دوماهنامه علمی پژوهشی

مقدمه
با توجه به عامل بیماری و علائم بالینی، لیشمانیوز (سالک )در انسان به دو شکل سالک شهری (خشک) وسالک روستایی (مرطوب) بروز می کند‏ به بیماری ناشی از لیشمانیا در پوست، لیشمانیوز جلدی یا سالک گفته می شود، که در دنیای قدیم از جمله ایران عامل آن عمدتاً لیشمانیا تروپیکا(L.tropica)است.به دلیل ظاهر ضایعه به آن نوع خشک نیز گفته می شود. از آنجا که مخزن آن عمدتاً بیماران مبتلامی باشند، به نام                             نوع آنتروپونتیـــک ((Anthroponotic Cutaneous Leishmaniasis= ACLگفته می شود. لیشمانیا ماژور عامل بیماری لیشمانیوز جلدی نوع روستایی بوده که به دلیل وجود ترشح درضایعه به نام نوع مرطوب نامیده می شود. لیشمانیا ماژور به دلیل داشتن مخزن جونده به نام نوع زئونوتیک (ZCL Zoonotic Cutaneous Leishmaniasis)  نامیده می شود (1).  با وجود پیشرفت های روز افزون در خصوص کنترل بیماری های عفونی انسانی هنوز هم بیماری های انگلی از معضلات اصلی بهداشتی به شمار می آیند. لیشمانیوز از جمله بیماری های انگلی بوده که به عنوان یک مشکل بهداشتی در اکثر کشورهایی جهان، به طور عمده در مناطق گرمسیری و غیر گرمسیری مطرح است (2).  که شاید بتوان آن را مهم ترین بیماری انگلی بعد از مالاریا دانست (3).  این افزایش، عمدتاًً به دلیل مهاجرت و جابه جایی جمعیت، عفونت توأم با گرمایش جهانی و تغییرات در اکولوژی انسانی می باشد (4). سازمان جهانی بهداشت این بیماری را در ردیف 9 بیماری مهم انگلی مناطق گرمسیری معرفی کرده است (5). فرم انسانی بیماری لیشما نیوز در 8 استان کشور به صورت بومی است و از چند بخش دیگر مانند تهران، مشهد، نیشابور، سبزوار، شیراز، کرمان، بم، یزد، کاشان و شهرستان اصفهان گزارش شده است( 6 ).  سالیانه در حدود 20 هزار مورد جدید لیشمانیوزیس در ایران گزارش می شود اما موارد واقعی 5-4 برابر می باشند (7).  لیشمانیوز جلدی در صورت بهبود خودبه خودی به دلیل ایجاد جوشگاههای نامطلوب ، عوارض اجنماعی و روانی بسیاری را به دنبال خواهد داشت و در صورت مزمن شدن ضایعات و گسترش نامحدود عفونت هزینه های سنگین درمان و دارو و اتلاف نیروی کار را به همراه دارد (10 - 8). و ضایعات فراوانی که از نظر جسمی بر ظاهر افراد گذاشته و آسیب های روانی که ایجاد می نماید و عدم وجود واکسن برای بسیاری از بیماریهای انگلی از جمله لیشمانیوز جلدی و شیوع بالای این بیماریها ، موضوع کاربرد آموزش بهداشت را در صدر برنامه های سازمان جهانی بهداشت جهت پیشگیری از این بیماریها قرارداده است (11).همچنین تخمین ها نشان می دهد که افزایش موارد لیشمانیوز جلدی در مناطق مختلف خوزستان شامل غرب استان  و جنوب غرب ایران در جمعیت انسانی در دهه گذشته روبه افزایش است(12). بسیاری از محققین اجرای برنامه های آموزش بهداشت را در کنار سایر برنامه های کنترل و پیشگیری از بیماری نظیر تولید واکسن و دارو ، بهسازی محیط ، موش کشی و سم پاشی ضروری می دانند و آن را توصیه می کنند  (14-13).از سوی دیگر مطالعات متعددی نقش آموزش بهداشت را در ارتقائ رفتارهای پیشگیری کننده از لیشمانیوز در ساکنین مناطق آندمیک تایید می کنند ( 17 -15).   مطالعات گوناگونی نشان داده اند آگاهی افراد جامعه از بیماری سالک در سطح مطلوبی نمی باشد( 19 - 18) . نتایج مطالعه چرکزی و همکاران نشان داد هنجارهای انتزاعی همسر ، مادر و مادر شوهر مهم ترین هنجارهای رفتاری شیردهی مادران می باشند ( 20) . مطالعه محبی و همکاران نشان داد که هنجارهای انتزاعی دوستان و عامل قادرساز دسترسی آسان ، مهم ترین علت سیگار کشیدن دانشجویان بود ( 21)  بنابراین رفتار در آموزش بهداشت از اهمیت قابل ملاحظه ای برخوردار است و بدون تامین رفتار بهداشتی درست ، آموزش بهداشت کامل نخواهد شد ( 22 ) .