BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
URL: http://tbj.ssu.ac.ir/article-1-2788-fa.html
نویسندگان: سید سعید مظلومی محمود اباد1، سعید دشتی2، امین صالحی ابرقوئی3، حسین فلاح زاده4، محمد حسین سلطانی5
1.استاد مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی مؤثر بر سلامت، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی وخدمات بهداشتی درمانی شهید صدوقی ، یزد، ایران.
2. نویسنده مسئول :دانشجوی دکتری آموزش بهداشت و ارتقاء سلامت، دانشکده بهداشت، ، دانشگاه علوم پزشکی وخدمات بهداشتی درمانی شهید صدوقی ، یزد، ایران. تلفن تماس:09151067166 Email: saeeddashty88@yahoo.com
3. دانشیار مرکز تحقیقات تغذیه و علوم غذایی، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید صدوقی ، یزد، ایران.
4. استاد مرکز تحقیقات پیشگیری و اپیدمیولوژی بیماری های غیرواگیر، دانشکده بهداشت،دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید صدوقی ، یزد، ایران.
5. دانشیار مرکز تحقیقات قلب و عروق یزد، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید صدوقی ، یزد، ایران.
چکیده
مقدمه :پیش فشاری خون یک بیماری شایع در سراسر جهان در 30 تا 50 درصد از جمعیت های مورد مطالعه است. پیروی از برنامه غذایی در بین افراد پیش فشارخونی از ضروری ترین تغییرات در سبک زندگی می باشد این مطالعه با هدف بررسی میزان پیروی از برنامه غذایی DASH در بین افراد پیش فشارخونی انجام شد.
روش بررسی: در یک مطالعه توصیفی _ تحلیلی به صورت مقطعی در سال 1396، با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای 165 فرد پیش فشارخونی مراجعه کننده به مراکز بهداشتی شهر فردوس مورد بررسی قرار گرفتند. ابزار جمع آوری داده ها، پرسشنامه یاداشت خوراک سه روزه بود اطلاعات مربوط به برنامه غذایی با استفاده از نرم افزار N4 به دست آمد و برای تجزیه و تحلیل دادها از نرم افزار Spss نسخه 19 و آزمون های توصیفی و تحلیلی استفاده شد.
یافته ها: میانگین پیروی از برنامه غذایی DASH 4/4±21/24 بود میانگین و انحراف معیار فشارخون سیستولیک و دیاستولیک به ترتیب 82/9±133و 11±82 میلی متر جیوه بود. پیروی از برنامه غذایی DASH با افزایش مصرف میوه ها، سبزی ها، لبنیات کم چرب، غلات کامل، حبوبات، مغزها و کاهش مصرف سدیم، نوشیدنی های شیرین و گوشت قرمز و فراوری شده همراه بود. تفاوت اماری معنی داری بین اجزای برنامه غذایی DASH با امتیاز برنامه غذایی DASH وجود داشت.
نتیجه گیری: با توجه به اهمیت پیروی از برنامه غذایی جهت پیشگیری از ابتلا به فشارخون بالا و میزان متوسط پیروی از آن در بین افراد پیش فشارخونی پیشنهاد می شود جهت افزایش میزان پیروی از برنامه غذایی، طرح های مداخلاتی تئوری محور برنامه ریزی گردد.
واژه های کلیدی: پیش فشارخون، برنامه غذایی کاهنده پرفشاری خون، رژیم غذایی.
مقدمه
از سال 2003، میزان فشار خون سیستولیک از 120 تا 139 میلی متر جیوه و یا دیاستولیک 80 تا 89 میلی متر جیوه به عنوان "پیش فشار خون(Prehypertension ) " توسط JNC7(Seventh Report of the Joint National Committee on Prevention, Detection, Evaluation, and Treatment of High Blood Pressure) تعیین شد (1).
پیش فشاری خون خطر ابتلا به پرفشاری خون را در مقایسه با افرادی که فشارخون نرمال دارند افزایش می دهد (6-2) این افراد وزن (8، 7) کلسترول (8) و تری گلیسرید (10-7) بالاتری در مقایسه با جمعیت نرمال دارند. حدود 90 درصد از افراد پیش فشارخونی حداقل یکی از عوامل خطر بیماری های قلبی عروق را دارا هستند(11).
