و قدردانی می کنیم.
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