اگر چه همه برنامه های آموزش بهداشت موفق نیستند لیکن احتمال بیشتری می رود آنهایی که مبتنی بر یک تئوری خوب هستند در مقایسه با بقیه به موفقیت دست یابند ( 23) به کارگیری تئوری ها به طراحان برنامه آموزش بهداشت کمک خواهد نمود تا به مسائل ماوراء فردی در حین انجام نیاز سنجی و طراحی برنامه  بیندیشند و در نتیجه درک درستی از عوامل موثر بر رفتارهای بهداشتی و محیطی کسب نمایند ( 24) . با توجه به عوامل ذکر شده در بالا متوجه می شویم تعیین عوامل موثر در تصمیم گیری فرد و مساعد بودن شرایط برای رفتار مارا به سوی لزوم استفاده از تئوریها و مدلهای مطالعه و تغییر رفتار هدایت         می کنندکه یکی از جامعترین مدل ها برای مطالعه رفتار و ایجاد رفتارهای جدید مدل بزنف می باشد و با توجه به بیماری سالک و گروههای هدف آن ، این مدل انتخاب شد ، چرا که به دلیل دارا بودن سازه های قادر کننده، نگرش نسبت به رفتار ، اعتقادات و هنجارهای انتزاعی دارای قابلیت ها و توانمندی های زیادی برای آموزش جامعه می باشد ، از این رو بر آن شدیم تا در این تحقیق مدل بزنف را به بوته آزمایش بگذاریم .
مدل بزنف توسط جان هابلی در سال 1988 ارایه شد  وی عقیده داشت به این مدل باید به عنوان یک لیست بررسی  یک برنامهبرای  برنامه ریزی به جای شرح کلی روندهای پیچده ای نگریست که در لایه های رفتار یک فرد قرار دارند  مدل بزنف از عناصر اعتقادات رفتاری ( BELIEF)، نگرش ها (ATTITUDES)، هنجارها و نرم های انتزاعی (SUBJECTIVE NORMS) ، و عوامل قادر کننده (ENABLING FACTORS) تشکیل شده است که کلمه BASNEF از کنار هم قرار گرفتن حروف اول این عناصر           می باشد این مدل از ترکیب دو مدل پرسید و قصد رفتاری حاصل شده است و به منظور مطالعه رفتار و برنامه ریزی جهت تغییر آن و تعیین عواملی که در تصمیم گیری افراد برای انجام رفتار موثر هستند، به کار گرفته می شود.
 تفاوت عمده مدل BASNEF   با مدل قصد رفتاری در این است که در این مدل بر خلاف مدل قصد رفتاری هر قصدی الزاما" منجر به رفتار نمی شود بلکه فاکتورهای قادرسازی مانند : پول ، مهارت ، دقت ، خدمات موجود و سایر عوامل بین قصد و رفتار وجود دارد (13). نظر به آنچه گفته شد و با توجه به آندمیک بودن لیشمانیوز جلدی در شهرستان رامهرمز و همچنین عدم انجام مطالعه در زمینه مداخلات آموزشی برای تغییر رفتارهای پیشگیری کننده از این بیماری در این منطقه ، این مطالعه جهت تعیین تاثیر مداخله آموزشی مبتنی بر الگوی بزنف در ارتقاء رفتارهای پیشگیری کننده از بیماری سالک در بین والدین خانوارهای ساکن در شهرستان رامهرمز طراحی و اجرا گردید.
روش بررسی
پژوهش حاضر ازنوع مداخله ای است که در سال 1394 در شهرستان رامهرمز انجام شد. جامعه مورد پژوهش این مطالعه  ، والدین  با سواد (حدقل سواد در حد خواندن و نوشتن باشد ) ساکن در شهرستان رامهرمز بودند که پس ازکسب رضایت ازآنان درپژوهش وارد شدند. نمونه ها طوری انتخاب شدند که از یک منطقه خاص نبوده و نماینده تمام جامعه پژوهش باشد به همین منظور از مراکز بهداشتی و درمانی رامهرمز 154 نفر انتخاب شدند، تعداد مراکز بهداشتی درمانی که در این مطالعه مورد بررسی قرار گرفته بود 5 مرکز روستایی ،2 مرکز روستایی / شهری و 1 مرکز شهری بودند.