مطالعات در سراسر جهان میزان شیوع پیش فشارخونی را 30 تا 9/48 درصد گزارش کردند (12) و در ایران مطالعات میزان شیوع پیش فشارخونی را در مردان 2/44-6/59 و زنان 5/35-5/44 درصدگزارش کردند (13، 8).
پیش فشارخون در دسته بندی بیماری قرار نمی گیرد و نیاز به دریافت درمان دارویی ندارند بنابراین باید بصورت پایدار و جدی به اصلاح سبک زندگی خود جهت کاهش خطر ابتلا به فشارخون بالا در آینده بپردازند (1).
به دلیل رابطه بین پیش فشارخون و بیماری های قلبی عروقی JNC7 به منظور کاهش فشارخون و پیشگیری از آسیب به اندام ها و حوادث قلبی عروقی (9) راهکارهایی جهت تغییر سبک زندگی به ترتیب اهمیت در کاهش میزان فشارخون پیشنهاد نمود (14)، کاهش وزن (16، 15)، رعایت برنامه غذایی DASH (Dietary Approaches to Stop Hypertension )(17)، کاهش مصرف سدیم (19-17) و فعالیت فیزیکی است (21، 20).
نتایج ﻣﺮور ﺳﯿﺴﺘﻤﺎﺗﯿﮏ و ﻣﺘﺎآﻧﺎﻟﯿﺰ نشان داد که برنامه غذایی DASH یک استراتژی تغذیه مناسب برای پیشگیری و درمان بیماریهای قلبی عروقی است زیرا باعث کاهش فشار خون سیستولیک و دیاستولیک به ترتیب 74/6 و 54/3 میلی متر جیوه می شود و نیز باعث بهبود سایر عوامل خطرساز قلب و عروق می شود (25-22).
در این برنامه غذایی مصرف فراوان میوه، سبزی، لبنیات کم چرب، مغزهای گیاهی، غلات کامل، گوشت بدون چربی، مرغ، ماهی است که سرشار از مقادیر بالای فیبر، پتاسیم، منیزیم و کلسیم می باشد در حالی که مصرف محدود سدیم (2300 میلی گرم روزانه)، نوشیدنی های شیرین، چربی های اشباع، چربی کل و کلسترول توصیه شده است (17، 26). این برنامه غذایی به دلیل وجود مقادیر بالای فیبر، آنتی اکسیدان، اسیدهای چرب غیر اشباع و لبنیات کم چرب برای بهبود مقاومت انسولینی، کاهش التهاب و اختلالات متابولیک و در نتیجه اثر مثبت بر پیشگیری از بیماری های قلبی عرقی مفید هستند(27).
با این حال مطالعات میزان پیروی از برنامه غذایی DASH را در بین افراد فشارخونی و سالم محدود گزارش کردند (28).
با توجه به اینکه افراد پیش فشارخونی بسیار در معرض خطر قرار دارند شناخت میزان پیروی از اجزای برنامه غذایی DASH در بین این افراد می تواند در آینده به برنامه ریزی جهت ارتقای این رفتارها کمک نماید. بنابراین این مطالعه با هدف بررسی میزان پیروی از برنامه غذایی DASH در بین افراد پیش فشارخونی شهر فردوس در سال 1396 انجام شد.
روش بررسی
پژوهش حاضر یک مطالعه توصیفی - تحلیلی از نوع مقطعی بود که در زمستان سال 1396 بر روی 165 نفر از افراد پیش فشارخونی مراجعه کننده به مراکز بهداشتی شهر فردوس که مایل به شرکت در مطالعه بودند، انجام گرفت.
تعداد حجم نمونه با در نظر گرفتن سطح خطای 5 درصد و دقت 2/0 ، 155 نفر برآورد شد که با توجه به نمونه گیری خوشه ای 165 نفر در نظر گرفته شد، نمونه گیری به روش خوشه ای بود. به این صورت که مراکز بهداشتی به عنوان خوشه در نظر گرفته شدند و سپس از میان آنها دو مرکز به تصادف انتخاب شده و افراد پیش فشارخونی در دسترس مورد بررسی قرار گرفتند. معیارهای ورود به مطالعه : فشارخون فرد در محدوده پیش فشارخون باشد، از حضور در مطالعه رضایت داشته باشد. معیارهای خروج شامل 1- تشخیص بیماری دیابت، نارسایی کلیه و عدم توانایی پاسخگویی به سوالات بود.