تعداد افراد انتخاب شده از هر مرکز بهداشتی درمانی به این صورت بود که از هر مرکز بهداشتی درمانی روستایی 15 نفر و ازهر مرکز بهداشتی درمانی روستایی / شهری 20 نفر  و از مرکز بهداشتی درمانی شهری 39 نفر از بین افرادی که دارای پرونده بهداشتی در مرکز بهداشتی درمانی بودند ، افراد بصورت تصادفی ساده انتخاب شدند.
 پس از انتخاب افراد واجد شرایط و جلب رضایت آنان پژوهشگر با معرفی خود، هدف از انجام تحقیق و نحوه تکمیل پرسشنامه را توضیح داد سپس از واحدهای مورد پژوهش داده های مورد نیاز با استفاده از ابزار پرسشنامه گرد آوری شد و 2جلسه آموزشی( به صورت فیلم آموزشی  در مورد بیماری سالک به همراه پمفلت انجام شد) برای والدین برگزار شد:یک جلسه آشنایی با بیماری سالک و ناقل آن، یک جلسه آشنایی با روشهای پیشگیری و مبارزه با بیماری سالک وهمچنین پمفلت با موضوع بیماری سالک در اختیار افراد مورد پژوهش قرار داده شد.
پس از آموزش و گذشت فاصله زمانی سه ماه (3 ماهه)  پژوهشگر مجدداً به واحدهای مورد پژوهش مراجعه کرده وبا استفاده از همان پرسشنامه داده های پس از مداخله  جمع آوری شدند و پس از جمع آوری داده ها اطلاعات کد بندی شده و در محیط نرم افزار SPSS نسخه16 وارد گردیدند و سپس  با استفاده از آماره های توصیفی مانند درصد، نسبت، میانگین و انحراف معیار، همچنین برای داده هایی که نرمال بودند اطلاعات با به کارگیری آمارهای پارامتریک مانند آزمون T زوجی ودر غیر از اینصورت از آزمون های معادل (ناپارامتری ) داده ها  مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفتند  و سطح معنی داری کمتر از 05/0 > Pدر نظر گرفته شد. ابزار گردآوری اطلاعات ، پرسشنامه ای است که روایی وپایایی آن در مطالعات قبلی مورد تأیید قرار گرفته است (11). پرسشنامه مذکورعلاوه بر  اطلاعات دموگرافیک حاوی سازه های مدل شامل، آگاهی، نگرش و هنجارهای انتزاعی ، قصد رفتاری ، عوامل قادر کننده ورفتار              ( عملکرد)بود .متغیرهای مستقل مورد بررسی در این مطالعه شامل: سن، جنس، شغل، سواد ،   تعداد افراد خانوار ، محل سکونت و سابقه ابتلاء  می باشد و نحوه ارزشیابی( روش امتیاز دهی ) به سوالات به این صورت بود .
قسمت اول :سؤالات  دموگرافیک بودندبا 7 سوال .
قسمت دوم : سؤالات آگاهی است که مشتمل بر 24 سؤال     می باشد.سئوالات آگاهی بصورت چهار گزینه ای طراحی شده است که به گزینه صحیح امتیاز 1 و به گزینه غلط و گزینه     نمی دانم امتیاز 0 تعلق گرفت.
قسمت سوم: سؤالات نگرشی که مشتمل بر 12 سؤال              می باشد.سئوالات نگرش براساس مقیاس شش گزینه ای لیکرت طراحی شده است (کاملا" موافقم ،موافقم ، تا حدی موافقم ، تا حدی مخالفم ، مخالفم ، کاملا" مخالفم ) و امتیازات بین 0 تا 5 در نظر گرفته شد به طوری که بالاترین امتیاز مربوط به به مثبت ترین نگرش و کمترین امتیاز به منفی ترین نگرش تعلق گرفت.
قسمت چهارم: سؤالات مربوط به هنجارهای انتزاعی است که مشتمل بر 11 سؤال می باشد.سئوالات هنجارهای انتزاعی به صورت 3 گزینه ای ( بلی ، تا حدی ، خیر ) طراحی شده اند ، برای جواب بلی 2 امتیاز ، جواب تا حدی 1 امتیاز و خیر 0 امتیاز در نظر گرفته شد.
قسمت پنجم: سؤالات مربوط به قصد رفتاری است که مشتمل بر 7 سؤال می باشد.
قسمت ششم: سؤالات مربوط به عوامل قادر کننده  است که مشتمل بر 8 سؤال می باشد.
قسمت هفتم: سؤالات مربوط به رفتار یا عملکرد  است که مشتمل بر 8 سؤال می باشد.
سئوالات مربوط به قصد رفتاری و عوامل قادرکننده  به صورت 3 گزینه ای (بلی ، تاحدی ، خیر ) طراحی شده است ، که برای جواب بلی 2 امتیاز ، تا حدی 1 امتیاز و خیر 0 امتیاز در نظر گرفته شده است.
سئوالات مربوط به رفتار به صورت 2 گزینه ای ( بلی ، خیر ) طراحی شده است ، که برای جواب بلی 1 امتیاز و برای جواب خیر 0 امتیاز در نظر گرفته شده است.
 3 ماه یعنی 90روز پس از اجرای برنامه آموزشی برای جامعه مورد پژوهش مجدداً به وسیله پرسشنامه مذکور ارزشیابی پایانی صورت گرفت.
یافته ها
در این مطالعه 154 والدین خانوارباسواد مورد بررسی قرار گرفتند که 60 نفر مرد ( 39% ) و 94  نفر زن  ( 61 % ) بودند . 58 نفر (37% درصد) سن زیر 24 سال ، 45 نفر ( 2/29%درصد ) سن بین 35- 25 و 51 نفر ( 1/33% درصد ) سن بالای 35 سال داشتند . بعد خانواردر سه طبقه تقسیم شدند که عبارتند از : خانوارهای زیر 3 نفر با فروانی 23 و 9/14% درصد کل موارد ، خانوارهای بین5 – 3 نفر با فراوانی 73 نفر کل موارد و 4/47% درصد و نهایتاً خانوارهای با تعداد اعضای بالای 5 نفر با فراوانی 58 و 7/37% درصد کل موارد از نظر بعد خانوار را تشکیل داده بودند.
سطح تحصیلات در سه سطح طبقه بندی شدند : 1-  مقطع ابتدایی با فراوانی 43 و 9/27% درصد کل موارد 2-  مقطع سیکل با فراوانی 40 و 26% درصد کل موارد 3-  مقطع دیپلم با فروانی 42 و 3/27% درصد کل موارد 4-  مقطع فوق دیپلم با فروانی 29 و 8/18% درصد کل موارد جامعه مورد پژوهش را تشکیل داده بودند.
شغل افراد مورد پژوهش در 4 سطح طبقه بندی شدند :                   1- کارگر و کارمند با فروانی 15 و 7/9% درصد کل موارد           2 –  بازنشسته با فروانی 8 و 2/5 % درصد کل موارد 3- آزاد با فروانی 43و 9/27% درصد کل موارد 4-  سایر با فراوانی 88و 1/57% درصد کل موارد از نظر اشتغال به خود اختصاص داده بودند.از نظر محل سکونت  با فروانی 83و 9/53% محل سکونتشان شهری و 1/46% درصد و فراوانی 71 محل سکونتشان روستایی بودند. از نظر سابقه ابتلاء در خانواده 11% درصد و با فروانی 17 عنوان کرده بودند که سابقه ابتلاء در خانواده داشتند.
نتیجه آزمون تی -زوجی نشان داد که قبل از مداخله آموزشی و 3 ماه بعد از مداخله آموزشی  بین میانگین نمره آگاهی، نگرش، قصد رفتار، عوامل قادر کننده و رفتار اختلاف معنی داری وجود داشته است ( جدول 3،2 ،1 ) (0001/0>P) همچنین آزمون تی- زوجی، نشان داد که  ارتباط آماری معنی داری بین قبل از مداخله و بعد از مداخله آموزشی باهنجارهای انتزاعی نظیر تأثیر خانواده، دوستان، همسایگان، افراد معتمد محل، درمانگرهای محلی، کارکنان بهداشتی و رابطین بهداشتی بر والدین خانوارها،وجود نداشته است. (042/ 0>P)  ( جدول 3، 1).