برای جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه اطلاعات دموگرافیک و برای تعیین دریافت های غذایی فرد پیش فشارخونی از پرسشنامه یاداشت خوراک سه روزه استفاده شد.
ارزیابی میزان پیروی از الگوی غذاییDASH بر پایه ی امتیازبندی (scoring) رژیم غذایی، بر اساس 8 جزء غذایی شامل میوه ها، سبزی ها، غلات کامل، حبوبات و مغزها، لبنیات کم چرب،گوشت های قرمز و فراوری شده، نوشیدنی های شیرین و میزان مصرف نمک محاسبه شد. افراد مورد مطالعه طبق میزان دریافت خود برای هر یک از اجزای الگوی غذایی، در پنجک های مختلف قرار گرفتند . در برنامه غذایی DASH دریافت بالای 5 گروه اول و دریافت پایین گوشت، نوشیدنی های شیرین و نمک مطلوب است بنابراین به کمترین پنجک از مصرف گوشت، نوشیدنی های شیرین و نمک، بالاترین امتیاز یعنی 5 و به بالاترین پنجک، 1 امتیاز تعلق گرفت. سپس امتیازهای جمع شد که دامنه ی آن در الگوی غذاییDASH از 8 تا 40 بود. افرادی که امتیاز بیشتری کسب کردند بیشتر ازرژیم غذایی DASH پیروی کرده اند و برعکس (29).
در نهایت داده های جمع آوری شده وارد نرم افزار N4 و SPSS گردید و با استفاده از آزمون های آماری توصیفی و استنباطی تجزیه و تحلیل گردید.
به منظور رعایت اصول اخلاق در پژوهش، انجام مطالعه پس از کسب تأییدیه از کمیته اخلاق دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد با کد (IR.SSU.SPH.REC.13950103) صورت گرفت همچنین به افراد شرکت کننده توضیحات لازم در رابطه با مطالعه و محرمانه بودن اطلاعات داده شد و رضایت نامه کتبی اخذ شد.
یافته ها
ویژگی های عمومی افراد مورد مطالعه به تفکیک پنجک ها یا امتیاز برنامه غذایی DASH در جدول 1 آمده است. میانگین پیروی از برنامه غذایی DASH 4/4±21/24 و میانگین سنی افراد شرکت کننده 49 سال با انحراف معیار 99/8 بود. میانگین فشارخون سیستولیک افراد 133 با انحراف معیار 82/9 و فشارخون دیاستولیک افراد 82 با انحراف معیار 11 میلی متر جیوه بود.
افراد شرکت کننده امتیاز 1 برنامه غذایی DASH را دریافت نکرده بودند. تنها 8 نفر4/5 درصد از افراد پیش فشارخونی بالاترین امتیاز پیروی از برنامه غذایی را داشتند.
آزمون Chi-Square نشان داد از میان متغیرهای دموگرافیک شاخص توده بدنی رابطه معنی داری با نمره پیروی از برنامه غذایی داشت به این شکل که با افزایش نمره پیروی از برنامه غذایی DASH نمره شاخص توده بدنی کاهش می یافت(جدول 1).
دریافت های اجزای برنامه غذایی DASH در بین پنجک های امتیاز برنامه غذایی DASH در جدول 2 آمده است. پیروی از برنامه غذایی DASH با افزایش مصرف میوه ها، سبزی ها، لبنیات کم چرب، غلات کامل، حبوبات و مغزها همراه بود. افرادی که در سطح بالاتری از امتیاز برنامه غذایی DASH قرار داشتند، نسبت به پایین ترین پنجک، نوشیدنی های شیرین، نمک و گوشت قرمز و فراوری شده کمتری مصرف می‌کردند. تفاوت آماری معنی داری بین اجزای برنامه غذایی DASH با امتیاز برنامه غذایی DASH وجود داشت به این ترتیب که با افزایش نمره برنامه غذایی مصرف میوه، سبزی، لبنیات، مغزیجات و غلات کامل افزایش یافته بود و با کاهش نمره برنامه غذایی مصرف گوشت قرمز و فراوری شده، نمک و نوشیدنی های شیرین افزایش یافته بود. با پیروی از برنامه غذایی DASH دریافت پتاسیم، کلسیم، منیزیم و فیبر غذایی افزایش پیدا کرده بود. میانگین و انحراف معیار مصرف درشت مغذی ها و املاح در جدول3 آمده است.