 
جدول 1 : مقایسه میانگین و انحراف معیار سازه های مدل بزنف قبل از مداخله و بعد از مداخله آموزشی

متغیرهای مورد نظر	قبل از مداخله آموزشی	3 ماه بعد از مداخله آموزشی	P.V
	میانگین و انحراف معیار	میانگین و انحراف معیار
آگاهی                                   نگرش                  هنجارهای انتزاعی قصد رفتاری عوامل قادرکننده رفتار	83/15  ±69/45 91/4±31/12 42/25±92/61 70/20±71/69 54/23±45/42 18/18±    35/55	72/1      ±54/84 35 /8±    52/52 42/16±54/63 90/12±17/86 93/14±72/80 42/16±  20/89	000/0 000/0 452/0 000/0 000/0 000/0

جدول 2: توزیع فراوانی وضعیت متغیرهای آگاهی و نگرش سازه های مدل برنف قبل و بعد از مداخله آموزشی

متغیر	مرحله	ضعیف 39>		متوسط 59 - 40		عالی 100 - 60
		فراوانی	درصد	فراوانی	درصد	فراوانی	درصد
آگاهی	قبل بعد	50 1	1/35% 6/%	74 4	1/48% 6/2%	30 149	5/19% 9/96%
نگرش	قبل بعد	154 2	100% 3/1%	0 139	0 3/90%	0 13	0 4/8%

 
جدول 3: توزیع فراوانی وضعیت متغیرهای نرم های انتزاعی و قصد رفتاری سازه های مدل برنف قبل و بعد از مداخله آموزشی

متغیر	مرحله	ضعیف 39>		متوسط 59 - 40		عالی 100 - 60
		فراوانی	درصد	فراوانی	درصد	فراوانی	درصد
نرم های انتزاعی	قبل بعد	26 13	9/16% 4/8%	35 42	7/22% 3/27%	93 99	4/60% 3/64%
قصد رفتاری	قبل بعد	11 -	1/7% -	29 5	8/18% 2/3%	114 149	74% 7/96%

 
جدول 4: توزیع فراوانی وضعیت متغیرهای عوامل قادر کننده و رفتار سازه های مدل برنف قبل از مداخله آموزشی و3 ماه بعد از مداخله آموزشی

متغیر	مرحله	ضعیف 39>		متوسط 59 - 40		عالی 100 - 60
		فراوانی	درصد	فراوانی	درصد	فراوانی	درصد
عوامل قادر کننده	قبل بعد	73 5	4/47% 2/3%	41 4	6/26% 6/2%	40 145	27% 2/94%
رفتار	قبل بعد	37 1	24% 6/%	49 9	8/31% 8/5%	12 134	8/47% 5/93%

بحث ونتیجه گیری
در پژوهش حاضر سطح پایین آگاهی والدین ، قبل از مداخله آموزشی، نشان دهنده نیازاین گرو هها به آموزش است. چرا که این افراد نقش بسیار مهمی در کنترل بیماری دارند و داشتن آگاهی مهمترین ابزاری است که آ نها برای انجام وظایف خود به آن نیاز دارند. میانگین نمره آگاهی 3 ماه بعد از مداخله آموزشی، افزایش چشمگیری داشت که نشان دهنده تأثیر مداخله ی آموزشی بر افزایش آگاهی والدین است.
این یافته ها با مطالعاتی که در زمینه تأثیر آموزش، پیرامون شیوه های زندگی سالم ( 25 )و پیشگیری از پوکی استخوان ( 26) صورت گرفته است، هم خوانی دارد. همچنین با تحقیقات دیگران که با استفاده از مدل بزنف انجام شده است از جمله تأثیر آموزش بر مهارت قاطعیت ( 27)، مراقبت از چشم بیماران دیابتی ( 28 ) و افزایش آگاهی در زمینه بیماری کالاآزار ( 29 )  همخوانی دارد. میانگین نمره نگرش در والدین قبل از مداخله آموزشی و 3 ماه بعد از مداخله آموزشی، افزایش معنی داری داشت که نشان دهنده اثربخش بودن مداخله بر اساس مدل بزنف بر ارتقاء سطح نگرش والدین بود. این یافته ها با مطالعاتی در زمینه تأثیر آموزش رابطین پیرامون پیشگیری از پوکی استخوان ( 26 ) و بهداشت روان ( 30 ) همخوانی دارد. همچنین با تحقیقات دیگران در زمینه های مدل بزنف از جمله تأثیر آموزش پیرامون فعالیتهای جسمانی دانشجویان ( 31 ) و پیشگیری از وقوع ریسک فاکتورهای سکته ی قلبی ( 32 ) و آموزش رابطین بهداشتی درخصوص بیماری سالک ( 33 ) همخوانی دارد .
علی رغم این که آزمون رگرسیون نشان داد که تمام افراد تأثیرگذار بر والدین تغییرات معنی داری نداشته اند، و آزمون من- ویتنی مشخص نمود که افراد تأثیرگذار پس از مداخله آموزشی تفاوت معنی داری نداشته اند که یکی از علل آن را  می توان عدم شرکت این افراد در جلسات آموزشی دانست و علت دوم، شاید کم رنگ بودن تأثیر اجتماعی این افراد بر والدین باشد و علت سوم را می توان دشوار بودن تغییر هنجارهای انتزاعی و نقش این افراد در این تغییرات دانست. یافته های مطالعه حاضر تا حدی با نتایج حاصل از مطالعه کهزادی در تغییر هنجارهای انتزاعی همخوانی دارد، زیرا وی نشان داد که آموزش با مدل بزنف بر کل اجزاء مدل به جز هنجارهای انتزاعی مؤثر بوده است ( 34 ).