|
جدول 1: ویژگی های عمومی افراد پیش فشارخونی بر اساس امتیاز برنامه غذایی DASH |
||||||||
|
|
امتیاز برنامه غذایی DASH |
|
||||||
|
|
|
2 |
3 |
4 |
5 |
تعداد (%) |
P value |
|
|
فشارخون سیستولیک |
|
3 |
61 |
78 |
8 |
(100)150 |
676/0 |
|
|
فشارخون دیاستولیک |
|
3 |
61 |
78 |
8 |
(100)150 |
781/0 |
|
|
جنس |
زن |
|
1 |
24 |
39 |
4 |
(3/45)68 |
612/0 |
|
مرد |
|
2 |
37 |
39 |
4 |
(7/54)82 |
|
|
|
سن |
زیر 30 سال |
|
0 |
3 |
1 |
0 |
(7/2)4 |
761/0 |
|
30 تا 40 سال |
|
0 |
8 |
12 |
0 |
(3/13)20 |
|
|
|
40 تا 50 سال |
|
1 |
23 |
28 |
5 |
(38)57 |
|
|
|
|
50 تا 60 سال |
|
1 |
22 |
31 |
3 |
(38)57 |
|
|
|
بالای 60 سال |
|
1 |
5 |
6 |
0 |
(8)12 |
|
|
میزان تحصیلات |
ابندایی |
|
1 |
10 |
27 |
3 |
(6/27)41 |
226/0 |
|
دیپلم |
|
0 |
30 |
29 |
1 |
(2/40)50 |
|
|
|
دانشگاهی |
|
2 |
20 |
22 |
4 |
(2/32)48 |
|
|
|
وضعیت تاهل |
متاهل |
|
3 |
58 |
73 |
8 |
(7/94)142 |
990/0 |
|
مجرد/ جدا شده |
|
0 |
1 |
1 |
2 |
(3/1)2 |
|
|
|
شغل |
خانه دار |
|
0 |
24 |
37 |
4 |
(6/43)65 |
|
|
کارمند |
|
0 |
14 |
14 |
2 |
(1/20)30 |
664/0 |
|
|
بازنشسته |
|
2 |
13 |
15 |
2 |
(5/21)32 |
|
|
|
|
آزاد |
|
1 |
9 |
12 |
0 |
(7/14)22 |
|
|
توده بدنی |
طبیعی |
|
1 |
52 |
59 |
8 |
(6/40)120 |
|
|
اضافه وزن |
|
0 |
9 |
15 |
0 |
(1/16)24 |
014/0 |
|
|
چاق |
|
1 |
0 |
4 |
0 |
(4/3)5 |
|
|
|
وضعیت اقتصادی |
خوب |
|
2 |
11 |
17 |
1 |
(6/20)31 |
|
|
متوسط |
|
1 |
47 |
58 |
7 |
(3/75)113 |
774/0 |
|
|
ضعیف |
|
0 |
3 |
3 |
0 |
(4)6 |
|
|
|
|
جدول 2: میانگین و انحراف معیار اجزای برنامه غذایی DASH در بین امتیاز برنامه غذاییDASH |
|||||||
|
گروه های غذایی |
میانگین* |
انحراف معیار |
2 |
3 |
4 |
5 |
P |
|
|
سبزی |
16/190 |
08/78 |
37/44±33/108 |
44/58±109/159 |
60/72±84/205 |
73/94±77/310 |
<0 /001 |
|
|
میوه |
58/299 |
72/180 |
33/23±210 |
23/140±98/211 |
85/172±25/351 |
64/188±14/518 |
<0 /001 |
|
|
مغزیجات |
66/8 |
65/9 |
16/4±11/4 |
41/7±30/6 |
21/9±60/9 |
51/19±33/17 |
0 /030 |
|
|
حبوبات |
38/20 |
68/14 |
61/12±88/18 |
49/14±48/17 |
91/14±19/22 |
66/12±33/25 |
<0 /001 |
|
|
لبنیات |
47/166 |
26/142 |
68/21±22/32 |
78/88±50/112 |
53/151±14/203 |
54/205±59/287 |
<0 /001 |
|
|
غلات سبوس دار |
90/159 |
02/151 |
65/121±80 |
83/123±13/92 |
91/150±75/199 |
73/123±96/307 |
<0 /001 |
|
|
نوشیدنی های شیرین |
24/29 |
35/73 |
77/88±22/102 |
82/101±84/50 |
65/34±75/12 |
0±0 |
0 /014 |
|
|
گوشت قرمز و فراوری شده |
59/69 |
92/29 |
09/23±77/80 |
15/29±44/75 |
05/30±91/66 |
60/22±88/55 |
<0 /001 |
|
|
نمک (میلی گرم در روز) |
22/943 |
10/595 |
19/144±41/742 |
25/463±20/642 |
72/148±31/467 |
29/87±20/309 |
<0 /001 |
|
* میانگین سه روزه دریافت های غذایی افراد پیش فشارخونی
|
جدول 3 : میانگین و انحراف معیار دریافت های غذایی افراد مبتلا به پیش فشارخون در بین امتیاز برنامه غذاییDASH |
||||||||
|
|
میانگین* |
انحراف معیار |
2 |
3 |
4 |
5 |
P |
|
|
منیزیم (میلی گرم) |
83/155 |
85/54 |
81/26±34/134 |
70/44±87/133 |
47/55±69/167 |
62/53±61/215 |
004/0 |
|
|
پتاسیم (میلی گرم) |
53/1885 |
635 |
04/169±93/1481 |
74/570±20/1607 |
12/580±26/2039 |
48/543±74/2687 |
046/0 |
|
|
کلسیم (میلی گرم) |
81/594 |
47/215 |
65/106±62/474 |
22/187±43/501 |
06/212±68/655 |
53/185±49/769 |
<0 /001 |
|
|
فسفر (میلی گرم) |
701 |
27/226 |
48/230±07/829 |
07/227±93/638 |
75/218±739 |
09/185±69/794 |
<0 /001 |
|
|
کالری (KC) |
28/1796 |
05/444 |
40/133±1795 |
04/435±84/1674 |
911/428±1857 |
06/450±81/2166 |
<0 /001 |
|
|
کربوهیدرات(GM) |
33/295 |
91/76 |
78/27±82/287 |
31/69±71/267 |
78/74±58/309 |
11/82±40/373 |
<0 /001 |
|
|
پروتئین(GM) |
61/63 |
93/16 |
99/8±55/62 |
50/17±10/60 |
51/16±81/65 |
73/14±08/71 |
014/0 |
|
|
چربی(GM) |
76/42 |
01/15 |
68/5±91/44 |
23/16±30/42 |
35/14±71/42 |
51/14±59/47 |
019/0 |
|
|
اسیدهای چرب اشباع(GM) |
71/13 |
65/4 |
75/4±32/15 |
12/5±80/13 |
33/4±65/13 |
54/4±66/13 |
056/0 |
|
|
اسیدهای چرب موفا(GM) |
85/11 |
41/4 |
05/2±96/13 |
77/4±87/11 |
18/4±72/11 |
36/4±82/12 |
541/0 |
|
|
اسیدهای چرب پوفا(GM) |
63/10 |
96/5 |
86/0±03/10 |
37/6±60/10 |
69/5±38/10 |
26/6±63/13 |
920/0 |
|
|
کلسترول(MG) |
10/223 |
42/95 |
15/124±94/232 |
85/88±37/233 |
07/103±69/218 |
06/64±51/187 |
759/0 007/0 |
|
|
فیبر (GM) |
92/16 |
74/6 |
265/0±08/7 |
87/1±42/8 |
51/4±28/10 |
58/1±71/10 |
||
* میانگین سه روزه دریافت های غذایی افراد پیش فشارخونی
بحث و نتیجه گیری
در حال حاضر برنامه غذایی DASH به عنوان یک سبک زندگی لازم و ضروری جهت کنترل فشارخون طبق دستورالعمل های بین المللی است (32-30). بعد از 2 هفته پیروی از برنامه غذایی DASH میزان فشارخون کاهش پیدا می کند (33).