پس از مداخله آموزشی، مواردی نظیر قصد رفتار والدین، به طور معنی داری افزایش یافت. که علت آن را می توان افزایش آگاهی و بهبود نگرش دانست.
در رابطه با افزایش قصد رفتار والدین بعد از مداخله آموزشی، نتایج مطالعه حاضر با تحقیقات دیگران از جمله تأثیر آموزش در رابطه با مراقبت از چشم در بیماران دیابتی ( 28 )و رفتار شیردهی مادران ( 35 ) همخوانی دارد. میانگین نمره عوامل قادرکننده والدین ، قبل از مداخله آموزشی، در سطح قابل قبولی نبود امّا این میانگین بعد از مداخله آموزشی ، به طور معنی داری افزایش یافت که نشان دهنده تأثیر مداخله آموزش بوده و فراهم شدن عوامل قادرکننده برای والدین را می توان یکی از علل موفقیت آنان در این مطالعه دانست.
در رابطه با افزایش میانگین نمره عوامل قادرکننده والدین بعد از مداخله آموزشی، نتایج مطالعه حاضر با تحقیقات دیگران که با استفاده از مدل بزنف انجام شده است از جمله تأثیر آموزش در ایمنی کارکنان شرکت کیمیا ( 36 )، مراقبت از چشم در بیماران دیابتی ( 28 )، رفتار شیردهی مادران ( 35 ) و بهبود مهارت قاطعیت ( 27 )و آموزش رابطین بهداشتی در زمینه ی بیماری سالک ( 33 )، همخوانی دارد. پژوهش حاضر نشان داد که میانگین نمره رفتار والدین در رابطه با پیشگیری از بیماری سالک قبل از مداخله آموزش در سطح مطلوبی نبود. این در حالی است که بعد از مداخله آموزشی افزایش چشمگیری داشته است.
نتایج مطالعه حاضر با سایرتحقیقات از جمله تأثیر آموزش در عملکرد بیماران دیابتی در مراقبت از چشم ( 28 )، کارگران در زمینه ایمنی ( 37 )، فعالیتهای جسمانی دانشجویان ( 31 )، کنترل دیابت ( 38 )، آموزش رابطین در زمینه بیماری سالک ( 33 )، همخوانی دارد.
یافته های این بررسی نشان داد که برنامه آموزشی بر اساس الگوی بزنف، همه جنبه های لازم جهت ایجاد تغییر و ماندگاری رفتار در والدین را دارد و الگوی بزنف، به دلیل دارا بودن سازه های نگرش، هنجارهای انتزاعی و عوامل قادرکننده، باعث اثربخش تر شدن آموزش گردیده و منجر به تغییر رفتار پیشگیری کننده والدین شد.
در پایان می توان گفت که اجرای برنامه بر اساس مدل بزنف، برای والدین مفید بوده و تأثیر قابل توجهی را در آنان داشته، به طوری که انجام وظایف والدین را  در زمینه پیشگیری و کنترل بیماری سالک به نحو قابل ملاحظه ای تسهیل بخشیده است. در این مطالعه شرکت کنندگان به صورت کاملاً آزادانه وارد مطالعه شدند و به آ نها اطمینان داده شد اطلاعات آ نها نزد محقق به طور محرمانه حفظ خواهد شد. لازم به ذکر است که زیاد بودن سؤالات پرسشنامه گاهاً موجب کاهش دقت و توجه افراد مورد مطالعه در تکمیل پرسشنامه ها شد؛ بنابراین پیشنهاد می شود در مطالعات بعدی از پرسشنامه هایی استفاده شود که تعداد سؤالات کمتری دارند
تشکر و قدردانی
در اینجا لازم است از حوزه پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی یزد به خاطر تأمین هزینه های مالی آن و همچنین پرسنل زحمتکش
مراکز بهداشتی درمانی و خانه های بهداشت شهرستان رامهرمز که درانجام این پژوهش همکاری داشتند، کمال تشکر و قدردانی به عمل آید. 
تضاد منافع
نویسندگان این مقاله اعلام می­دارند هیچ گونه تضاد منافعی وجود ندارد.