نتایج این مطالعه نشان داد میانگین پیروی از برنامه غذایی DASH4/4±21/24 بود و 3/5 درصد از افراد پیش فشارخونی بالاترین میزان پیروی از برنامه غذایی DASH را داشتند. Mellen و همکاران در یک مطالعه ملی میزان پیروی از برنامه غذایی DASH در بین افراد پیش فشارخونی 66/33 درصد گزارش کردند (28) همچنینLeon و همکاران نیز در مطالعه خود میزان پیروی از برنامه غذایی DASH را در بین افراد فشارخونی بستری در بیمارستان را 20 درصد گزارش کردند (34) سطح پیروی از برنامه غذایی DASH در مطالعه سیستماتیک رویو kawan و همکارانش نیز به طور کلی کم بود (35) به نظر می رسد تفاوت در یافته‌ها می تواند ناشی از تفاوت در نوع شرکت کنندگان و تفاوت در ابزار مورد استفاده برای ارزیابی برنامه غذایی DASH باشد.
همچنین سطح ادراکات گروه‌های انتخابی در مورد برنامه غذایی و اهمیمت بیماری نیز می تواند بر دریافت غذایی افراد موثر باشد.
نتایج نشان داد از بین متغیرهای دموگرافیک تنها شاخص توده بدنی با پیروی از برنامه غذایی DASH رابطه معنی داری داشت. در مطالعه Mellen و همکاران سن، میزان تحصیلات و شاخص توده بدنی با میزان پیروی از برنامه غذایی DASH رابطه معنی داری داشتند(28).
Guntherو همکاران نیز رابطه ای بین شاخص توده بدنی و پیروی از برنامه غذایی مشاهده نکردند (36) این برنامه غذایی به دلیل تاکید بر مصرف بالای میوه، سبزی و غلات کامل و وجود مقادیر بالای فیبر باعث تعادل در وزن افراد می شود.
پیروی از برنامه غذایی DASH با افزایش مصرف میوه ها، سبزی ها، لبنیات کم چرب، غلات کامل، حبوبات و مغزها همراه بود. نتایج مطالعه برک و قاسمی فرد نشان داد که پیروی از برنامه غذایی DASH با افزایش دریافت سبزی، میوه، لبنیات کم چرب، غلات کامل، حبوبات و مغزها همراه بود (38، 37). همچنین در مطالعه بنیسی کهنسال و همکاران پیروی از برنامه غذایی DASH با دریافت های بالای میوه، سبزی ها، لبنیات، حبوبات و مغزها همراه بود (39).
میوه و سبزی به دلیل فیبر و پتاسیم بالا، و سدیم کم باعث کاهش فشارخون می شود (40) مصرف حبوبات و آجیل ها نیز به دلیل سدیم کم و فیبر بالا به طور معکوس با بروز بیماری های قلبی و عروقی رابطه دارد (43-41) فراورده های لبنی نیز به دلیل حضور پروتئین، کلسیم، پتاسیم و ویتامین دی باعث کاهش ریسک بیماری های قلبی و عروقی می شود (45، 44).
با توجه به تاثیرات اجزای برنامه غذایی DASH در کاهش میزان فشارخون، با استفاده از تئوری های آموزشی می توان میزان پیروی از برنامه غذایی را افزایش داد تا از ابتلای افراد پیش فشارخونی به فشارخون بالا در آینده پیشگیری کرد.
نتایج مطالعه نشان داد افزایش پیروی از برنامه غذایی DASH با کاهش مصرف نوشیدنی های شیرین، نمک و گوشت های قرمز و فراوری شده همراه بود که نتایج مطالعه برک و همکاران نشان داد با افزایش میزان پیروی مصرف نوشیدنی های شیرین و نمک کاهش پیدا کرده است ولی مصرف گوشت در بین امتیاز های برنامه غذایی کاهش پیدا نکرده و معنی دار نبود (37).
توصیه های رژیم غذایی برای سلامتی شامل محدودیت در مصرف گوشت قرمز یا توصیه جایگزین کردن آن با گوشت سفید است که مقدار چربی کمتری دارد (46).
مصرف گوشت های فراوری شده مثل سوسیس و کالباس به دلیل مقدار سدیم بالاتر و بعلاوه افزودنی هایی مثل نیتریت ها، نیتروزامین ها با پیامدهای مضر قلبی عروقی و مرگ و میر ارتباط دارد (49-47). با توجه به اینکه کاهش میزان فشارخون بیماران فشارخونی و افراد مبتلا به پیش فشارخون بعد از 2 هفته پیروی از برنامه غذایی DASH حاصل می‌شود (50) می توان با استفاده از جایگزین های غذایی سالم و افزایش میزان اگاهی بیماران میزان پیروی از برنامه غذایی DASH را افزایش داد.
نتایج نشان داد با پیروی از برنامه غذایی DASH دریافت پتاسیم، کلسیم، منیزیم و فیبر غذایی افزایش پیدا کرده است. از عوامل تغذیه ای که موجب کاهش فشارخون می شود می توان به افزایش مصرف پتاسیم، کلسیم، فیبر و منیزیم و کاهش انرژی و سدیم اشاره کرد (51).
نتایج مطالعه برک و همکاران نشان داد با پیروی از برنامه غذایی DASH دریافت پتاسیم، کلسیم، منیزیم، فولات و فیبر افزایش یافته است (37) همچنین در مطالعه قاسمی فرد و همکاران با عنوان ارتباط برنامه غذایی DASH با سندرم متابولیک در بین زنان نشان داد پیروی از برنامه غذایی با دریافت بالای فیبر، منیزیم، کلسیم و فولات همراه است (38).
میانگین پتاسیم، کلسیم و سدیم مصرفی در مطالعه استاد رحیمی و همکاران به ترتیب 1722، 6/463 و 2363 میلی گرم بود (52) با توجه با تاکید برنامه غذایی DASH به مصرف میوه، سبزی، حبوبات و مغزیجات در طول روز و تاثیر این مواد غذایی در کاهش فشارخون به دلیل وجود پتاسیم، منیزیم و فیبر بالا، می توان با شناسایی و کاهش موانع موجود پیروی از برنامه غذایی DASH را افزایش داد.
مطالعه حاضر اولین مطالعه انجام شده در زمینه برنامه غذایی DASH در بین افراد مبتلا به پیش فشارخون در ایران بود که بسیار می تواند برای پیشگیری از ابتلا به فشارخون بالا مورد استفاده قرار گیرد که از نقاط قوت این مطالعه می باشد. در تفسیر یافته های به دست آمده از این مطالعه باید به برخی محدودیت ها نیز توجه کرد، از جمله جمع آوری اطلاعات برنامه غذایی به صورت خودگزارشی که امکان خطای اندازه گیری وجود داشت، علاوه بر این پرسشنامه یاداشت خوراک سه روزه قادر به اندازه گیری سطح دقیق سدیم که یکی از اجزای اصلی این برنامه غذایی است نمی باشد و نیز مقدار مصرف ماده غذایی به صورت دقیق مشخص نمی شود احتمال تخمین کمتر یا بیشتر از مقدار واقعی مصرف ممکن است گزارش شود. و نیز به دلیل مقطعی بودن این مطالعه یافته های حاصل قابل تعمیم به کل کشور نیست.
با این وجود توصیه می شود که مطالعات آینده نگر در این زمینه انجام پذیرد و نیز با استفاده از نتایج این مطالعه مداخلات دقیق آموزشی در بین افراد مبتلا به پیش فشارخون طراحی گردد و میزان پیروی از برنامه غذایی افزایش یابد تا در آینده شاهد کاهش مبتلایان به بیماری فشارخون بالا باشیم.
نتایج نشان داد میزان پیروی از برنامه غذایی DASH در بین افراد پیش فشارخونی 4/4±21/24 بود.
با افزایش میزان پیروی از برنامه غذایی مصرف میوه، سبزی، لبنیات، مغزیجات و غلات کامل افزایش یافته بود و با کاهش نمره برنامه غذایی مصرف گوشت قرمز و فراوری شده، نمک و نوشیدنی های شیرین افزایش یافته بود. همچنین با پیروی از برنامه غذایی DASH دریافت پتاسیم، کلسیم، منیزیم و فیبر غذایی افزایش پیدا کرده بود.
تضاد منافع
نویسندگان این مقاله اعلام می دارند که هیچ گونه تضاد منافعی وجود ندارد.
تشکر و قدردانی
این مقاله نتیجه بخشی از پایان نامه تحقیقاتی مقطع دکتری آموزش بهداشت و ارتقای سلامت دانشگاه علوم پزشکی شهید
صدوقی یزد می باشد. نویسندگان از تمامی عزیزانی که در این مطالعه همکاری کردند تقدیر و تشکر می نمایند.
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