References
1-Shirzadi MR. Care Guide cutaneous leishmaniasis( CL ) in Iran. Ministry of Health and Medical Education, Department of Health , The management of communicable diseases, Management of the transition between human and animal diseases. raznahan ; 2012: 114
2-Chegeni Sharafi A, Amani H, Kaydy MH , Yar Ahmed AA, Saki M, Nasiri E . An epidemiologic study of this disease in the province Lorstan  and the introduction of new foci of local transmission of the disease in 1385 Years . Journal of medical sciences ElamSpring2011; 11(1) : 55
3-Mo'tamedi N, Syed Hussein H, Hazavehe  MM , Zamani AR , Saberi S , Rahimi  AZ . Effect of education based on  health belief model to promote preventive behaviors of cutaneous Leishmaniasis. University Journal of Medical Sciences HamadanWinter 2009; 11: 231-236
4-World Health Organization . Control of leishmaniasis . Report by the secretariat .2006
5-Nadim A, Javadian A, Mohebali M, Momenizamen A. Leishmania and Leishmaniasis.Third Edition.Tehran :NashreDaneshgahi; 2008:[Persion]
6-Jeihooni AK ,Hatami M , Kashfi S M , Heshmati H .The Effectiveness of teaching behaviors based model on BASNEF of cutaneous leishmaniasis in promoting preventive behaviors among health workers and families Under  covered by health care centers. Fasa University of Medical SciencesSpring 1391; 2( 1): 85- 26
7-Shojaizadeh D. Model  Study  At  Behavior  Health   Education  Publishers  Office  Total Connections  And  Health  Education  ; Area  Assistance  Sanitary 2010: 15
8-Ayatollahi  J . Cutaneous  Leishmaniasis . J shahidSadoughi  University Medical Sciences Yazd 2006 ; 13(5):96-104 . [Persian]
9-WHO .Epidemiologcal review and national program .Report of the Consulative meeting On Cutanousleishmaniasis. April 30,May 2007, Geneva. Availabelfrom:htt://www.who .int/ leishmaniasis/resources.(accessed 30 March 2013 )
10-Aflatoonian  MR , Sharifi  I ,  Epidemiology of cutaneous leishmaniasis and it^,s relationship whit blood group in Bam 2007. Sci J Kerman Uni Med Sci2008 ; 4: 295- 303.[Persian]
11-Helm seresht P, DelpeshehA .Health education and health priorities for healtheducation.Publishing  Cheher; 2005: 3 of 7
12-Niknami Sh. Assessment of BASNEF model to determine effective factors on prevention and       control of Kala-azar, andprovide an appropriate model.TarbiatModarres University; 1994.[Persian]
13-Hekmati Moghadda SH, Ebad MA. 6-years Epidemiologic Study of CutaneuosLeishmaniasis . Iran J Public Health 2007 ; 36(1) : 1-2.
14-Shirzad H ,Jahani M . Reviews  The Prevalence Of Leishmaniasis In Police Units Deployed In The Provinces Of Isfahan , Ilam, Boosheher , Khorasan And Khoozestan During 1997- 1999. J Med 2001 ; 3(3) : 97-101.[Persian]
15-Motamedi N, Hejazi SH , Hazavei  SM, Zamani  AR, Saberi S, Rahimi E. Effect  of education based on  health belief model on promoting preventive behavior of Cutaneous Leishmanisis . J Military Med 2010 ; 11(4): 231-6.[Persian]
16-Khani Jeihooni  A, Hatmi M, Kashfi  SM, Heshmati H. The Effectiveness Of  Education Based On Basnef  Model Program  In Promotion  Of  Preventive Behavior  Of  Leishmaniasis Among  Health Workers And  Families Under Health Centers Coverage  Scientific . J FasaUni Med Sci2012 ; 2(5):226-32.[Persian]
17-Hossein NejadNayrisi A, Alhani F,  Anoosheh M, Faghihzadeh S. The Effect Of Designed  Home Vsit  Program  On  Promoting  Cutaneous  Leishmaniasis Preventive  Behaviors . Iran J Nurs Spring 2007 ; 20(49) :85-100.[Persian]
18-Ghofrani  Pour  FA, Niknami SA, Javadian EA, FaghihZadeh S, Heydrnia AR. Knowledge , Attitude  And  Practce Of Mothers  That  Are Resident In Endmic Areas Of  Leishmaniasis In Yazad . Journal Of ShaeedSdoughi University Of Medical Sciences Yazad 1999; 7(2) : 888-918
19-Amirian H , Safavi M. Effect Of  Education About Leishmaniasis Transmission And Prevention In Knowledge  And  Practice Of  Femaile High School Student In Yazad In 2002. Journal  OfPubblic  Health 2002;2(4) : 20-5
20-Charkazi A, Mir  Aeiz SZ, RazzaghNejad  A, Shahnazi  H, Hasanzade A, Badeleh MT. Breast Feeding Status  During  The  First  Two  Years  Of  Infants  Life  And  Its  Risk  Factors  Based  On  BASNEF  Model  Strucures In Isfhan . Health System  Research Journal 2010 ;6(2) :226-34
21-Mohaebi S, Shahsiah M, Matlabi M, Kargar M. The Study Of Factors InfluncingSmiking Among Male University Students In Kermanshah . Knowledge & Health Journal 2010 ; 5(2-3):5-11
22-Baba Hohammadi H, AskariMajdabadi H, Kahoui M.Effectiveness of education based HBM model on enablinghealth coordinating volunteers of health center to preventionofOsteoprosis. Journal of Shahed university 2005;13:11-18. [Persian]
23-Safari M, ShojaeizadehD.Principles and foundation of health promotion and education. Tehran: SamatPublication; 2008: 81-96.[Persian]
24-Didarlou A, Shojaeizadeh D, Mohamadian H. Planning health promotion. Tehran: Sobhan publication;2009;74.[Persian]
25-Abbas Ali R, Miri M, SHaygan F. Effect of health educationon health coordinating volunteers of Birjand health centerto promote the community healthy life styles. Journal of Birjand university of medical science 2007;14(4):27-33. [Persian]
26-Baba Hohammadi H, AskariMajdabadi H, Kahoui M.Effectiveness of education based HBM model on enablinghealth coordinating volunteers of health center to prevention of Osteoprosis. Journal of Shahed university 2005;13:11-18.[Persian]
27-Hazavehei  SMM, SharifiradGhR, Kargar M. The comparison of educational intervention effect using BASNEF and classic models on improving assertion skill level. Journal Research in Health sciences 2008;8(1):7-11. [Persian]
28-Hazavehei MM, KhaniJyhouni A, Hasanzade A, Rashidi M. The effect of educational program based on BASNEF model on diabetic (Type II) eyes care in Kazemi’s clinic, (Shiraz). Iranian Journal of Endocrinology and Metabolism 2008;10(2):145-154.[Persian]
29-Niknami Sh. Assessment of BASNEF model to determineeffective factors on prevention andcontrol of Kala-azar, andprovide an appropriate model.TarbiatModarres University;1994.[Persian]
30-Salehi M, Kalishavi M. Effectiveness of training programin health coordinating volunteers on knowledge and attitude of mental health in Isfahan city. Journal of Medical Education 2005;2(5):111-119.[Persian]
31-Hazavehei M, Asadi Z, Hassanzadeh A, Shekarchizadeh P.Comparing the effect of two methods of presenting physicaleducation Π course on the attitudes and practices of femalestudents towards regular physical activity in Isfahan universityof medical sciences. Journal of Medical Education 2008;1(8):121-131.[Persian]
32-Mohamadi F, NouriTajer M, Nouhi F, Maleki M. Applicationof BASNEF model in preventing the occurrence of riskfactors contributing to myocardial infarction in patientswithcoronary artery and disease. Iranian Hearth Journal 2004;5(1-2):29-32.[Persian]
33-Heshmati H, Rahaei Z, Hazavehei SMM, Dehnadi A,Hasanzadeh A. Related factors to educational behaviorsof health volunteers about cutaneous leishmaniasis on theBasis of BASNEF model in Yazd. Ardabil journal of health 2001;1(3):46-58.[Persian]
34-Behzadi K. Effectiveness of health education programbased on BASNEF model on knowledge, attitude and practicein first Guidance student about dental health in Banehcity[dissertation]. School of Health.Tehran University of Medical Sciences 2005. [Persian]
35-Sharifirad GR, Golshiri P, Shahnazi H, Barati M.The impactof educational program based on BASNEF model onbreastfeeding behavior of pregnant mothers in Arak.ArakMedical University Journal 2010;13(1):63-70. [Persian]
36-Alizade R. The Survey of safety culture and educationintervention by BASNEF model in personnel of kimia unity in Emam Seaport petrochemical society of Mahshahrcity[dissertation].School of Health: Tehran University of MedicalSciences 2005. [Persian]
37-Taghdisi MH, Madadzadeh N, ShadziSh, Hassanzadeh A. Effects of education interventions on the coke workers’immune performances on BASNEF model basis at Isfahanmelting factory, 2005. Scientific Jour of Ilam Med University 2008;16(3):18-22. [Persian]
38-Baghiani Moghadam  MH. Survey of Baznef model utilityin controlling diabetic patients in Yazd.TarbiatModaresUnversity 2000;131.[Persian]